Do eootfaiSTinlmi
STA DSNIE ÜWB."
YüYgbrlijke sandT
BUITENLAND-
Avondconcert en misthoorn.
Algemeen Overzicht.
UK HcherMcrhorn.
Alhier gebeurde Zondag een vreeseljjk ongeluk. Ken
juffrouw uit Amsterdam was dien dag met haar acht
jarig zoontje bjj hare familie, den watermolenaar Hartog
in de Schermer. Het kind, spelende op het erf, ver
maakte zich met een katje, kwam te dicht bij den
molen, en werd door een der wieken gegrepen en
doodgeslagen. Men kan zich de droefheid der moeder
voorstellen.
IJlt Heer-HugowMrd.
Zaterdagmiddag werd de brandspuit van Veenhuizen
uitgehaald voor een begin van brand op de boerderij
van den heer .Ib. Zwemmer aan den Veenhuizer Midden
weg, tengevolge van hooibroei.
Aangezien door inmiddels toegesnelde buren krachtige
hulp werd verleend, bleef de brand tot een begin beperkt,
zoodat deze nog geheel nieuwe boerderij ditmaal be
houden bleef. Het vorige jaar werd dit nieuwe gebouw
opgetrokken op de plaats van de door brand vernielde
boerderij, bewoond door K. Rood, terwijl enkele jaren
te voren op dezelfde plaats was verbrand het huis, be
woond door den heer A. Beerse.
Uroofe stads leven.
Men schrjjft ons:
Een der anders in den laten avond zoo stille Amster-
daiujoke onde gtachten was Zaterdagavond het tooneel
van veel rumoer.
Da menechen kwamen aau op het rachtig lawaaien
van twee twistende stemmen.
Twee hadden er ruzie en het publiek zorgde voor de
noodigo commentaar.
Zjj had hem geslagen het publiek had medelijden
met den man, dia zich door zijn vrouw moest laten slaan.
Ze moest méé, naar huis 1 Raw dawds bij haar voor
zich nit, haar hoed rukte hjj los, haar haren warrelden
over haar wanordelijk goed, over den losgescbeurden
mantelze leek halfontklead.
Ze smeekte den politieagent, die koel er naast liep, te
helpen. Die hield slechts het pnbliek, de massa terug,
welke natuurljjk daardoor aanwies 1 Wat had hg ermee
te maken, ze was immers de vrouw van dien heer
Bjj de Rsgulier8grachl gaf deze 't op, liet hjj haar los,
keerde zioh om.
Upeenseen plons, ze verdween in het midden van
de grscht.
Publiek in ontzetting, geschreeuw, lawaai, ineens: een
tweede plons ook hg lag erin.
Hjj wist haar te grjjpen medelijden met den heer,
die zjju vrouw nog red; was groot t
Agent, zenuwachtig onder 'c woeden van al die stemmen,
gooide zjj a dreg mis, één maal, twéé maal de dreg
was gegrepen. Dozijnen handen trokken.
De vronw, half ontkleed, wilde er niet uit. Hg gebood
men greep haar handen, he>sch haar op.
Belangstelling aan de wal en op broggen was reus
achtig >hjj verdrinkt, offert zich op voor zjja vrouw D
beweerden medeljjdends stemmen.
Ook hjj kwam ernit. Ze dropen. Publiek verdrukt hun
bjj o a.
>Naar 't politiebureau 1*
Ze wilde, wilde niet.
Hjj gebood 1
Publiek leek een grooten muur, die doorgebroken moest
ging mee als een zwerm vliegen
Hollandsch pnbliek, en vooral Amsterdammers, staan
hekend voor hun nieuwsgierigheid.
Hg was een jonkman, velen uit de Amslerdannche
sportwereld niet onbekend.
Hiecdkloppen op r()kagrond.
Vrijdagmiddag om S uur zjjn een paar mannen op 't
Binnenhof, te 's Gravonhege, bezig kleeden t a gordjjnen
te kloppen. Vlak daarbjj staat een politieagent, die hen
kalm bun gang laat gaau. Zulks wekt de verwondering
van 'n voorbjjgangcr, die niet kan nalaten, naar de oor
zaak van die vreemdsoortige onthouding te informeeren.
Agente zoo vraagt hjj »dat mag toch niet?
'i'assohen halfnegen 's morgens en halftien 's avonds mag
men toch op de openbare straat geen kleeden uitkloppen?*
«Meneer, daar kunnen we niets aau doen. 't Is hier
rijksterrein*.
Waaruit de voorbjjganger in zjjn oncoozslheid twee
conclusies trek.le. dat duB iedereen, die op verboden
aren kleedjes wil kloppen, daartoe gelegenheid vindt op
het Binnenhof2s. dat die agent niet op 't Binnenhof
behoeft te staan, omdat hjj daar toch niets te zsggen
heelt. (Avondp.
Onder collega's.
Als historisch vertelt de N. Ct
Een hooggeleerd burger van ons vaderland in een
wjjsgeorig gesprek gewikkeld met een cdlega-prof.
Je zult bet niet willen geiooven, miat heusoh, ik ben
gek van geleerdheid.
Ik voel mij ook wel eens zenuwaehtig en raar
Nu ja, maar bjj jouw komt het niet van geleerdheid.
Bloennbollenlianüel.
Men echrjjft uit Lisso aan het Hbl. i
De verzending dor bloembollen is in vollen gang. De
uxportenrB hebben bunne voorraden bjjgavuld en beg (eren
zich om zoo vlug mogoljjk de orders uit to voeren. Dat
bjjvullen van den voorraad heeft hun met het artikel
tulpen veel benanwdo dagen gekost. Het is toch eene
grievende omstandigheid dat als met veel moeite en reizen
in het voorjaar de bestellingen zjjn bemachtigd daarna
bjj het oogsten bemerkt wordt, dat de tulpenvoorraad
te klein is en veel meer dan verwacht werd moet wordon
bjjgekocht. En deze misrekening maakt dat de andere
partjj de eigenigke «kweehor" die niet rxporteeit maar
goed op vraag en aanbod lot, in zjjn vuistje laoht en
van de gelegenheid gebrnik maakt door voor zjjn waar
steeds meer geld te vragen waarvoor ten slotte de
exporteur moet bezwgkes. Veel is bjjgekooht moeten
worden tegen hoogen prjjs, op veel goed wordt geld ver
loren. Ook orocns is meer dan 50 percent in prjjs ge
stegen, doch de vraag naar dit gewas is veel geringer
dsn naar tulpen.
Hyacinthon en Narcisson zjjn vrjj wel op hetzelfde
standpunt van verleden jaar gebleven.
Men kan dit gerust voorspellen, de «kweeker" die
niet reist en rustig heeft afgewacht maakt een goed jaar,
de groothandelaar zal niet veel verdienen.
slinger van witte waterlelies. Zjj had hiervoor eene spe
ciale vergunning van de directie van «Publieke Werken*
en is, geholpen door eenige werklieden, op een ladder
geklommen, teneinde haar hulde zoo hoog mogeljjk te
idoen uitkomen. In die roezemoezige dagen is deze attentie
echter nog niet opgemerkt] en daarom geven wjj nog
het slotcouplet van haar gedicht
«Een christen waart ge vast,
Vandaar ook dat uw kwast
't Geheel zóó weer kon geven.
Ik hoop, dat ik nog menig keer
Kan komen als weleer
En sieren uwe leden.<t
Het oude beursterrein.
Wjj vernemen, zegt d* Tel., dat dezer dagen bjj B.
en W. een bod van f 800.000 is ingekomen voor het
oude beursterrein. Gegadigde is een buitenland:che com
binatie, die hier een groot eerste klas hotel, met café
restaurant wil vestigen, waarvoor het mooie stuk grond
aan Dam en Damrak zeker wel gunstig gelegen is.
Het bod van 8 ton staat geljjk aan het bedrag, waai
voor de gemeente aan het rjjk den grond wilde afstaan,
ter bebouwing met een nieuw Rjjkspost- of telegraaf
kantoor. Financieel is er dus voor de gemeente geen
verschil meer, zooals ten vorigen jare, toen andere ge
gadigden van 5 tot 7 ton boden. Maar ten stadhuize
gevoelt men er alsnog weinig voor, om op het eerstge
noemde bod in te gaan. B. en W. wenschen n.l., als
het even kan, de voorkeur te geven aan het rijk, ook
al omdat anders, bjj gebleken noodzakelijkheid, voor
den bouw van een nieuw post- of telegraaf kantoor geen
groot terrein in het centrum der stad zoude te ver
krijgen zjjn.
Tegenover deze welwillende houding van ons gemeen
tebestuur mag worden verwacht, dat de staatscommissie,
ingesteld om bedoelde noodzakelijkheid na te gaan, den
noodigen spoed bij haar onderzoek zal betrachten. Want
koopt het rjjk de 2500 vierk. M. grond niet, dan is
spoedige verkoop aan andere gegadigden een groot ge
meentebelang, wjjl naar wjj met stelligheid vernamen
de algeheele oplossing der Damkwestie wacht, totdat
zekerheid zal zjjn verkregen, op welke wijze en voor
welk doel over het oude beursterrein zal worden beschikt.
En op de 8 ton natuurljjk, die aan de verdere verbe
teringen zullen worden ten koste gelegd.
Keu gezonde streek'
Als een bijzonderheid meldt men uit Biggekerke dat
aldaar (Zaterdag) het eerste sterfgeval in dit jaar is
voorgekomen, op een bevolking van 710 zielen.
Sedert 17 November 1905 was daar niemand overleden.
He staking te fünscbedé.
De Kamer van Arbeid te Enschede benoemde inzake de
staking aan de fabriek «Bamshoevo* een verzoeningsraad,
bestaande uit de heereu L. van Heek, G. Terku'de Ezn.,
(werkgevers), J. F. Tjjhof, B. Schoawink, (werknemers),
met H. Voogsgeerd, vai de werkoesierezgde, ais voor
zitter.
lilt een kleine garnizoen.
Medegedeeld wordt, dat onmiddellijk nadat de klacht
over het slechte brood te Naarden bjj den intendant was
ingekomen, deze heett gelast het minderwaardige meel
naar Den Haag terug te zenden. Tevens werd door hem
bevolen, dat zoolang er geen ongebaild meel van betere
hoedanigheid was ou! vangen, het brood voor de troepen
uitsluitend van gebuild meel moest gebakken worden.
Thans is echter weer ongebaild meel van gieds hoe
danigheid uit Den Haag ontvangen, waarvan tot groote
teviedeuheid «proefbrood* is gebakken, zoolat de troepen
weder het gewone brood, vervaardigd uit gebuild en
ongebaild moei, ontvangen hebben.
Ter toelichting diene, dat het meel voor da gatnizoens-
bakkerjj te Natrden, van Rjjkswege uit Den Haag wordt
gezonden.
Ben illnke daad beloond,
De vorige week redden twee masnen een ongeveer
15 jarigen jongen, die van een in het. Rokin te Amster
dam tegenover «Polen* liggende schuit was gevallen.
Van r.euige hoeren, die dit gezien hadden ontvingen
ze als bljjvende herinnering ieder een oude.wetsoh zil
veren tabak- en sigaren-sta; met u scriptie, vermeldende
het feit en hunne namen, n. m. Valka en Duizendkunst,
benevens voor ieder een muntbiljet van 10 guldoD.
Brgeriyk.
Uit Nianw Vennep (Haarlemmermeer) meldt men aan
de Tel:
Zekere Danneweg, alhier, had de verregaands laagheid
zjjn hond, die afgeleefd was en waarvan hjj das bjjna
geen dienst meer xon hebben, levend te begraven. Dit
ging niet gemakkeljjk; de hond wist, ook nadat D. de
aarde aan den kant goed had vastgetrapt, zjja kop
telkens weer boven te werken. D. hierover vertoornd,
nam hierop een riek en doorstak daarmede kop en
lichaam van het arme dier; o.a. werd een oog geheel
uitgestoken. Toan eenige personen, met medeljjden «oor
het arme dier vervuld en verwoed over deze beestachtige
dierenmishandeling, D. te ljjt wilden, vluchtte deze in
zjjne woning.
Een der omstanders schoot daarop het arme dier dood
en verloste het op die wjjze uit zjju veisehrikkeljjk
ijjden.
De politie, bjj wie onmiddellijk aangifte werd gedaan
bsgaf zich naar de plaats, waar bet ergerljjke feit was
voorgevallen en maakte procss verbaal op van het voor
gevallene.
neSodrMilDcli.
De N. Ct. sohrjj't
Het Zondagoummer van Het Volk geeft een plaat,
waarop men een pslston soldaten ziet die een atu eer
paal gebonden Rossischen moejisk doodschieten. Erboven
staat: «Op voor het algemeen kiesrecht en eronder:
«In Rusland wagen de arbeiders het leven voor hor
burgerrechten. Arbeiders van Nederland, wat zult gjj
doen
Het antwoord op deze vraag kan slechts zjjnOns
aangeven 1 Dan worden we door den Burgemeestor op
de kiezerslijst geplaa'st.
Maar 't is toch curieus, dat een redactie die «de arbei
ders* zóó goed kent, zulke krasse middelen als deze bloedige
prent noodig oordeelt om hen te bewegen tot de simpele
invulling van een aangifte-biljet.
Hel postgeheim.
Een brief, als drukwerk verzonden uit Deventer, met
het volgende adresden heer Dr. J. De Jong, p. a. Re
dactie Vaderland, Den Haag werd, bljjkens het aantal
stempels op de achterzjjde, 16 maal aan het postkantoor
in den Haag teruggebracht alsonbestelbaar en ein-
deljjk weer naar Deventer teruggezonden met de aan
merking Onbekend te 's-Gravennage.
Voorzeker merkwaardig 1
Maar nog aardiger wordt het geval waar dezelfde briej
in een ander couvert met precies hetzelfde adres gis
terenavond zonder fout werd bezorgd. Ra, ra
Vad.)
Ook een hulde.
Bjj de verdorde kransen en verwelkte bloemen, neer
gelegd aan het voetstuk van het Rembrandt-standbeeld,
is volgens het N. v. N. een gedicht gevonden, afkomstig
van eene Rembrandt-vereerster, die te Karen woonachtig
is. Dit gedicht heeft zjj zelve in den vroegen morgen
vau deu dag der huldebetooging van Neerland's kunsie
naren urn het beeld van Rembrandt gehangen aan een
De eigenaar van eec huis aau de Koningsdade alhier,
wiens huurders zich beklaagden over de stoornis die zjj
ondervinden van de OQmiddeljjke nabjjheid van den kin
derspeeltuin in den Dierentuin, liet zich eenige malen,
ook weer Zaterdag tjjdens het avond ooncert in den
Tuin, bjj wjjzen van wraak en misthorn werken. Dtze,
geplaats op het tjjdelijfc onbewoond buis aan de Koning:-
kade, liet telkens signalen hoorei?.
Toen kwam zelfs de politie aan het zaakje te pas. De
eigenaar van hot huis had n.l. haar hulp ingeroepen,
omdat men hem bedreigd had met het inwerpen van
tuiten.
In deu tuin eu aan de Koningskade stonden eenigen
agenten, die er voor zorgden dat aan bedreiging geen
uitvoer kon worden srogevon. Trouwens directie en be
stuur van het Kon. Zoöl Bot. Genootschap hadden reads
bjj vorige gelegenheden maatregelen genomen om balda
digheden te voorkom-a.
Opmerkeljjk is 't zeker, dat de eigenaar van bat huis,
die de pogingen dost om het kunstgenot van velen te
verstoren, zelt in de kunstwereld zjj 't ook niet op
het gebied der toonkunst een hooge plaats inneemt.
He disder geuocht.
In verband met de poging tot moord, in den nacht
van 15 op 16 dezer gepleegd op den opzichter van deu
polder Walcheren, den heer B., te Weetkapelle, is door
den officier van justitie te Middelburg een belooniug van
f 1000 uitgeloofd aan dengene, die aan de justitie zoo
danige inlichtingen verschaft, dat de dader of daders
daarvan worden ontdekt en veroordeeld.
Ongelukken.
Zaterdagnamiddag is de -obipperskneebt J, v. W. aan
boord van den lichter Elisabeth, liggende aan deFeven-
ooidkade, zonder dat iemand dit bemerkt heeft, in het
tuim gevallen. Diar vond men hem liggen en een genees
heer, ter hulp geroepen, kon sleohtB den dood constafeeren.
In het ziekenhuis te Utrecht is de 77-jarige weduwe
v. d. H. alda-r, die door het omvallen van eon petro
leumlamp ernstige brandwonden had gekregen, onder
hevige pjjnen bezweken.
Leger des Uells,
Zondag dsn 19aa was het in het eenvoudige maar
nette gebouwtje aan den Limmerhoek ongetwijfeld een
dag van moer dan gewone beteekenie. In een drietal
samenkomsten zou voigene de aankondiging o.o. worden
gesproken door den kommandant Th. Estill, een man die
door veeljarige ondervinding en langdurig verkeer onder
de heidenen, zeker wel instaat is, zjjn gehoor te boeien
en door de ervaring die hij verkregen heeft goede lessen
te geven, in elk der bjj?enkomsten werd hg terzjjde
gestaan door twee andere sprekers, majoor de Groot er
kaptein Veenstra, die als tolk in heldere zinnen, de in
't Eogelsch uitgesproken rede van don beer Estill weder
gaven. De zang werd begeleid door een orgel en nog twee
instruarenion. 's Middags half vier werd eene Openlucht
meeting gehouden op 't terrein nabjj de Kattenberg,
welwillend daartoe door |den heer Jhr. van Foreest
afgestaan. Ook daar waren dezelfde sprekers en werd de
zang begeleid door kopermuziek. Van dezen Zondag
zullen zeker velen met de leden aan het Heilsleger getuigen:
«We hebben een hoerljjken dag gehad.*
Witte Kruis.
In de week van 13 tot 18 Ang. zjjn in het badhuis
van het Witte Kruis genomen: 67 kuipbaden, 66 regen-
baden le klas, 147 regen baden 2e klas, te zameu 280
badon.
GEBOREN
17 Aug. Henri, z. van Joachim Eite en MariannaDrielsma.
18 Alida, d. van Dirk Leeuwenkamp en Grietje Hart.
20 Johannes Joseph, z. van Adam Kaldenbach en
Veronica Eva Maria Frederiks.
OVERLEDEN
18 Aug. Caiharina Cornelia, d. va a Simon Bot en Johanna
Boots, 12 dagen.
De groite aardbeving beeft op het politieke nieuws
een grooten invloed het is nog schtalrr dan anders.
De Russische minister-president heeft zich
door de Temps laten interviewen, maar zjjn woorden
trekken weinig de aandacht. Hjj vertelde o.a. dat de
nieuws Doe ma-vei kiezingen in Januari of Februari zouden
plaats hebbes. De regeering zou don auu de Doema een
nieuw liberaal-program aanbieden. Eqe leening wilde
Rusland voorloopig niet sluiten, dat ware immers dwaas
heid. Zouden de druiven te hoog hangen
Ofschoon wjj een vestigingsverdrag met
Duitschland bezitten heeft men weer eens een
Nederlander uit Pruisen g6zet. NI. een zekere heer Pieter
de Jonge, die 17 jaren achteieen timmerman in Hannover
was, vrouw en acht kinderen bozat en goed oppaste.
Evenwel hjj was sociaal-democraat en dat was een reden
om hem uit te zetten.
Men schjjnt in Duitschland erg bang te zjjn voor
Hollanders.
In het Berliner Tageblatt wordt bjjv. verteld, dat da
uitgebreide veiligheidsdienst bjj bet verbljjf der vorsten
in Friedrichshof uit vrees voor anarchisten is ingesteld.
Het most vaststaan, dat den vorigen Zondag uit Holland
twee bskende anarchisten zijn vertrokken De crimineele
politie heeft tevergeefs getracht hen op ie sporen. Een
van hen moet onder de vlag van dagbladschrijver gereisd
hebben.
De Pruisische minister van landbouw,
gaat nu toch werkeljjk heen, al heefc hij 't zelf ont
kend. De officieuse Nordd. Allgem. Zeitung verneemt,
dat de rijkskanselier reeds van Norderney uit den
minister van landbouw om opheldering verzocht heeft
aangaande de in den laatsten tijd veelvuldig besproken
betrekkingen van den minister met de firma v. Tippels-
kirch. Hierop heeft de heer Podbielski uitvoerig geant
woord en aan het slot van zijn antwoord verzocht zijn
verlangen om ontslag uit den staatsdienst aau den
Keizer over te brengen.
Door deze ederzijdsehe mededeelingeu treedt de
heer Podbielski in een nog slechter licht dan tot dus
ver. Verscheidene bladen spreken echter het vermoeden
uit, dat de Keizer voorloopig zijn minister niet zal
ontslaan, daar hij den indruk wil vermijden, klaarblij
kelijk een beetje onder den invloed van de pers te
handelen.
Zooals men weet was de minister in landbouw krin
gen zeer gezien. Hij is de man van het dure vleeseh.
Maar de v. Tippelskirch-zaak heeft hem ten val gebracht.
Deze firma heeft op schandelijke wijze de regeering
afgezet door goederen voor de koloniën veel te duur
en verbazend slecht te leveren. En nu heeft de
minister, die de bestellingen bij die firma in de hand
werkte, door 40 procent belang bij die firma. D. w. z.
niet hjj, maar zijn vrouw bezit 2/5 deel van de
aandeelen.
Vier maanden na de verwoesting van San Francisco,
»de parel van den Stillen Oceaan*, is door dezelfde
oorzaak Valparaiso, »het Paradjjsdak, zwaar geteisterd.
De berichten, die eerst uitbleven, maar thans in groote
menigte worden overgekabeld schetsen, zooals men
hier beneden kan lezen, uitvoerig de ontzettende ver
woestingen welke er in seconden is aangericht. Het klinkt
bjjna ongelooflijk. Wat duizenden meuschen door jaren-
langen harden arbeid tot stand gebracht hebben, wordt
in den tijd van enkele tellen tot één groote ruïne
teruggebracht, welke het grafmonument is van de
honderden levende schepsels, die van dit geweldige
natuurverschijnsel het slachtoffer werden. De mensch is
de heer van de schepping wie durft het volhouden,
wanneer één trilling van een klein deeltje der aarde
in staat is om honderden menschen als de kleinste
insecten te vernietigen?
Een verklaring van de aardbevingen zal zeker op dit
oogenblik veler belangstelling wekken, zoodat wjj ze
hier laten volgen.
Onze aarde kan om een voorwerp te uemen, dat
in deze dagen in veler handen komt het best ver
geleken worden met een pruim. Het dunne schilletje is
de aardkorst, die wjj bewonenhet vleezige gedeelte de
weeke, vloeibare aardmassa de pit de heete aardkern.
Dat de korst der aarde naar verhouding niet meer is
dan het dunne schilletje van een pruim, staat vrjjwel
vast, hoe onwaarschjjnljjk dit ook Inkt. Bekend is, dat
de temperatuur der aarde bjj elke 40 meter in de diepte
1 graad toeneemt. In een mjjn, die 120 meter diep is, zal
het dus twee graden warmer zjjn dan in een mgn, die
zich 40 meter beneden den beganen grond bevindt. Nu
kan geen enkele stof vast bljjven bjj een temperatuur
van 3000 graden. Op een diepte van 3000 x 40 120 000
meter, moet dus de aarde vloeibaar zjjn, zoodat de
aardkorst niet dikker is dan 120 kilimeter, ter wjjl de
middelljjn der aarde 12,000 kilometer bedraagt.
Het is geen wonder, dat bjj het voortdurend werken
der gloeiende dikke aardmassa de korst voortdurend
nu hier, dan daar trilt vandaar dat wjj Zaterdag
schreven, dat er geen dag voorbjjgaat of er komen
aardbevingen voor.
Aangenomen wordt, dat de aarde voortdurend af
koelt, hetgeen met inkrimping gepaard gaat. Er ont
staan scheuren, spleten en verhoogingen op de aardkorst,
evenals die bjjv. ontstaan op ineengeschrompelde appels.
De uit- en instulpingen zjjn de zwakke punten van de
aarde en het gebergte de Andes, aan welks voet
Valparaiso is gelegen, is er een van. De groote en
meest vernielende aardbevingen zjjn het gevolg van
deze werking van de aarde, ter wjjl aardbevingen, die
zich op een kleine oppervlakte, voordoen het gevolg
zjjn van vulkanische aardbevingen.
Een aardbeving kan met verticale, horizontale en
golvende trillingen gepaard gaan. In het eerste geval
gaat de grond omhoog en omlaag, hetgeen bjjv.
tengevolge heeft dat gebouwen, rotsen en schepen iu
de lucht geworpen worden. In het tweede geval zjjn er
zjjdelingsche schokken, waardoor gebouwen (en altjjd
de hoogsten gedeelten het eerst) ineenstorten. In het
laatste geval beweegt de grond als een golvende zee en
wordt alles wat zich er op bevindt vervormd, zooale
bjjv. in Japan in 1891 bleek toen de stevigste rechte
spoorlijnen kronkelende slangen waren geworden.
Een aardbeving kan enkele seconden achtereen duren,
en dan geëindigd zjjn, maar ook kunnen schokken met
korte tusschenpoozen zich herhalen, zooals tjjdens de
bovenbedoelde Japansche aardbeving toen er in 12 dageu
1368 schokken zjjn waargenomen.
De oppervlakte, waarop een aardbeving zich ernstig
doet gevoelen is geheel verschillend. In 1884 heeft de
aardbeving van Andalusië zich voortgeplant over een
oppervlak van duizenden kilometer. De snelheid, waarmede
een dergelijke voortplanting geschied, wordt geraamd
tusschen 600 en 5G00 meter per seconde, een snelheid
die geljjk aan of veel meer dan de snelheid van de hagel
uit het beste geweer is. De gevolgen doen zich niet
alleen gelden op het land, maar ook op de zee. Het
water daalt, gedurende twintig minuten of een half uur,
maar komt dan ineens opzetten en de vloedgolf bereikt
een ongekende hoogte, soms wel van 30 meter. Schepen
worden soms 4 kilometer op het land gestuwd, havens
vernietigd. Zoo'n vloedgolf heeft in Japan in 1896
300 kilometer kust vernield en 30.000 menschen gedood
Een der grootste aardbevingen had plaats in China
in 1699 en de geschiedenis verhaalt dat zjj 400.000
slachtoffers maakte.
Zoo rampzalig zijn »de stuiptrekkingen van de
wereldreus« van den modernen tjjd gelukkig niet
geweest, maar dat zjj ook in onze dagen honderden
mensehenlevens en millioenen guldens vernietigen
de aardbeving van Valparaiso is er het laatste voor
beeld van
Op het oogenblik, waarop wjj dit schrjjven (één uur)
is er nog steeds weinir met zekerheid te zeggen van deu
omvang der ramp. De laatste berichten verspreiden
weinig licht, daar zjj vaag of onbetrouwbaar zgn. Wan
neer wjj uit de verschillende buitenlandsche bladen zooveel
mogeljjk één doorloopend verhaal van het gebeurde trach
ten te distilleeren, dan komen wjj tot het volgende
Als we den naam Valparaiso (de a en de i moeten
afzonderljjk worden uitgesproken) hooren, zien we on
willekeurig een prachtig iandsohap met heerljjk-wnivende
palmen en wit-flikkerende paleizen, sierljjk-geurende
bloemen, kleurrjjke papagaaien, jonge sehoone senorita's
en mannen met schitteroogen
Kenners van de stad ontnemen ons dit tooverbeeld.
Zjj schilderen het Paradjjsdal als een nuchtere handels
stad, welker gemis aan schoonheden een groole tegen
stelling vormt met haar naam. Rood-bruine bergen stjjgeu
naakt en onherbergzaam uit de golven van de zee open
vormen een half-clrkolvormige bocht, aan Wvlker rand
de oity ligt, terwjjl de gewone straten meer verder land
waarts en bergopwaarts liggen. De Stille Oceaan doet
hier zgn naam weinig eer aan, want hjj is zeer woest,
vooral in de maanden Juli en Augustus Van de 298
werkdagen kon men in de laatste vjjf jaren op 117 dagen
niet lossen en laden zoo onstuimig is er de zee.
De helder geverfde huizen zgn meestal, met het oog
op de aardbevingen, laag. Er rijdun in de straten trams,
die door vrouweljjke conducteurs worden bediend.
De stad is groot, maar zjj mist het karakter van een wereld
stad. Zslfs op een der drukste punten, op bet plein
waar het Arturo-Prat monument staat, wandelen maar
enkele voorbijgangers, die elkaar op klaarlichten dag een
«baenas noohea* (goeden nacht) sohjjnen toe te wenschen
De hu zen zjjn klein en leeljjk, alleen in het benedenste
stadsgedeelte munten enkelen uit door stjjl, terwjjl aan de
wjjk op den heuvel Oerro de Concepcion kleinere en
grootere tuinen eeu min of meer vriendeljjkeu aanblik
geven aan deze oase in den woestijn.
Da stad was in rast, Donderdngavond.
De stadsschouwburg op hot Victoria-plein gaf eeu
voorstelling, die druk bezocht was en ook de café's had
den veel bezoekers. Tegen aeht nar begon de stad hevig
te schudden. Men keut dat in Valparaiso. Het gebeurt
wel b.v., dat de aarde trilt, ale men aan tafel zit, het
middagmaal wordt onderbroken, men vlaoht in de huizen
of in de natnur, al naar mate men meer of minder
zenuwachtig is, men komt na een kwartiertje terug en
eet verder alsof er niets gebeurd is. Soms is bet
ernstiger, zooals den 20sten Mei 1888, toeu een water
reservoir van 100.000 Ms. instortte en honderden men
schen doodde. Maar Donderdagavond ging de beving
vergezeld van eeu hevig, ongekend, gerommel. Al eeu
tr.aand lang had de aarde lichteljjk getrild en men ver
wachtte daarom wel iets hevigs, Op den eersten schok
volgde evenwel spoedig een tweade, die de meest soliede
gebouwen op bun grondvesten deed schuddon of omvallen.
Een groote paniek ontstond onder de inwoners, die on
gedeerd waren, en vluchtten, zonder te weten, waarheen.
Wie naar buiten was gegaan, buiten het bereik van de
instortende huizen was er hot beste aan toe. En voor
velen was de eerste beving, oen waarschuwing geweest,
waarnaar zij geluisterd hadden.
Nauweljjks was de tweede aardschok geëindigd, of de
lucht boven de city, de zakenwjjk, werd helrossig ge
kleurdbranden waren er uitgebroken. Toen gebeurden
er vreeseljjko tooneelen. De brandschellen konden geen
dienst doen, de telefoondraden waren vernield, de ge
leidingen van water, gas en electriciteit verbroken. De
brandweermannen kwamen toch met hun spuiten, maai
zjj konden niet bjj de brandende gebouwen komen, daar
de weg versperd was door ruïne* en telefoondraden.
Bovendien waren de straten vol menschen, die zinloos
rondliepen of halt verlamd van angst en schrik, op den
grond lagen, knielden, baden
De nacht was verschrikkelijk de aarde gromde maar
aldoor, alsof zjj met nieuw geweld dreigde en de duis
ternis die niet werd weggenomen door de brandende
wjjken, deden de vrees der menigte nog toenemen.
