STADSNIEUWS.
In de Zondag te Amersfoort gehouden 20e Algemeene
Vergadering van den Nederlandschen Sehuttergkaderbond
is o. a. het eerelidmaatschap aangeboden aan den heer
H. J. Vonk alhier.
Bjj de voortgezette eindexamens der H. B. S. in Noord-
Holland zjjn nog geslaagd J. Schol en J. J. Conjjn
leerlingen van de H. B. S. alhier.
Bjj de turnwedstrjjden van het N. G. V. te Apeldoorn
is bjj den persoonlijken wedstrijd de le prijs behaald
door onzen stadgenoot, den heer P. H. Lambert. Zeven
van de tien prjjzen werden door Duitsohers verworven.
Be O uurs-alultlng.
Wjj ontvingen het navolgende ter publicatie
Alkmaar, 1 Augustus 1905.
Aan de Redactie der Alkmaarsche Courant,
Ingevolge besluit der Alkmaarsche Winkeliers-Ver-
eeniging, in hare Algemeene Vergadering, gehouden op
Maandag 3 Juli jl. heb ik de eer, U bjjgaand uittreksel
van het verslag der enquête-commissie, inzake de moge
lijkheid en de wenscheljjkheid om te komen tot 9 uur-
sluiting, ter openbaarmaking toe te zenden, daartoe wel
willend in staat gesteld door den rapporteur van genoemde
commissie, den heer J. F. M. Endel.
De Correspondent der A. W. V.
J. CLOECK.
Ter voldoening aan den wensch, door de meerderheid
uitgesproken in de vergadering der Alkm. Winkel-Vereen.,
gehouden in Juli 1.1. en in zekeren zin uit hoofde van
wederkeerige beleefdheid jegens de Redactie der Alk
maarsche Courant heb ik de eer, namens de Enquête-com
missie in zake de 9 uurs-slniting alhier, aan den heer
correspondent der A. W; V. ter verdere beschikking te
doen toekomen het volgende extract uit het in boven
genoemde vergadering voorgelezen rapport van het onder
zoek in hoeverre het wenscheljjk en mogelijk is, om te
Alkmaar te komen tot een algemeene sluiting der win
kels ten 9 uur.
De beschouwingen, die hier en daar in het behandelde
rapport voorkomen, voor 't meerendeel latende rusten,
mag deze ééne echter niet achterwege big ven, n.m.l. dat
de uitkomst van het onderzoek in dezen veel schitterender
en voor de commissie zeer zeker veel aangenamer ware
geweest, indien de Alkmaarsche winkeliers in 't algemeen
zich in dezen iets meer moeite hadden willen geven, meer
belangstelling getoond hadden, en niet het minst iets
meer vertrouwen in elkander hadden willen stellen. Dit
laatste kwam der commissie voor als de groote moeilijk
heid in deze aangelegenheid en deze bewering wordt door
de uitkomst hier ten volle gestaafd.
Er werden verzonden 424 circulaires, die bjj de meeste
heeren nog wel bekend zullen zijn. Bjj ons persoonljjk
bezoek vonden wjj er nog slechts 226, de anderen waren
zoekgeraakt I Van die 226 aanwezig zjjnde circulaires
waren er bjj het persoonljjk bezoek, dat daar buiten op
was aangekondigd, slechts 127 eigenhandig ingevuld.
Toch heeft de commissie, dikwjjls na herbaaldeljjk be
zoek, 't zjj dan schrifteljjk of mondeling (bjj gebrek ten
leste aan blanco-circulaires) bijna 424 denkwijzen, om
trent een sluiting ten 9 uur, machtig kunnen worden.
De verhouding der stemming welke hier, ten aanzien
eener vervroegde sluiting bljjkt te heerschen, is deze
47 personen zjjn er beslist onvoorwaardelijk voor, dus
11%, 185 winkeliers gaven te kennen voorwaardelijk te
willen medewerken, uitmakende 45% 113 nering
doenden wilden in geen geval ten 9 uur sluiten of wel
27°/o en 79 collega's vormende 17% hielden zich ten
deze neutraal. Die neutraliteit meende de commissie te
mogen afleiden uit het achterwege bljjven van biljetten,
of zioh niet houden aan de gedane beloften, deze zelve
te zullen doen bezorgen, en ook uit den aard der mede
deelingen op de circulaire of mondeling aangegeven,
als: ik bljjf buiten beschouwing"ik heb er niet over
nagedacht bljjf onbeslist wil met de rommel niets
te doen hebben enz.
De commissie heeft nu de uitkomst der bovenvermelde
cjjfers verdeeld onder de aan elkaar verwant zjjnde
vakken, en zoo leert ons dan deze enquête, dat van de
brood- en banketbakkers er 9 vóór doeh 19 tegen een
eventueele 9 uur-sluiting zjjn.
Sigarenwinkeliers 11 voor 10 tegen.
Schoenwinkeliers 12 1 tegen.
IJzerhandelaars, Zadelmakers, Winkeliers in Borstel
en Grove houtwaren, Touw en Zeilmakers-artikelen, eu
Mandenmakers 15 voor en 4 tegen.
Winkeliers in bedden, dekens, garen en band 16 voor
en 8 tegen.
Slagers en vleeschwinkelieis 18 voor 17 tegen.
Winkeliers in boter, kaas, eieren, comestibles, grutters
waren, kruideniers- en koloniale waren, drogisterjjen,
41 voor 15 tegen.
Idem, in dameshandwerken, garneering, zjjden stoffen,
kindergoederen, modeartikelen 16 voor 5 tegen.
Idem, in heeren- en damesconfectie, heerenartikelen,
hoeden en petten, paraplu's 17 voor 4 tegen.
Idem, in galanterieën, glas, aardewerk, huishoudel. ar
tikelen, kantoorbehoeften, boekhandelaarsartikelen, luxe-
voorwerpen, speelgoederen, religieuss artikelen 29 voor
8 tegen.
Zilver- en goudsmeden en winkeliers in die branche
6 voor 2 tegen.
Dranksljjters en wjjn- en likeurverkoopers 4 voor 8 tegen.
Winkeliers in meubelen, tapjjten, stofleerderjj en be
hangers-artikelen, piano's, bloemen, optische instrumenten
en horlogemakers 24 voor 8 tegen.
Kappers en barbiers 14 voor 4 tegen.
Der commissie kwam het verder niet ondienstig voor
de verschillende voorwaarden, welke men aan een even
tueele sluiting ten 9 uur verbond, ook onder de alge
meene aandacht te brengen. De eerste voorwaarde, die
door 150 winkeliers mondeling of schrifteljjk, doch na
drukkelijk werd gesteld is dezeIndien mjjn vakgenooten
het ook doen (natnurljjk werd ze op verschillende manie
ren gezegd en beschreven, doch in hoofdzaak komt ze
als zooeven vermeld voor). Als ik nu, volgens het rapport
echter, deze voorwaarde in verband breng met het honderd
voudig veelzeggend schouderophalen, dat ook mjjn colle
ga's oommissieleden hebben opgemerkt bjj het in ontvangst
nemen dier voorwaarde en ik stip hierbjj aan, dat 13
heeren schrifteljjk, doch zeer veel winkeliers mondeling
hetzelfde in woorden uitten, als dat wat het schouderop
halen moet beteekenenn.J.»Och, mjjn concurrenten
houden hun woord toch niet'', dan meent de commissie
daarin gerusteljjk te mogen zien het wantrouwen, onder
ling heersehende onder collega's in deze aangelegenheid,
en de hinderpaal voor het glansrgk slagen dezer actie,
door de A. W. V. op touw gezet.
De overige voorwaarden verbonden aan een eventueele
9-nurs-sluiting zjjn tog al van aiteenloopenden aard. Waar
de één een wet in deze als conditie stelt, daar wil de
andere alleen slechts zonder pressie zjjn medewerking ver-
leenon. De een wil, in 't belang zijner zaak, de voor
jaarsmaanden uitgezonderd zien, de andere, juist om die
reden, da najaarsmaanden, de een conditioneert, dat
winkelverlichting na 9 uur verplichtend zjj, de ander wil
zelfs de deur op slot hebben na het sluitingsuur. De
meeste barbiers en kappers stellen als voorwaarde, dat
behalve Zaterdagavond ook Woensdag- en Vrjjdagavond
vrjjbljjvend is. Verder werden als voorwaarden genoemd
dat de ondergeschikten die vermindering van werkzaam
heden niet geldeljjk zouden gevoelen dat men de
menschen niet de deur uit zou moeten jagen, als ze
toch na 9 uur kwamen, dat de A. W. V. en bloo
het voorbeeld geeft, dat van Paschen tot Pinksteren
een uitzondering gemaakt wordt, dat de avonden voor
de Christel, erkende feestdagen worden uitgezonderd,
dat April, Mei en October wordt vrjjgelaten, dat de
A. W. V. probeere in deze een rjjks- of gemeentewet te
krjjgen, dat de kermisweek niet telt, dat eerst de
algemeene Zondagsrust er door kome, dat een sluiting
des Zondags ten 4 ure verplichtend worde gesteld, ja,
gelukkig bracht een grappenmaker in deze nog wat
vrooljjkheid door als conditie te stellen, dat alle menschen
ten 9 uur hier naar bed zonden gaan en tot slot dat
alle café's ook ten 9 uur zullen sluiten.
De bezwaren welke der commissie werden aangetoond
zjjn al even uiteenloopend als zwaarwichtig naar hare
meening. Zjj kunnen verdeeld worden in deugdeljjke,
gezochte en humoristische. Tot de deugdeljjke zou men
kunnen rekenen o.a. door de bakkers aangevoerd: >dat
hun waar zooveel mogeljjk denzelfden dag weg moet";
door de bewoners van Straatweg en Ritsevoort ten berde
gebracht >dat des zomers op muziek-avonden heel wat
klanten zouden misloopen"; door de sigarenhandelaars
»dat de herbergiers met den verkoop van sigaren na 9 uur
nog menig dubbeltje zouden opstrjjken," door de drogisten
«dat menigeen na 9 uur soms spoedeischend verband-
benoodigdheden of anderszins behoeft."
Onder de gezochte bezwaren zou de oommissie willen
rangschikken b.v. de uithuizigheid van patroon en perso
neel zal er door bevorderd worden. Een groot ongerief
voor de klanten. De stad zal zeer doodsoh worden, ja
zelfs op Koedjjk gaan geljjken. Na 9 uur heb ik nog
veel klanten. Jonge krachten kunnen er moeiljjk voor
te vinden zjjn. De bedienden krjjgen te veel vrjjen tjjd.
De dienstmeisjes en de werkende stand koopen meest
na 9 uur. Wat moeten de buitenlui die 's avonds per
spoor nog vertrekken? 't Is onpractisch voor de levens
behoeften. Later zal men weer om 8 uur willen sluiten,
't Werkt de Zondagsrust tegen, 't Is spjjtig, thuis zjjnde,
niet te kunnen verkoopen.
Ten slotte de humoristische: Na 9 uur ontvang ik de
meeste telegrammen voor bestellingen! (het komieke zit
hier in, dat onze zegsman er niet aan dacht, dat vóór
9 uur het telegraafkantoor reeds gesloten is). Ik kan
's ochtends mjjn bedienden nu al niet wakker krjjgen.
't Is niet noodigl Ik heb een speciaal artikel voor dienst
meisjes. Verschillende 11 (zonder nadere opheldering).
Ik sta geregeld om 10 uur nog aan den trein ter bege
leiding van afleveringen.
Ook voegt de commissie hierbjj de twee laatste bezwareD,
die zjj, tenminste ale eenigszins humoristisch bedoeld,
beschouwd heeft n.m.l. «Ledigheid is het oorkussen des
duivels," en »Zes dagen zult gjj werken 1"
Nu ik, uitvoeriger dan oorspronkelijk mjjn plan was,
doch steedB met het rapport in handen, de verhouding
der voor- en tegenstanders heb aangetoond, de voorwaar
den heb genoemd, de bezwaren heb medegedoeld, in één
woord alles heb weergegeven, wat het onderzoek in dezen
vermeldenswaardig aan het licht bracht, rest het der
Commissie (en nu volg ik verder ten einde toe woordeljjk
het rapport) alleen nog slechts in verband met die uit
komsten een conclusie te vormen in zake de wensche
ljjkheid en mogeljjkheid om te Alkmaar te komen tot
een algemeene sluiting der winkels ten 9 uur.
Alsvorens wjj die conclusie stellen, willen wjj U echter
even deelgenoot maken van hetgeen ons persoonljjk be
zoek in verband met deze erquéte, gebracht aan de Alk
maarsche winkeliers en Alkmaarsche couranten-bureaux
ons nog geleerd heeften dat is, dat wjj hier bezitten
vriendeljjke, voorkomende, hoöeljjko, ja zelfs joviale Re
dacteuren van diverse te Alkmaar verschjjnende bladen,
doch ook, dat er zjjn bureaux, waar personeel en em
ployés nog de eerste beginselen der burgerlijke beleefd
heid eens grondig moeten gaan bestudeeren
dat er zeer vele collega's-winkeliers hier wonen (en
gelukkig vormen deze verreweg natnurljjk het hoofd-
contingent) die niet alleen voor hunne klanten de be
leefdheid zel7e zijn, doch ook commissieleden zeer heusch
weten te behandelen, maar dat er ook daarentegen ver
scheidene gevonden worden, van dewelke de ondervinding
ons geleerd heeft, dat het welslagen van hun zaken doen
niet hoofdzakelijk aan hunne vriendeljjkheid zal liggen,
want al is men tegenstander van iets, dan gaat het niet
aan, daarover een enqaéte-commissie lastig te vallen en
dien tegenstand hen te laten gevoelen op een wjjze, die,
't zachtst uitgedrukt, van een verwantschap aan onbe
schaafdheid niet is vrjj te pleiten en 't is zeer opmerkeljjk
dat, wat de nette behandeling betreft in dezen door ons
ondervonden, verschillende kleine winkeliertjes met bur-
gerljjke clientèle, gerust een beleefdheidsles zouden kunnen
geven aan hunne meer op den voorgrond tredende collega's,
die dageljjks het fijnere publiek bedienen
ja zelfs leert ons dit persoonlijk bezoek, dat men hier
nog voorstanders aantreft van een eventueel wederin
voeren der doodstraf, getuige de winkelier, die ons in
woede ontstoken heel collegiaal dorst toe te voegen «die dat
ding de wereld hebben ingeschopt, moesten ze maar op
hangen I
En nu ten slotte de conclasie, die wjj in verband
met het hiervoren medegedeelde, eenparig hebben besloten
ten aanzien eener 9 uur-sluiting te Alkmaar te moeten
stellen. Zjj luidt:
De commissie, door de A. W. V. belast met een
onderzoek in hoeverre een algemeene sluiting der winkels
ten 9 uur te Alkmaar mogeljjk en gewenscht is,
vooropstellende, enz.
overwegende enz,
Conoludeert, ingevolge het door hen ingesteld onder
zoek, voor Alkmaar tot heden de tijd nog niet gekomen eene
algemeene sluiting der winkels ten 9 uur in te voeren.
De Commissie met bovenvermeld onderzoek belast,
was get. D. J. LEVERT.
H. W. HOLSMULLER.
P. H. GROEBE.
Joh. Jac. SIEZEN.
J. F. M. ENDEL.
W. G. E. VALK.
J. J. VAN GIEZEN.
Joh. C. L. WIJDEMAN, Secret.
Namens genoemde Commissie,
J. F. M. ENDEL.
De Vereenigtng „Haerle**" naar Alkmaar.
In het Zondagsblad van de Opr. Haarl. Ct. komt een
geïllustreerd artikel voor, waarin wjj lezen
Was de heerljjke zomer oorzaak van de trouwe op
komst voor de tweede excursie der Vereeniging «Haar
lem", hadden de deelnemers aan den tocht naar Leiden
zoovelen opgewekt om zioh mede aan te sluiten of had
de archivaris, de heer Bruinvis, het dagprogram zoo af
wisselend en smakeljjk weten saam te stellen, dat menig
lid verlokt werd zich op te geven voor de interessante
en leerrjjke tocht naar Alkmaar en Omstreken Hoe het
ook zjj, een talrjjk gezelschap van belangstellenden, onder
wie beproefde wandelaars en zeer ter zake en plaatse
kondigen begroette elkander in den vroegen morgen van
21 Juli aan het station.
Aan de halte te Heiloo wachtte de adjunct-archivaris,
dr. van Gelder, de deelnemers af, om hun den ganschen
dag een voortreffeljjke gids te zullen zjjn.
Over een zonnig landwegje door kreupelhout werden
spoedig de straatweg en het dorp bereikt. Reeds valt
het oude kerkje, verscholen in het groen, met zijn Ro-
maanschen bovenbouw in 't oogwaar achter de ver
maarde Willebrordusput in 1881 hersteld en verknoeid
door een hoog hek met kikkers er om, waarnaast een
moderne pomp. Doch ook in deze gedaante dient de put
nog tot bedevaartplaats.
Terug naar den schaduwrjjken straatweg, langs «ter
Coulster", een donker bosch, waarin het slot reeds lang
verdween en het schilderachtige landhuis «de Njjenburg"
met zjjn breede lanen, om den stoomtram naar den Alk-
maarschen Hout te nemen. Daar werd kennis gemaakt
met den krassen archivaris, die weldra de kerk en zijn
heiligdom in alle bjjzonderheden zou laten zien.
Door een belangrjjke vergrooting-is de Hout nog mooier
geworden, waarin men gelegenheid had de herten uit
Haarlem nog eens te begroeten en te genieten van de
fraaie vjjvers. Voorbjj de Cadettenschool en Tesselschade's
huis, met zjjn sierlijk balconhek, werd na een kleine
wandeling over de schilderachtige bolwerken de Groote
Kerk bezocht. Vooral voor Haarlemmers is een bezoek
aan dsze geheel uit tufsteen opgetrokken kerk, (pl.m, 1500)
belangrjjk, immers daar is gelegenheid om het fraaie
orgel te hooren bespelen, waardoor een vergeljjking met
het Haarlemsche mogeljjk is, welke vergelijking het al
leszins kan doorstaan. Doch niet alleen het muzikale, ook
het architectonische gedeelte, naar een ontwerp van Jacob
van Campen, in 1645 gebouwd en de door Cesar van
Everdingen aan beide zjjden beschilderde orgeldeuren,
met den triomf van Saul, na het verslaan van Goliath
door David, zjjn een bezichtiging overwaard. Tegen de
noordzjjde hangt bet thans niet meer gebruikt wordende
kleine orgel, in 1511 door Hans van Coblenz gebouwd
en versierd met kleurrijke wapens. In het oude koor de
vermaarde zerk, waaronder de ingewanden van den ver
moorden graaf Floris V. Merkwaardig zjjn de oude
schilderingen van de 7 werken van barmhartigheid en
buitengewoon fraai de eikenhouten omkastingen der pilaren,
eveneens naar een ontwerp van Van Campen, rjjk ge
sneden. In het midden der kerk het oude scheepje, van
herkomst onbekend, dat geschonken werd door een van
Alkmaars ingezetenen.
Om 12 uur zou de blazer op de Waag den horen steken
en zonden de ruitertjes gaan ronddraaien, dus verder
door de Langestraat, langs het Gothische Stadhuis met
zjjn opvallend mooien toren naar de beroemde Kaasmarkt.
Nog even in de intieme regentenkamer van het «Huis
van Achten" of hofje van Johan van Nordingen gewipt,
waarin eenige belangrijke schildergen en een bjjzonder
fijn gesneden tafel.
Met voorbedachten rade was de tocht op Vrjjdag ge
steld, den marktdag, wanneer de kaasmarkt over-bevolkt,
geheel bedekt met de glimmende, smakeljjke kazen, die
door de dribbelende dragers met hun ooljjke hoedjes in
de kleuren der veeman, naar de Waag worden gebracht,
zulk een bedrjjvigen, vrooljjken indruk maakt. Aan de
zuidzjjde troont de Waag, een der allermooiste werken
in don renaissance-stjjl (1582).
Nu nog een wandeling door de stad om den geheel
gerestaureerden Willemshuisgevel te bezichtingen en over
schilderachtige grachtjes en ophaalbruggen langs vele
merkwaardige trapgeveltjes, te veel om ze in dit korte
bestek alle te vermelden, een gezellig luifelhuis, en het
typische geveltje van 't accjjnskantoor (1522) aan het
Kanaal, gelegenheid te krjjgen de hongerige magen te
vullen
Verfrischt en van nieuwe krachten voorzien staken de
deelnemers de Langestraat over en werden in het Museum
weder door den archivaris verwelkomd! Daar werden
onder meer de schuttersstukken, portretten, stads- en
dorpsgezichten van Van Everdingen, Vroom, De Grebber
en zoovele anderen, bezichtigd. Bjjzonder de aandacht
trok de geheel in zwart gehouden zeeslag van Willem
van de Velde en over het groote doek van het beleg
stemden de meeningen wonderwel overeen. Het gezicht
op Haarlem van Van Croos, zou zich misschien in ons
stedelijk Museum nog meer op zyn plaats voelen. Alk-
maar's oudste druk, van Joh. van Parffaet (pl.m. 1517),
de prachtig gedreven zilveren schalen, de vitrine met
