Dit nier bestaat Dit l Hun.
No. 68
Honderd en zevende jaargang.
1905.
WOENSDAG
7 JUNI.
Hinderwet.
Van Week tot 'Week.
BUITENLAND.
Algemeen Overzicht.
ALKMAARSCfJE COURANT.
Deze Courant wordt O 1 a s d g-, Woaicrdag-
•n Iatcrdag«T«id uitgegeven, Abousementsprjjs
per 3 maanden Toor Alkmaar f 0,80franco door het
geheele rjjk 1 1,
3 Nummers f O,OS. Afzonderlijke nummers S ets.
Telefoonnummer 3.
PrQs der gewone advertentlëa t
Per regel t 0,13. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N/V. Boek- en Handelsdrukkerij
v/h. HERMs. COSTER ZOONVoordam C 9.
BURGEMEESTER en WETHOUDERS van Alkmaar
brengen, ingevolge art. 8 der Hinderwet, ter openbare
kennis, dat zjj bjj hun besluit van 31 Mei 1.1. No. 151
vergunning hebben verleend aan Jb. BRANDS Fz. aldaar,
tot het oprichten van een slachterij in het perceel Span
jaardstraat, wjjk C, No. 40.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
Alkmaar, JAN DE WIT Dz., Voorzitter.
3 Juni 1905. DONATH Secretaris.
De rede van den heer Frans IVetscher
In de .Harmonie."
In ons vorig nummer hebben wjj een verslag opge
nomen van de rede des heeren Frans Netscher in da
.Harmonie", Dit verslag, gevoegd by dat van onzen
correspondent te Scbagen over het optreden van den
heer Netscher aldaar, geeft een duideljjk inzicht in het
geen de candidaat der vrijzinnig-democraten in het
kiesdistrict Alkmaar wil.
Wat echter in verslagen niet is weer te geven en toch
wel mag gereleveerd worden is, dat de heer Frans Net-
schor niet alleen een man van de pen is als zoodanig
kent hem elk Nederlander, die zich eenigermate voor
onze literatuur interesseert maar dat hem ook in
ruime mate de gave van het woord is toebedeeld. Waar
schijnlijk zou ook zjju betoogtrant bevonden worden in
de Kamer het parlementaire cachet van voornaamheid
te missen, doch de heer Netscher sprak Vrjjdag niet in
de Kamer, maar voor de kiezers en deze heeft hij met
zjjne verdiensten als volksredenaar onmiskenbaar weten
te boeien.
Het talent van het woord is in dergeljjke kiezers-
bjjeenkomsten een kostbaar bezit. Want daardoor gljjdt
men gemakkelijker heen over het ietwat-stuitende van
een candidaat, die voor zjjn eigen candidatuur aan 't
pleiten is en daaibjj onwillekeurig vervallen moet in het
verheffen van zichzelf ten koste van zijn tegenstanders,
't Is goed, dat .de strijd voor het beginsel" een breeden
rng heeft, die kan torsen de pogingen om de stemmen
van déze groep te verwerven en de vriendelijkheden
aan het adres van géne groep, ook alweer met het oog
op de invulling van het stembiljet. Vooral de mannen
van den middenstand en de arbeiders, over wier lot
zich anders uit eigen beweging niet zoo heel veel bni-
tenstaanden plegen druk te maken en die moeite genoeg
hebben om door eigen optreden anderen voor zich te
winnen, moeten zich eenigszins vreemd gevoelen bg het
feit, dat bg eene propaganda van een candidatunr zoo
bjjzondere zorg wordt gewg'd aan hunne belangen, zoo
duidelgk wordt aangetoond, dat zjj 't zoo zwaar te ver
antwoorden hebben, dat zjj te veel belasting betalen
dat zjj met het geld der rijken moeten worden geholpen.
En te vreemder moet 't hun te moede zijn, wanneer zjj
door denzelfden mond hervormingen hooren bepleiten,
die enorme sommen zullen kosten en waarbjj zjj wel
vooraf kunnen berekenen, dat ook hunne beurzen daar
voor zullen worden aangesproken. Toen de heer Netscher
zich zoo uitermate begaan betoonde met het lot der
winkeliers, moesten wg wel denken aan onzen tegen-
woordigen afgevaardigde, aan Jhr. Van Foreest, wiens
daden in de Kamer erop wijzen, dat hjj, waar inogelgk,
Wil bezuinigen en van wien het Handelsblad schreef, dat
hg erop nit was den belastingschuldigen wat minder
last te bezorgen.
Wat naar onze meening het krachtigste deel van het
betoog des heeren Netscher kan worden genoemd, was
de bestrgding van het streven en den arbeid der kerkelgke
coalitie. Hier geen zoeken naar aanmerkingen, hier lagen
de argumenten voor het grgpen. En in de keuze dier
argumenten was de heer Netscher zeer gelukkig. Wel
kon hg geen grieven te berde brengen, die ook niet
reeds elders waren aangevoerd, doch dat zal, na al de
redevoeringen, oouranten-artikelen en brochures over
den aanstaanden verkiezingsstrgd, langzamerhand voor
iedereen wel een onmogelijkheid worden, 't Was jammer,
dat de heer Blum of een zgner voorstanders zich niet
waagde aan het debat met den heer Netscher, dat had
interessant kannen worden.
Misschien waren er wel in de zaal sociaal-democraten,
die bg het debat het woord zouden hebben gevoerd,
wanneer de heer Netsoher hen had aangevallen. Doch er
was voor hen hier niets te doen. De candidaat der vrij
zinnig-democraten heeft hen niet genoemd, veel minder
hen bestreden. Eén van beiden: óf de heer Netscher be
schouwt de sociaal-democraten iu het kiesdistrict Alkmaar
als een quantité négligeable, wat hem dan iu ieder geval te
bewjjsen staat, óf hij kent slechts als tegenstanders de
kerkelgke partyen en de oud-liberalen. Alleen deze beiden
heeft hij d faire genomen.
Nu willen wg 't in het algemeen volstrekt niet opnemen
voor alle wenschen van de oud-liberalen. Genoegzaam is
reeds uit onze artikelen gebleken, dat wij eene herkiezing
van Jhr. mr. Van Foreest om andere redenen dan om
zjjne aansluiting bjj de manifest-liberalen zeer gewenscht
zonden achten. Doch dit neemt niet weg, dat naar onze
meening de heer Netscher zich van zijne bestrijding dezer
.tegenstanders" wel wat al te gemakkeljjk afmaakte.
Waar b.v. het manifest zegt, dat een meer practische
geest de sociale wetgeving behoort te bezieleu is 't toch
meer een streven om de lachers op z'n hand te krjjgen
dan wel een serieuse bestrgding om te zeggen, zooals de
heer Netscher deed, dat toch wel niemand een .onprac-
tischen geest" zal verlangen. Bovendien is dat een niet'
geoorloofde speculatie op het feit, dat men in een manifest
niet in details kan afdalen, doch slechts algemeene om
trekken aangeven. Maar er is meer. De manifest-liberalen
hebben zich niet bepaald tot algemeene ljjnen, doch een
hunner heeft in een brochure het programma meer uit
gewerkt. De heer Netscher heeft dat verzwegen, zeer
zeker omdat 't hem onbekend was maar zoo iets had
hem niet onbekend mogen wezen. Ook ten aanzien van
de sociale wetgeving geeft de brochure bjjzonderheden
en wel.De sociale wetgeving, inzonderheid de arbei.
dersverzekering, moet vooralsnog worden uitgebreid.
Voor zoover zjj reeds tot stand kwam, eisoht zij herziening,
omdat zij b.v. de Ongevallenwet (men denke aan het
gemis van verband met ziekteverzekering) en, als men
deze er ook toe rekenen mag, de Leerplichtwet in
menig opzicht hoogst onpractisch is ingericht. De kosten
van deze soort wetten, die een neiging tot aanmerkeljjke
uitbreiding vertoonen, behooren binnen redeljjke grenzen
te worden beperkthet is gemakkeljjk voor
den politicus weldaden tebewyzenmet
staatsgeld en daarbjj den dank te oog
sten voor zich. Daarbij, wat wjj u bidden mogen:
zoo weinig ambtenaren als maar kan 1 En niet meer
straffen dan volstrekt noodzakeljjk is om ons, zondaren,
te beletten andere zondaren te benadeelen of te hinderen 1
Geen tienduizenden kleine veroordeelingen per gemeente
en per jaar wegens vergrijpen, die niemand als straf
waardig beschouwt 1"
Bij de belasting-paragraaf van het manifest maakte de
heer Netscher 't al niet beter. Daarin wordt o.a. gasproken
van de noodzakelijkheid eener technische verbetering
was 't nu niet wat een geringschatting van het publiek
om te vragen, of iemand dan soms een technische .ver
slechtering" wenschte? Wjj hebben wel gemerkt, dat de
heer Netscher bg zjjn verkiezingsreis .den boer op" nu
niet al te best denkt over het intellectueels peil der
kiezers in het district Alkmaar. Zoo teekenden wjj Vrjj-
dagavond uit zgn mond de vraag op: .Gij kent hier in
die streken zeker ook wel het bekende .Groene week
blad"? en even later: .Ik weet niet of er hier in de
vergadering menschen zgn die wel eens een biografie
van Dr. Kuyper hebben gelezen." Al wonen wg ook
boven het IJ wat vooral bjj Amsterdammers niet
veel goeds voorspelt zoo achterljjk als de heer Netscher
zich ons voorstelt zjjn wjj toch niet.
Doch, om nu op de belasting-vraag terug te komen.
De heer Netsoher heeft nit de desbetreffende paragraaf
uit het manifest gepnt, dat de middenstand volgens de
wenschen der oud-liberalen nog meer onevenredig zwaar
zou worden gedrukt. Dr. Kuyper zou zeggen, dat men
't in verkiezingstjjden niet al te nauw moet nemen. Tot
voorlichting van den heer Netscher een voorlichting
die bij niet had moeten noodig hebben citeeien wjj
hier uit de zooeven vermelde toelichting nog het vol
gende: .Zuinigheid in den Staatsdienst, den beproefden
eenvoud, waarvoor wjj Hollanders nog altjjd bekend staan,
niet verwaarloozen in het beheer van den openbaren
dienst. Meer dan een departement verslindt onnut geld.
(1) Wij spatieeren deze zinsnede, vooral met het oog op de
denkbeelden van den heer Netscher in zake Staatspension
eering-.
En de schatkist heeft bij de aanhoudende stijging der
staats-uitgaven iederen galden noodig. Aan onze belas
tingwetten valt nog het een en ander te verbeteren. Zoo
beweren velen, dat door een technische wijziging van
vermogens- en bedrjjfsbelasting een hoogere opbrengst
zou kannen worden verkregen. In de successie-rechten
zou van de erfgenamen in de zjjlinie iets meer kunnen
worden gevraagd. Belasting op voorwerpen van weelde,
bjjvoorbeeld door herziening van ons tarief met vermjj-
ding van al wat naar bescherming zweemt, zou voorts
eenige baten kunnen afwerpen. Ook mag op grond der
ervaring op geleidelijke stjjging der rjjksinkomsten (het
zoogenaamd accres) zoo niet gerekend dan toch gehoopt
worden. Steeds dient echter aan den regel van liberaal
staatsbeleid vastgehouden te wordengeen belasting-heffing
zonder volstrekte behoefte en geen penning meer dan
strikt noodig is."
Wjj kannen niet veel uitvoeriger worden met het oog
op de ruimte in dit nummer. Daarom zullen wg de
beweringen vau den heer Netscher, dat de manifest-
liberalen staan op het laat-maar-waaien-standpunt, ja,
dat zjj zelfs aanleunen tegen de christelijke coalitie, maar
laten voor hetgeen zjj zgn. Een enkel woord nog slechts
over de houding van den heer Netscher ten opzichte
van de staatspensioneering.
Die staatspensioneering is, vooral in dit district, een
lokaas van beteekenis. 't Is een pjji op den boog van
den heer Netscher, die bjj een aantal kiezers doel zal
treffen. Misschien zou een candidaat, die naar bet voor
beeld uit den ouden tijd ervoor pleitte, dat voortaan
elke arbeider 'smiddags een hoen in den pot moest vin
den, zich daarmee ook eenige stemmen verwerven. Ons
wil 't echter voorkomen, dat men een candidaat niet
mag versmaden, omdat hij naar eer en geweten verklaart
dat hjj onbereikbaar acht, wat in theorie ook voor hem
de grootste bekoring heeft. De heer Netsoher heeft te
recht de groote kennis van den fceer Treub geroemd
welnn, de heer Treub heeft dezer dagen te Assen ver
klaard, dat de denkbeelden van den Bond wel zeer
aantrekkeljjk zijn, maar dat de uitvoering daarvan op
practische bezwaren zal afstuiten. De heer Netscher be
riep zich op Perio, maar heeft deze dan meer gezag dan
prof. Treub? Eu naast prof. Treub staan mannen als
de heeren C. V. Gerritsen en mr. H. Goeman Borgesius,
die toch werkelijk, als zjj er maar eenige kans toe zagen,
zich onder het vaandel van den Bond zouden scharen.
Wat zou eventueel een optreden van den heer Netscher
in de Tweede Kamer baten, wanneer zelfs zgn naaste
politieke vrienden hem in den steek lieten?
Toch iB de propaganda van den Bond niet vergeefs.
Daardoor is het groote vraagstuk nog meer naar voren ge
komen en al zal dan de wensch van den Bond in zgn ge
heel niet te vervullen wezen, toch zal men zich geleidelijk
in de goede richting gaan begeven. Een stap in die
richting is ook hetgeen de heer van Foreest wil bevor
deren.
Resumeerende heeft de rede van Vrjjdagavond in de
.Harmonie* ons bevestigd in onze overtuiging, dat de
heer Netscher in de Tweede Kamer zoo goed op zgn
plaats zou zgn als vele andere leden, maar dat zgn
lidmaatschap niet van zooveel beteekenis zou zjjn om
het verdringen van onzen beproefden afgevaardigde Jhr.
mr. P. van Foreest te wettigen. Onze afgevaardigde
heeft dat niet verdiend. Daarom wekken wg onze lezers
opnieuw krachtig op, aan hem hunne stem te geven.
Wjj zgn nu iu de periode, dat elk ochtend- en avond
blad ons nadere bjjzonderheden brengt over
den zeeslag in de Straat van Korea. Zjj
brengen aan het licht, waardoor de nederlaag der Rossen
zoo ontzettend is geweest, 't Zgn geen fraaie details, die
daarbjj geopenbaard worden.
Een belangrjjke oorzaak is de oproerigheid van een deel
van het scheepsvolk geweest. Dit gerucht wordt nu van
vele zjjden bevestigd. Het waren de equipages der schepen
van het eskader-Nebogatof, die aan 't muiten zouden ge
slagen zgn en weigerden te vechten. Reeds sinds het
vertrek van Libaa was de met geweld bjjeengeraapte be
manning muitsiek geweest en op de lange reis was die
geest van verzet toegenomen. Ook op Rodjestwensky's
vloot schijnen ongeregeldheden te zgn voorgekomen, die
echter onderdrukt werden, nadat een dozijn raddraaiers
waren opgehangen.
Voorts heeft een hooggeplaatst Japansoh zeeofficier, op
een vraag naar de oorzaken van de Russische déb&cle,