Dit aimer Maat uit 2 Mailea.
Indische Penkrassen.
No. 74.
Honderd en zevende jaargang.
1905.
WOENSDAG
21 J U N I.
BUITENLAND.
BIN N NL A N D.
Ik weet menschen, heusch geen streng rechtzinnige
Christenen, die een bediende ontsloegen, omdat hij zich
aan «de vasten" of poeasa hield 1
Algemeen Overzicht.
NieuAvstij dingen.
ALKfflAABSClIE COUBAVT.
Deze Con rant wordt Roideriag-
w SaterdlagaT oid uitgegeven. Abonnementsprjjs
per 3 maanden voor Alkmaar f 0,89j franco door het
geheele rijk f 1,
3 Nummers f 0,08. Alzonderljjke nummers 3 ets.
lelefoonnnr aer 3.
PrUa «Ier gewone adverfentlën
Per regel t 0,15. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N/V. Boek- en Handelsdrukkerg
v/h. HERMs. COSTER k ZOONVoordam O 9.
(Auteursrecht uitdrukkelijk voorbehouden.)
Cl.
Ze is nu weer een beetje geluwd, die belachelijke
vrees voor den prang sabil of heiligen oorlog hier op
Java, doch kort na het betreurenswaardige bloedbad
van Gedangan, was het bepaald vermakelijk de corres
pondenties te lezen in de verschillende Indische bladen.
Zenuwachtige berichtgevers zagen toen plotseling in
allerlei heel gewone godsdienstgebruiken iets verdachts
en de Ambtenaren van het Binnenlandsch Bestuur
hadden een zwaren dobber om de gemoederen te kal
meeren.
Een van de meest ongepaste ja dolste brieven gaf
wel een correspondent van het Soerabaiasch Handelsblad.
De stumperd lanceerde het ongevraagd advies om vooral
toch den ouden Regent van Sidoardjo. Raden Adipati
Pandji Tjondro Negoro niet te vertrouwen, want, sinds
zijn huwelijk met eene zuster van Prins Ario Mataram,
zou die .lavaansche hoofdambtenaar plotseling zeer fa
natiek geworden zijn! Dit «fanatisme" grondde
zich dan daórop, dat de grijze Gouvernementsambtenaar
trouw dagelijks bad en op de sociëteit geen alcohol
gebruikte Ik heb Prins Ario Mataram geraden om
zijn zwager een klacht bij de Justitie te doen indienen,
doch de Pangaran vond het beter in die dagen van op
winding bij de Europeanen, maar liever waardig te
zwijgen.
VV ij maken ons door zulke enormiteiten werkelijk
ridicuul in de oogen van de meer ontwikkelde Inlanders I
Een hunner voegde mij, naar aanleiding van het dwaze
couranten-geschrijf, min of meer ironisch toeDe Eu
ropeanen schijnen zich ivel erg zwakjes hier te voelenWat
moest ik antwoorden Ik schaamde me innig diep over
het lafheids vertoon mijner landgenooten.
Uw Penkrasser, die steeds in gezelschap van Inlanders
cezien werd. moest ook al gauw 'r voor laten. Men
verdacht plotseling zijne bedoelingen, vond hem toen
erg gevaarlijk voor de «rustige rust", sprak zelfs over
uitzetting en verbanning en in Bandoeng vertelde men
op 'n gegeven moment, dat met de racedagen, door
hem een dynamietaanslag op de tribune der Europeanen
zou worden gepleegd ill!
"We willen het nu heden eens hebben over het zoo
gevreesde fanatisme.
In waarheid is er geen verdraagzamer, gemoedelijker
volkje, dan juist het Javaansche. Nimmer wordt hier
een zendeling of geestelijke bemoeilijkt. Roomsche lief
dezusters, paters of heilssoldaten bewegen zich in de
drukste buurten onzer grootere steden en zijn er veiliger
voor hoon en spot dan b.v. in Amsterdam
Geen Moslim denkt er over om den t toean pastoor" of
t toean dominezelfs maar ongepast aan te kijken Geen
steen zal er 's nachts de ruiten van 'n kerk verbrijzelen
en vele Inlanders van goeden huize zenden hun kinderen
naar particuliere Roomsche of Protestantsche scholen,
terwijl de onderwijzers van hun kant zich loffelijk ont
houden van het kwetsen der geloofsmeening hunner
leerlingen.
De dochters van Javaansche Prinsen gaan op de Zus
terschool te Jogjakarta en Prins Achmad van Batjan be
zoekt de BijbelscliooX te Weltevreden. De laatste krijgt
Vrijdags gelegenheid om in den Missigit te bidden en
luistert in de school met belangstelling naar de verhalen
van het oude en nieuwe Testament.
De vrome Moslimde man die trouw de voorschriften
van den Qoraan volgt, heeft duizendmaal meer respect
voor den Europeaan, die geloovig Christen is, dan voor
den vrijgeest of onverschillige
Vergeet vooral niet, dat de Islam wel degelijk ook
Jezus hoog vereert en dat de Islamieten in hun Qoraan
lezen Sotrah II, Ajali 59
y>De geloovigen, het mogen Joden, Christenen of Sabeisten
zijn, indien Zij slechts aan God en aan den oordeelsdag ge-
looven en u>e! doen, zullen door hunnen Heer beloond worden
noch vrees, noch droefheid zal over hen komen."
Europeanen, die den Inlander en Arabier echter niet
kennen, wantrouwen den vromen Islamiet.
Zij gaven den man ook geen certificaat, want men
kan die «fanatieke kerels" toch moeilijk bij de Euro
peanen aanbevelen. Ze zouden je mollen, voor je het wist.
Dom en onrechtvaardig, lezerswant juist van een
vroom Mahomedaan kan eerder trouw én eerlijkheid
verwacht worden dan van de voor God en Zijn gebod
onverschilligen.
Men verwart hier in Indië maar al te veel godsvrucht
met fanatisme en meent, dat hadjie's, goeroe's, Kjai's,
santriés of Arabieren per sé met vijandige oogen den
Christen aanzien.
Ik wensch dat beslist tegen te spreken I Het is een
vau de ellendigste dwaalbegrippen hier in onze Oost 1
Als er dan nog van bekrompen onverdraagzaamheid,
van n vijandigen geest gesproken mag worden, dan
kan dit alleen slaan op die onwetende angstige Euro
peanen, die met alle geweld in iederen vromen Moslim
een bloeddorstigen schurk, ja een muiter willen zien
Of er dan geen onruststoke. j op Java wonen Of er
geen mannen zijn, die het gezag trachten te ondermijnen
Ik zou hier niet graag ontkennend op willen antwoorden,
doch men vindt die woelwrters overal op de wereld,
ook ten uwent, zou ik meenen 1
De Europeesche anarchist van de daad is intusschen
heel wat gevaarlijker dan z'n Oostersche geestverwant,
vooral in een land als ons Java, waar opruiers al zeer
weinig invloed hebben op de u'tra-flegmatieke omgeving.
Een desaman wordt heusch niet gauw opgewonden, en
als er dan eens locaal 'n opstootje uitbreekt, och dan
is niet het fanatisme of de godsvrucht de stimulans,
doch een plaatselijke haat, langzamerhand aangekweekt
door willekeurige, onrechtvaardige handelingen van den
blanken vreemdeling.
Sinds 1830 hebben we op" Java feitelijk nimmer 'n
ernstig verzet van de zijde der bevolking ondervonden.
Zeker, we hebben locale troebelen gehad in het Ban-
tamsche en Madioensche, een lelletje ook op Jogjakarta
en ten slotte nu het drama van Gedangan
En telkens werd de ontevredenheid der bevolking
door sociaal -economische of politieke misstanden gevoed,
telkens wist dan een kettersche goeroe of godsdienst
waanzinnige zich van de leHing van den «opstand"
meester te maken en telkens werd ten slotte het verzet
op rekening van den Islam gesteld, op den Islam, terwijl
juist de berustende Muzelman, de ware vrome, twiens
Rijk niet is van deze Aarde,er part noch deel aan had
We willen het hier even hebben over de Geddngan-
hvestie. Aan het hoefd dier beweging stonden drie z.g.
goeroe's-iUnoe of sectariërs. Het waren de heeren KjaiKasan
Moekmin, Kjai Bintara en Kjai Botokan, aanhangers van
de Quadarija leer, 'n school gesticht door 'n Pers van
dien naam.
Behalve de Quadarijanen, zoo iets als onze wederdoopers,
hebben we op Java nog twee van die geheime sekten
of tarèkat's en wel die der C&üryd en Sanoessia.
Ze zijn z.g. pon-islamitisch en worden gesteund door
geestverwanten in Arabië, Turkije en Egypte.
De geloovige Moslim moet echter niets van deze mys
tieke genootschappen hebben Ook in Mohammedaansche
Rijken zijn die genootschappen het gezag vijandig en
de Regeering zou goed doen vertrouwbare spionnen op
de dwaalleeraren af te zenden en er vooral streng op
te letten, dat geen harer lnlandsche Ambtenaren zich
bij de sectariërs aansluit. Als er op Java een 20.000
ketters zijn, is het veel, doch hoe gering ook dit aantal
lijkt op eene bevolking van 30,000.000 zielen], toch
kunnen zij veel kwaad stichten, vooral als door wanbe
heer de bruine broeder aan het murmureeren gaat tegen
het Bestuur.
Op Gedangan was dit het geval
De heeren van de suikerfabrieken hadden het volk
benadeeld. In 't belang van de suikerrietteelt waren de
arme landbouwers gedwongen om het tweede gewas,
z.g. palawidja, vóór dat het rijp was, uit te trekken,
waardoor de Inlanders zwaar getroffen werden in de
voeding van de hunnen. Er heerschte' verder groote
ontevredenheid over de onwettige wijze der belasting
heffing. De regeering staat betaling in termijnen toe
binnen negen maanden, doch uit gemakzucht of misschien
erger nog hielden de dessahoofden het bedrag eenvoudig
in eens van de door de suikerfabrieken betaalde grond"
huur in, zoodat dus de ongelukkige gogol's (landbouwers)
bij het verlies vgn hun bouwgrond (onder pressie ver
huurd ook nog gebrek aan contanten kregen en zoo
verplicht werden zich als daglooners of grobakvoerders
bij de fabrikanten te verhuren tegen een schamel] loon.
Ook desadiensten, die uit den aard der zaak in on-
betaalden arbeid geschieden moeten, werden noodeloos
verzwaard, omdat, terwille van de Europeesche industrie,
breedere wegen en sterkere bruggen moesten worden
aangelegd en onderhouden. Die breedere wegen en
sterke bruggen zijn voor den desaman heusch met
noodig, wel voor de karrentransporten en de rijtuigen
der fabriek en ze hadden dus moeten worden aanbesteed
voor rekening der Europeesche fabrikanten. (Geschiedt
tegenwoordig
Ook de kwestie der waterverdeeling was een groote
grief, daar vele suikerfabrikanten het water van de
sawah's naar de riettuinen doen leiden.
Boeren van Nederland, hoe zoudt gij u wel gevoelen
als vreemdelingen u in uw eigen land op zoo'n manier
ringeloorden
Zoudt ge ten slotte misschien ook niet een beetje
«fanatiek", lees oproerig, worden
Jogjakarta. Lt. Ulockener Bbousson b.d..
't Heeft er allen schjjn van, dat zoowel de R u s s i-
sche als de Japansche legers, die zich in
Mantsjoerrje bevinden, al heel weinig ingenomen
zjjn met de pogingen, dio ver van het oorlogsterrein worden
gedaan om tot den vrede te geraken, 't Is te begrijpen.
De Japanners hebben tot dasverre steeds sncces gehad,
wat wel het beste middel is om den vechtlust aan te
wakkeren, terwjjl zjj bovendien heel goed weten, dat,
wanneer het hnn gelakte hot leger onder Linjewitsj te
vernietigen, Rasland niet alleen ter zee maar ook te land
met lamheid zon zijn geslagen. De Rnssische soldaten
daarentogen beseflen, dat 't wellicht in hnn macht is de
kansen voor Rusland, die zoo slecht staan, (e doen beeren.
Wanneer zij erin mochten slagen, een overwinning te
behalen, dan zon Rasland veel minder den druk voelen
van hetgeen reeds is gebeurd, zon de vernedering worden
nitgewischt, zon de vrede kannen gesloten worden op
heel andere voorwaarden. Legers, die zich bewnst zijn
van de groote gevolgen hunner actie, vechten liever'dan
dat ze mokkend huiswaarts gaan dat brengt nn een
maal het métier van den krijgsman mede.
In overeenstemming hiermee is het bericht, dat er thans
weder dag aan dag in Mantsjoerjje wordt geschermutseld.
Een Japansch officieel bericht meldt dat het Japansche
centrum op 16 Juni de Russische voorposten bjj Lensjiau-
peng, zestien u ijlen ten noordoosten van Langping, terug
dreef, deze achtervolgde, de stelling Liaojang-Woping
aanviel en na strjjd bezette. De vjjandeljjhe cavalerie
trok noordwaarts terug, haar werden door kanonvuur
zware verliezen toegebracht. Ten laatste werd de vjjand
in groote verwarring gebracht. De Japansche linker-
colonnn bestookte de Russische cavalerie met hevig vuur.
Luidens mededeelingen van gevangenen was de linie Liao
jang-Woping bezat door 5000 man cavalerie en twintig
kanonnen, deel uitmakende van het legerkorps van generaal
Mistsjenko. De Russen waren klaarbljjkeljjk door een
paniek bevangen; zij lieten bun voorraden en kleding
stukken achter. De Japanners hadden 30 dooden en 185
gewonden; de verliezen der Russen waren niet bekend,
maar vermoedeljjk groot.
Wij kunnen, gezeten op onzen redactie-stoel op den
Voordam, natuurlijk moeilijk uitmaken, of dit bericht
niet wat al te gunstig voor de Japanners is voorgesteld.
Slechts knnnen wjj verklaren, dat, wanneer 't al waar
mocht bljjken te zijn, do Russen zich tot oen nieuw ge
vecht gereed maken, want en dit bericht komt ook
uit Tokio de reserves zjjn uit de Rnssische achterhoede
naar voren gebracht om de vooruitgeschoven linies te
versterken. Wanneer men daarbij nagaat, dat de vjjsu-
deljjke legers slechts door een kleinen afstand zjjn ge
scheiden de voorposten van Koeroki zijn niet meer
dan 7l/j mijl van de Russische voorposten verwjjdord
en voorts in aanmerking neemt wat wij hierboven schreven,
dan zou 't zeker bjj niemand groote verbazing wekken,
wanneer 't binnen kort weder tot een generaal treffen
kwam. Kon zulk een bloedbad worden voorkomen, uiter
aard zou dat tot vreugde zjjn van de beschaafde wereld
is 't echter on vermijdeljjk, dan is het eenige lichtpunt,
dat de vredes-opderhandelingen beter zullen
opschieten, wjjl de partijen dan precies weten waar zjj
aan toe zjjn.
Wat nu dio onderhandelingen zelve aangaat, de Japan
ners te Londen blijven te dien aanzien zeer optimistisch
gestemd. Zij gelooven, dat op stok van zaken er niet
zooveel verschil zal zjjn tusschen hetgeen Japan verlangt
en Rusland bereid is toe te staan. Als men maar een
maal bjj elkaar is zoo betoogon zjj dan zal men
't met wat opreohtheid en goeden wil wel spoedig eens
zijn. Dat klinkt niet onaardig, maar heel veel waarde
valt er, helaas, niet aan te hechten, waar geen enkel
motief wordt vermeld, waarop deze meening is gebaseerd.
Het antwoord, door Japan aan President Roosevelt naar
aanleiding van diens nota gezonden, is thans bekend ge
maakt. Het laidt als volgtDe keizerljjke regeering heelt
met aandacht het voorstel van den president dor Ver-
eenigde Staten onderzocht, nader omschreven in de nots,
welke de minister van Bnitenlandsche Zaken den 9en
Juni heeft overhandigd. De strekking en de bron van
herkomst in aanmerking nemend, verdiende de nota, dat
men er met allen ernst over nadacht. Daar wjj zoowel
in het belang vac de geheele wereld als van Japan zelf
den vrede met Rusland wenschen, op voorwaarden, die
volkomen de duurzaamheid waarborgen, zal de keizerljjke
regeering, in antwoord op het voorstel van den president,
Japansche gevolmachtigden benoemen, die een bjjeenkomst
zuilen hebben met de Russische gevolmachtigden, op een
plaats en dag, die beiden partgen het meest geschikt voor
komt, ten einde te onderhandelen over de vredesvoor
waarden. De onderhandelingen znllen uitsluitend gevoerd
worden tusschen de twee oorlogvoerende mogendheden.
Prins Arisugawa en gemalin kwamen Zondagavond
aan het S aatsspoorstation te 's Gravenhage nitFrankfort
aan. Het vorsteljjk echtpaar werd verwelkomd door den
vertegenwoordiger van de Koningin, baton Sirtema
van Grovestinsdie de prinses met den handkus
begroette en den prins in bennis bracht met jbr. v.
d. Bosch, kamerheer en kapitein graaf Dnmonceau,
adjudant, onder mededeeling dat beiden aan Z. K. H.
waren toegevoegd, voor welke eer de prins zeer vleiend
dank betuigde. Ter verwelkoming waren voorts aan het'
station de minister van bnitenlandsche zaken en militaire
en stedeljjke autoriteiten.
Bjj het t jjden naar het Koninkljjk Paleis werd de prins,
die als admiraal gekleed was, door een groote menigte
levendig toegejuicht.
Gisteren werd door den prins en de prinses een be-
