No. 102.
Honderd en achtste jaargang.
1906
DAGBLAD VOOB ALKMAAR EN OMSTREKEN.
BINSDA&
1 MEI.
ON DER WIJZER,
Plaatselijke belastingen.
BUITENLAND.
BINNENLAND.
Deze Courant wordt eiken avondbehalve op Zon- en
Feestdagenuitgegeven. Abonnementsprijs per 3 maanden
voor Alkmaar f 0,80franco door het geheele Rijk t I,—.
Afzonderlijke nummers 3 Cents.
Telefoonnummer 3.
Prijs der gewone advertentiön
Per regel f 0,10. Bij groote contracten rabat. Groote
letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N |V. Boek- en Handelsdrukkerij
v|h. HERMs. COSTER ZOONVoordam C 9.
Algemeen Overzicht.
Gemengde Mededeel! n gen.
Uit de Per 8.
N ieuwst ij dingen.
OURANT.
Aan dn Vierde OcntmtMchnol t<*
ALKX AIR (hoofd: de b'or 0. J REIZIGER)
wordt govraagd een
met bevoegdheid voor v»k J.
De aanvang^jaarwedde bedraagt f 700, die na 5, 10,
15 en 20 dienstjaren in de gemeente telkens met 1 50
kan worden verhoogd tot f9 0. Het bezit of het ver
kregen der hoofdakte geeft voorts aanspraak op e«n<
ve hooding met f 1G0.
Stak ken, (adres op zegel) in te zenden aan het Ge.
meentebestuur 'óór 20 Mei a.s.
BURGEMEESTER en WETHOUDERS van Alkmaar,
brengen, in ve>band met de te verwachten drukke
Zaterdsgsche Veemarkten, ter kennis van de aanvoerders
van vee, dat de toegang voor vee tot bet Markt
plein, oostel(|k van bet Waaggebouw, das bp
de Spekbrag en de Hchapenbrugr, tot nadere asn-
kond'girg zal zjjn verboden.
Burgemeester en Wethouders voornoemd
Alkmaar, G. RIPPING. Voorzitter.
21 April 1906. DONATH, Secretaris.
BURGEMEESTER en WETHOUDERS van Alkmaar
brergen ter algemeens kennis, dat h»f primitief kohier
van den hoofdeljjken omslag, dienst 1900,
door d n Gemeenteraad vastgesteld den Hen April 1.1.
en door de Gedeputeerde Staten goedgekeurd den 25e»
April d.a. v. beden aan den gemeecte-ontvanger ter in
vordering is uitgereikt en gedurende vjjf maanden op de
seoretarie in afschrift voor een ieder ter inzage is neder-
gelegd.
B:zwaren tegen den aanslag kansen op ongezegeld
p pier bjj den gemeenteraad worden irgediend binnen
drie maasden na den dsg der uitreiking van de aan*
slagbiljetten.
Burgemeester on Wethouders voornoemd,
Alkmaar, G RIPPING, Voorzitter.
27 April 1906. DONATH, Secretaris.
Na den grooten opbef, dis er in Frankrjjk gemaakt is
ever het zoogenaamde kcmplot tegen den republikeicschen
rrgeeringsvorm, de daaruitgevoegde huiszoekingen en wat
dies meer zjj, verneemt men er nu, ca eer 'ge dagen,
nog niet veel meer van den op den ce sten dag. Wel
r ordt bericht dat zevrn bevelen tot inhechtenisnemingen
zjjn uitgevaardigd, tegen Lvy, lid van den Arbeidsbond,
Henry Bibat, Fromentin Griffschler, Xavier Feuillant,
enz. maar dat zegt nog niet veel. Er is huiszoeking
gedaan bjj graaf Beauregard en anderen. De inhechtenis
neming is geschied onder beschuldiging van medeplich
tigheid aan oproerige handelingen van anarchisten.
Niemand neemt dat echter au terieux. Dat men h'er
te doen zou hebben met een ontdekking, die voor de
verklaring van de onlusten in Noord-Frank' jjk van belang
zou rjjn, gelooft echter niemand. Zelfs de senator Race
scbrjjft in het ljjfblad van Clemerceau, in de Aurore, dat
fep h'elemaal niet san een samenzwering geloofr, al acht
hp het mogelpk, dat de mijnwerkers zjjn opgezet door
verdachte lieden, die hun best hebben gedaan olie in het
vuur te gooien.
Indien er werkeljjk iets van dien aord gaande was,
zou de misister-pr sident in zjjn redevoering, Zondag te
Parry ie-Monial gehouden en gisteren door ons mede
gedeeld, er wel iets van gezegd hebben. Hjj zou, in een
rerkiezings speech zaker zulk een scheone gelegenheid om
steun voor de Republiek te vragen, niet hebben laten
vootbjjgaan, indien er iets vfn de geheele geschiedenis
aan was. Maar hjj heeft er geen woord van gerept, er
zelfs niet op gezinspeeld, ook niet toen bjj over de onlusten
in het Noorden des lands sprak.
Tenzjj meer stellige beriohten ons van het tegendeel
overtuigen, zuilen wij die geheele zaak als een verkiezing-
manoeuvre bljjven beschotiwen, en nog wel als een zeer
oshandige, want voor den 6en Mei, den dag der verk:e-
zingen, zullen de prooesscn, verondersteld dat die er van
komen, nog wel niet in behandeling zjjn.
Van de stakirg in Frankrjjk vast weinig nieuw te
vermelde». Te Anirquin hebben de stakers den asbeids-
will'gen met geweld willen beletten in de mpnsn af te
dalen, maar toodra de troepen aanrukten was het opstootje
ten einde.
De prefect van Pas-de Calais heeft bekend doen maken,
dat op I Mei geen enkele betooging, geen enkele optocht,
onder weikeu vorm ook, langs den openbaren wog aal
worden toegestaan.
Te Brest hebben 800 arbeiders Zondag een vergadering
gehouden, waar is besloten met de uiterste wilskracht
hunne eieehen door te zetten en op 1 Mei niet te werken.
De stedeljjke arbeiders en de havenwerkers zouden heden
bjjeenkomen om een besluit ta nemen in zake de nlge-
meene werkstaking, die dan op Dinsdag zou beginnen.
Da werven en fabri-ken worden door militairen bewaakt.
Te Toulon zjjn alle koffiehuizen geslote». De stad ziet
er dooöeeh en verlaten uit. Patrouilles gendarmen en
solda.en bandhaven de orde.
De dag van heden werd evenwel met veel spanning
tegemoet gezien, maar met het oog op de groote samen
trekking van troepen sobjjnt men in Parjje toch meer
tot kalmte te komen.
Uit Rusland komen geen nadere berichten over de
Doema, maar wel andere, waarbjj gemeld wordt dat
weer eer.ige Russische politie-beambten gedood of gewoed
zjjn door bommen en revolver», de moordwerktuigen,
waarmee de anarohisteu het liefst ~mgaan.
Zaterdagavond te half zes weid in de Warschan-straat
te Czontochau (d cht Lp Warschau) een bom geslingerd
tegen het rjjtui? van den politiechef Piekur, die van ene
begrafenis terugkeerde. Hjj werd ernstig aan een voet,
een hand en bet hoofd gewond. Ook drie voorbpgacgers
werden gewond.
Te Odessa werden aanslagen gepleegd op twee ambte
naren, berucht geworden door de Joden-vorvolgingen
De chef van politie Pogrebnoi werd door anarchist n,
die sa het plegen van de daad spoorloos verdwenen,
doodgeschoten. Bjjna geljjkertjjk wierp een me sje met
een bcm naar de politic-beambte Poltaw'ehenkn, die
g. woud werd. Het meisje werd gearresteerd, doch had
nog den tjjd een tweede bom te gooien, die eenige
p litie agenten ve wondde. Daarop werd het meisje een
voudig doodgeschoten,
Zaterdagmorgen is door het 11 a 1 i a a n s c h e Konings
paar de tentoonstelling te Milaan met grooten lnister
geopend. Na de opening hebben Koning Victor Emanuel
en zjjn gemalin te Milaan ve'schillende liefdadigheids
instellingen bezocht. Da Bank van Leaning gaf te
eere van do dag voor 10.000 lire aan kleine pandjes
vrjj. 's Avonds had er tea hove een galnmaal eu in de
Scala een galavoo; stelling van de Figlia di Jorio.
Zondagochtend heeft in tegenwoordigheid van den
Koning, dan kardinaal-aartsbissohop van Milaan en andere
antoriteiten de eerste steenlegging vcor het nieuwe
station plaats grhad, dat het tegenwoordige moet ver
vangen omdat dit sedert de opening van de Simploc-
tunnel te klein ip.
Engeland staat nog voor groote moeieljjkheden in
Zuid-Afrik». Aan de Daily Telegraph wordt Hit Pieter
maritzbnrg geseind, dat Wools Simpson voortgaat overal
met de kaffers in aanraking te komen. Hjj meent, dat
er een algemeen? opstand ophanden is. De Natelscbe
regeericg sobjjnt zulks te beamen, aebt altham de stasd
van zaken onder de k fiers aan de noordoostkust en in
Swazielar.d bedenkeijjk, maar zjj verloochent de pogingen,
die, naar men zegt, in 't werk worden gesteld om in
Engeland een vrjjwilligerkorps aan te werven, De Natal-
Iers gelooTen niet aan een algemeenen opstand. Er bljjft
inmiddels groote schaarschte aan paarden voor de ruiterp
en de regeering moet daarom de benoodigde komman
deeren.
Do Daily Mail verneemt uit Durban, dat de regeering
het aantal oproerlingen in Zoeloeland op 80C0 sohat.
Over de Egyptische kwestie is weinig nieuw. De
Daily Mail verneemt uit K ïro: De Turksche regeericg
heeft de Egyptische medegedeeld, dat zjj alle verant
woordeljjkbeid voor het verwjjderen van grenspalen van
ziob werpt en bevel heeft gegeven zo op hun plaats te
herstellen,
Servië heeft weer een nieuw Kabinet, do ministereele
crisis is dus gtëindigd. Paejits is voorz'tter e» heeft
buitenlandsche zake» Protits linnenlandsohePatsjoe
fioanc'ëz; Nikolits eeredienstWestnits justitie generaal
Poofsgh oorlog.
Hoe het nu elgeeljjk gesteld is met de ontslagneming
van de ia den m >ord op Koning Alt xander betrokken
officieren, weet men niet recht duideljjk De meesten
sobjjnen beslist geweigerd te hebben en Koning Peter
te verstaan gegeven, dat hjj zjjn Kroon aan hen te danken
heeft. Nu, dat weet de Koning ook wel, en dat maakt
juist zjjn positie zoo precair en brengt zjjn rjjk in een
zeer onaangename verhouding tegenover het buitenland.
Naschrift. Gisteren heeft de minister Aquith in
het Engelsche Lagerhuis zjjn begrooting ingediend.
Bjj die gelegenheid zeide do minister, dat het afgelocpen
jaar een jaar is geweest van gedurigon groei en voorspoed.
Da uitvoer nam in de laatste vjjf jaar met 23 pereent
toe, terwjjl in het afgeloopen jaar eveneens een aanmer-
kaljjke vermindering van het percentage dor werkloozen
was te bespeuren. Deze zelfde gunstige omstand'gheden
deden z:ch met toenemende kracht in de eerste drie
maanden van dit jaar voor.
Minister A quith legde in zjjn rede den nadruk op de
noodzakelijkheid van zuinigheid in het beheer en ver
mindering van de staatsschuld, die thans feiteljjk hetzelfde
beeld geeft als in 1871. Het bedrag van de vlottende
schuld wa°, zeide hjj, een ernstige zaak. Het totale fonds
tor aflossing van schuld gedurende hst begrootingsjaar
1906/1906 zou 13 500,000 bedragen, met inbegrip van
3,466,000 afkomstig van het overschot van hst vorige
jaar- Da kosten van hot afscb: ffen van het uitvoerrecht
op steenkool schatte hjj op 1,COO,OCO, en die van de
vermindering van het recht op thee op 920,000.
Ten slotte deelde de heer A quith nog mede dat een
commissie zou worden ingesteld tot vaststelling van het
percentage der inkomstenbelasting.
Nu de Dunkerque met de geredden van bet
Belgische sohoolschip Con,te de Smet de Nager
te Hamburg is aangekomen, is men met de bijzonder
heden van de redding der maesohap, niet met d e van
het zinken van het schip bekend geworden. Wat de oor
zaak is geweeit dat het schip zonk is nog onopgehelderd,
alleen dit is zeker dat het niet is geweest ter oorzake
van onzeewaardigheid of te zwaar mast- en zeilwerk,
zooals in de Kamers der regeering verweten werd.
De Petit Bleu heeft het verhaal van de schipbreuk van
een der opvarenden gehoord, van den heer Van den
Plassohe, leeraar der adelborsten. Het verhaal komt
overeen met andere lezingen, en wjj mogen dus w 1
aannemen, dat bet zoo gegaan is als Van den Plassohe
vsrtelt.
Het was 19 April, en nog niet recht daglicht, toen
men bemerkte, dat bet schip vol wa<er liep, zonder dat
men ook maar «enigszins kon gissen, waar dat water
vandaan kwam. Eerst werd de handpomp in werking
gezet. Die brak. Toen de stoompomp. Maar die kon ook
niet wecken, want telkens sloeg het zeewater tegen de
buizen en daardoor werd do stoom gecondenceerd.
Toen l et de kommsndant alleman waarschuwen, de
qoipago werd op de hoogte gebracht van den toestand.
Het was een roerend oogonblik, toen ieder wist wat er
gaande was, maar niemand verloor zjjn tegerwoordigheid
*an geest, ook de jongste adelborsten niet.
Sloepen uitzetten. Ia de ver'e gloeiden nog enkele
lichten van schepen Da laatste noodseinen van »de Smet
de Na ys." werden e-hfer niet opgemerkt.
Het water wies altjjd aan. Van oogenblik tot oogen-
blik werd de toestand dreigender.
De sloep aan stuurboord, aan het aebterschip, werd
uitgezet. Ook «le achterste sloep aan bakboord wilde men
uitzetten, n aar daar knapten de touwen van en de boot
tuimelde met twoe man do zee in. Men wierp hun red
dingsgordels toe, maar tevergeefs.
De derde sloep ging goed neer, maar zjj stond halt
vol water en dreigde telkens om te slaan doordit zjj te
kort aangebonden was. Een matroos m 'akte met levens
gevaar de touwen los en trachtte het water uit te schep
pen. Eindeljjk was de boot vlot.
Op dit oogenblik sprongen de adelborsten en matro
zen in zee en zwommen naar de booten. Een-en-twintig
man slagen er in, in de eerste boot te klimmen.
Eenigen durven niet springen, zij wachten te lang en
v orden door de golven die over het dek slaan, weg
gespoeld.
De meesten verdrinken, Een ziet men lang rond
drijven, zich vstklemmeml aan een kippenhok.
De Comte de Smet do Naeyer komt al dieper in
het water te liggen. Cuypers, de aalmoezenier, geeft
absolutie aan de stervenden. Hij weigert van boord
te springen. Hij wil plaats openlaten voor andereu.
De officieren en de kapitein blijven het laatst aan
1 oord. Dan springen op hun beurt de twee luitenants
Wenmackers en Célis in de derde boot, die half vol
water staat en zij slagen er in met de uiterste inspan
ning naar de boot te roeien, waar de anderen inge
klommen zjjn. Nog twee adelborsten en een bootsman
worden na hen opgenomen.
Voor hij den sprong neemt, drukt Wenmackers
kapitein Fourcault de hand. De kapitein staat op de
brug, rustig, vastberaden. Hij rookt een oigaret Hier
namanls zullen wjj elkaar mogelijk weerzien, zegt hij
tot afscheid.
Dan kapte de boot de touwen. N«g een oogenblik
schommelt de Comte de Smet de Naeyer op en neer
en dan verdwijnt hij in de golven, met kapitein Four
cault, met Cuypers den geestelijke, en nog enkele
mannen.
De mannen in de boot hoorden nog een enkelen
noodkreet, en toen werd het aan alle kanten stil.
De reddingsboot was te zwaar geladen, en lag diep
in het water. Zij kon één zeil opzetten. Als levens
middelen had men aan boord een vaatje water en drie
pond chocolade.
De Fransche knst leek bet naaste bij en daarom
zette de boot koers naar het Oosten. Om 4 uur
's middags kwam er een zeilschip in 't zicht. Er
werden tot in 't wanhopige seinen gegeven met een
rooden zakdoek. Welk een angst hebben de overle
venden van de schipbreuk in die bedriegelijke sobuit
uitgestaan, met een vaatje water en drie pond choco
lade aan boord, in volle zee, ver van de kust. Dat
zeilsobip leek de eenige hoop. Werden de noodseinen
niet opgemerkt P Zou dat schip zijn koers voortzetten
zonder naar de scbipbrenkelingen om te zien Dat
zou gelijkstaan met een doodvonnis.
Het heeft twee uren geduurd voor de Dunkerque,
het zeilschip, de boot van de Comte de Smet in het
oog kreeg. De schipbreukelingen werden allen door
de Dunkerqne binnengehaald en allen roemen om 't
zeerst de hartelijke ontvangst, die hun te beurt viel.
Officieren en manschappen van de Dunkerque stelden
hun kleeren ter beschikking der natte verkleumde
Een pleizierboot verongelukt. Uif Londen
WOfdt van gisteren geseind dat de pleizierboot Courier
'er hoogte van het eiland Sark gezonken is. Eerst
meerde men dat vier-en-veertig personen verdronken
ware», maar een later beticht br cht dit aantal tot vier
terug.
Nog altjjd Gapon. Da verhalen over den ex-
pope Gapon beginnen hoe langer hoe vreemder te worden.
Sadert veertien dagen is Gapon nit Petersburg verdwenen
en nu meent men uit Berljju e3a aanwjjzing te hebben
om hem op het spoor te kernen.
De p'ocuiour Margolin heeft dezer dagen een pakje
ontvangen, dat der> 25 April oit Berlijn was verzonden.
In dat pakje zat een oude brieven tasch en een door een
vrouwenhand geschreven niet onderteekende brief van
een volgenden inhoud»Er zjjn 1300 roebel in de
brieventasch verder pap-eren en de sleutel voor loket
EO. 114 van de bracdkluis in het C édit Lyonnais, als
mede een kwitantiealles toeboboorende san George
Gapon. Wees zoo goed daarover te beschikken
Alles bevond zich in bet pakje, behalve het geld. Onder
de papieren bevindt zich een schuldbekentenis voor 45
roebel, get,eekend op den 11 April, den dag van Gapon's
verdwjjnen.
De politie te B rljjn weet niets af vaa een verbljjf
van Gapon in de Duitsche ho> fds'ad en meent stellig,
dat het zesden van het p kket uit Berljjc g-gebied i»
om de Peterbnrgscha politie op een dwaalspoor te brengen.
Van de Vesuvius. In bot gebied van den
Vesuvius heeft een nieuwe ramp plaaats hehad. Groote
lawines van zand, atch en tintels zjjn door den storm
van verleden week losgeraakt en hebhet Somma er Santa
Arastas'a geteisterd. Op vertehillende plaatsen hebben
overstroomingen groote sohade aangerob', zjjn bruggen
vernield en wegen onbruikbaar gemaakt. Hoew<-l er aan
stonds militairen heen tjjn gezonden om bnlp te bieden
en te hers!elleD, moesten de vier entomobieien, waarin
de koning van Engeland, de koningin en bet gevolg
zaten, na een bezoek aan Bosoo Trecsae terug wegens
de aangerichte verwoestingen. Het was trouwens ellendig
weer, den geheelen dag.
Ongeluk in een mjjD. Een ernstig ongeluk is
gebeurd in ren steenkolenmijn bjj Dowlais, in Wales.
Nadat do werktjjd om was, wachtten do mjjnwerkers op
de lilt, die hen naar boven zou brengen, toen een twin
tigtal wagentje», met steenkolen beladen, kwamen aan
rollen, met ontzettende snelheid, naar de plaats waar zjj
z oh bevonden. Deze wagen jas varen losgeraakt door
het breken van een koppelstang. Drie arbeiders werden
da 'eljjk gedood. Osmidd-djjk daalden g-neesheeren af,
die de gewonden verbonden en vervolden naar het
ziekenhuis to Cardiff. Zeven man zjjn zóó ernstig gewond
dat er geen hoop bestaat hen in hot leven te kannen
boaden. Eenigen zullen een arm of been moeten missen.
To aal werden twintig arbeiders meer of minder ernstig
gewond.
De Rembrandt-feesteu.
De Standaard behelst de navolgende driestar t
Het comi'é voor de Rembrandt-feesten sobjjnt ons
niet zeer gelukkig in zjjn werk.
Toen het zjjn Rombrandt-album de we'eld inzond,
kwamen daar de mannen van de kunst tegen op6
mocht men Rembrandt niet vhuldigen.*
Misschien was er tegen deze critiek wel iet» steek
houdends in te brengen. Dooh rils men het feest program,
zooals het voorloopig werd goedgekeurd, beziet., zou
men waarljjk zeggen, dat bec-1 de opvatting van bet
Comi'é op zjjn minst genomen zeer zonderling is.
Daarin doet nu niets u aan Rembrandt denken
zelfs niet aan de Hollandsche schilderkunst in het
algemeen. Niets dan een reeks ordinaire pretjes, die
evengoed of even slecht bij iedere gelegenheid kunnen
worden vertoond.
En wat niet micder ergerlijk is, en ons in de hoog
ste mate stnit, die gansche reeks van nietszeggen
de pretjes is ontworpen voor Zondag 15 Juliwaar
door we een Zondagsentheiliging zullen zien in Am
sterdam op groote schaal, als wjj zelfs hier niet
gewend zjjn.
Of bij dit ontwerp met de Zondagswet is rekening
gehouden, behoeft men zelfs niet te vragen ernstig
hopen wjj, dat da bevoegde autoriteit de vergunning
tot het maken van al dat spektakel op Zondag niet
verleecen zal.
Ook deze Zondagsoatbeiliglng doet weer zien, hoe
we'nig deze foesten met Rembrandt hebben uit te staaD.
Reeds de »anb. f van de Zondagswet had het comité
kunnen leeren, dat men op deze wjjzo allermii st
Rembrandt en zjjn tjjd hnldigt.
Heel ons Christeljjk volksdeel wordt op deze wjjze
met die feesten zeer ernstig gpg iefd onze sympathie
met deze >hnldiging« wordt, zoosls het nu gaat., tot
nul teruggebracht.
Vrede- tentoonstelling.
Den 27 April had in de zaal der Nedsrlandsohe Kamer
van Koophandel te Parjjs eene vergadering plaats dor
Internationale Vereeniging »Vrede-tentoonstelling.« De
vergadering bstuigde hare irstemming met 't doel der
Internationale Vereecig'nts. De heer»n L. Sinron, voor
zitter der Nederlandsche Kamer van Koophandel te Parjjs,
en J. Stortenbeker war, n zoo bereidwillig de leiding vau
het voorloopig comi'é op z;ch te willen nemen om de
stichting van een oomi van Hollanders te Parjjs, onder
bet Nederlandsch Nabonaal Bestuur der Internationale
Vereeniging voor to bereiden.
Witte Kruis.
De afdeeling Parmerond van het »Witte Kruis* heeft
besloten de Bad- en Zwem nrichtiag, die eorige jaren
op haar initiatief aldaar werd gebouwd, niet langer voor
hare rekening te - xplo teeren, daar de ix.doitatie en het
ocderhoud te bszwaread worden voor de kaa van do
afdeeling. De eerste twoe jaren W6rd *an de Bid- en
Zweminrichting flick gebrnik gemaakt, do laatste ja eo
bepaalde zich de belangstelling rot enkele personc.
Het begluur is gemachtigd de inrichting gratis orer
ts dragen san eene combinatie die haar met he'z-.lfdo
do?l zou willen i xplo teeren of haar voor afbraak te
veikoopon.
Arbeldslupectle.
Het kon. fcesl. van 14 April 1906, Stbl. no. 64, heeft
tengevolge, dat, de grenzen van de beide arbeidsinspecties,
waaiin Noord-Holland thans verdeeld is, werden gewjjzigd.
De nieuwe 5e inspectie zal met ingang van beden
omvatten het reebtsgebi-d vin de kantoagsrecltsn Am
sterdam 1, II, III en IV. S'andplitats Amsterdam,
inspecteur van den arbeid J, H. L. van Deinse.
De nieuwe 6e inspectie zal zich uitstrekken over geheel
Noord-Holland, behalve het rechtsgebied van de vier
kantongerechten Amsterdam de standplaats van den
inspecteur S cco R, Smit, thans te Alkmaar, zal met
ingang van 1 Mei e.k. sjjn te Haarlem. Het bureau der
arbeidsirpectie zal te Haarlem in bet perceel Nieuwe
Gracht 3 gevestigd worde».