No. 192. Honderd en achlste jaargang. 1906 DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN. KERMIS. Groote Paardenmarkt 3 M te ALKMAAR DONDERDAG 16 AUGUSTUS. Gevonden Voorwerpen. "BINNENLAND Wegen en Vaarten 0111 Alkmaar omstreeks 1550. Deze Courant wordt eiken avondbehalve op Zon- en Feestdagenuitgegeven. Abonnementsprijs per 3 maanden voor Alkmaar f 0,80franco door het geheele Kijk f I,—. Afzonderlijke nummers 3 Cents. Telefoonnummer 3. Prijs der gewone advertentiën Per regel f 0,10. Bij groote contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte. Brieven franco aan de N.|V. Boek- en Handelsdrukkerij v|h. HBRMs. COSTEK ZOON Voordam C 9. Uit de Pers. ALKMAARSCHE COURANT. BURGEMEESTER en WETHOUDERS van Alkmaar brengen ter algemeene kennis, dat de kermis dit jaar zal gehouden worden rail 25 Augustus tot en met 2 September a s. dat de regeling van staanplaatsen en van hetgeen verder met de kermis in verband staat, opgedragen blijft aan de gemeente-politie dat de loting voor de niet verpachte staanplaatsen zal plaats hebben aan het politiebureau op Woens dag 22 Augustus a.s., des voormiddags ten 10 ure dat de straatmuziek zooveel mogelijk zal beperkt worden in niet meer dan vijf draaiorgels zullen worden toegelaten en dat op Maandag 3 September a.s., des morgens, een aanvang moet worden gemaakt met het albreken en opruimen der kramen, tenten en uitstallingen. Burgemeester en Wethouders voornoemd. Alkmaar, G. RIPPING, Voorzitter. 11 Aug. 1906. DONATH, Secretaris. Te bevragen aan het politiebureau van 912 nar. Een portemonnaie met zilveren oorbelletje, een zilveren horloge met dito ketting, een gonden oorbel, eea rozen krans, een portefenille met portretten, twee cointnnrs, een ring met sleutels, een rjjwielpomp, o m duimstok, esn kinderschoentje, een wandelstok, een haissleatel, een gon den ring, een Prot. kerkboekje, een konjjn, twee broches, een zilveren theelepeltje, een medaillon en twee mandjes. Alkmaar, De waarn. Commissaris van Politie, 15 Ang. 1906. W. J. DE WILDE Jr. H. M. de Kealngto. Als H. M. de Koningin zoo goed blijft als op 't uogenblik zal met Haar verjaardag vermoedelijk even als andere jaren ten Paleize het Loo een gala-maaltijd gegeven worden voor de leden der Hofhouding, de Ministers en hoofden van Staatscollegiën. De stad Alkmaar dankt hare beteekenis aan bare ligging midden in onze provinciedaardoor werd zij voor de omwonenden de plaats, waar zjj hunne land bouwproducten ter markt brachten en zich voorzagen van al hetgeen zjj ia hunne dorpen niet konden bekomen. Aangezien de welvaart der burgerjj hierbij zeer betrok ken was, beijverde het stedelijk bestuur zich steeds om door het aanleggen of verbeteren van wegen en vaarten, ook door geldelj] ken steun als het door anderen geschiedde de gemeenschap gemakkelijker te maken en het z. g. Marktgebied te vergrooten, althans niet te doen ver kleinen door mededingende plaatsen: de jongere steden Hoorn en Purmerende en het in de 19® eeuw krachtig in de rjj getreden Schagen. Meermalen zuilen de gedane opotleringen aan het doel beantwoord en vrucht gedragen hebben, maar het zal ook wel voorgekomen zijn. dat ook elders van de vrucht genoten en een mededinger gebaat werd. Het is wel eens de moeite waardig om nategaan welke wegen en vaarten eertijds, bi v. in het midden der 16e eeuw, naar Alkmaar voerdenen eenigszins verrassend daarbjj te ontdekken, dat met de toenmalige gebrekkige communicatie-middelen veel meer dan in onze dagen bet platteland op de stad aangewezen en deze van de voordeelen daarvan verzekerd was. Voor zooveel noodig herinneren wjj, dat in den door ons bedoelden tjjd de omvang der stad beperkt werd door de tegenwoordige Bierkade, Achterweg en Kanaal kade, het gedempte Geestwater, de Lindengracht en de Oudegracht; met aanzienlijke buitenbuurten voor de Kennemer- en Geesterpoorten en b(j Kwakelbrug, en kleinere buiten de Friesche- en Nieuwlanderpoorten. De uit de stad leidende wegen waren 1. Van de aan het einde der Koorstraat staande Kennemer- of Gevangenpoort over het Ritsevoort, langs het „sieckhuys" of leprozenhuis door de Nieuwpoort en Heiloo naar Haarlem, met '2. Een zutak over Ropjeskuil naar den oostkant van de Egmondermeev (Westerweg), over Oesdom naar Egmond-binnen. 3: Van de Geestpoort langs Zevenhuizen, den Geest en de Canisstraat welke in 1519 niet minder dan 41 huizen telde, waarvan in 1572 een twintigtal plaats moest maken voor de n'euwe omwalling en haar buiten gracht en de buurt Scharloo snijdende tot het veer (nu Wognumsche buurt), van waar de tocht naar Egmond aan den Hoef of Bergen over de meren moest voort gezet worden, welke dorpen per at niet dan met een grooten omweg te bereiken waren. 4. Van de Frieschepoort langs den Zuiderreekerdjjk of Geestmerambachtsdjjk tot den Driesprong, ook Steen plaats genoemd, waar reeds in het begin der 16e eeuw t) Achter de noordelijke huizen van deze straat stond het clarissen-klooster. 1. K. H. Prins Hendrik. Volgens de Duitsohe bladen, heeft de Prins der Nederlanden eenige dagen te Scbtinhagen, in den kreits Franzburg (Pruisen) vertoefd en daar in do koninklijke bosscben op herten gejaagd. Maandag heeft prins Hendrik zich uaar lvendorf bij üoberan, in Mecklenburg, begeven, om ojk daar te jagen. II. H. de Koningin-Hoeder. H. M. de Koningin-Moeder is voornemens om den volgenden Zaterdag van het Loo naar Soestdijk terug te keeren. Ken centraal comité voor rampen. Naar de Arnh. Ct. verneemt heeft de Minister van Binnenlandsche Zaken de zienswijze van de Commis sarissen der Koningin verzocht over het in het leven roepen van een centraal comité, om bij de rampen van algemeenen aard dadelijk handelend te kunnen optre én, te meer waar bij de jongBte overstrooming ii Zeeland is gebleken hoe nuttig en noodig zulk een comité zou kunnen werken. Be Rijksmiddelen. De stjjging van de opbrengst der Rjjksmiddelen bljjft voortduren. De afgeloopen maand Jnli meg ook weer op een ontvangst van bjjna 7'/, ton meer dan die der geljjknam'ge maand in 1905 wjjzen en de vermeerdering over bet tot dusver verloopen gedeelte van het begroo- tingsjaar is hiermede tot bjjna vier millioen gestegen. De eindcijfers zjjn de volgende: Jnli 1906 f 18,582,017.33' tegen Juli 1905 f 12,843,145,48. De eerste zeven maan den van het loopeude jaar brachten op f 88,599,042,83, ter- wjji in het geljjke tijdvak van het vorig jaar f 84,661,120,69 werd gehaald. Ken nieuwe secretaris-generaal van Waterstaat. Voor de eerlang openvallende betrekking van secretaris-generaal bij het departement van Waterstaat wordt in de eerste plaats genoemd de tegenwoordige chef van 's ministers kabinet, referendaris baron van Ittersum, thans met de waarnoming belast. Algemeene Synode. Gisteren kwam aas de orde de artikeiagewjjzo behan deling van het Reglement op de Algemeene Weduwen- en Weezenbeurs. De rapporteerende commissie had verschillende amen dementen voorgesteld. Da bespreking dezer moeilijke zaak nam de geheele zitting in beslag. eene steenbakkerij was, van daar langs het in 1467 gestichte carmelieten-klooster (den door Floris V aange- legden en sedert naard at klooster genoemden Monniken weg) naar Oudorp en verder over de Halvemaansbrug naar den Vroonergeest (St. Pancras)met 5. Een zijtak van den Driesprong over den Reekerdjjk langs Huiswaard naar Koedjjk. De wateren waren de volgende 1. De oostzgde der stad werd begrensd door de Voorineer, in verloop van tgd reeds merkelijk ingekrompen, maar toch nog veel grooter watervlak toonende dan men thans van de Bierkade ziet. Door het Zeglis had dit meer gemeenschap met de groote Schermeer en andere meren en wateren, welke den toegang tot Amsterdam verleenden. 2. De Langedijkervaart. Deze ving aan bij een over toom in den Geestmerambachtsdjjk tegenover de Wortelpoort (waaraan de Wortelsteeg nog herinnert), voerde door de Zwjjnmeer, een brug in den Monniken- weg en de Vroonermeer (na de bedjjking dezer meren in 1567 en 1561 door de ringslooten) naar St. Pancras en de Langedjjken, waar zjj in de Zomersloot overgaat. 3. Een zjjtak van de vorige, in 1523 gemaakt (in 1577 verbeterd) uit het zuideinde der Vroonermeer tot den zuidwesthoek van de Heerhugowaard, waar Jan Boyes- overtoom veroorloofde uit haar met schuitjes in de Schermeer te komen; met een brug nabjj Oudorp (de Halvemaansbrug) j-). In den Berkmeerdjjk van de Waard bjj Hensbroek en Obdam lagen mede overtoomen, als mede in de djjken der met haar verbonden noordelijker meren bjj Niedorp en Schagenalle met steun der stad gelegd ot onderhouden. 4. De Nieuwe-, Koedjjker- of Pettemervaart, in 1531 van wege het collegie van de Hondsbossche, dat zjjne werf had aan de Voormeer tusschen het Verdronkenoord en een slootje 't geen later de Keizerstraat werd, tot het vervoer der djjksmaterialen gegraven. Zjj ving aan buiten de Frieschepoort en volgde den loop vau den Reekerdijk, wellicht met gebruik van een dijkssloot of oude djjksputten en onder Koedijk van een overbljjfsel van de Reeker, een zwin dat uit het zuiden van de Zjjpe tot nabjj Alkmaar gestrekt had en reeds in de 13® eeuw door der Reeker- en Schoorlsche djjken en ten noorden door den [Reekeidam geheel ingesloten was. 5. De afwatering der Egmonder- en Bergermeren. Het water, dat van de duinen en de hooge gronden onder Bergen, Wimmenum, Egmond, Heiloo en Alkmaar afvloeide in deze ineenloopende en mee eilandjes over- Deu 23 December 1559 stond de vroedschap toe het laten maken van een nieuwen overtoom met 2 nieuwe wielen, „in de dijk buyten de valbrug gaende na Oudorp,'' en den 10 Juli 1577 werd besloten aldaar nog een verlaat te leggen, „blijvende niet te min een cleyn overtoom sonder wintaes voor cleyne praemkens". Op de oude schilderij van het beleg en Drebbel's plattegrond van 1597 toont de overtoom i wielen. f) In 1625 word deze vaart verbeterd en westwaarts doorgetrokken tot den Reekerdijk, daarin een schutsluis gemaakt met een overtoom ernevens (de Zes Wielen), en vandaar eene verbinding gegraven met de Langedijkervaart, waarvan het door het Oudorperlandloopende gedeelte verviel. Katholiekendag. Te Bergen op Zoom had gisteren de 3de Bredaacbe Katholiekendag plaats onder bescherming van mgr. Lsjjten, bisschop van Breda. Reeds in de vroege morgenuren stroomden honderden katholieken uit alle streken van het bisdom naar B. o. Z coodat het aantal op 3 tot 4000 geschat mag worden. Des morgens om 9 uur trok men in optocht met ontplooide vaandels, begeleid door een drietal muziekkorpsen, naar de kathedraal, alwaar door den bisschop een Mis plaats vond. In den optocht trof men aan bet eere comité, waaronder behalve een groot getal geesteljjkenzich bevonden de leden der Eerste Kamer mr. A. Sassen en W, L. Merkelbachde leden der Tweede Kamer Van den Bergh van Heemstede, Boogaards, Frujjtier, De Ram en Van Vuuren. De plechtigheid in de kerk was spoedig geëindigd. Besprekingen werden gehouden in zee afdeelingen. Eerste afdeelingbelangen der werkliedentwee afdeeling belangen middenstand derde afdeelingbelangen land bouwers vierde afdeelisg: drankbestrijding; vjjfde af deeling jongelingsvereenigingen en R. K. welstand, militaire vereenigingen zesde afdeelingliefdewerk voor kinderbercherming. In de afdeeling I werd de conclusie. Van Noordt, aan gevuld door den secretaris van het bisdom, aangenomen met 89 stemmen tegen 82. In deze conclusie wordt den BreJaschsn Katholiekendag met warmte aanbevolen r.-k. vereenigingen tot onderlingen bjjstand in het bis dom te stichten. In de tweede afdeeling werd een conclusie aangenomen van den heer W. van der Kar, te Steenbergen, waarin het goed r cht van bedrjjfs- en productie- coöperatie er kend wordt en de wensch wordt uitgesproken, dat het bestuur van «de Hanze" de pogingen, om tot een nut tige of noodzakelijke coöperatie te geraken, zal steunen. De vierde afdeeling nam een oonolusie van den heer J. W. Goldschmitz, te St.- Janssteen, aan, was rin de wensch wordt uitgesproken, dat de R.-K. Drankweervereenigingen in het bisdom Breda den strjjd tegen de drinkgewoonten voortzotten. De zesde afdeeling nam een conclusie aan, onder applaus, van den heer O. A. L. M. van Gils te Teteringen, dat aan d) «Diooesane Vereeniging voor Kinderbescherming" in het bisdom Breda, kraobtige moreele en financieele steun worde verleend. Om half zes werd de dag besloten door eene algemeene vergadering in de Kathedraal. Aan wie de eer t In de Standaard komt een hoofdartikel voorwaarin de rogeling van «bet loon in het arbeidscontract» wordt nagegaan, zooala die voorkomt in het wetsontwerp, dat onlangs de Tweede Kamer zoo geruimen tjjd heeft bezig dekte meren, werd door de Lange vaart en de Korte vaart met een schutsluis in de laatste op de stadswateren geloosd bjj Kwakelbrug. Aan weejskanten daarvan wer den in 1519 niet minder dan 67 huizen geteld, waarvan in 1568 eenige genaast zjjn voor het maken van een singel. Claes Corf had de sluis voor 31 jaren van de Kamer van Rekening in pacht bekomen toen zjj, in 1492 ingebroken, voor zjjne rekening hersteld wasen zjjne erfgenamen hadden haar eeuwigljjk verworven, wegen de hermaking na de nieuwe inbraak van 1509. De pacht was ter wille der visscherjj van beteekenis, zoodat de aanstaande, haar benadeelende droogmaking der meren aanleiding zou geven tot een langdurig proces en in het belang dier visscherjj werd gewaakt tegen het vervuilen van het water bjj de sluis door vaartuigen of bedrjjven, blijkens een keur van 1554 Boomkamo bi. 124). Een kadjjk liep van de Kwakelbrug tot de Koedjjkersluis tot wering van het Schermer- of buiten water der Pettemervaart. Op deze kade werden in 1532 bjj den hoek der Korte- en Langevaart twee watermolens gebouwd, om het water, 't welk door de 18 k 20 voet breede Kwakelbrug niet kon verzwolgen worden, over te malen in de Pettemervaart; deze „Brantgen-Heines- malens" zjjn tjjdens het beleg in 1573 ten deele ver woest en in 1575 verkocht Uit het voorgaande bljjkt, dat de ten zuiden van den Huigendjjk om de Schermeer en op het Schermereiland gelegen dorpen met schepen van eenigen diepgang gemeenschap met Alkmaar konden houden, maar ook met Amsterdamdat ook van Koedjjk (Schoorl) en Petten eene vaart naar Alkmaar bestond, alsmede eene van Egmond en Bergen, welke met visch- en hooischuiten kon bevaren worden en te Alkmaar met een schutsluis uitgang hadmaar dat het door eigen dijk gansch omsloten Westfriesland, uitgezonderd de oostelijke zeehavens, geene vaartuigen dan platboomde kon u.tbrengen, over de overtoomen in den Geestmerambachtsdjjk bjj Alkmaar en in den Huigendjjk bjj Jan-Boyes. De grootste helft van dit gewest kon dus geen vaartuig richten op Am sterdam en slechts in Alkmaar haar handel- en koop stad vinden Nog vóór den opstand tegen Spanje werden eenige plassen tot land gemaakt, zooals in 1564 door Lamoraal van Egmond en Hendrik van Brederode de Egmonder- en Bergermeren, naar welker ringslooten de Laat werd doorgetrokken (de Verlaatjes), en 2 jaren later de Achtermeeren in de volgende eeuw, toen de vjjand verre, de bevolking en de welvaart toegenomen was, werd de landaanwinning op krachtige wjjze voortgezet en Alkmaars marktgebied vooral vergroot door de droog making van de Heerhugowaard en de Schermeer, bjj welke otdernemiogen de stad zeer betrokken was, zoo dat zjj de richting der hoofdwegen herwaarts kon bedingen. De ringsloot om de Waard werd een belang- rjjk vaarmater en de om den polder gelegen dorpen j) De kade is daar later weggegraven, zoodat de Nieuwe- vaart, en de Lange-Kortevaart ineenvloeiden en het watervlak vormden, thans gelegen tussehen den houtzaagmolen de Ruiter en de Zes Wielen. gehouden en thans nog de vuurproef in de Eerste Kamer heeft te doorstaan. In dat artikel komen over de gesohédanis van deze gewichtige wetteljjke regeling eenige zinsneden voor, die volgens het Hbl. zóó onjuist zjjn dat zjj niet. zonder tegenspraak mogen blgvec. De Standaard herinnert esrst dat de bepalingen tot wering van zoogenaamde «gedwongen winkelnering'* reeds vroeger a'zondsrlyk waren voorgedragen onder het minis- terie-Mackay, en wel in een (onafgedaan gebleven) ont werp van den minister van jnstitie Rnys van Besronbroek. Verzwegen wordt hierbjjaldus het Hbl., dat daaraau reeds een wetsvoorstel van een Kamerlid over hetzelfde onderwerp was voorafgegaan en wel van den heer F. Domela Nieuwenhuisden eersten sooialistischen afge vaardigde in ons land. Dan volgt de mededeeling, dat steeds meer de meeniug veld won dat deze zaak een onderdeel uitmaakte van bet arbeid8-contraot. Zoo zegt de Stondaard >werd het allengs een algemeene opinie, dat alle aandacht van den wetgever moest worden gewgd aan een wetteljjk aiboidi-contract, in den geest als door prof. Draoker reeds in 1887 in eenige hoofdtrekken was aangegeven. En zoo is nu ook dat onderwerp geregeld in het ontwerp-arbeidscontract van minister Loeff". »De Standaard-lezer zegt het Hbl. die van elders niet beter weet, kan uit deze woorden niet atders opmaken dan dat de wettelijke regeling van de Arbeidsovereenkomst, die nu vermoedeljjk welhaast zal worden ingevoerd, eigenlijk het werk is van den m:nis ter van justitie in het Kabinet-Kuyper, mr. Loeff, en dat de heer Drncker slechts «eenige hoofdtrekken" heeft aangegeven. Tooh is het in werkelijkheid geheel anders gegaan. De Leidsche hoo.-leeraar mr. H. L. Draoker hoeft ruim 10 jaar geloden in opdracht van mr. Smidt, don minister van justitie in het liberale Kabinet-Van Tienhoven Tak van Poortvliet, eon volledig wetsontwerp met uitvoerige Memorie van Toelichting samengesteld tot regeling van de Arbeidsovereenkomst. Dit ontwerp heeft tot grondslag gediend aan de regeling, welke de minister Cort van der Linden, die in het liberale Kabinet-Pierson—Borgesins zitting had, kort vóór do verkiezingen van 1901 aan de Tweede Kamer heeft aangeboden, een regeling welke slechts weinig van hot ontwerp-Druoker verschilde. Na de vervanging van dat liberaal Kabinet door het Ministerie-Kuyper, ten gevolge der verkiezingen van Jnni 1901, heeft de minister Loeff het ontwerp van zjjn voorganger met eenige wijzigingen wederom aan hangig gemaakt. Ofschoon hot in hut voorjaar van 1905 gereed lag voor openbare behandeling, werd de minister Loeff niet in de gelegenheid gesteld het te verdedigen, omdat de behandeling der onderwijswetten van den minister Knyper werd doorgedreven. Het Kabinet- verkregen door haar en de in den Reekerdjjk gelegde schutsluis gelegenheid andere dan kleine platboomde schuiten naar Alkmaar te doen varen, waardoor de aanvoer van markt- en de afvoer van andere artikelen vermakkeljjkt werd maar waardoor die dorpen ook in staat gesteld werden om veeren te openen op Amsterdam. Toen werd de toestand eerst in de 19e eeuw aan merkelijk veranderd, minder door het graven van het Groot Noordhollandsch Kanaal, een reuzenwerk mtar dat grootendeels samenviel met den loop van vroegere trekvaarten, dan wel door den aanleg der staatsspoor wegen, waarvan de Ijjn AlkmaarHelder, ten gevolge van den jjver van een tweetal plattelands-burgemeesters, niet langs den duinkant, maar voor een deel beoosten het Kanaal met een bocht door Geestmerambacht en Schagerkogge kwam. Deze ljjn, in 1867 tot Haarlem en in 1878 tot Amsterdam doorgetrokken, alsmede de in 1898 geopende op Hoorn hebben groote veranderingen gebracht in den landbouw van Westfriesland, daar zjj nieuwe en verwijderde markten verschaften voor den afzet van groenten. De teelt daarvan verkreeg een verbazenden omvang en honderden bunders land, te voren gebezigd voor het gewin van zuivel en van graan, werden gewjjd aan de meer voordeel beloovende cultuur, waarvan de vruchten, in massa direct naar het buiten land vervoerd, onze markten ontgaan. De zaadmarkt schjjnt de invloed hiervan te ondervindenin de 3 laatste tientallen jaren beliep de jaarljjksche aanvoer gemiddeld 93222, 89376 en 72669 mudden, (de lagepr jjs der granen door den overvloed van Noord-America zal ook wel tot deze mindeiing medegewerkt hebben) Beter hebben zich onze veemarkten gehandhaafd, waarvan genoemde tijdvakken gemiddelden van 96441. 84976 en 93443 stuks 'sjaar gaven; en de kaasmarkt behield haar eersten rang, zelfs door verwijderde kaasfabrieken boven andere marktplaatseu verkoren, met een gemid delden aanvoer in de laatste 10 jaren van 5,998,869, in ronde cijfers 6 millioen N. P. 's jaars. Het isolement, waarin Alkmaar eertjjds kracht vond, behoort tot het verleden gemakkelijk en vrij verkeer, vermeerdering van verkeersmiddelen behoort tot de leuzen van onzen tjjd en is ook dezerzjjds, ten koste va veel geld, ruimschoots gehuldigd. Maar t ch is de vraag geoorloofd, rf het Alkmaar, reeds bljjvend belast met het onderhoud der Friesche-, Monniken-, Zuiderreeker-, Twuiver- en Egmonder-wegen en van de Breelaan, geraden is in deze nog verder te gaan, of de gewtnschte vruchten van de gedane opofferingen wal ingeoogst zjjn en of de voorgespiegelde van later te doune eischen behoorljjk verzekerd zullen zjjn. Ln het voorgaande ligt eene les begrepen voor onzen winkelstand: deze heeft te zorgen voor voldoende sor- teering van deugdelijke waren en voor billijke prjjzcn daarvanwant do dorpsbewoners kunnen met de tegen woordige vervoermiddelen hunne gading in de hoofdstad gaan zoeken in korter tjjd, dan zjj eertjjds behoefden om zich te Alkmaar het benoodigde aan te schallen. C. W. B.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Alkmaarsche Courant | 1906 | | pagina 1