No. Honderd en achtste jaargang. 1906 DAGBLAD VOOR AT,KMA AR EN OMSTREKEN. De ramp te San Francisco. DINSDAG 15 MEI. BINNENLAND. Deze Courant wordt eiken avondbehalve op Zon- en Feestdagenuitgegeven. Abonnementsprijs per 3 maanden voor Alkmaar f 0,80franco door het geheele Kijk t I,—. Afzonderlijke nummers 3 Cents. TelefoosnamMer 3. Prijs der gewone advertentiën Per regel f 0,10. Bij groote contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte. Brieven franco aan de N.|V. Boek- en Handelsdrukkerij vjh. HEKMs. COSTER ZOON, Voordam O 9. Een bezoek aan de Openbare leeszaal te Dordrecht. Toen schrgver dezer regelen onlangs een spreekbeurt vervulde te Dordrecht, maakte hij van de gelegenheid gebruik om, zoowel over dag als 's avonds, een bezoek te brengen aan de vopenbare leeszaalt aldaar. Laat mij er tevens van verstrekte inlichtingen ge bruik makend iets van mogen vertellen. De zaak verdient ten volle meerdere bekendmaking en navolging ook in grooter en kleiner steden, gedachtig aan een Fransche uitspraak, die aldus luidt: liefde tot lezen op wekken, d. i. uren van verveling leeren inwisselen tegen goede, mooie oogenblikken.t Nadat in '98 een artikel geschreven was over openbare leeszalen, werd reeds in datzelfde jaar in de «Merwestads (Dordt) geboren een vereeniging, bedoelend te dier stede op te richten een leeszaal en bibliotheek. In Mei '99 werd de leeszaal al geopend op een bovenwoning. Men begon dus hoogst verstandig zeer bescheiden, ver trouwend, dat ook hier uit het kleine mosterdzaadje een boom groeien zou, welke hoop niet is beschaamd immers in Dec. 1900 werd de leeszaal al verplaatst naar een groot huis in het midden der stad. liet ledental der vereeniging klom voortdurend. Het bezoek nam steeds meer toe, terwijl het aantal dag-, week- en maand bladen vermeerderde, evenzoo van tijdschriften. Ook de bibliotheek bleef aangroeien. Verplaatsing was wederom noodig. Men verhuisde in 1904 andermaal naar een groot en grootsch gebouw (een voormalig schilderijen-museum, nl.) in het hartje der nijvere stad. Laat ons het even binnentreden. Door een dubbele deur komt men in een ruime vestibule en langs een breede trap boven op een flink portaal, dat toegang geeft tot de eerste zaal. [.inks breede ramen, rechts langs den wand een groote verzameling boek werken. In het midden vindt men tafels, waaromheen gemakkelijke stoelen en op die tafels allerlei couranten en tijdschriften. Rooken en spreken zijn verboden. Daar aan grenst een tweede zaal. De schilderijen aan den muur levendigen niet alleen het geheel op, maar dragen tevens bij tot ontwikkeling van den kunstsmaak der bezoekers. Hier heeft men meer verspreide tafeltjes, waar men zich rustig kan verdiepen in de studie van een of ander boekwerk of tijdschrift. Grenzend aan de achterzijde van de eerste zaal is een vertrek, waar de concierge-biblio- thecaris zijn zetel heeft opgeslagen. [Mooie prentbiiefkaarten geven een aardig en duidelijk kijkje in de zalen. Spaar mij getallen over te nemen uit verslagen, doch geloof me als ik verzeker, dat de zaak groot succes heeft voortdurend des daags zoowel als des avonds komen de bezoekers en bezoeksters om een rustig uurtje aan lectuur of studie te wijden. Van de bibliotheek wordt veel ge bruik gemaakt, terwijl de contributiën stijgen. Voor iedereen staat kosteloos de leeszaal open. Uit alle standen en rangen gaan velen derwaarts. Bovendien kan de jeugd des Woensdags- en Zaterdagsmiddags in samenwerking dus met de nutsbibliotheek boeken komen halen. Zjj ontvangen ze, gewikkeld in een courant, opdat men van kind af zal leeren ook boeken keurig te behandelen en netjes terug te geven, Een kleinigheid misschien, maar inderdaad van opvoedende kracht. Ik althans vernam dezen maatregel met genoegen. Niemand verachte den ver-strekkenden invloed van kleine dingen 't Is om jaloersch te worden ais men de leeszaal, hier aangeduid, bezoekt en deze stemming wordt versterkt als men hoort van de vreugde en voldoening der per- Een Berljjnsoh student in de medicjjnen, Frits Josepby, die zich op een studiereis in Amerika bevindt en zich met de aardbeving te San Francisco ophield, schreef een brief naar zjjn familie, welke in het Derl. lagebl. gepu bliceerd werd en waaraan we 't volgende ontleenen -. 't Was ongeveer een uur of zes, toen ik uit een lichte sluimering plotseling opgeschrikt werd door een gerinkel van vensterglas en een hevig schudden van het huis, alsof het ieder oogenblik ia elkaar zou storten In het eerste oogenblik dacht ik aan een geweldige hagelbui, maar spoedig zag ik in, dat ik met een gevaarljjker vjjand te doen had met eeu aardbeving. Van de zol dering vielen stukken kalk en balken stdrtten naar be neden, de lucht was gevuld met ontelbare kalkdeeltjes, die mjj den adem bjjna benamen. Gelukkig echter be hield ik mjjn tegenwoordigheid van geest en toen ik me m'n toestand ten volle bewust werd, vloog ik uit bed naar de deur, waarvan ik al tastende in 't duister den knop vond en spoedde mjj op straat. Een massa menschen liepen hier door elkaarenkele gekleedandere half, weer, andere nog in nachttoilet. Allen waren tot m'n verwondering verbazend kalm, alleen m'n kostjuffrouw, die haar huis half ingestort zag, jammerde maar steeds mjjn buis, o inga huis 1 Zjj was ook onge kleed 't huis uitgeloopen en stond, evenals ik, blootvoets op de straat8teenen. De lucht was dik en nevelig en 't rook naar brand. De aardbeving had intusschen op gehouden. Geen huis was in de nabjjheid geheel ingestort er waren ook geen mensehenlevens te betreureo. Ik kreeg dus weer een beetje moed eu waagde me naar binnen om me aan te kleeden en mjjn boeltje mede te nemen. Dit stond gedeelteljjk reeds ingepakt, daar ik juist dien dag zou verhuizen. Mjjn kleeren waren onder 't vuil bedolven. B:nnen twee minuten was ik gekleed en stond met pak en zak op straat. Toen ik wilde weg gaan, smeekte mjjn hospita me, om toch te blijven, daar ik het nergens beter zou aantreffen, volgens haar. Ik gevoelde echter geen neiging om langer daar te vertoeven en vertrok met mjjn handkoffer on m'n reudeken. Toen ik in andere straten kwam, zag ik, dat daar de buizen zóó stonden, als bjj ons de studenten en andere aanbid sonen die er zich al volkomen thuis gevoelen en menig goed en leerzaam uur er aan te danken hebben. Velen vleit het niet een betrekkelijk groote som jaarlijks uit te geven voor couranten, tijdschriften en boeken. VVelnu, zjj kunnen nu hun lust tot lezen en tot studie bevre digen, 't zij tegen contributie aan de vereeniging welk bedrag men zelt bepaalt 't zjj kosteloos. Ook Groningen. Den Haag en Leeuwarden (meen 'k) bezitten zulk een leeszaal, 't Voorbeeld vinde hoe langer hoe meer navolging. Particulieren moeten de handen ineenslaan en de gemeente steune hen. De groote Amerikaansche openbare leeszalen, waarin schatten aan lectuur zjjn opgeborgen en die vaak veel te danken hebben gehad aan rijke medeburgers, zjjn hier dingen, waarvan men nauwellijks durft droomen. Toch staat het vast dat de algemeene ontwikkeling heel wat anders dan kennis-vergoding en aanbidding der rede als ware deze het eene noodige gebaat is in hooge mate met zulke instellingen. Stelt u voor: een eenvoudig gebouw, gelegen in het midden der gemeente zoodat men er dikwerf, ja telkens onwillekeurig langs loopt waar iedeimag binnentreden als het hem lust, waar men een gemak- keljjken stoel vindt om zich neer te vleien, waar men op de leestafel aantreft bladen van elke richtiDg, vak tijdschriften op velerlei gebied en een schat van boek werken, b.v. over geschiedenis, letterkunde, natuurkunde, gezondheidsleer, schoone kunsten, godsdienst. De een voudige werkman, die lust heeft meer van zijn vak te weten dan de practjjk hem kan leeren, vindt er zjjn gadingde schrijver die iets wil naslaan, kan het er vinden de man ot vrouw, de leerling of leerlinge eener school wier beurs niet rijk voorzien is de onder wijzer of onderwjjzeres, de kantoorbediende, de klerk, de snuffelaar kortom iedereen kan er hulp zoeken en meestal ook vinden. 't Beste woordenboek schiet te kort, dat op de lees zaal helpt u Als de dagtaak is afgeloopen, zoekt men nu en dan in de leeszaal verpoozing en voedsel voor geest en gemoed. Van allerlei rang en stahd zitten er in eenzelfde lokaal en beoogen eenzelfde doel. Ook dit telle men niet gering. Hier geen muren tusschen menschen en menschen, tusschen eenvoudigen en voornamen naar de wereld, tusschen rijken èn armen. Allen hier één Zóo wordt veel goeds bevorderd Toenadering van menschen tot elkaar, dus meer onderlinge waardeering, die zoo broodnoodig is lust tot goede lectuur, lust tot studie, behoefte om vrije uren nuttig aan te wenden. Boeken, die den geest en het hart voedsel schenken, zjjn mede groote krachten tot het vormen van menschen. Zjj heffen op uit de dageljjksche sleur en moeten onze beste vrienden worden, met wie wjj graag iederen dag een poos omgaan. Een mensch binnen te leiden in het gezelschap van denkers en dichters, is een schoone roeping. Dat gezel schap helt omhoog, geestelijk en zedeljjk. 't Lokt van de straat, van de herberg en van de sociëteit. De gemeenten mogen niet aarzelen. Duizenden kloppen aan de deur. Duizenden willen mee aanzitten aan den disch met geestelijke spjjze, waaraan nu nog maar eenigen zich te goed kunnen doen. Wie neemt of liever: wie nemen te Alkmaar het initiatief? Het »Nuts«-departement Komt menscheD van geld, slaat de handen ineen I Er is wederom en dat verheugt ueen goed werk te doen, waarvan immer meerderen de vruchten zullen plukken. Komt leeraren, leeraressen, onderwjjzers en onder ders van Bacchas ze na middernacht wol eens zien. In de Marktstraat, de hoofdstraat, bemerkte ik, dat de aard beving hier meer onheil had aangericht dan bjj ons. Heele huizenrijen stonden in lichte laaie en aan blnsschen viel niet te denken, daar hier alles van hont is gebonwd. Verder zag ik niet veel meer dan een donkergrauwe nevel, die al 't verdere nitzicht belette. Ook hier trof me overal weer de koelbloedigheid van de menschen Heele families vei trokken met tasschen, manden en kof Iers beladen. Ik zelf ging een restaurant binnen om met een kop koffie de kalkdeeltjes uit mjjn keel te doeu ver- dwjjeen. Ik hoorde aldoor een geluid, dat veel op donder geleek, maar dat, zooals ik later bemerkte, veroorzaakt werd, door 't instorten van hnizen. Tosn ik weer verder ging, lagen overal stokken zandsteen en graniet, want niets scheen tegen de aardbeving bestand te zjjn geweest Ik liet me overzetten om mjjn nienwe woning te boreiken Op 't water herademde ik weer, mjjn longen deden zich te goed aanfde frissche lacht en ik genoot vun den blauwen hemel met de stralende zon. Toen ik aan den anderen oever kwam, reed de electrische tram niet, daar da ma chines niet in orde waren er bleet me dus niets anders over dan den weg veidor maar te voet af te leggen Na drie kwartier geloopen te hebben, was ik zoo ver moeid van het sjouwen met m'n koffers in de heete zon, dat ik een melksalon binnentrad om een glas melk te drinken en wat te bekomen. Juist., toen ik me aan de melk veririssehen wilde, voelde ik opnieuw een schok en vloog met de andere menschen, die er zaten de straat op. Het was evenwel alweer rustig en ik ging, hoewel nog angstig, weer naar binnen, om m'n glas melk leeg te drinken. Eindeljjk kwam ik in 't villapa-k, waar m'n nieuw huis staat, 't Ie hier een Eden, de beerljjke planten en struiken, palmen, cactussen, rozen, jasmjjnen, linden, enz. waarvan velen in bloei staan, brachten me weer tot mg zelf. Vred;g en rustig ligt dit plekje hier, maar een scherpen blik ontging het toch niet, dat ook hier de aardbeving niet alles met rust had gelaten. Ook in mjjn huis had de schok sporen achtergelaten, de keuken was erg beschadigd. Gaarne had ik naar huis getelegrafeerd: Aardbeving, maar ongedeord gebleven* voor dat men iels over de ramp in de couranten had gelezen, maar de telegiaaf- draden waren verbroken. Toen ik in een winkel iets ging halen, was ik nogmaals in de gelegenheid, de menschen wijzeressen, pakt de zaak eens aanbespreekt en over weegt haar. Misschien wil de gemeente u wel een handje helpen. Men kan immers zéér, zéér bescheiden en eenvoudig beginnen door, b.v., een paar vertrekken te huren. Wie weet of er niet zijn die voor enkele couranten willen zorgen. Wellicht worden er ook gevonden die eenige boeken hebben te missen ot in bruikleen willen afstaan. Onmogeljjk is het niet dat velen bereid zjjn jaarlijks een contributie groot ot klein te schenken. Denkt er eens over na. Spreekt er ook met anderen over. Wie weet wat uit uw pogingen voortkomt? Dit schrjjven zjj het eerste, heele kleine zaadje. Mocht het eens ontkiemenDie gelooven en vertrou wen, haasten niet, maar zitten evenmin stil. Alkmaar, Mei '06. J. F. TERNOOY APEL. Hofberichten. H. M. da Koningin en Prins Handrik gingen Zondag te Apeldoorn ter kerk onder gehoor van ds. Van Rhjjn. Ingevolge opdracht van de Koningin vervaardigde de ijzerfabriek «Industrie* te Vaassen een aiorljjke haard plaat voor he6 Konioginuesalon roet de beeltenis van stadhouder Willem III, volgens den haardplaat uit 1696. H. M. de Koningin bazocht Zaterdag Hoogsoeren. H. M. de Koningin-Moeder heeft ter gelegenhsid van hun zilveren brniloft, aan den vorst en de vorstin van Benthaim en Stoinfurt een lichtkroon ter waarde van 6 A 7000 Mk. cadean gegeven. Hierbjj waren govoegd do portretten van den ondsten prins en de oudste prin sessen van Bentheim, geschilderd door freule Tony van Alphen, te 's-Gravenhage. Het automobiel-ongeluk wan II. n. de Honlngla-Moeder. Nader woidt aangaande het automobielongelnk aan H. M. de Koningin-Moeder overkomen, gemeld, dat da auto in aanraking kwam met een slagerswagen, waardoor de machine zoodanig werd besohadigd, dat de inzittenden, Hare Majesteit en de vorst en vorstin van Bentheim, de antomoblel moesten verlaten en in eene anderedie volgdeden tocht moesten voortzetten. Meer beteekenis had dit geval niet. De Chlneeache missie. Tegen het eind dezer maand wordt in de residentie verwacht een bjjzonder gezantschap nit China, aan het hoofd waarvan geplaatst zjjn Z.Ei. Touatg Fong, onder koning van de provinciën Foo-Kien en Tsjé-Kiang, en Z.Ex. Fai Houng Tsjie, ministor van eeredienst, en welke missie verder bestaat uit een talrjjk gevolg van aanzien Ijjke portonen. Aan dit buitengewoon gezantschap is bjj bjjzonder besluit van Z. M. den Keizer van China opgedragen zich op de hoogte te stellen van de staatkundige, administra tieve en staathuishoudkundige instellingen van ons land Uit goede bron verneemt men, dat het gezantschap voornemens is een tiental dagen te 's Gravenhage te verbljjven, vanwaar nit het verschillende reizen in ons land zal ooderremen om de voornaamste instellingen op versohillend gebied te bezoeken. De beide hoofden en de Verdere le^eu van de bjjzon- dere missie zullen in Den Haag hun intrek nomen iu het Hotel den Onden Doelen. hier te bewonderen. De winkelier vertelde me op den kalmsten toon der werelddat hg minstens dacht dat de wereld vergingde menschen nit de naburige villa's zaten in ban tain of op hun trappen kalm over de aardbeving te sprekon, maar stonden toch klaar om bjj den minsten schok te kannen vluchten. In den tain van 't universiteits-gebouw lagen vele menschen in 't gras, 't Is erg lastig, dat de olectrische tram nu niet rjjdt en 't electrisch licht niet brandt, dit is echter niets vergeleken bjj de vele menschen, die bjj den brand om gekomen zjjn. De avond was heerljjk koel. Ik wandelde onder de palmen, maar tach niet met een gerust hart, want tegen 7 nur werd ik een tweeden schok gewaar. To8n ik me om half twaalf in huis begaf, bleef ik op do eorste verdieping. Uit 't raam kjjkcnde, zag ik in de verte de hemel bloedrood gekleurd, dikke rookwolken stegen op en daartusschen bemerkte ik de vlammen als vurige slangen. Ik ging geheel gekleed naar bed, daar ik niet wist, wat de nacht me brengen zon, zeer laat overmande de slaap me, maar om 6 uur was ik 's morgens alweer op de been. Ik vorliet m'n bnis, om eens te zien hoe 't met den brand gesteld was, overal nog rook en vlammen en instortende huizen, 't water lag vol balken. Met schrik dicht ik aan m'n kennissen, boe zon het met hen zjjn, zonden ze nog leven, of zon ik hen nooit weer zien Ik weet 't nog niet. Ik heb niemand mee genomen, want op zoo'u oogenblik denkt ieder meestal aan zichzelf. Het is waarschjjnljjk, dat zij met bnn bnizen een prooi der vlammen zjjn geworden. Mjjn leven heb ik tenminste behouden, maar van mjjn bezittingen is veel verloren gegaan boeken, kleeren brieven, totografieën, m'n retour naar Dnitschland en m\jn reispas. Anderen scheen 't niet veel beter te zjjn gegaan. De Chinorsche wijk was ook heelemaal uitgebrand een massa langstaarten 1 epen bier rond met pakken onder den arm en weten niet, waarheen zich te begeven Ik werkte me door een troep menschen heen en wilde den weg naar de Marktstraat inslaan maar geen qnaestie van, een agent hield me tegen, de weg was afgezet. Ik trachtte er dus langs een omweg te komen wat velen met mjj deden en na een poosje had ik dan ook de Marktstraat bereikt, 't Was hier echter niet alles ik morst oppassen niet te stinikelen, over de vele balken planken en steenen, die hier overal lagen en een dikke rook belette 't zien tnssoheubeid», zoodat ik telkens Dfatlenaal Arbelds-secre(»rl«at. Zondag werd te Utrecht, vanwege het Nat. arbeids secretariaat in Nederland een vergadering gehouden van hoofdbesturen van bonden, besturen van landeljjke ledera- ties en afgevaardigden van afdeelingen, aangesloten bjj dit secretariaat, bestaren van zelfstandig aangesloten verenigingen en van n<et aangesloten vakorganisaties enz. De vergadering was druk bezocht. Vertegenwoordigd waren 106 organisat es. Een resolutie werd aangenomen, waarin wordt gezegd de vergadering, gehoord de eigen besprekingen en het adviesgegeven door de afgevaardigden der plaatselijke arbeidssecretariaten bestnnrdersbouden vakcomité's veieenigingen van vrjje socialisten en vrijheidslievende communisten is van meaning, dat de zoogenaamde schenrcircnlaire, door hot bestnnr van het N. A. S. in 1904 verspreid, noodig was en haar uitwerking niet heeft gemist, en joicht toe, dat het voo-uitstrevende element in do Neder- landsche vakorganisatie zich heeft los gemaakt van de reactie is overtuigd dat het proces uitgewerkt heeft, zoodat de onaf hankeljjke vakorganisatie, vertegenwoordigd in het N. A. S,, zich in werkelijkheid kan stellen op het stand punt van den klassenstrjjd, en kan vooropstellen, dat »de verlossing van den arbeid uit de knellende banden van hot kapitalisme het werk moet zjjn van de arbeiders zelve"; constateert echter, dat bjj de scheuring in de vak organisatie de meerderheid zich, zooals te verwachten was, heelt gesohaard a'.n de zjjde van de r, actie zoodat de minderheid in haar strjjd bemoeiljjkt wordt en eeu krachtige samenwerking van alle revolutionnaire elementen noodig is om front te maken tegen de reactie besluit voort te gaan op den ingoslagen w 'g en mede ten koste van de «moderne* vakorganisaties (vertegenwoor digende de reactie) ds onaf hankeljjke vakorganisatie te verste, ken verzoekt aan alle organisaties, welke zich stellen op het standpnDt van de onaf hankeljjke v&Lorganisaties, alsmede aan de personen, die hiermede sympsthiseeren, de vakorganisaties, aangesloten bjj het N.A.S., behnlpzaam te zjjn in haar pogingen, om door middel van de propa ganda hare gelederen te versterken en mede te werken, om het weekblad «De Arbeid* als officieel orgaan van het N. A. S. voortdurend meer ingang te doen vinden bjj de arbeiders. Spreekt verder als haar meening nit, dat verkorting van den arbeidstjjd de meest revolutionnaire eisch ia, aan de orde van den dag, besluit hiervoor een gemeenschappelijke actie op touw te zetten in het land. Hierna werd besproken: «Hoe on op welke wjjzo zal door het N. A. S. een vertrouwbaren grondslag ver kregen worden voor den fioascieeien stenn bjj werksta kingen en uitsluitingen, in dien zin, dat de steon ver strekt wordt nit eigen organisatie.* Velkssanatorlz. Zondagmiddag 1 uur vergaderde in het Gebouw voor Kunstenen Wetenschappen, te Utrecht, de Vereeniging tot oprichting on exploitatie van volkssanatoria voor gloeiende en brandende stukken steen en kont op m'r gezicht voelde terecht komen. We probeerden dus hie maar weer gauw weg te komen, wat echter gemakkei jjk gezegd dan gedaan was. We kwamen langs een menigt huizen, die op 't punt stonden van in te vallen. Hie zagen wo mannen, die zeker dachten't Ongeluk van den een is 't gelnk van den ander, eu met manden en kisten onder den arm de huizen doorzochten en meena men wat ze van waarde onder de puinhoopen vonden. Op een plaats, waar een comestibleswinkel heeft ge staan, maakten ze een hoop bassen met geconserveerde groenten buit. De meeste echter zag ik bjj de brand kasten sta n, één wilde een schrijfmachine meenemen, maar daar ze natuurlijk te zwaar wis, werd ze met een smak weer op den grond gegooid. Iets verder viel mjjn oog op een aantal koeien, die door den rook gestikt sn half verbrand waren. Waar men ook zag, overal ellende, moeders met kinderen op den arm, vaders met koffsrs en pakken, niet wetende waarheen zich te begeven, ze liepen de straten door met een moedeloos gezicht, wat brood en drinken zoekende, om hnn honger en dost te s illen. Eld-rs zijn weer hon derden, duizenden gekamprerd op bedden en matrassen zi tond en liggend. Te midden van al deze ellende trol plotseling een harteljjk gelach mjjn oor, en wat zag ik, een verliefd paartje, dat 't zich recht gemakkeljjk had gemaakt en voor wie deze dag een lerstdag scheeD te zjjn. Ach ja, er zijn van die gelukkigen, die altjjd den zonnigen kant van 't 1 ven op knnren zonken. Men zag de gekste dingen. Te midden van een hoop van de zon derlmgste voorwoiprn, zat een barbier als op een troon en verkondigde allerlei wjjsheden. Een tio p werklui arriveerden om de olectrische draden weer in orde te maken, wat hnn heel wat moeite kostte. De levensmiddelen zjjn nu verschrikkelijk daar, men is big als men een brood voor een dollar bemachtigt. In den Universiteits-tain is nebter een gro te tafel gedekt, waar telkens een troep hongerige menscbon gevoed wor den. Yan alle kanten koman gelukkig al gaven, zoowel in geld als in levensmiddelen. De Amerikaan verliest onder geen omstandigheid zjjn specnlatiegeeBt, nu reeds heeft zich een commissie gevormd om deze verwoeste stad nog mooier en moderner op te doen boawen. Slot volgt.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Alkmaarsche Courant | 1906 | | pagina 1