STADSNIEUWST"
Gemengd Nieuws.
Donderdagmiddag is to Zuid-Schai wonde op plechtige
wjjze de eerste steen gelegd voor den nieuwen toren van
de kerk der Ned.-Hervormde Gemeente aldaar. Deze
steenlegging geschiedde door Hansje Kroon, het drie-jarig
zoontje van den Burgemeester. Deze, do heer J. W. C.
Kroon, hield te dezer gelegenheid een toespraak^ waarin
hij deed uitkomen, dat de toren met den ondergrond het
eigendom is van de Burgerlijke Gemeente van Zuid-
Scharwoudo.
Domela Nieuwenhuis heeft bjj zjjn terugkeer te Hil-
versnm van verschillende kanten, vooral van zijn partjj -
genooten, gelukwenschen ontvangen. Hjj heeft het voor
nemen bjj den minister van Binnenlandscho Zaken te
Berljjn een klacht in te dienen wegens onwettige vrijheids-
barooving, zich in de eerste plaats beroepende op het feit,
dat hjj elf dagen gevangen gehouden is, zonder in het
minst verhoord geworden te zjjn.
Op het verzoek van eenige leden der Ned.-Hervormde
Kerk te Sint Maarten, om de landerjjen niet moer te
verharen aan leden van andere kerkgenootschappen, werd
door Kerkvoogden en Notabelen met slgemeene stemmen
afwjjzend beschikt.
De Gezondheids-Commissie te Enkhuizen heeft aan af-
deelingen van de Vereenigiug »Het Witte Kruis" een
schrijven gericht, waarin zjj genoemde afdeolingen ver
zoekt, haar door 't geven van inlichtingen behulpzaam
te zjjn bjj de zoo veelomvattende taak.
Een goed voorbeeld, dat zeer zeker navolging verdient,
gaf de afdeeling 'Venhuizen" van do Vereeniging »Het
Witte Kruis", door 10 gulden beschikbaar te stellen ten
bate der Lupuslijders.
Ue Begrooting van Oorlog.
Voor 1906 wordt aangevraagd f 27.312.280 of f 138.140
meer dan voor 1905 waaronder f 985.000 begrepen zijn
voor onvermijdelijke uitgaven voortvloeiende uit de
mihtiewot van 1901. In deze begrooting zjjn geen
uitgaven gebracht voor soldijverhooging van het admi
nistratief kader van het personeel be eden den rang vau
officier bjj het regiment genietroepen noch voor do
administrateur bjj de hospitalen, noch voor lotsverbetering
bjj het wapen der Kon. Marechaussee, noch voor de
ambtenaren bjj de artillerie-inrichtingen of voor invoering
van eene nieuwe loonregeling voor werklieden en maga
zijneknechts bjj die inrichtingen, doch waar den Minister
lotsverbetering van evenbedoelde personen dringend
noodig voorkorae, zuilen die te zjjner tjjd bjj Nota van
wjjziging worden aangevraagd.
Van ééne bezuinigingseommissie verwachtte de Minis
ter geen nattig resultaat. De Minister is dan ook van
oordeel, dat wanneer een ernstig onderzoek zijnerzjjds
dat hjj voornemens is in te stellen hem de
noodzakelijkheid, of ook maar de wenscheljjkheid, zal
doen gevoelen van voorlichting van onpartjjdige des
kundige zjjde, hjj veel beter, en zelfs ook meer in do
bedoeling der volksvertegenwoordiging zal handel-n door
niet ééne maar verschillende commission in te stellen.
Gaarne geeft de Minister de verzekering dat hij bjj
het samenstellen van die commission geheel onpartijdig
zal te werk gaan.
Ten einde althans eenigszins tegemoet te komen aan
de wenscheljjkheid tot verlaging is f 25.000 minder
aangevraagd voor de oefeningen van het actieve leger.
Dientengevolge zal het vormoedeljjk niet mogolijk zjjn
in het jaar 1906 groote manoeuvres te honden.
Onlarls-reitellng van Postbeambten.
Men schrijft ons
Gaf de vroegere salaris-regeling der lagere Postbe
ambten, (Boden en Brievengaarders) veel ongelijkheid
de nieuwe regeling, 1 Juli ingevoerd, beantwoordt in de
praktijk evenmin aan het doel. Was vroeger het post-
zegeldebiet maatstaf, thans wordt het verkeer in aan
merking genomende brievengaarders aan zoogenaamde
winkelkantoortjes, waar elk zijn zegeltje of briefkaart
kooptwaar bijna elk postwisselformulier door brie
vengaarders moet worden ingevuld enz., hebben de drukste
kantoortjes en toch het minste verkeer, en zijn dus
in ongunstige conditie. Aan menig levendig hulpkan
toor, waar, geopend zijnde, steeds publiek is, wordt
minder uitbetaald, dan aan bekende stille kantoren, waar
de bevolking meer gegoed en beter ontwikkeld mag
heeten.
Dat de boden, tot heden ondergeschikt aan brieven
gaarders, aan menig hulpkantoor een belangrijk hoogere
bezoldiging genieten dan brievengaarders, zal tot geheel
omgekeerde verhouding aanleiding zijn, en waar de
brievengaarders meerder zijn in ontwikkeling, kan onte
vredenheid niet uitblijven.
Pee naar Zuid-Afrika.
Naar aanleiding van de ook door ons vermelde nieuwe
zending van vee naar Zuid-Afrika wordt het volgende
medegedeeld
Er beeft zich een vee-syndicaat gevormd voor export
naar Zuid-Afrika, onder leiding van den heer J. Boelen,
chef der firma De Vries Go. te Amsterdam, aan welk
syndicaat verschillende Noordbollandsche, Znidhollandsche
en Priesche veefokkers, alsook particQlieren deelnemen.
Besloten werd eenige eerste qualiteit stieren, koeien,
hokkelingen en kalveren te gelijk met het vee van het
Nederl. Landbonwcomité per s.e. »Cawdor Castle" nit te
zenden. Voor den aankoop van het syndicaat-vee belast
zich de heer jhr. mr. P. van Foreest te Heiloo met het
Noordhollandsche vee; met het Zuidhollandsche vee de
heeren B. C. Hnyser en B. W. Barendregt, beiden te
Barendreeht, en H. Voorsprong Jr. te Groot-Ammers;
met het Friesche vee de heeren Schaap C te Deersam,
Donwe de Jong to Idaard on J. P. Wiersina te Ferwerd.
Schoonrifdcn en ringrijden.
Te Edam had Donderdag een schoonrjjderjj door paarden
en oen ringrjjderjj met paard en sjees door paren plaats.
Aan den eersten wedstrijd werd door 7 eigenaars van
paarden, aan den laatsten door 32 paren, meest allen in
echt Nooid-Hollandsch kostuum, deelgenomen.
Bjj den eersten wedstrjjd werd de eerste prys behaald
met het paard Emma, van den heer J. Ruiter, teOoster-
blokker de 2e door Jans, van den heer J. Bunrs, te
Beemsterde 3e door Jan, van den heer F. Verbree, van
VVeesperkarspelde 4e door Wilhelmina, van den heer
F. Schrender, te Watergang.
Bjj de ringrjjderjj werd de eerste prjjs behaald door
mej. Joh. de Vries van Kacwoude en den heer C. Hout
man, Edamde 2e door mej. A. Kwantes te Edam en
den heer J. Plas, te Middeliede 3e door mej. G. Moojj
en den heer H. Kooien berg, beiden te Edam; de 4e door
mej. G. en den heer J. Blokker, te Wjjde Wormer.
Onderzcesche torpedoboot.
De onderzeesche torpedoboot, gebouwd aau de werf
der Kon. Maatsch. »de Schelde," te Vlissingen, heeft
bjj de op de roede gehouden voorloopige proefvaart wel
de noodige snelheid verkregen, doch het werd noodig
geoordeeld nog een verandering aan de schroef aan te
brengen, waardoor bjj minder capaciteit van de machine
toch de vereischte snelheid zon geloopen kunnen worden.
Het vaartuig is nu in het droge dok te Vlissingen op
genomen tot het aanbrengen van de noodige veranderingen.
IJlt Akersloot
wordt ons geschreven
De Akerslootscho tooneelvereeniging „De Harmonie"
zal, op uitnoodiging van haar zuster te Zuid Schemer,
in laatstgenoemde plaats deelnemen aan een onderling
tooneel-concours van vijf in den omtrek werkzame
„Kamers". De wedstrijd zal gehouden worden in den
loop van 't a.s, winterseizoen op verschillende tijden
bij loting viel aan „De Harmonie" de eer ten deel,
het eerst op de planken te mogen komen en wel op
9 November. Wel zjjn er verschillende prijzen bepaald,
maar het voornaamste deel der netto-opbrengst zal
strekken tot een liefdadig doel.
lie premier pas.
Aan de Gemeentelijke Universiteit te Amsterdam is
de eerste vrouwelijke student in de Godgeleerdheid
ingeschreven.
Onderwijzers te Heer Hugowaard.
In eene Vrijdag te Heer Hugowaard gehouden ver
gadering van een tiental onderwijzers werd besloten
een cursus voor acte Fransch op te richten. Als plaats
voor samenkomst werd Schagen gekozen, omdat deze
gemeente voor de deelnemers het minst kostbaar is
te bereiken. Reis- en leskosten zullen gezamenlijk
worden gedragen.
Teekencursns.
Voor den winter-teekencursus vanwege de vereeniging
tot bevordering der bouwkunst voor Schagen en om
streken, hebben zich voor het handteekenen 16, voor
het bouwkundig teekenen 7 leerlingen opge
geven. Waarschijnlijk zullen deze getallen nog wel
eenige wijziging ondergaan als de cursus maar eenmaal
is aangevangen, d. i. op 2 October.' Onderwijzers zijn
weer ais het vorige jaar de heeren F. J'. Gielen (handt.)
en J. Vlaming (bouwkunde.)
Be kaasmarkt te Behagen.
Gedurende het le, 2e en 3e kwartaal van 1905
werden op de kaasmarkt te Schagen 1603 stapels,
wegende 560645 K.G., aangevoerd. In deze kwartalen
van 1904 bedroegen die cijfers 1447 stapels en 510857
KG.; alzoo een vooruitgang van 156 stapels met
49788 K.G. SchagCt.)
Groentemarkt te Bovenknrspel.
J.l. Zaterdag werden aan do Groentemarkt te Boven-
karspel, een der belangrijkste uit ons land, afgeslagen
62965 stnks bloemkool en 63195 stuks (Witte, Gele en
Roode.) Veel bloemkool wordt in dozen tijd geleverd aan de
inmaakfabrieken.
379ste Staatsloterij.
Trekking van heden.
Ns. 4963 en 7020 elk f 1000; ns. 6828, 12590 en
13286 elk f 400 ns. 2005, 8358,14748 en 18988 elk f 200.
Bjj 's Rjjks directe belastingen is met ingang van 1
Ootobsr tot kommies der le kl. bevorderd de kommies
der 2e klasse J. van Riel, alhier.
Tot onderwjjzores te West-Beemster is benoemd mej.
H. Bonset, alhier.
lie ontwerp-gemeentcbegrootlng.
I
De ontwerp-geraeentebegrooting voor den dienst van
1906 heeft het licht gezien. Zjj sluit in ontvangst en
uitgaaf met f 469.6" 6.915, d.i. f73.807.045 hooger dan in
1905 werd toegestaan. Het hoogere ontvangst-bedrag
wordt in hoofdzaak veroorzaakt door eene geldleening
ter bestrjjding van buitengewone uitgaven (f 35.000 tegen
f 20.000 in 1905) en door eene tgdeljjke geldleening voor
kasleening bestemd (f 50.000 tegen f 20.000 in 1905)
het hoogere geraamde bedrag der nitgaven vloeit voor
namelijk voort uit eene voorgestelde aflossing van tijdelijke
geldleeningen (f 84.123.725 tegen t 20 000 in 1904).
Op de vraag, die allicht het eerst rijst bjj het vernemen
van de verschjjning der 'oozrooting, n.l. deze»Zal de
belasting aanmerkeljjk worden verhoogd kan een ge
ruststellend antwoord worden gegeven dit behoeft
niet te geschieden. De opbrengst van de opcenten op
'8 Rijks directe belastingen en die van de eigen plaatse
lijke belastingen worden ongeveer op hetzelfde bedrag
geraamd als het jaar daarvoor is toegestaanalleen wordt
de hoofdelijke omslag van f 67.000 verhoogd tot f 70.000,
waarbjj echter rekening valt. te houden met het toenemend
aantal ingezetenen, die daarin bijdragen (op 1 Januari 1904
telde Alkmaar 19411 zielen, op 1 Januari 1905 19851
en na zijn wij reeds over de 20.000). Het geraamde
bedrag van de opbrengst der Tonnenbelasting is geklom
men tot f6000 (tegen 15500 in 1905), waartoe recht
geeft het voor die belasting aangelegde register, hetwelk
voor 1905 is opgemaakt tot een bedrag van f 6137.
Ondanks het niet-verhoogen der belasting komen op
de begrooting posten voor van f 18.000 (over twee jaar
te verdoelen) voor het uitdiepen der stadsgrachten, f 2500
voor rioolyernieuwing, f 2000 meer voor het burgerljjk arm
bestuur. Een geheel nieuwe post is f 300, subsidie aan
de Vereeniging 'Kinderkleeding en Kindervoeding", welk
bedrag deze Vereeniging wenscht te besteden ten behoeve
van kinderen, die aan t>leading behoefte hebben, van de
le, 2a en 5e Gemeentetchool, der Christelijke School, der
R. K. School voor jongens en der R. K. School voor
meisjes.
Wij zullen nu successievelijk weder als het vorige jaar
een uittreksel van de diverse hoofdstukken laten volgen
Hoofdstuk I begint met oen geraamd batig saldo voor
1906 van f 17.838.52 (tegen f 16.145.55' in 1905 en
f 10.976.715 in 1904.) B. en W, zeggen in hunne toelich-
lichting tot dezen post»Volgens de door den Raad
goedgekeurde rekening, dienst 1904, bedraagt het batig
saldo f 26665. In dit bedrag is begrepen eene som van
f 9080, in 1904 ontvangen wegens verkoop vau grond
aan de N. V. Alkmaarsche IJzer-en Metaalgieterij, waar
over op den dienst van 1905 reeds is beschikt tot een
bedrag van f 4958, (Zie volgnr. 2. Begr. 1905,) zoodat
nog eene bestemming moet worden gegeven aan een be
drag van f4122, 't welk immers van de genoemde koop
som is overgebleven. B. en W. stellen voor met dit geld
te betalen de kosten, verbonden aan den plaats gohad
hebbenden verbouw van het perceel Laat A No. 84a,
waartoe werd overgegaan ingevolge Raadsbesluit van 30
Nov. 1904, No. 4. Omtrent de vraag of men hier met
een buitengewoon werk te doen heeft, waarvoor, ware
er geen geld beschikbaar, zou mogen worden geleend,
kan, naar de meening van B. en W., nauweljjks verschil
vau gevoelen bestaan. Do kosten van dat werk hebben
bedragen 1 3868.48, welk bedrag dus op den dienst van
1905 zal moeten worden overgebracht en waartoe den
Raad weldra het voorstel zal bereiken. Aldus bljjft van
de koopsom ad f 9080 slechts een bedrag van f 253.52
over, 't welk zonder bezwaar aan den dienst van 1906
kan ten goede komen. Het uitgetrokken bedrag vertegen
woordigt dns het batig saldo van den dienst 1904 ver
mindert! met f4958 en f 3868.485." Verder komt op dit
hoofdstuk voor f463.09 aau restanten.
De eindcijfers van Hoofdstak II, (inkomsten van ge
meente-eigendommen en -bezittingen) zijn Geraamd be
drag voor 1906 f8733.20; in 1905 toegestaan f 84377;
in 1904 ontvangen f 9349:81.
De opbrengst der httur van' huizen wordt geraamd op
f2058, volgens onderstaande speeifioatie
Volgens contract d.d. 28 Mei 1898 ia het jjkkantoor
tot 1 Juli 1908 aan het Rjjk verhuurd voor een jaar-
ljjkschen hnu*prjjs van f 600.
Hunr van een kamer in het stadhuis aan het
Polderbestuur van de Schermeer 75.
Idem van een kamer ia het stadhuis aan de
Uiiwaterende Sluizen 25.
Idem van een kamer in het stadhuis aan het
Rijk voor de vermogensbelasting 50.—
Idem van een kamer in het stadhuis aan het
Rjjk voor de bedrijfsbelasting 50.
Idom van een kamer in het stadhuis aan het
Rjjk voor den Raad van beroep voor de pers.
belasting 50.
Idem van een kamer in het stadhuis aan het
Rjjk ten dienste der commissie, bedoeld bij
art. 86 der Ongevallenwet 1901 50.
Idem van de woning op de stads-boomkweekerjj 78.
Idem van de woning van den doodgraversknecht 52,
Idem van het koffiehuis genaamd »het Klompje
Gouds," tot wederopzeggens verhuurd aan
K, de Vries, voor een huurprjjs berekend naar
f 468 per jaar 468, -
Idem van de boveawoniug van »het Klompje
Goudstot wederopzeggens verhuurd aan
P. Zwart, voor een huurprjjs berekend naar
f 130 per jaar 130,
Idem van het bierhuis, staande hoek Kaasmarkt
en Houttilstraat, tot wederopzeggens verhuurd
aan P. de Boer, voor een huurprjjs berekend
naar f 130 per jaar 130,
Huur van het perceel Ridderstraat 18 300,
Da huur of pacht van landerjjen wordt geraamd op
f 442, volgens onderstaande specificatie
Een stukje gemeentegrond bjj de Karnemelksbunrt is
verhuurd aan D. Visser voor f 30.
Huur van een stukje grond aan het Zsglis,
aan P. Messelaar, thans verhuurd voor den tijd
van 5 jaren, tot ultimo December 1907, voor 40.—
Een stukje gemeentegrond, groot 250 M', ge
legen aan het Kweerenpad is tot 31 December
1907 en daarna tot wederopzeggens verhuurd
aan H. J. Teerink voor een huarprjjs van 20,—
Van den tuingrond in den Hout, aangekocht
van J. M. Smorenbarg c. s.,fis aan O. Peperkamp
een gedeelte verhnnrd voor f 70 #n een ander
gedeelte voor f 67 's j aars een gedeelte aan
W. G. J. Bierman voor f 70 per jaar en oen
gedeelte aan O. Zomer voor f 85 per jaar. Deze
verhuring is geschied tot en met 31 Januari
1909 f 292.—
Do Tiendsingel, vroeger verpacht als gras
land, is thans tuingrond en voor 1905 verhuurd
voor f30. Voor 1906 kan op hetzelfde bedrag
gerekend worden30.
Huur van een sinkje groenland aan den Omval,
verhuurd tos wederopzeggens aau G. Blom 30.—
De opbrengst van den houthak wordt voor 1906 ge
raamd op f 500 (tegen f 500 in 1905 en f 1407 in 1904).
De renten van kapitalen worden geraamd op f 1688,
te weten f 1388 wegens inschrjjving op de Grootboeken
der Nationale Schuld en f300 wegens vormoedeljjk divi
dend van het aandeel groot f 10.000 in het kapitaal der
stoomtram EgraondAlkmaarBelgen.
De specificatie van het bedrag vau f 1388 is als volgt
Op hot Grootboek der 2J °/0 N. W. S. is ingeschreven
nom. f31200, rentende f 7.80
Idem 3 pet, van t 3500 105.
Idem 3 pet. van f 100, Gruttergild 3.
Idem 2 f/,, pet, van f 1400, Pikkers- en Soheeps-
makersgild 35.
Idom |2 */2 pet. van f 4200. Kapellerijgoederen
van M. v. d. Velden 105.
Idem Schippersgild f 10300 257.50
Idem Brouwersgild f 300 7.50
Idem Bakkersgild f 700 17.50
Idem tot onderhoud van diverBe grafsteden 55.
Idem, op het 3 pet. Grootboek f 750, om uit
de renten te betalen 1. het onderhoud van het
riool, voorgeschreven bjj contract, tnsschen wjjlen
don heer W. F. Stoel Sr. in zjjn qualiteit van
Directeur der Woningmaatschappjj Alkmaar"
ea het bestuur van den Eendraohtspolder den
5 October 1901 gesloten en 2. de recognitie ad
f 10.bedongen door den Minister van Water
staat bjj beschikking van 1 Maart 1901, voor
zooveel betreft de sloot langs het voorplein van
en don toegangsweg naar het spoorwegstation
te Alkmaar 22.50
De opbrengst der grasverpachting, die over 1905 f 238
bedroeg, wordt voor 1906 geraamd op f 235.
Hat visehwater is ook voor 1906 verpacht aan W. F.
Dil te Koog a/d Zaan voor f 125.
Da opbrengst der 'tienden, cjjnzen en erfpachten (ge
meentegronden in gebruik bg de Alkmaarsche Buiten-
Sociëteit, de Burgersociöteit en Het Witte Kruis) mag
gesteld worden op f 123.
De uitkeering van het Rjjk wegens afkoop der tollen
ta Koedjjk en Schoorldam, bedraagt ook over 1906 f 600.
De pacht van de sluis met woning voor den sluis
wachter aan de Zes Wielen bedraagt over 1906 f 1800,
die van de Limmerschelpvaart f 40.—
Aan recognitiën is blijkens het bjj den ontvanger be
rustend register verschuldigd f 383.80; de jjskelder is
tot wederopzeggens verpacht aan den heer H. W. M.
Rjjfcs voor f 20.
De gemeentelijke aanplakborden en mnurvlakten zjjn
tot nil0. December 1907 verpacht voor 1325 per jaar.
Door B. en W. zjjn voorts verhuurd gedeelten der naar
de Kaasmarkt gekeerde maarvlakte van het aan de gemeente
behoorende perceel: »hefc Klompje Gouds", t. w. een gedeelte
aan de firma J. A. v. d. Bosch en Zonen alhier voor f 50 per
jaar idem aan de Naaml. Venn. »Anker-Maatschappjj"
alhier voor f 15 per jaaren idem aan de firma Albers
Creameries Limited tejDordrecht voor f 7.50 per jaar idem
aan C. Hulst alhier voor f 15. De raming kan dus ge
steld worden op f412.50.
De opbrengst van f 305.90 voor huur of pacht van
gemeentewater wordt als volgt verkregeD: Gemeentewatsr
verhuurd voor 5 jaren tot 19 Januari 1909 en daarna
tot wederopzeggens aana. de firma G. A. Conjjn en
Zoon f 106.50
b. de firma O. Baan en Zoon 135.
c. de firma J. Eecen Gz. 3.60
Idem voor 5 jaren, tot 31 December 1908 on
daarna tot wederopzeggens aan de firma J.
Eecen Gz. 28.80
Idem voor 5 jaren, tot 31 Maart 1909 en
daarna tot wederopzeggens aan de firma C. Baan
en Zoon 32.
Wordt vervolgd.)
O. ti. Vrouw ter Nood te Oesdom.
In onze stadgenoote »De Nieuwe Noord-Hollander"
troffen wij van de hand van P. fr. E. J. Jansen over
bovenstaand onderwerp een zeer belangrijk artikel aan,
dat wij hier overnemen, omdat het daarin medegedeelde
ook in den kring van onze lezers zeker belangstelling
zal wekken. Dit artikel luidt
Oesdom is de aloude, reeds in het jaar 1083 voor
komende naam van een gehucht onder de gemeente
Heilo, ongeveer een half uur gaans ten zuidwesten van
het dorp gelegen, juist aan de grenzen der gemeente
Limmen. Daar zeer dicht bijna onmiddellijk aan het
wagenspoor, dat de Heerenweg genoemd wordt, waar
de spoorlijn Alkmaar—Amsterdam thans bijna strijkelings
voorbijgaat, verrees reeds vóór de Reformatie en waar
schijnlijk reeds diep in de middeleeuwen, een kapel,
die men Onze Lieve Yrouw ter Nood noemde. Yóór
den ingang der kapel was een put, die den naam van
Runxputte droeg.
De kleine kapel met hare put was hoogst waarschijnlijk
reeds vroeg in de Middeleeuwen een druk bezochte
bedevaartsplaats. Schilderachtig lag zij op den heuvel-
achtigen grond tusschen de lommerrijke boomen en
noodigde den pelgrim vriendelijk uit binnen te treden
en aan Maria, de Moeder van smarten, de Troosteres
der bedrukten, zijn „nood" te klagen. Daar werd hij
dan overvloedig getroost en keerde met een hart vol
liefde en dankbaarheid huiswaarts.
In de Middeleeuwen legde men somtijds de bedevaart
naar Onze Lieve Vrouw ter Nood voor penitetie op.
Maar in het jaar 1573, tijdens het beleg van Alkmaar,
werd de aloude kapel verwoest. Slechts een groot stuk
muurwerk, bijna de geheele absis, bleef staan. En zoo
stond ze van 1573 tot 1637. Verschillende afbeeldingen
zijn er van bewaard gebleven.
Tusschen de bouwvallen had zich, zoo zeide men,
»ter plaatse, waar voorheen het altaar gestaan heeft,
Maria met het Kindeke Jezus op den arm vertoond."
Deze verschijning is op al de genoemde afbeeldingen
aangegeven. Deze overlevering van Maria's verschijning
is zeer oud en tot in onzen tijd bewaard gebleven.
De bedevaart naar de ruïne bleef voortduren en de
bouwvallen werden met niet minder godsvrucht bezocht
dan vroeger de kapel. Hiervoor getuigt een zeer schoon
lied.
Doch in 1637 verdween ook het laatste stuk muur,
waarschijnlijk door menschenhanden omvergehaald. Op
sommige oude afbeeldingen stond dit vers
»Hier ziet gij 't muurwerk nog van Onze Lieve
Vrouw te Oostduin
Bij Runcksput, daar de grond werd overstelpt
met puin,
Om de miraculon en singuliere gaven
Van 's Hemels Koningin, Gods Moeder, te
begraven.
Maar de ijver van het volk groeit zevenmaal
zoo groot,
Daar men gevoelt de hulp der Lieve Vrouw
ter Nood."
De grond, waar eenmaal het kapelletje had gestaan,
was nu niet meer dan een groen veld, met boomen
omzet. Maar daardoor werden het vertrouwen, het geloof,
de liefde der geloovigen niet weerhouden om bij Maria
ter Nood te komen bidden. Van alle kanten werd zij
jaarlijks uit devotie bezocht. Het veld lag tusschen drie
herbergen en was met een walletje omringd. In het
midden stond een lage bus voor het offergeld Hterom-
heen ging het diepe spoor der „kruipers", welke Onze
Lieve Vrouw kwamen vereeren.
Het schijnt ook, dat in dezen tijd men noemt het
jaar 1713 tusschen den 8 en 9 December de put of
springbron weer te voorschijn is gekomen. Van alle
kanten kwam men nu met kannen en vaten in zoo groot
aantal, dat ze zelfs op wagens geladen werden, het
water halen, dat uit de rijkelijk vloeiende bron werd
geput. Men gebruikte het water ook tegen de hevig
woedende rund veepest. Uit bijna allo oorden kwamen
pelgrims in troepen van tien, ja, dertig naar Runxputte
en hielden processies met kruisen, vanen en brandende
waskaarsen. Men verhaalde van de gebeurde wonderon.
Dit alles werd door de Staten van Holland den 28
Juli 1714 verboden.
De put werd vernield, maar de bedevaart naar Runx
putte bleef in eere de pelgrims bleven komen en gaan.
En zoo ging het waarschijnlijk de geheele achttiende
eeuw door. Eerst placht men de put van St. Willibrordus
te bezoeken en dan den zoogenaamden Kruisberg en den
grond, waar weleer de kapel van Onze Lieve Vrouw
ter Nood had gestaan, een klein stuk lands, tusschen
eenige huizen gelegen, op welks midden een bus voor
de armen van het dorp gevonden wordt.
Den 15 Augustus 1807 hielden de Katholieken weer
een plechtige processie naar Onze Lieve Vrouw ter
Nood. Weer een verbod van de hoogmogende staten,
den 2 September 1807, hetwelk den 5 Augustus 1808,
den 19 Juli 1809 en den 17 Augustus 1810 nog eens
bekrachtigd werd. Toch lieten de geloovigen zich niet
afschrikken.
Tot ongeveer 1830 bleef de bedevaart voortduren.
De plaats der aloude kapel was nu een boschje geworden.
De pelgrimstochten werden gestaakt om de misbruiken
en de beschimpingen van andersdenkenden.
Men weet, hoe in de laatste maanden weer opgravingen
te Runxputte gedaan zijn, hoe van verschillende zijde
pogingen worden aangewend om de aloude bedevaart
te herstellen en hoe de pelgrims weer dagelijks toe-
stroomen om troost bij Onze Lieve Vrouw ter Nood
te zoeken.
Or. Hugo Verriest.
Reeds hebben wij met een enkel woord de aandacht
van onze lezers gevestigd op de voordracht van Dinsdag
avond a.s. van Dr. Hugo Verriest in de 'Harmonie".
Opdat men er goed van doordrongen worde, welk
literair genot hier kan gesmaakt worden, laten wjj eenige
kritieken over een vroeger optreden van Verriest hier te
lande afdrnkken.
Zoo schrjjft Jan Kali in zjjn »Over Kunst en Letteren
in 1902", opgenomen in den jaargang 1903 vau »Het
Jaarboekje van Jos. Alb. Alberdingk Thijm"
Zjjn voordracht in November te Amsterdam en elders
gehouden, is bjj uitnemendheid geëigend om in teere
kluisters der poëzie zelfs hen te binden, die het berijmen
vau dén catechismus de oer-eigen taak der dichtkunst
zouden achten.
Als deze Vlaming met zijn versleten, maar bewogen
en bewegelgko stem en het subliem gebaar van zjjne fjjne
handen en het graceljjk buigen van zijn lichaam uitbeeldt
wat verzen zijn, als hij meisjes die in rondedans een
liedeke zingen en den jongen, die zjjn drjjftol zweept,
in rhythmische klanken teekent, dan heeft wie dit mocht
zien en hooren de muze-zelf bespied, het worden van
poëzie belnisterd. En dat de liefde alléén in den kern
der dingen vermag door te dringen, is dan voor ieder
duidelijk geworden. Een inleiding der dichtkunst leek
mjj de avond die dit gaf te genieten en als ik bedenk
wat aanzienlijke schare de vereeniging 'Geloof en Weten
schap" onder het gehoor van Verriest had weten saam
te brengen, wil het mjj voorkomen dat dit een der ge
beurtenissen van het jaar was.
Uit het Zondagsblad van »De Tjjd":
Iu November 1902 is Hugo Verriest voor het eerst
hier te lande als spreker opgetreden in de Amsterdam-
sohe Vereeniging 'Geloof en Wetenschap". Die avond-van
triomf is de eerste geweest van een gansche reeks, want
tal van genootschappen en kringen dongen nu ook naar
de bekoring van het woord van Hugo Verriest. Achter
eenvolgens sprak hg te Haarlem, Den Haag, Zwolle,
Rotterdam, enz., waar hjj overal geestdriftige bewonde
raars vond van zjjn melodieuze Vlaamscne taal, van zjjn
kleurige voordracht van Vlaamsohe poëzie.
Verriest is leerling geweest van Guido Gezelle. Deze
heeft zjjn fijne ziel doen ontwaken, heeft haar leeren
voelen en zien. In het Klein-Seminarie, bestemd voor de
voorbereidende priesterlgke stadiën, te Rousselaere, is hjj
de vriend geworden van Gezelle. Na Rousselaere heeft hg
zijn priesterstudiën voltooid in het Seminarie te Brugge.
Op 24-jarigen leeitgd - hij is geboren in 1840 mocht
hg de priesterwjjding ontvangen. Kort daarop werd hg
reeds benoemd tot professor in voornoemd Sejainarie te
Brugge. Doch na 3 jaar werd hjj tot zjjne vreugde over-
