No. 129.
Honderd en zevende jaargang.
1905.
DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
WOENSDAG
20 SEPTEMBER.
Zij, die zich met in
gang van 1 October op
ons blad abonneeren, ontvangen
de tot dien datum verschijnende
nummers GRATIS.
Van Week tot- *^STeek«
BUITENLAND.
Deze Courant wordt eiken avond behalve op Zon- en
Feestdagenuitgegeven. Abonnementsprijs per 3 maanden
voor Alkmaar f 0,80 franco door het geheele Rijk f I,—.
Afzonderlijke nummers 3 Cents.
Telefoonnummer 3.
Prijs der gewone advertentiën
Per regel f 0,10. Bij groote contracten rabat. Groote
letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdrukkerij
vjh. HERMs. COSTER ZOONYoordam C 9.
Algemeen Overzicht.
Gemengde Mededeelingen.
ALKMAARSCHE COURANT.
l)e Troonrede.
Als men aan een Troonrede den ei-oh stelt;, dat zjj bjj
den hoorder of lezer moet wekken een zelfde stemming
als beheerschte de ministers, die haar opstelden, dan
kan niet anders dan gezegd worden, dat de rede, die
gisteren H. M. de Koningin in den mond werd gelegd,
voortreffelijk is. Immers, deze rede past geheel bij het
tegenwoordige Kabinet en bg de samenstelling dezer
toespraak bljjkt het ministerie zich er nauwkeurig reken
schap van gegeven te hebben, hoe het aan het bewind
is gekomen en wat met eenige mogelijkheid valt te
bereiken.
Een onmiskenbaar streven is er toch om datgene te
vermjjden, wat de voormalige regeeringspartjj, nu een min
derheid, doch een zeer sterke, ernstig zou kunnen grieven.
Reeds de slnitingsrede deed vermoeden, dat in die
richting het nieuwe Kabinet zjjne kansen op eene
vruchtbare werkzaamheid wilde vermeerderen, want
ruimschoots werd ook daarin voldaan aan »den eisch
der courtoisie jigens de meerderheid van het aftredende
Parlement," zoodat De Standaard met begrjjpeljjke vol
doening kon schrjjven, dat minister Rink namens de
Koningin recht heeft gedaan aan de beschuldiging, dat
het ministerie-Kuyper wel hard had gewerkt, maar zoo
goed als niets in het. Staatsblad had weten te brengen.
En in dezen zelfden gedachtengang wordt met dank
baarheid een niet onbelangrijk deel van de erfenis van
het vorige Kabinet aanvaard. Wel zjjn eenige fiuancieele
ontwerpen, zooals wjj hebben gemeld, ingetrokken, doch
dit is onafscheidelijk van eiken nieuwen koers. Daar
entegen wordt aan andere, zeer belangrijke aanhangige
wetsontwerpen voortgewerkt en aan die, welke reeds
tot wet werden verheven, zal niet getornd worden.
Slechts znllen de bepalingen der Drankwet, die niet in
de praktjjk voldoen, worden gewijzigd, maar van eenige
actie b.v. tegen de Onderwijs-wetten is geen sprake. Het
is dan ook werkeljjk geen zinledige phrase, wanneer aan
het einde der rede wordt verzekerd, dat zooveel doenljjk
rekening zal worden gehouden met do wenschen van
alle groepen van het Nederlandsche volk zonder onder
scheid van richting.'
Men mag er erkentelijk voor zjjn, dat het ministerie
bljjkbaar geen lnst heeft om niets meer te zjjn dan een
cabinet d' affaires en om daaraan te ontkomen gezocht
heeft naar de eenige middelen binnen zjjn bereik. Het
heeft gestreefd naar de dingen, die door samenwerking
tot stand kunnen komen en zonder de vraagstukken,
die verdeeldheid brengen, geheel te eclipseeren, heeft
bet deze een plaats achteraan op de lijst van voornemens
geplaatst met de bljjkbare bedoeling om die onderwerpen
met name het blanco-kiesrechtartikel, waarvan het
ministerie zich een voorstander betoont te laten
rnsten tot het einde der Regeerings-periode, wanneer
eerst tal van andere vraagstukken, meer liggende op
het gebied der neutrale zöne, zjjn afgedaan.
In één opzicht heeft dit streven geleid tot een resul
taat, dat bjj de geestverwanten en bg de tegenstanders
van dit kabinet teleurstelling zal wekken. Aan onbe
stemdheid toch lijden onmiskenbaar de volgende para
grafen »De toestand van 's lands financiën maakt een
zninig en omzichtig beheer beslist noodzakelijk.
De stjjging van de opbrengst der middelen is, hoewel
belangrjjk, niet voldoende om het hoofd te knnnen bieden
aan de toeneming der nitgavon.
Versterking der middelen is derhalve noodig, aanstonds
en tjjdeljjk met het oog op het voor 1906 geraamde
tekortduurzaam ook ter bestrjjding van de te ver
wachten uitgaven voor het lager onderwgs en voor
sociale hervormingen.
Voor de tjjdeljjke versterking wordt U bjj de staats-
begrooting voor het volgend dienstjaar een voorstel
aangeboden, voor de duurzame worden maatregelen
voorbereid".
De groote vraag, hoe de Regeering zal voorzien in de
behoeften der schatkist na de intrekking der Tariefwet
bljjft dus nog eenige dagen onopgelost, totdat de Mil-
lioenenrede daaromtrent opheldering zal brengen. Maar
wat nu reeds als zeker is aan te nemen is, dat de
ongelukkige fiuanciëele verhouding tusschen Rjjk on
gemeenten nog niet zal worden verholpen. Men had
mogen hopen, dat de tegenwoordige Regeering op dit
punt een besliste overtuiging ware toegedaan geweest.
Reeds hebben een aantal bladen hnnne meening over
de Troonrede uitgesproken. Heden vermelden wjj enkele
daarvan, ons voornomende successievelijk in onze pers-
rubriek een indruk te geven van de gevoelens der ver
schillende richtingen.
Het Handelsblad, constatoerende dat het nieuwe Minis
terie geen partjj-regeering zal voeren in den slechten zin
van dit begrip, en dat het zjjn hoogst moeiljjke taak
met ernst heeft opgevat, schrjjft onder meer:
Wat de »sociale" voordrachten van het vorig Kabinet
aangaat, bevat de rede in de eerste plaats een toe
zegging, waaruit schjjnt te volgen dat het in de regeling
der ziekte-verzekering een belangrjjke wjjziging wenscht
te brengen, door haar nameljjk op te nemen in de
Ongevallenwet, van welke een wjjziging wordt toege
zegd, en die ook tot de landbouwbedrijven en de schoep
vaart in het algemeen zal worden uitgebreid.
De verplichte verzekering wegen3 ouderdom en in
validiteit staat eveneenB op het program, om te worden
ingevoerd »zoodra de vereischte middelen beschikbaar
znllen zjjn.''
Met het tot stand brengen dezer regeling, die stellig
van het aanhangig ontwerp in menig opzicht zal ver
schillen, zjjn allicht eenige jaren gemoeid eu men mag
verwachten dat alsdan ook de middelen ter bestrjjding
eener behoorlijke regeling znllen zjjn gevonden.
Wat het Ministerie aannemelijk acht van de voor
zieningen, door zijn voorganger reeds beraamd, zal dos
aanhangig bljjven. Hiertoe zal ook do aanvulling van
het Wetboek van Strafrecht on de invoering der voor-
waardeljjke veroordeeling behooren. Daaraan worden
echter nog een aantal maatregelen, grootendeels van
niet weinig beteekenis, toegevoegd. Wjj stippen daar
uit aan: herziening van dein menig opzicht verouderde
regeling van bet zeerecht (Wetboek van Koophandel,
deel II), en de invoering van het militair Strafwetboek;
maatregelen tot voorkoming van zeerampengeheele
afschaffing der tienden; een herziening der Armenwet,
bevordering van het Vakonderwjjs en verbeteringen
der Drankwet, en voorts maatregelen om allengs door
vooroefening tot een volksleger te geraken.
Kort vóór het slot der rede komt dan een verklaring
omtrent de Grondwetsherziening en het kiesrecht. Daar-
nit blgkt, dat vastgehouden wordt aan het denkbeeld
om den gewonen wetgever op dit stnk vrgheid te geven
door wjjziging der grondwetteljjke bepalingen. Met de
hoogstbelangrgke bjjvoeging echter dat een onderzoek
zal voorafgaan welke andere wjjz:gingen nog in de
Grondwet moeten gebracht worden". Een meer alge-
meene Grondwetsherziening dan enkel om het blanco
artikel in te voeren, is derhalve in nitzicht en dit
is van zeer groote beteekenis. Het is immers niet
onmogeljjk dat de uitslag van dat onderzoek en de
voorstellen die er op znllen volgen, bg een groote meer
derheid bjjval znllen vinden. De afdoening van dat
vraagstuk is dan ook bljjkbaar verdaagd tot het eind
van het nu ingetreden vierjarig tjjdperk. In dien tjjd
kannen de thans nog zoo zeer niteenloopende meeningen
meer tot een de meesten bevredigende eenheid komen.
De Nieuwe Rotterdamsche Courant is van gevoelen, dat
de Troonrede over het geheel een gunstigen indruk maakt,
wjjl daarnit blgkt lust tot werkzaamheid op velerlei ge
bied en erin is vermeden wat den tegenstander zon knn
nen prikkelen. Meer gereserveerd is het blad ten aan
zien van de oplossing van het kiesrecht-vraagstok, waar
omtrent het schrjjft
Uit de Troonrede blijkt nu, dat het ministerie een
blanco-kiesrechtartikel voorstaat, maar tot voorberei
ding van zjjn grondwetsherzieningsplannen het instellen
van een Staatscommissie noodig acht. Deze commissie
zal echter niet uitsluitend over de wjjziging van het
geen in de Grondwet op het kiesrecht betrekking
heeft hebben te rapporteeren, maar over grondwets
herziening in het algemeen. Begrjjpen wjj het goed,
dan zal zij in alles vrjj zjjn in haar oordeel, maar
wat de kiesrechtregeling betreft zich moeten stellen
op het standpunt van het blanco-artikel. Do vraag
rjjst van zelfIs een algemeene herziening der
in 1887 gewjjzigde Grondwet thans, 18 jaren
later, urgent geworden Zjjn er zoovele en zoo
belangrjjke punten, die verandering eischen, dat
een generale grondwetsherziening niet langer mag
uitbljjven Of is de reden dezer voorgenomen
herziening der Grondwet, al zal zjj een algemeene
heeten, toch eigenljjk te zoeken in den wensch om
behandeling van het kiesrechtartikel en hetgeen daar
mede verband houdt aan de orde te stellen En,
indien het inderdaad in hoofdzaak het kiesrecht is,
dat het ministerie tot het besluit leidde om de
Grondwet te herzien, had het die taak dan niet zelf
standig op zich kunnen nemen
Wat overigens den loop beireft, dien het plan tot
grondwetsherziening vermoedeljjk zal hebben, geeft
waarschjjnlijk het program van actie, op 21 Januari j.l.
door de Liberale Unieendeu Vrjjzinnig-democratischen
Bond te Amsterdam aangenomen, het noodige licht.
Na verschillehde onderwerpen te hebben vermeld,
die aan de orde behooren te komen, zegt dit program
ten slotte
«Daarnevens worde, zonder dat andere wetgevende
arbeid hierbjj behoeft achter te staan, wijziging van
de Grondwet, in dien zin dat aan den gewonen wet
gever volkomen vrgheid bjj de regeling van het kies
recht wordt toegekend, ter hand genomen, terwjjl het
vertrouwen wordt uitgesproken, dat deze zoodanig
worde voorbereid, dat vóór het einde van het vier
jarig tjjd vak de eerste beslissing over een daartoe
strekkend voorstel kan genomen worden."
Do aan de orde stelling der grondwetsherzie
ning zal dus ook in verband met de benoeming eener
Staatsoommissie waarschijnlijk wel tot het laatste dael
der vierjarige periode worden uitgesteld. «Onmisbare
voorwaarde voor bljjvande verbetering", als hoedanig
kiasrechthervorming placht aanbevolen te worden, is
zjj dan blijkbaar niet in de oogen der regeering, die
haar niet vooropzet, maar zal laten volgen na het tot
stand brengen van belangrjjke wetten als b.v. die
op het gebied der sociale wetgeving en der belastingen.
Wjj bepalen ons tot deze opmerkingen, ons ten
aanzien van de grondwetsherziening ons oordeel voor
later geheel voorbehoudende en hopende middelerwjjl
het ministerie te knnnen Btaunen in hetgeen het op
ander gebied zal voorstellen.
Het Nieuws van den Dag acht het wjjs gezien, dat de
herziening van do Grondwet in do Troonrede het laatst
genoemd wordt, want, zegt het blad, er zjjn dringender
belangen. Voorts schrjjft dit blad onder meer
Met spanning is uitgezien naar de eerste troonrede
door het vigeerend Ministerie Hare Majesteit in den
mond gelegd. Zou bjj do zoo geringe meerderheid, over
welke de linkerzijde der hnidige Tweede Kamer be
schikt, het Ministerie zich bepalen tot het gaande
honden der zaken Zon het water doen in zjjn wjjn,
en streven naar eene der rechterzjjde tegemoet komende
politiek 1 Zon het verschijnen met een eigen program
Wat van de drie zon het kiezen De troonrede bewjjst
dat het Ministerie geen der drie heeft verwaarloosd,
en daarmede heeft het betracht, wat het oprechtste,
het manneljjkste en het wjjste is. Volgens deze rede
hondt de regeering de zaken gaande, treedt zjj op
met een eigen program en is jegens de rechterzjjde
zoo verzoenend r ogeljjk.
Eindeljjk voor ditmaal nog De Telegraaf. Zjj spreekt
van een blanco-troonrede, waarvan het waardig einde het
blanco-artikel is. Daaromtrent merkt het blad op
Wat zeggen de conservatief-liberalen er van De
hoeren hebben eenige slagen om den vrjj-liberalen arm
gehouden en zullen thans dienen nit te maken of het
program zoodanig is samengesteld en ingekleed, dat
zjj zich over het kritieke punt der grondwetsherziening
niet behoeven ongerust te maken.
De verzoenende tirade aan het slot: «zooveel doenljjk
sal rekening worden gehonden met de wenschen van
alle groepen van mjjn volk, zonder onderscheid van
richting*, vormt het voornaamste deel dezer troonrede.
Hierin zit de geloofsbelijdenis van dit Kabinet. Is er
iemand die iets anders verwacht heeft
In 'een resumé van de Amsterdamsche Beurs stond
't gisteravond vrij alarmeerend: De Londensche beurs
opende in zeer flauwe stemming, hoofdzakelijk tenge
volge van het gerucht dat er weder verwikkelingen
te wachten staan tusschen Frankrijk en
Duitschland betreffende Marokko, welk
gerucht hier ter beurze eveneens een llauwe stemming
veroorzaakte.
Dies zijn wij gaan vorschen, of er nu werkelijk weer
van dien kant gevaar is te duchten. Gelukkig zijn de
uitkomsten nogal geruststellend geweest.
Zeker, 't gaat niet zoo vlot met de onderhandelingen
tusschen Frankrijk en Duitschland over het program
der Marokkaansche conferentie. En 't is ook waar, dat
daarover vrij stekelige opmerkingen in Frankrijk wor
den gemaakt. Zoo schrijft b. v. de Figaro
„Het blijkt nu weer hoe moeilijk het is Berlijn tevre
den te stellen. Er zullen vele menschen gevonden wor
den, die daarover niet verbaasd zjjn, vooral zij die steeds
geloofd hebben, dat de Duitsche diplomatie niet voor
nemens is Frankrijk's legitieme rechten in Marokko
zoomin als elders te eerbiedigen. Het aantal menschen
die zoo denken, was voor enkele maanden nog al klein,
maar neemt voortdurend toe".
Voorts meldt een correspondent van Central News te
Parijs, dat hij van een ambtenaar van het departement
van Buitenlandsche Zaken aldaar, vernomen heeft, dat
de wijze, waarop Duitschland den gang van zaken ten
opzichte van Marokko tegenhoudt, verbazing wekt. Men
had gemeend, dat dr. Rosen naar Parijs was gekomen
met het doel om wijziging te brengen in het karakter
van de voorloopige besprekingen. Vorst Radolin had in
een gesprek met den heer Rouvier gezinspeeld op het
nut van een Fransch—RussischDuitsche entente, als
tegenwicht tegen de EngelschJapansche alliantie. Na
deze verklaring meende men, dat de Duitsche gezant
vervolgens zou trachten, een entente tot stand te bren
gen en een meer redelijke houding in zake Marokko
zou aannemen. De nieuwe houding van dr. Rosen wordt
toegeschreven aan een wijziging in de Duitsche politiek.
In de Fransche politieke kringen meent men, dat
Frankrijk geen entente met Duitschland zou aanvaar
den. Bevriend met Engeland, gealliëerd met Rusland,
acht Frankrjjk zijn positie sterk genoeg om zijn plaats
in de internationale politiek te behouden.
Dr. Rosen heeft nu gezegd, dat hij nog op documen
ten uit Tanger wacht vóór de onderhandelingen kunnen
worden voltooid.
Men ziet dus, dat hier alleen sprake is van een wat
al te veel vergen van het gedula. Doch de voorberei
dingen gaan geregeld haar gang. Een bericht uit Tanger
meldt b.v., dat Algeciras, waar een uitstekend hotel is,
gekozen is als plaats van bijeenkomst voor de conferentie.
De conferentie zal wat de Europeesche mogendheden
betreft, bestaan uit: Engeland, Sir Arthur Nicholson;
Duitschland, dr. Rosen Frankrijk, de heer Revoil; Spanje,
de heer OjedaBelgië graaf Buisseret. |De datum is
nog niet vastgesteld, maar omdat 't feest Ramadan van
de Mohammedanen io November valt, zal de conferentie
wel niet voor Januari bijeenkomen.
Sir Harry Maclean, de hervormer van het Marokkaan
sche leger, heeft over den arbeid der conferentie eenige
behartigenswaardige wenken uitgesproken. Een der
dringendste noodzakelijkheden acht hij de financiën op
goeden grondslag te regelen. Dat kan het beste ge
schieden, wanneer een algemeene belasting wordt inge
voerd, en wanneer de consuls de volmacht ontvangen
de eigen aangifte te verlangen, voor alle bezittingen in
handen van Europeanen. Dat zou den Sultan de invoering
van een belasting gemakkelijker maken, omdat de Moo-
ren thans de betaling van belasting weigeren, wijl de
Europeanen en zij, die hunne protectie genieten, geen
belasting behoeven te betalen.
Sir Harry acht verder de instelling van behoorlijke
rechtbanken en van scheidsgerechten noodzakelijk, opdat
eindelijk een goede rechtstoestand in Marokko ontstaan
zal.
Is er dus voorshands nog geen reden om een conflict
te vreezen, toch is 't een feit, en wel een zeer te be
treuren feit, dat de Marokkaansche quaestie veel v e r-
koeling brengt tusschen Frankrijk en
Engeland. Want er valt veel te zeggen voor dé
meening van het Berliner Tageblatt, dat voor het Euro
peesch evenwicht een Fransch-Duitsch-Russisch verbond
noodig is tegenover de Engelsch-Japansche alliantie.
Deze zaak is ook ter sprake gekomen op het S o c i a-
1 i s t e n-c o n g r e s, dat op het oogenblik te Jena wordt
gehouden in het fraaie Volkshaus, de stichting van
wijlen den millionair Abbe. Bij de opening van dit
congres werd namelijk door August Bebel een rede
gehouden over de nieuwere politiek van het Duitsche
Rijk. Volgens Bebel had de staatkunde van VonBülow
het Rijk in een nooit te voren gekenden staat van afzon
dering gebracht. Oostenrijk was machteloos en Italië's
sympathieën gingen den kant naar Frankrijk nit. Rus-
lands wil gold niet meer in Europa. Wel verwaardigde
het zich, Duitschlands vriendelijkheden aan te nemen.
Het Fransch-Russisch verbond betoogde Bebel
had zijn dreigend karakter voor Duitschland verloren.
Dit zou een reden tot blijdschap zijn, indien niet de
onbegrijpelijke onhandigheid der Duitsche diplomatie
Frankrijk en Engeland gedreven had tot een verbond,
dat voor Duitschland veel meer te duchten was. Onge
twijfeld had Duitschland het recht, veranderingen te
vorderen in de Fransch-Engelsche overeenkomst nopens
den oorlog; maar het was verkeerd, dat Duitschland
dit op uitdagende wijs gedaan had. Men had Frankrijk
aanstoot gegeven. De Keizer was naar Tanger gegaan
en men had bedreigingen met oorlog uitgestooten.
Sedert 1870 resumeerde Bebel was Duitschlands
positie nooit zoo hachelijk geweest. In het binnenland
kraaide de reactie koning. Zij hoopte de democratie
den voet op den nek te zetten. Dus was het noodig,
dat deze gewapend bleef en vooral, dat zij hare ge
schillen begroef, om haren tegenstanders geen stof tot
leedvermaak en krachtvermeerdering te geven. Ten
slotte verklaarde Bebel, dat hij de behandelde quaestie
van Duitschland's politieke afzondering ook in den
Rijksdag ter sprake zon brengen.
Wat de verdere verrichtingen van het congres be
treft valt melding te maken van drie moties. De eerste
veroordeelt het verbod tot spreken, oenige malen uit
gevaardigd tegen buitenlandsche sociaal-democraten.
De tweede motie noemt den vleeschnood het gevolg
vaD een agrarische roofpolitiek en verlangt de onmid
dellijke openstelling van alle grenzen, met inachtne
ming van sanitaire voorzorgsmaatregelen, en voorts de
opheffing van het absolute verbod tot invoer van
buitenlandsch vleesch als tong, cornedbeef, enz. De
derde motie eindelijk heeft betrekking op de vredes-
en vriendschapsverklaring van de Engelsche partijge-
nooten, naar aanleiding van de Duitsch-Engelsche
aanstokerijen.
Men verzekert, dat de Fransche socialistische leider
Jaurès aan het congres zal komen deelnemen hoewel
hem indertijd de toegang tot het Duitsch gebied werd
ontzegd.
Zweden en Noorwegen. Maandag zjjn de
onderhandelaars te Karlstadt in den voormiddag weer
bijeengekomen. Om halftwee gingen zjj uiteen. Wan
neer de volgende vergadering zon gehouden worden,
werd niet bepaald. Naar 't schjjnt is de voorloopige
goede nitslag van da onderhandelingen het gevolg van
Zweden's toegeven. Ten laatste vond het n.l. goed, dat
het sluiten van een soheidsrechterljjk verdrag aan het
sloopen van de nienwo vestingwerken verbonden werd.
DeCzaropreis. De Czar is met zjjn jacht «De
Poolster" voor een uitstapje naar den Finschen Archipel
vertrokken. Z. M. heeft zjjne gemalin, zjjn zoon Alexis
en de kleine Groot-vorstinnen medegenomen. In hofkringen
spreekt men tegen het gerncht, dat de Czar met zjjne
familie naar Kopenhagen of Darmstadt zonden gaan.
Na den oorlog. Thans, na de vrede gesloten is,
ontstaat groote vraag in Odessa en andere Russische
havens naar scheepsgelegenheid voor goederen, beBtotnd
voor het Verre Oosten. Groote ladingen wachten op
scheopsruimto en er is gebrek aan schepen. De Vrjj wil
lige Vloot hervat heden hare reizen naar het Oosten, op
welken datnm ook de eerste stoomboot naar Nagasaki
en Wladiwostock vertrekt.
De toestand te Bakoe. In Bakoe daren de rnoord-
tooneelen ^steeds voort. De wonden wijzen er op, dat
gebrnik gemaakt wordt van honw- eu steekwapens. In
de geheele provincie Elisabethpol wordt geroofd, vooral
op den straatweg naar Agdama Thans is generaal Ta-
kaischwlli aangekomen met zjjn troepen. Da Tataren-ben
den werden door Kozakken achtervolgd tot iD bet Ar
menische klooster in de provincie Eriwan waar zjj
ingesloten bleveo, tot Mohan medanen, tor ontzetting
toege3chotenhen bevrgdden.
Uit Japan. Volgens paiticuliere berichten wordt de
koerier, die bet te Portsmouth geteekonde en voor des
Mikado's bekrachtiging bestemde exemplaar van het vredes-
contract medebrengt, aan het einde dezer week te Tokio
verwacht. Er zjjn baiïengewore maatregelen genomen om
dezen boodschapper tegsn een booz<m zet van de chauvi
nisten te beveiligen. De Mikado zal, zegt men, met. de
bekrachtiging van het verdrag niet wachteu tot. de toe-
