No. 155.
Honderd en zevende jaargang.
1905,
DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN,
VRIJDAG
Prijs der gewone advertentiën
20 OCTOBER.
BUITENLAND.
¥fNNENLAND~
Deze Courant wordt eiken avond, behalve op Zon- en
Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per 3 maanden
voor Alkmaak f 0,80 franco door het geheele Rijk f I,—.
Afzonderlijke nummers 3 Cents.
Telefoonnummer 3.
Per regel f 0,10. Bij groote contracten rabat. Groote
letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N.|V. Boek- en Handelsdrukkerij
vjh. HERMs. COSTER ZOONVoordam C 9.
Algemeen Overzicht.
Gemengde Mededeelingen.
Uit de Pers.
Twee dagen geleden voorspelden wg, dat den Sul
tan van Turkge wel mores zou worden geleerd, nu
hü voor de derde maal geweigerd had de conttóle over
de financiën van Macedonië in te willigen. En ziet,
Bisteren kwam de limes al berichten, dat de mogend
heden besloten hebben tot krassere maatregelen over te
gaan. Er zal aan de Tnrksche regeering een nota worden
gezonden, waarin gedreigd wordt met maatregelen van
dwang en er hebben drukke besprekingen plaats tnsschen
de gezanten over hetgeen in bet uiterste geval door de
groote mogendheden gedaan zal moeten worden, daar
het voor deze onduldbaar wordt, dat Turkge zich een
voudig niet stoort aan de gestelde, rechtmatige eischen.
Wat de zaak nog interessanter maakt is, dat achter
het verzet van Abdul Hamid voortdurend vreemde^in
vloed wordt gezocht. Eerst werd daarvan aan Keizer
Wilhelm de schuld gegeven. Maar nn beweert men weder,
dat de Sultan in 't geheim tot verzet wordt aangemoe
digd door Rusland en Oostenrjjk.
Inmiddels heeft HUmi-Pasja, de inspecteur-generaal
der Macedonische provinciën, zjjn biezen gepakt. Hg zag
zeker wel aankomen, dat hjj op den duur toch met aan
het toezicht.der mogendheden kon ontkomen en hg is
maar liever heengegaan voordat 't zoo ver kwam. Hg
zal worden opgevolgd door den divisie-generaal Sjakir-
Pasja, van wien in een telegram uit Saloniki wordt ver-
verklaard, dat hg is een krachtig en vriendelijk man.
Krachtig en vriendelijk, ziedaar twee kostelgke eigen
schappen en nog kostelgker, wanneer zg in een Tnrk
zijn vereenigd. We zullen eens zien, of na verloop van
een half jaar nog een zelfde getuigschrift aan Sjakir
Pasja zal worden uitgereikt.
Er zijn goede berichten uit Rusland.
Graaf Witte big kt n i e t s 111 t e z 111 e n.
Over het ontwerp op de pers-vrjjbeid heeft hg een rede
voering uitgesproken, waarin heel zgn program is neer
gelegd. Blijkbaar gaat Witte deze richting uitdoor het
toestaan van vrijheden en door een openhartig bestuur
moeten de gematigd-liberalen zich vereenigen ten einde
een dam te vormen tegen de revolutionaire beweging.
»De positie der pers in Rusland, aldus heet't in de
redevoering van Witte, is uitsluitend afhankeljjk van
administratieve willekeur, en ork de meest gematigde
elementen zgn daarover ontstemd. De regeering moet zich
eindeljjk duidelijk voorstellen wat zg wil repressieve
maatregelen of wettelgke vrjjheid.
»Ik ben voor wettelgke vrgheid. Willekeurige onder
drukking is volkomen zinneloos en radicale bladen zullen
minder nadeel aan de regeering toebrengen als Gringmut,
de leider van de Moskoivskija Wjedomosti, en dergeigke
reptielen. j
»Men kan ook niet zeggen: wg geven vrgheid gedurende
den verkiezingstijd en behouden de censuur-paragraaf. Da
regeering moet de verklaring afleggen, dat bjj de Doema
een wet op de persvrgheid zal worden ingediend, Tot
dien tgd moet aan da bladen volkomen vrgheid worden
geschonken, met de bepaling dat alleen vergrijpen tegen
de strafwet zullen worden vervolgd.
»Ook op ander gebied moet een einde komen aan de
willekeur, de grootste ramp van den Russischen staat.
Elke regeering moet een openljjke, oerlgke staatkande
hebben. De ramp bp ons is niet, dat wg voor anarchie
of revolutie staan maar dat de tegenstanders der anarobie
en zelfs de tegenstanders eener constitutie niet met de
regeering willen samengaan. De ramp bij ons is, dat de
regeering nooit openlijk optreedt, maar altijd met de eene
hand terug neemt wat zij met de andere geelt. Daarom
hecht niemand geloof aan den ernst der regeering.
>Zonder hulp der openbare meening kan geen regeering
de revolutie meester worden. Door repressieve maatregelen
worden ook de gematigde, de wankelende elementen, die
een stenn der regeering hadden kunnen zjjn, door baar
afgestooten. Nog voor de samenkomst der Doema moeten
beslissende stappen worden gedaan, ernstige besluiten
worden genomen. De toekomstige Doema is ook voor ons
nog een raadsel j maar daar het grootste deel der bevolking
geen geloof slaat aan de regeering, zal de Doema waar-
schjjnljjk frondeerend optreden. De regeering moet daarom
alles doen, tan einde de aanklacht te vermjjdendat zij
invloed op de verkiezingen oefende en daardoor de ver
kiezingen vervalschte.
»In de geheele beschaafde wereld wordt in theorie en
praktjjk erkend, dat verkiezingen zonder invloed van de
regeering moeten plaats hebben. Doeh de vrijheid der ver
kiezingen zonder vrgheid van de pers, zonder vrgheid van
vergaderen, is een onding.
»Indien de regeering deze vrijheden niet toestaat, zal
de Doema een vergadering zonder aanzien, zonder prestige
zgn. Want dan zal men zeggen dat de bevolking niet
eens heeft knnnen kiezen, wie zij wilde.
»De regeering moet daarom alles doen wat zij kan,
om de gematigde elementen, die zich wellicht aan haar
zijde kunnen plaatsen, niet van zich te ver vreemden. Men
moet niet vergeten, dat sedert 6 Aug. onze grondwet
slechts op papier bestaat. De Doema is tot dusver maar
een kleine breBals de vertegenwoordiging bijeenkomt
zal zg wellicht uit die bres een deur maken..,
Bjj de sluiting van de buitengewone zit
ting van den Zweedschon Rgksdag heeft
Koning Oscar een toespraak gebonden, die grooten indruk
heeft gemaakt. Dat laat zich begrgpen, ook reeds bjj het
enkele lezen. De toespraak toch luidde:
Waards hoeren, Zweedsche mannen 1
»Het is een beteekenisvol oogenblik, waarin ik thans
in deze zaal mjjn stem verhef. De in het jaar 1814 ge
sloten vereeniging tussehon de in vroegere eeuwen ver
brokkelde volken van het Skandinavische schiereiland is
vernietigd, en de Zweedsohe Rgksdag heelt, door het op
16 dezer genomen besluit, tngn voorstel botr?ffende de
ontbinding der Unie goedgekeurd.
»Waarlgk, niet zonder diepe smart zie ik de vroegere
scheiding tnsschen deze beide nauw verwante volken
opnieuw ontstaan, en mogelijk opnieuw de moeiljjkheden
en gevaren verrijzen, die door een bondgenootschap van
bjjna een eeuw schenen te zjjn weggenomen.
»Doch ik wil niet de hoop opgeven, al bestaat de poli
tieke Unie helaas niet meer, dat een duurzame vrede
tusscben de volken van Zweden en Noorwegen in de
toekomst zal worden behouden, tot zekerheid en tot geluk
van de beide natiën en ik bnn overtuigd, dat een goede
grondslag hiervoor zal gelegd worden door de overeen
komst met Noorwegen, die beide volken op mjjn voorstel
hebben aangenomen.
>In deze ure moet ik, niet zonder diepe ontroering,
luide mijn harteljjken dank uitspreken voor al de trouwe
toewjjding, die het edele Zweedsche volk mg getoond heeft
in den smarteljjken beproevingstjjd, welke op 7 Juni
begon.
>De herinnering daaraan zal ik bewaren in mjjn hart,
tot het laatste uur mijns levenszg zal mij ook voort
durend aanmanen, de krachten dia mjj op mjjn hoogen
leeftjjd nog zgn overgebleven, aan te wenden tot heil van
land en volk, die mjj zulk een trouwe liefde bewezen
hebben.
>Ik verklaar hiermede de buitengewone zitting van
den Rgksdag voor gesloten".
Me Cholera en de Vliegen.
»In Engelsch Indië, op de Philippjjnen, in China, in
Japan, in Korea, in Mantsjoerjje, in Egypte, in Mesopo-
tamië, in Perzië en in nog meer landen, heeft de cholera
ler dan anderhalf millioen slachtoffers gevergd in
minder dan vier jaar". Zoo begon professor Chantemesse
gisteren zgn rede in de medische Academie te Parijs.
Zijne voorspellingen omtrent de cholera zgn uitgekomen,
zjj heeft zich van de oevers van de Ganges uitgebreid
naar die van de Wolga en de Weichsel, maar zg is
verder gegaan en heeft Berljjn en de Spree bereikt. De
heeren Chantemeese en Borel zijn 't met elkaar eens,
dat het beste middel om dit gevaar tegen te gaan, ïb,
dat men weet, boe de cholera z ch uitbreidt.
Dit gebeurt op drie verschillende wijzen: 1. door het
vervoer op lange wegen, 2. de uitbreiding van stad tot
stad, en 3, de uitbreiding van huis tot huis of van
mensch tot mensch.
Op lange vervoerwegen is het govaar alleen te duchteD,
wanneer de ziekte uitbreekt op schenen onder de be
manning of de passagiers. Van Mei 1900 tot December
1904 kwamen 4000 vaartuigen van Indië naar Europa,
waarop 200.000 matrozen en 500.000 passagiers waren.
13 Schepen hadden maar gevallen van cholera aan boord,
waardoor 29 menschen waien aangetast.
Van stad tot stad, breidt zg zich in Europa veel
sneller uit dan in Arabië, voornamelg'ï langs de spoor
wegen. De bagage kan de besmetting heel gemakkeljjk
overbrengen, tenzij de droogte de microben doodt, wat
in een dag of drie, vier kan gebeuren. Wanneer vochtig
linnen dus van Indië naar Parjjs komt zal het niet zoo
veel gevaar opleveren als b.v. van Marseille of Con-
stantinopel.
Maar de meeste slachtoffers worden gevraagd, wanneer
de ziekte in de steden heerscht, want hier komen de
meeste oorzaken van verbreiding voor.
Linnengoed, dat niet volkomen gedroogd is, slecht
water uit putten, regenbakken enz., deze oorzaken zgn
echter niet de eenige, er is nog een groote factor n 1.
de vlieg, die niet alleen de cholera, maar ook de pest
overt rengt. In 1853 merkte men in Engeland op, dat
de cholera met de vliegen kwam en verdween. De onder
zoekingen van professor Chantemesse hebben hem 't
bewgs gegeven, dat de vliegen met haar pooten heel
gemakkeljjk de bacillen overbrengen. Op deze manier
worfen brood en allerlei andere eetwaren besmet.
Wanneer de winter nadert, en de koude de laatste
vliegen doodt, schijnt het, dat de cholera verdwjjnt. Maar
in de lente kan zij wel eens van de oevers van de
Weichsel en de Spree die van de Seine bereiken.
Esn pauseljjk schrijven. De Temps bericht
De Univers ontving de mededeeling van den volgenden
brief door den paus gericht aan kardinaal Richard,
aartsbisschop van ParijsDe ernstige gebeurtenissen,
die zich thans afspelen in Frankrijk en die de hoogste
belangen van den godsdienst bedreigen, zijn het voorwerp
van onze voortdurende! zorg. Trots al onze pogingen
om van de Kerk van Frankrijk de rampen af te wenden,
die thans onvermijdelijk schijnen, blijft men hardnekkig
voortwerken om in Frankrijk de roemruchtige overle
veringen van uw edel land te vernietigen. Wij zullen
onze denkbeelden] daarover kenbaar maken en aan de
geestelijkheid en de geloovige Franschen die aanwij
zingen geven, welke noodig zijn geworden ten gevolge
van den heilloozen toestand, dien wij niet hebben ver
oorzaakt en waarvoor wij niet verantwoordelijk zijn
Yoorloopig manen wij u met klem aan om aan de toe
nemende moeilijkheden in de naaste toekomst het hoofd
te kunnen bieden, die voorlichting en hulp af te smeeken,
die alleen God kan verleenen.
Uit Japan. Admiraal Togo, zoo wordt uit Tokio
aan the Standard bericht, is op zijne reis naarYamada
met buitengewone geestdrift gehuldigd door volksmenig
ten, die langs den spoorweg stonden geschaard om hem
toe te juichen. Daar waren er zelfs, zegt de bericht
gever, die op de knieën vielen als aanbaden zij eene
godheid
De Japansche Regeering heeft besloten alle stoom
schepen, welke in den loop van den oorlog in beslag
genomen zijn, in het openbaar te verkoopen. De gezamen
lijke waarde van deze schepen, met inbegrip van de
ladingen, wordt op f 24,000,000 geschat, Voor zoover
de schepen naar Wladiwostoek op weg waren, werden
lading en kolenvoorraad door de Japanners verbruikt.
Sinds begin 1905 werden genomen 16 Engelsche, 3
Duitsche en 7 Oostenrijksche schepen en een Neder-
landsch schip.
Een eigenaardig protest. Te Calcutta is
Dinsdag een algemeene treur-, boete- en vastendag ge
houden door de inlanders, ter betuiging van hunne
droefheid over de administratieve splitsing van Bengalen
in twee provinciën. De winkels waren gesloten. Een
aantal Hindoes baadden zich in de Ganges, gelijk bij
groote rampen gebruikelijk is. In tegenwoordigheid van
50,000 menschen werd voorts met veel plechtigheid de
eerste steen gelegd van een „Bondsgebouw van het
Vereenigd Bengalen", hetwelk een symbool der eenheid
en een blijvend protest tegen de verdeeling van Ben
galen zal zijn. Aan de toen volgende optochten namen
100,000 menschen deel.
De arbeidsconflicten in Duitschland
Twee derde van het personeel, werkzaam in de Ber
lijnsche "Wasche-fabrieken, is thans in staking. De
arbeidsters, die thuis werken, hebben besloten voor
zoover zij aangesloten zijn bij de organisatie mee
te doen aan de staking. Doch het grootste gedeelte is
niet georganiseerd.
De bond van Saksisch—Thüringsche weverijen deelt
medeIn de Woensdag gehouden vergadering van den
bond. in Greiz, werd besloten tot het sluiten van alle
weverijen, bij de organisatie aangesloten. De tegenwoor
dige loonstrijd werd nauwkeurig nagegaan, doch onder
deze omstandigheden was geen andere weg mogelijk om
tot een resultaat te komen. 142 Fabrieken, uitbrengende
476 stemmen, waren voor, 5 fabrieken met 20 stemmen
tegen het voorstel De sluiting zal den 4den Nov. plaats
hebben.
Hoog water in het buitenland. De aan
houdende regen van den laatsten tijd heeft meermalen
overstroomingen in het stroomgebied van den Rijn ver
oorzaakt In het Roergebied heeft de hooge waterstand
reeds ernstige storingen gebracht in het verkeer. De
Roer steeg van Maandag tot Dinsdag twee meter. Ook
de Emscher is reeds huiten de oevers getreden en ook
de Woepper, waardoor vele kleine industrieeleD gedwon
gen worden hun fabrieken stop te zetten.
Varkensmesterij van gemeentewege.
Volgens het Berliner Tageblatt zal men eerlang in de
hoofdstad, om aan den vleeschnood tegemoet te komen,
van gemeentewege beginnen varkens te mesten op de
zoogenaamde „Rieselfelder" (met rioolstoffen vruchtbaar
gemaakte stukken land) buiten Berlijn. Minister Von
Podbielsky zou, oorspronkelijk schertsenderwijze, dit
denkbeeld hebben aan de hand gedaan.
Eenschip met schulden. In de Oostzee
heeft het stoomschip „Varuna" uit Wismar veertien
dagen zonder rust of duur rondgezwalkt. Het schip
heeft veel schuld en het tracht vergeefs aan de schuld-
eischers te ontkomen. De „Varuna" had te Lubeck hare
bemanning aangemonsterd en werd in Gedser aan den
ketting gelegd. De kapitein was bang dat een verkoop
in die kleine haven maar weinig zou opbrengen en
vluchtte 's nachts in oostelijke richting. In de vrije
haven te Kopenhagen vond men de „Varuna" terug,
met alleen een loods aan boord. De gezagvoerder en
de bemanning hadden het schip verlaten. Het onbe
heerde schip is opnieuw in beslag genomen en er is
nu een wacht aan boord geplaatst.
Zes vrouwen inéén eeuw. Te Rehden, in
West-Pruisen, is verleden week de rentenier Johann
Jesionowski overleden. Hij was in 1795 geboren en
toen hij honderd jaar was, is hij nog eens voor de zesde
maal getrouwd.
Anarchie of Katholicisme.
In de Maasbode kwam dezer dagen een artikel voor
van Dr. Nuyens, dat zeer de aandacht heeft getrokken.
De schrijver verkondigde daarin de stelling, dat «de
geschiedenis van onzen tijd daarheen wijst, dat eenmaal
zal moeten worden gekozen tusschen anarchie of Ka
tholicisme."
De Nederlander vond dat een raar betoog en zij meent,
dat de woorden dan ook cum grano salis moeten worden
opgevat.
De geschiedenis, dus schrijft het blad, meldt, dat de
deugden van ordelievendheid, burgerzin en krachtige
handhaving van het overheidsgezag het weligst op
bloeiden in de landen waar de reformatie wortel
schoot. Duitschland, Engeland en ons vaderland'
hebben op dit punt een gunstiger verleden dan bijv.
Frankrijk en Italië.
Te ontkennen valt allerminst, dat de R.K. kerk
met name in Protestantsche landen, en onder de in
werking die zij van het Protestantisme ondervindt,
op publiek terrein veelszins een kracht ten goede is,
een steun ook tegen de anarchie. De macht van Rome
is schreef Prof. Chantepie de la Saussaye, in ver
weer tegen de anti-papisten, in Duitschland en
ten onzent «daarom niet onrustbarend, omdat zij een
reguleerende, geen overheerschende is." De goede fac
toren van het Katholicisme komen onder de schaduw
van het Protestantisme tot hun recht, enjgeven daar
mede vastigheid aan het maatschappelijk gebouw.
Doch de voorspelling van Dr. N. schijnt ons, met
de feiten voor oogen buitenmate vreemd.
In verband hiermee zij er de aandacht op gevestigd,
dat de socialistische priester Dr. Jan van den Brink
die den vorigen winter zich ook te Alkmaar deed hooren
in zijn orgaan De Bredasche Klok aandringt op toelating
van een vertegenwoordiger van den Paus tot de aan
staande Vredes-Conferentie. De uitsluiting van een dus-
danigen vertegenwoordiger op de Conferentie van 1898
gebeurde dus schrijft hjj - onder kapitalistisch
regiem, welk regiem alleen afdoende kan worden be
streden »door de internationale sociaal-democratie die
niet den Paus uitsluit, maar den zegen des Pausen
vraagtvan den Paus, die zal opkomen voor de rechten
der verdrukten!
Hiertegen komt Het Volk op. Het blad meent, dat
dit niet gaan kan en dat de internationale democratie
er niet aan denkt om dien zegen te vragen, evenmin
als de Paus er aan denkt om dien te geven.
Dien weg schrijft Het Volk moet de Bra-
bantsche propaganda niet op, waarde partijgenoot.
Wij laten het godsdienstig gevoel in zjjn waarde,
maar wij vermommen er ons niet in. De propaganda
moet berusten op de realiteit van het arbeidersleven,
en de teekenen der economische ontwikkeling; ze
moet verzet en hoop tegelijk aanvuren maar ze moet
altijd waar en rieëel zjjn. En die voorstellingen van
den Paus als algemeen vredestichter en als gever van
zjjn zegen aan de internationale sociaal-democratie,
dat staat niet i n de waarheid, maar er buiten.
Wat niet alle dagen gebeurtDe Nieuwe Courant
staat in deze zaak geheel aan de zijde van Het Volk.
De heer van den Brink, zegt het blad, zinspelende op het
zooeven vermelde artikel in De Maasbodestaat tusschen
«de guillotine en het kruis". Wil hjj zich den overgang
wat gemakkeljjk maken, dan zouden wij hem aanraden
te beginnen met zich aan te sluiten bij de groep der
vrjje liberalen. Immers Dr. Nuyens schreef
«De geschiedenis van onzen tijd wjjst daarheen, dat
eenmaal gekozen zal moeten worden tusschen anarchie
of Katholicisme. Zouden de oud-liberalen zoolang wei
felen, tot zjj slechts hebben te kiezen tusschen het
vooruitzicht op de guillotine of het kruis
Welnu concludeert het Haagsche blad indien
Dr. v. d. Brink zich aansluiten wil bij de groep dei
vrjje liberalen, dan komt hjj op den duur vanzelf waar
hij wezen wil.
Tucht.
De Nederlander heeft, onder bovenstaand opschrift,
het volgende appeltje met Het Volk te schillen
Bjj het Adres van Antwoord verklaarde minister
De Meester in antwoord aan den lieer Troelstra, dat
de grondwettelijke rechten ook van miliciens en
marinematrozen onaangetast zouden blijven, doch
onder handhaving der tucht.
De heer Troelstra repliceerde hierop, deze verklaring
met genoegen vernomen te hebben, maar de mo
gelijkheid niet uitgesloten te achten, dat omtrent de
opvatting van het begrip «tucht" tusschen de Re
geering en zjjn partjj verschil zou ontstaan.
Dit is inderdaad niet onwaarschjjnljjk, wanneer
men let op den microscopischen omvang waarbinnen
de sociaal-democratie bedoeld begrip wil beperken.
Dezer dagen las men in Het Volk het volgende
«Boeman-spelen. Te Verdun heeft een afdeeling
reservisten zich ernstig vergrepen aan de tucht. Zoo
vangt een bericht in de Fransche reactionaire Pers
aan, dat natuurlijk door de onze wordt overgenomen.
En welke ernstige vergrijpen gebeurden daar nu
De soldaten hebben gezongen, en wel de
Internationale.
Den aanhef lezend, denk je dat het bloed van de
officieren bjj stroomen is gevloeid."
Wanneer niet minstens offiicieren worden vermoord,
is blijkbaar van aanranding der tucht nog geen sprake.
Geen wonder dat de heeren minister Eilis erg
«reactionair" vonden in zijn tuchtopvattingen, en dat
geen enkele Regeering, die een normaal tuchtbegrip
wenscht te handhaven, het hun naar den zin kan
maken.
Zoo'n leger onder soc.-dem. leiding zou inderdaad
weerbaar zijnKanonnen van een halve eeuw ge
leden. Soldaten zonder noemenswaardigen oefening5-
tiid. En een tucht die alleen maar voorkwam dat de
officieren niet werden doodgeschoten.
Voor zulk een troep zou de vijand ongetwjjfeld
terstond rechtsomkeert maken.
De schoonste uitvinding dezer eeuw.
Wat de schoonste uitvinding dezer eeuw is? De Tijd
weet 't te vertellen. Zjj plaatst althans dit opschrift
boven onderstaand entrefilet:
Men weet, dat met deze omschrijving bedoeld wordt
het blanco-artikel 80 der Grondwet en dat men de
eer der uitvinding tamelijk algemeen toeschreef aan
mr. Goeman Borgesius, den vader van het program
der vrijzinnige concentratie. De minister van Finan
ciën echter, heeft bjj de debatten over het Adres
van Antwoord er op gewezen, dat de eer niet aan
mr. Goeman Borgesius |toekomt, maar aan mr. Van
Houten, die bij de Grondwetsherziening van 1887
reeds betoogde, dat het wenschelijk ware «dat elke
verdere ontwikkeling van het kiesrecht kan plaats
hebben zonder opnieuw aanleiding te geven tot het
in debat brengen van onze hoogste Staatswet."
Zoo was de gloriekroon van Borgesius' hoofd afge
nomen en gezet op dat van mr. Sam. van Houten.
Doch ook daar mag zij niet blijven, want mr. Van
Houten heeft er ook geen recht op.
Immers wat is het geval?
Bjj het rapport der Staatscommissie, 11 Mei 1883
ingesteld, tot herziening der Grondwet, en uitgeko
men 25 Jan. 1884', waren verschillende zeer belang
rijke afzonderlijke nota's gevoegd van leden, die om
de een ot andere reden hun zienswijze niet door de
meerderheid der commissie gedeeld zagen.
Zoo was er o. m. een van liet lid Farncombe San
ders. Deze verklaarde, dat hjj zich wel bij het voor
stel der commissie omtrent het kiesrecht kon neer
leggen, maar alleen op voorwaarde, dat in de over
gangsbepalingen het kiesrecht onmiddellijk worde
uitgebreid tot hen, die in het personeel ten volle zjjn
aangeslagen. «Mijne overtuiging«, gaat hjj dan verder
voort, «is ten deze zoo sterk, dat ik de voorkeur
geven zou aan eene Grondwet, die ten opzichte van
het stemrecht den gewonen wetgever geheel vrij
liet enz."
Zou hier de kiem voor 't nu zooveel geruchtmakend
art. 80 blanco niet gelegd zjjn? Maar dan geve men
ook eere, wien eere toekomt.
