No. 103.
Honderd en zevende jaargang.
1905.
DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
Het bezoek van Albions vloot
Indische Penkrassen.
MAANDAG
Prijs der gewone advertentiën
21 AUGUSTUS.
BUITENLAND.
Deze Courant wordt eiken avondbehalve op Zon- en
Feestdagenuitgegeven. Abonnementsprijs per 3 maanden
voor Alkmaar f 0,80franco door het geheele Rijk f I,
Afzonderlijke nummers 3 Cents.
Telefoonnummer 3.
Per regel f 0,10. Bij groote contracten rabat. Groote
letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N.|V. Boek- en Handelsdrukkerij
v|h. HERMs. COSTER ZOONVoordam C 9.
cxix.
Algemeen Overzicht.
Lt. Clock en En Bhousson b.d.
ALKMAARSCHE
OÜRANT.
II. (S 1 o t.)
Ook in Oostenrijk schijnt het dat de Fransche diplo
matie zich er op toegelegd heeft, de separatistische
beweging van Hongarije te steunenhetzij door geld
hetzij door andere middelen. In ieder gevalaan het
bondgenootschap van Oostenrijk heeft men thans niet
veel meer. De hooge ouderdom des keizers en gelijk
gezegd is, de beweging der Hongaren om meer zelf
standigheid te verkrijgenhebben het gevolg dat het
drievoudig verbondindertijd met ophef wereldkundig
gemaaktalle kracht en beteekenis verloren heeft.
Naar het schijnt hebben de kuiperijen in Oostenrijk
den toorn van Keizer Wilhelm opgewekt in verband
met het isolement waarin het Duitsche rijk geraakte.
De Marokkaansche aangelegenheden vormden slechts
het motief van keizer Wilhelmom den kring van
diplomatieke vriendelijkheden tusschen Frankrijk, Italië,
Engeland en Spanje eens een stoot toe te brengen.
Hierin had de keizer volkomen gelijk. De Europeesche
ietwat geheimzinnige coalitie tegen zijn rijk verdroot
hem en bleek bij de regeling der zaken van Marokko
zonneklaar. Hij [gaf voor, dat de regeling buiten hem
om geschiedde en dus de Duitsche handelsbelangen in
Marokko schaadde. Hij stevende met een paar schepen
naar Tanger, maar kwam even spoedig weder thuis.
Te Berlijn was men evenwel officieel ingelicht omtrent
de regeling die geen handelsbelangen benadeelde. Ma
rokko was een voorwendselDe werkelijke reden van
het optreden was een uiting te geven aan de verstoord
heid, die het staatkundig gekonkel verwekte.
Delcassé's politiek had zijn schitterendste succes be
reikt en ware bekroond door een inval in Elzas-
Lötharingenindien niet twee onvoorziene omstandig
heden zich hadden voorgedaan.
De eerste omstandigheid was de totale nederlaag
van Rusland in de vlakten van Mandschourije. De
tweede was de verwarde toestand in Rusland zelf en
de oproerige beweging in de hoofdsteden, die den
Czaar, weifelend als hij is, totaal machteloos maakt.
Wilhelm haastte zich om den Czaar te spreken.
Het verhandelde zal wel geheim blijven. Men kan er
slechts naar raden, dat het doel van de ontmoeting
geweest is, om Czaar Nicolaas er op attent te maken,
dat hij op zijn minst neutraal moet blijven, indien
Frankrijk een oorlog met den keizer zoude durven be
ginnen. De Czaar werd voor het alternatief gesteld, of
dadelijk de Duitsche troepen in Polen te zien, of deze
gelofte van neutraliteit af te leggen.
Het onderhoud, dat op zee plaats vond duurde slechts
enkele uren. Nicolaas had geen keus. 't Was spoedig
besproken.
Zoo goed als zeker is het, dat in het begin van dit
jaar, Delcassé aan den president Loubet heeft voorge
steld, de kroon op zijn zeven-jarigen arbeid te zetten,
door den krijg tegen Duitschland niet langer te verdagen.
Nu of nooit. Immers Engeland was bereid alle steun
te bieden en Duitschlands handel en industrie voor
eenige jaren een doodsteek te geven. Italië bleef vrien-
(Auteursrecht uitdrukkelijk voorbehouden.)
We zijn weer op Jogjakarta, het nette, vroolijke
Jogjakarta en logeeren bij den reeds bekenden
Regent van Politie, Sosro Negoro.
Waar ik u in den laatsten tijd zooveel verteld heb
van sultanstelgen en edellieden, daar wil ik 't thans
eens hebben over de stichting van Dr. Scheurer
het beroemde P e t r o n e 11 a-H o s p i t a a 1.
De lezer weet misschien reeds, dat ik de zending
onder ïslamietische rassen niet bepaald noodig, ja -soms
zelfs gevaarlijk acht, en de schatten daaraan'besteed
liever voor onderwijs zag bestemd.
Deze overtuiging, op kennis van het volkskarakter
gegrond, sluit echter niet uit, dat ik hoog, zeer hoog
op zie tegen 'n man als den zendeling-arts Dr. Scheurer
zoo in-juist door de Javanen van Jogj a «Dokter
t o e 1 o e n g'd. w. z. de dokter die helpt, genoemd.
Ik heb streng-geloovige Moslims met den meesten
lot °ver dien edelen Christen hooren gewagen, bewe-
lende, dat hij, hoewel onbewust, feitelijk islam was
is het niet typisch, dat de Inlanders dit altijd meenen
van die christenen, die er naar streven letterlijk te leven
naar het gebod van den Heiland
Te Atj eh zeide mij eens de Ho ofd pengoeloe
aldaar, Raden Hadji Moehammed Roesdi
zwager van den u welbekenden Dr. C. S n o u ck PI u r-
g r o n j e, sprekende over den edelen Pastoor Ver
braak: «Toe a n, ini pandita orang islam
betoel. (Mijnheer, die geestelijke der
christenen is een waar moslim.)
Indien men maar wat meer van de leer der Muzel
mannen gaat begrijpen, wordt het ook duidelijker, hoe
een geloovig Moslim, als van zelf, tot 'n dergelijke uit-
spr&RK. komt.
Voldoende zij het u, dat de kern van M o h a m m a d's
leer precies dezelfde moraal heeft als de Christelijke en
van vormt.
delijk neutraal, Oostenrijk is machteloos door binnen-
landsche twisten.
Nu of nooit. Immers de bevolking aan gene zijde
van den Rijn neemt steeds toe. Die van Frankrijk gaat
achteruit. De legers zijn op papier gelijk, maar in
Frankrijk moet men zelfs minderwaardige manschappen
aannemen om voltallig te blijven. Binnen enkele jaren
zal de Duitsche artillerie even sterk zijn en evengoed
bewapend als in Frankrijk.
Loubet riep de ministers samen. Voor Delcassé was
het een groote tegenvaller, dat het legerbestuur niet
gereed was en zich niet sterk genoeg achtte om den
eersten schok te weerstaan. Ook het Duitsche leger -
bestuur was niet voor het afbreken der onderhande
lingen. Men koesterde eenige vrees voorj de nieuwe
artillerie. De keizer kon zijn wil dus niet doorzetten. Doch
om hem satisfactie te geven moest Delcassé aftreden.
De Europeesche vrede heeft dus aan een zijden draad
gehangen. Doch voor een ieder is het klaar en duidelijk,
dat met het heengaan van den Franschen minister van
buitenlandsche zaken, de richting in de politiek niet
aanstonds gewijzigd is.
Bestaan blijft de «entente", dat is de belofte tusschen
Engeland en frankrijk om een lijn te trekken ingeval
van nooden om Duitschlands macht en invloed en
zoo mogelijk den opbloeienden handel, te dwarsboomen.
Bestaan blijft de volkomen rechtmatige krenking van
den Duitschen keizer en van zijne regeering.
Is deze beschouwing juist, en we hebben feiten ge
noeg aangehaald, om de juistheid te staven, dan is de
verklaring van het schijnbaar zoo lieftallige bezoek aan
IJmuiden voor de hand liggend. Ons land grenst aan
Duitschlandevenals Denemarkendat eerdaags zal
worden bezocht.
Het doel schijnt ons toe tweeledig. Eenerzijds om
een minder vriendschappelijke betooging te houden
tegenover onzen Duitschen nabuuranderzijds om ons
ontzag in te boezemen voor den Britschen ijzeren vuist.
Immers niet een paar schepen liggen buiten de haven
geankerd neen een geheel uitgeruste kostbare vloot
bestaande uit reusachtige zeekasteelenbemand met
28000 koppen.
Niet alleen tracht men door deze zeer vriendschap
pelijke betoogingdie Nederland met een soort van
dankbaarheid zich moet laten welgevallen, een gunstige
stemming teweeg brengen hier te landemaar er ligt
ook in, de waarschuwing, dat we met het oog op
zooveel pantserschepen, bijgeval men met Duitschland
ernstige geschillen kreeg, niet naar de zijde van keizer
Wilhelm mogen overhellen.
Er is voor Engeland veel belang bijdat in geval
van krijg ter zee met Duitschlandzoowel Nederland
als Denemarken zich niet aansluiten bij Duitschland.
Men bedenke vooral, dat de rijke koloniën, die reeds
eenmaal in de macht der Engelschen waren, voor hen, bij
aansluiting bij Duitschland, geheel verloren zouden zijn.
Denemarken kan nimmer met Duitschland medegaan,
tenzij het zijne roemrijke geschiedenis verloochent en
het verlies der vruchtbaarste provinciën Sleeswijk en Hol-
stein vergeet.
Voor Nederland staan de zaken anders. Tegen Na-
Vele kundige ambtenaren komen uit Nederland naar
hier met een gesuggereerden afkeer voor den Islam.
Langzamerhand vallen hun, door persoonlijke ervaring
en waarneming, de schellen van de oogen en worden
ze 't dan eens met Dr. Snouck Hurgronje, dat
ze bij hunne studie verkeerd werden ingelicht en daar
door onverdraagzaam waren geworden.
Doch we zouden 't heden hebben over het zendings
hospitaal te Jogja, eene stichting, die ons bewijst,
hoe men het vertrouwen van den Islamiet gemak
kelijk winnen kan, wanneer men den weg naar zijn
hart maar weet te vinden.
De voorgangers en goeroe's, hoewel arm, geven toch
hun moerids (leerlingen) pro Deo onderwijs.
Ook D r. Scheurer nu helpt »om Gods wil" en
wordt dus [geëerbiedigd, reden waarom de Moslim-
sche Sultan Hamengkoe Boewono VII
het terrein voor zijn stichting kosteloos in erfpacht gaf
en b.v. dezer dagen nog de Kroonprins er een belang
stellend kijkje is gaan nemen.
Het Petronella-Hospitaal staat als hulpdienst in direct
verband tot de zending der Gereformeerde kerken on
der de Javanen.
Gesticht in 1897, ligt het op een uitstekend gekozen
terrein, buiten en toch niet te ver van de stad. De
omgeving stemt tot rust en beantwoordt geheel aan
de eischen voor herstellende zieken.
Op een fraai aangelegd erf, rijk met bloemen be
groeid, staan vijf langwerpige paviljoen-ziekenzalen, elk
ingericht voor 20 patiënten. Ze zijn van galerijen
voorzien, om den zieken het verblijf in de open lucht
steeds mogelijk te maken. Drie zalen rechts zijn voor
de mannen en twee zalen links voor de vrouwen en
kinderen bestemd. Bij elke zaal is nog een isoleerkamer
en een verblijf voor den oppasser of de oppasseres. Een
ander paviljoen is als operatiezaal, een sectie- en een
doodenkamer ingericht, terwijl er bovendien nog een
goed afgezonderd verblijf voor lijders aan besmettelijke
ziekten is. Een apotheek en laboratorium ontbreken er
evenmin.
Behalve een woning voor Dr. Scheurer zelf en een
palviljoen voor de verpleegsters, beschaafde Hollandsche
poleon den eerste streden wij naast Wellington. Onze
koloniën werden hoofdzakelijk gerestitueerd. In Indië
hebben we geen tegenwerking der Engelschen onder
vonden in de talrijke imperialistische veldtochten, die
we daar periodiek op touw zetten. Wij kunnen zoowel
rechts als links overhellen. Meermalen was Nederland
met Engeland geallieerd. Duitsche sympathieën zijn niet
zoo levendig.
De beteekenis van 't bezoek dunkt ons, kan dus geen
andere zijn, dan om aanleiding te geven, dat Nederland
in nauwere betrekking komt tot Engeland. Geen over
eenkomstzoo ver strekt de bedoeling geenszins. Neen,
een toenadering. Een herstel van zeer vriendschappe
lijke verhoudingen, hetgeen wel noodig is na het in
palmen van Zuid-Afrika. Het bedenkelijke van dergelijke
toenadering blijft evenwel, dat de Engelsche politiek
gericht is tegen Duitschland. Ware dit niet het geval
men kon er vrede mede hebben. Vandaar doet zich
wel de vraag voor, of de Nederlandsche diplomatie, niet
alle middelen had moeten inspannen, om op beleefde
manier, het vlootvertoon te vermijden. Den eersten dag,
toen de matrozen bij honderden tegelijk te IJmuiden
aan wal kwamen, hoorden wij een hunner zijn kameraad
zeggen, toen een klein havenstoombootje door het
kanaal voer: «the Duth navy". De kameraad lachte
minachtend. Inderdaad het figuur dat het ééne schip
maakte, terwijl de marine schitterde door hare afwe
zigheid, was pover.
Hieraan is niet veel te doen. De vraag rijst wel, of
bij de bekende gespannen verhouding tusschen Engeland
en Duitschland, de diplomatie niet voorzichtiger gedaan
had, a'le aanstoot te vermijden. Geeft de geschiedenis
aanleiding, om in Albion's rechtvaardigheidsgevoel ver
trouwen te stellen Is het ridderlijk om Engeland naai
de oogen te zien, omdat het machtig is Is het verstandig?
Zal men in Duitschland dit vlootvertoonwaartoe
alle aanleiding ontbreekt, niet beschouwen als een
poging om den antigermaanschen kring nauwer toe te
halen
Het ligt niet op onzen weg mede te doen aan de
politiek der machtige naburen. Het beste wastoen
eenmaal het bezoek bepaald wasom het cachet van
het bezoek zoo onschuldig mogelijk te doen zijn. Van
daar dat het Handelsblad van 18 Augustus het volgende
berichtte
«De lunch, door den minister van Marine aan admiraal
Wilson en diens officieren in het «Palace Hotel" te
Scheveningen aangebodendroeg een zéér een
voudig karakter. De admiraal dronk op de gezond
heid der Koningin en de Nederlandsche marine, waarop
de minister van marine de aangename gevoelens onzer
zeemacht vertolkte over het vereerend bezoek van dit
gedeelte der Engelsche vloot aan ons land. Zijnerzijds
dankte de vlootvoogd hierop voor de hoogst aangename
ontvangstdie het eskader had ondervonden van wege
de Koningin en de Nederlandsche marine." In het
Handelsblad van 19 Augustus leest men«Het eskader
is hier slechts gekomen voor «sloep- en seinoefeningen."
Aldus liet de Britsche admiraal zich uit.
Het was 't beste wat men doen kon om nl. het
bezoek voor te stellen als een beleefdheid van de En-
meisjes zijn er natuurlijk nog de noodige bijgebouwen,
keukens, badkamers, enz.
Ligging en verpleging der lijders zijn als die in de
beste Europeesche gasthuizen en de geest van christe
lijke liefde, die er heerscht, nemen voor den Inlander
het bekende schrikbeeld weg, om buitenshuis in een
hospitaal genezing te zoeken.
Het is voor den eenvoudigen Javaan anders wél 'n
vreemd iets, hier menschen te ontmoeten met blanke
aangezichten, die geheel voor niets, vol toewijding en
üver, hun beste krachten wijden, om hem, armen
drommel, te helpen, zijn smart te lenigen, zijn lijden
te verzachten.
O, hoe goed zou het zijn, als er in iedere plaats van
Indië Dr. Scheurer's gevonden werdenDe Javaan
zou wel niet in massa bekeerd worden, want dat ge
beurt in Jogja óók niet, doch hij zou de hulp er
langen, die hij zoo hoog noodig heeft en de overheer-
schers zouden er door geliefd worden om die enkelen.
In S o 1 o is er al dadelijk groote behoefte.
Ook een polikliniek is aan het hospitaal verbonden,
waar patiënten dagelijks, behalve des Zondags, 's mor
gens van 8 tot 12, ook weer gratis natuurlijk, worden
behandeld.
De Regeering geeft een jaarlijksche subsidie en de
geneesmiddelen zijn vrij. De subsidie bedraagt slechts
f 6000. De rest moet dus komen van particuliere giften.
Ook den meer gegoeden van elke richting op gods
dienstig gebied in Patria, raad ik ten zeerste aan dit
liefdewerk te steunen, ze zouden een waarlijk goed
werk verrichten en misschien kwam er in Solo dan
ook nog iets dergelijks tot stand.
Het valt toch ieder bezoeker van Jogja en Solo
dadelijk op, dat in de laatste plaats de medische hulp
voor het volk al zeer veel te wenschen overlaat. In
Jogja is dat zoo veel beter geworden, dank zij S c h e u
rer, den edelen dokter toeloeng
Er waren een handjevol havelooze en daklooze jongens
opgepakt. De ongelukkigen zagen er intens smerig en
verwilderd uit en de Regent van Politie wist
gelsche marine aan de Nederlandsche ditode minister
heeft er niet hijgezegd, dat hij dit bezoek zoo bij zonder
op prijs steldeomdat er maar één schip thuis was.
De andere drie zijn juist naar Tangerom den Sultan
van Marokko een visite te maken
Ware een verbroedering der marines bedoelddan
had de beleefdheid geëischt een tijdstip uit te kiezen
dat onze marine hier te lande aanwezig was.
Het is gelukkig, dat we thans aan het departement
van buitenlandsche zaken een minister hebben die in
de diplomatie door zijn verblijf te Berlijn op de hoogte
kan zijn van hetgeen op politiek terrein voorvalt.
De vlootvertooninggelijk deze heeft plaats gehad
schijnt ons een diplomatieke blunder, die de Engelsche
regeering evenmin allerminst bevredigen kan. Het
voorgaand ministerie had van buitenlandsche politiek
blijkbaar geen zweem van kennis. Onwetendheid is
bij gewone lieden vergeeflijkbij staatslieden niet.
A. P. H. d. L.
De geschiedschrijvers van den nieuwsten fgd hebben
Zaterdag een belangrijk feit te noteeren gehad: 19
Augustus 190 5. Instelling vandeRyks-
d o e m a. Eerste stap van Rusland van den absolutistischen
naar den grondwettigen staat. Op de meeste scholen vindt
men geen tjjd om veel te doen aan de allernieuwste
geschiedenis, derhalve zal waarschgnljjk deze vermeerdering
van het aantal jaartallen, die onze kinderen voor 't examen
kennen moeten, van hun hersenen geen meerdere inspan
ning vorderen, maar men kan er zich van overtuigd
houden, dat onze kindskinderen en hun verdere nakome
lingen daaraan zullen moeten gelooven. Wjj voeren dit
aan om goed te doen uitkomen van hoe groot belangde
hervorming is, die de Czar aan zgn ryk heeft gegeven.
De Rijksdoema is te beschouwen als de eerste schrede
op den weg, die Rusland vroeger of later zal brengen
naar het parlementarisme volgens het model van de
Westersche Staten. Uit de «Laatste Berichten" in ons
Avondblad heeft men kunnen lezen, dat de rechten van
de nieuwe volkstegenwoordiging tameljjk ver gaan. Ter
meerdere verduidelijking hiervan laten wy hier nog een
aantal bepalingen in woordeljjke vertaling volgen
Tot de bevoegdheid van de doema behooren1». Alle
vraagstukken die op do indiening van nieuwe wetten
zoomede wijziging, uitbreiding, tgdelijke opschorting of
algeheele afschaffing van bestaande wetten betrekking
hebbenverder de instelling, beperking of afschaffing
van overheden met hunne begrootingen2°. de begrootingen
van de ministeriën en hunne afdeelingen, de begrooting
van het keizerrijk zoomede elke aard van bestemming
van gelden, waarvoor niet in de begrootingen voorzien is;
3". het verslag van de afdeeling van controle betreffende de
uitvoering van de staatsbegrooting; 4°. alle vraagstukken
die op een overdracht van een deel van de staatsinkomsten,
van welken aard zjj ook zijn mogen, betrekking hebben;
5°. staatsgoederen 6°. aanleg van spoorwegen door den
staat; 7°. oprichting van naamlooze vennootschappen voor
het geval de oprichters de niet-toepassing van een of
andere vigeerende wet verlangen8*. vraagstukken die
bjj bijzondere besluiten des Keizers aan de doema worden
voorgelegd.
De doema heeft het recht, het initiatief te nemen tot
of in te dienen wetsontwerpen betreffende afschaffing of
wijziging van bestaande of uitvaardiging van nieuwe
wetten. Deze wetsontwerpen mogen echter niet de grond-
heusch niet, wat hij met het vuile goedje moest beginnen.
Ouders hadden ze niet meer. Ze sliepen 's nachts in de
passarloodsen en bedelden of stalen over dag het noodige
voedsel. Er was erg over geklaagd door de kooplieden
en de politie ging daarom op jacht. Resultaateen
twintigtal gevangenen, wien men volgens de wet echter
geen bepaald feit kon ten laste leggen.
Na eenig beraad, dacht Sosro Negoro aan dokter
toeloeng. Hij telefoneerde hem op, toevallig waar
ik bij was.
Sosro Negoro «Toean dokter toeloeng
Scheurer„Ja, wie is daar
Regent«Ik ben Sosro Negoro, Regent van politie.
Ik heb hier 'n twintigtal dwalende zielen, arme jongens
zonder ouders en huis. Mag ik ze u zenden
Scheurer: «Zeker, heel graag. We zullen zien, wat
we voor hen doen kunnen.''
Regent: «Dank u zeer dokter toeloengDank u zeer
En zoo werden ze liefderijk opgenomen en verpleegd
in de Petronella-stichting
«Die dokter toeloeng is beter moslim dan de over-
groote meerderheid der Javanen I" meende Sosro Negoro.
Zeker, Regent! Maar hij is ook beter Christen dan
velen, die den naam slechts dragen, ook zou men even
goed kunnen zeggen, dat hij beter Boedhist is dan het
gros der Hindoes l
Immers alle godsdiensten hebben hetzelfde goede doel,
maar wij vergeten maar al te vaak, dat liefde en ver
draagzaamheid de grootste krachten zijn, om alle men
schen, wat zij dan ook gelooven, tot broeders en zusters
te maken, kinderen van éénen Vader.
En daarom een eerbiedige hulde aan mannen als een
Pastoor Verbraak, een Johan van der Steur,
een Dr. E s s e r, een van Emmerik, een Dr. Scheu
rer en anderen, zij hebben recht op de waardeering
van alle weidenkenden, tot welk geloof, tot welke rich
ting zij dan ook mogen behooren
Jogjakarta.
