No. 213,
Honderd en Achtste jaargang. Zaterdag 13 Oct. lOOfi.
DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
Ilil Bluer fissiaat ail 3 llailea.
BINNENLAND.
Uit de Pers.
Gemengd Nieuws.
INGEZONDEN STUKKEN.
Bill.
Naar aanleiding van het Indisch telegram, gisteren
ook in een deel onzer oplage vermeld, luidende
«Kloengkoeng stemde toe in|de eischen van den afstand
van enclaves en inlevering van vuurwapens. De onder
handelingen met Bangli zjjn nog niet beëindigd.
Voorts meldt de N. R. Ct.
Zooals de lozers zich zullen herinneren seinde onze
correspondent te Batavia d.d. 4 dezer dat de regeerings
commissaris, de heer Liefrinck, naar Gianjar was ver
trokken oua de zaken in Bangli en Kloenekoeng te
'egelen. \\ij opperden toen de veronderstelling, dat van
Gianjar uit aan Bangli en Kloengkoeng het gebruikelijke
ultimatum zou worden gesteld. Het blijkt thans, dat
mon geen ultimatum hieft gesteld, maar nogmaals den
weg van onderhandelen heelt ingeslagen. Als wjj den
Dewa Agoeng van Kloengkoeng op gezag van tot
oordeelen bevoegde personen als den aanstoker van alle
verwikkelingen op Bali moeten boschouwen, dan is het
te betreuren, dat dien potentaat nogmaals gelegenheid
is geschonken om anderen de kastan jes uit het vuur te
laten hilen. Zjjn eenmaal aangenomen houding van in
schijn niets tegen de Indische regeering te ondernemen
getrouw, heeft, de Dewa Agoeng van Kloengkoeng er
in toiges'.enad e« nieuw contract te sluiter, waarbjj hjj
natuurlijk een deel van zijn gezag zal moeten inboeten.
Bangli, dat zoo driest legen ons is opgetreden, schjjnt
ook voet bij stuk te houden en op de gestelde eischen
geen bevredigend antwoord te hebben gegeven. Zoo
begijjpen wij ten minste de niet geheel duideljjke be
woordingen van ons laatste telegram, dat de onder
handelingen met Bargli »onbeëindigd« zjjn. De groote
verkenning, dio tegen Bangli thans is aangevangen, zal
men wel moeten opvatten als het begin van het
gewapenderhand optreden tegen dat rijkje.
De in hot door ons ontvangen telegram bedoelde
enclaves van Kloengkoeng zjjn de districten A beansemal
en Sibang. Pajangan en Tampaksiring.
Daar de hoofdplaats Bangli slechts een 12 tal K.M.
van Gianjar verwijderd ligt, zal het niet lang duren of
de aangevangen groote verkenning zal ods voor die
plaats hebl en gebracht.
Men heelt blijkbaar het goede stelsel gevolgd om eeist
de komst van de hoofdmacht af te wachten, zoodat
onmiddellijk na het mislukken der onderhandelingen
met Bangli met nadruk kon worden opgetreden.
liet laatste bedrijf van d0 Bali-expeditie is begonnen.
Laten wjj hopen, dat dit een even spoedigtn, ma-ar
tuinder tragischen afloop zal hebben als de beide eerste.
Tegen de loting.
Aan H. M. de Koningin is het volgend adres Terzonden:
Geven met verschnldigden eerbied to kennen deondei-.
get,tekenden, bestunrdoron vat den Koninkljjke Bond van
officieren van Nederlandsche Weerbaarheidskorpsen, dat
zjj met veel belangstelling hebben kennis genomen van
het verzoekschiift aon Uwe Majesteit gericht., door de
heeren mr. E. J. Korthals Altes en A. E. Dodok van
Heel inzake afschaffing der loting voor du Nationale Militie;
dat de leden van den Bond diep doordrongen zjjn vat
de juistheid der door genoemde heerrn aangeroerde rede
non, waarom het behoud der loting voor ons volk in
vele opzichten verderfelijk is en vooral van zeer otgaa-
stigon invloed is op den Batnarljjken drang om sterk en
weerbaar te worden, die ieder volk dat niet ontaard is
behoort eigen te zjjn;
dat zjj bjj hun streven om de jongelieden op te wekken
om aan do vrgwillige oefeningen in den wapenhandel
deel te nemen, in nanwe aanraking te komen met hot
volk.
«lat zjj niet wenschen te verbloemen, dat het inderdaad
bedroevend is, hoe gering over het algemeen de lust is,
en hoe weinig de noodzakelijkheid nog gevoeld wordt,
om zich weerbaar te maken
dat zjj daaibjj dageljjks ondervinden, dat het lotingsbe
ginsel, dat nu reeds bjjna een eeuw zjjn nadeeligen invloed
op het volk heeft uitgeoefend, daarvan zoo niet de eenige
dan toch de voornaamste reden is
omdat dit beginsel wel verre van den wensch te doen
ontwaken om weerbaar te worden, integendeel reeds
van de jeugd af aan de hoop op vrjjloting levendig houdt,
hetgeen geljjk te stellen is met den wensch om weerloos
te bljjven.
Kedenen waarom zjj zich varoorloven met diepen
eerbied aan I we Majesteit algeheele instemming te
betuigen met inhoud en strekking van voornoemd ver
zoekschrift.
Kaascontiöle.
Het hoofóbestunr der Hollandsche Maatschappij van
Landbouw besloot in zgn jongs'e vergadering, naar aan
leiding van de gunstige ervaringen reeds opgedaan bjj
de exploitatie van het kaasconti die-station voor Noord-
llolland, bjj voldoende aansluiting van producenten, ook
tot oprichting van een kaascontiölestation voor Zuid-
Holland over te gaan.
De uitoefeningen der oontiöle zal evenals in Noord-
Holland, geschieden in het laboratium en onder mede
bestuur van den den provincialen zuivelconsulent.
Eone vergadering zal ter begandeling van deze aan
gelegenheid worden belegd te Botterdam in het Notaris
huis, by de Beurs op Dinsdag 30 October des voormid
dags tea 11 uur, terwjjl ook worden uitgenoodigd
producten van Goudsche kaas in Zuid-Holland.
Tegen de openbare school.
Wg lezen in Htt Vaderland
Een eigenaardig incident deed zich voor op een onzer
openbare scholen te Scheveningen, ter gelegenheid van
bet zoogenaamde school-examen. De leerlingen der hoogste
klasse, welke de school zouden verlaten, waren met hun
ondera en het onderwgzend personeel bgeengekomen in
het gymnastieklokaal. Nadat de leerlingen eenige liederen
hadden gezongen en aan hen de getuigschriften waren
uitgereikt, hield het aanwezige lid van de schoolcom
missie, de heer Goedhart, oud schoolopziener te Haarlem,
een toespraak tot de kinderen en de ouders, welke laatslen
hg wees op het te Scheveningen tegenwoordig zoo m>rk-
baar streven om de kinderen van de openbare school
weg te trekken naar de bgzondere. Maar daar was gten
roden voor; deze ouders wisten, dat het hier gegeven
onderwgs goed was en allerminst onchristelgk. Plotseling
barstte een der aanwezige vrouwen in snikken uit en
vertelde, waarom zg dan toch eigenljjk twee van haar
drie kinderen, die bier ter schole gingen, had weggehaald,
om ze naar de christelijke te siuren. De man was vis-
scherman geweest, maar als zoovel-n h9t slacht
offer van zjjn beroep geworden en dour de me verzwolgen
Daarna bad zg gewerkt en geploeterd om met haar drie
kinderen door de wereld te komen. Maar 't lukte niet
en ten einde raad had zjj z:ch tot de dieconie gewe'd
om ondersteuning. Die kon zjj krggen mits eerst de
kinder? naar de christelijke school gezonden werden.
Lang had ze geaarzeld, maar toen de nood dwong, had
ze gevolg moeten geven aan dien siscb. «Maar m'n oudsten
jongen h b ik met van school genomen, meneer, die zat
«1 in de hoogste klas en die wou ik bier laten bly»er.«
En ot msnear nu toch niet denken wou, dat ze het om
het onderwgs of de onderwijzers gedaan had, want ze
had nooit las* gobad. Maar ze moe9t wol vanwege dr
Diaconie.
Es ist die alte Geschichte, dcch bleibt s'e immer neu.«
IJlt Anan-Peulowna
De stroo opbrengst, in dezen polder wordt dit jaar op
ongeveer 1000 000 K.G. begroot. Bjjna de geheele voor
raad is opgekocht voor Alkunaarsche rekening. Er werd
van f 18 tot f 20 per 1000 K.G. betaald.
Eenige boeren alhier, met ongeveer 100 koeien, hebben
met de Hoornsche melkfabriek gecontracteerd voor hunne
winUrmelk. Er wordt 6j cent per liter betaald. Wanneer
de boeren hun winterbeslsg hebben opgedaaa, zal het
getal koeien waarschijnlijk klimmen tot 175 h 200.
Uit Dchazca.
Benoemd tot 1ste ambtenaar bjj de Gemeente-Admi-
nis'ratie te Schagen de heer W. Wortel, thans als
zoodanig werkzaam te Kwadjjk, Middelie en Warder.
Mr. H. P. Marchant, voorzitter van den Vrjjzinnig-
Democratischen Bond, zal 20 October te Schagen als
spreker optreden.
Dau 2 2stenOctober zal de Schager ruudveofokvo .eeniging
op hat terrein van den heer A. v. d. Horst aeno keuring
houden van hare stierkalveren met moederstieren, kni-
kalveren, hokkelingen en van bare baste koeien, itge-
schreven in het register. De belangstelling in deze keuring
bg om- en inwonende veehouders is natuurlijk zeer groot,
temeer daar deze verceniging met hare collectie op d»
tentoonstelling van 22 Aug. den lsten prgs wegdroeg.
In hare vergadering van 11 October, gehouden in het
N. H. Koffiehuis alhier, besloot de naamlooze vennootrchap
»Schager Kaashandel* met algemeene stammen den dnnr
der vennootschap mot 29 jaar te verlengen. Vertegeu-
wooidigd waren G9 aandeelen met 51 stemmen. De
zaken dezer handelsvoretniging nemen elk jaar toe in
bloei en in omvang.
Uit Heer llugowaard.
Nog steeds verkeeren velen in deze omgeving in den
waan, dat de kool dezer streek, speciaal de witte kool,
in hoofdzaak wordt uitgevoerd naar Duitschland. Wel
licht verneemt men dan met eenige verwondering het
volgende. Voor een goede week waren de prjjzen der
witte kool op onze markten tameljjk hoog, loopende zelfs
tot f 12 en f14 50 per 100 stuks. Een handelaar te
Noordscharwoude nu had een contract gesloten in
Franktjjk voer de levering van eenige spoorwagens witte
kool. Wilde hg nu op het tjjdstip van levering aan zgn
verplichting voldoen, dan zou hem dit een belangrijke
schade hebben veroorzaakt.
Een handelaar redt zich lang, pleegt men hier altjjd
te zeggen. Bedoelde handelaar scheen ook raad te weten.
In Duitschland, n. 1. in OosUFriesland, wist hg esnige
spoorwagens witte kool te koopen voor lageren prgs dan
hier. Een monstermand werd naar hier gezonden en daar
dit monster goed voldeed, werd door den Holl. handelaar
witte kool uit Duitschland ingevoerd ii Frankrgk,
Het Speelhuis In de Vondelstraat.
Het llbld. is zoo gelukkig geweest, iemand, die
eeDige maanden lang het Speelhuis in de Vondelstraat
te Amsterdam be zoent heeft, aan het praten te krijgen.
De „Club de Bienfaisance" werd 29 Nov. 1904 ge
opend. Den eersten avond verloor een jongmensch
f 200, die hij na het sluiten van de bank terug kreeg,
omdat de jonge man vertelde, dat het geld van zijn
patroon was en hij le politie van zijn verlies wilde
in kennis stellen. Tegen Kersttijd werd het druk in
de speelzaal, doch de groote drukte kwam eerst in het
voorjaar toen de eigenlijke spelers Monte-Carlo verlieten
om hier hun geluk te beproeven.
Nadat eesigen tijd doorgespeeld was, kwamen op
zekeren dag, zonder infoimaties binnen Sal. Politzer,
L. W. Thornton en W. Dornborough. De eerste gaf
zich uit vooreen Zuid-Afrikaan, die goed gespeculeerd
had, de derde voor een neef van Van der Bilt. Den
eersten middag verloor Dornborough f 12,000 die hij
best missen son, want al zijn zakken zaten vol bank
biljetten, en de hoeren hadden wel een paar ton bij
zich. Nadit Politzer volkomen begrepen had, hoe de
bank werkte, liet bij hi ar driemaal" achter elkaar
spriigen, en werd zij stop gezet.
Op zekeren dag verloor iemand f 13,000, en toen
wil«ie het bos'uur hem „eerelid" makon, maar hij be
dankte voor de oor. Bousseeuw liet Politzer c. e. niet
meer spelen, want deze heeren waren hem te gevaarlijk.
Toon Politzer eenmaal baas was, werd het bezoek veel
drukker en waren er wel avonden van 50 A 60 bezoe
kers en bezoeksters, die hij uit alle oorden der wereld
wist te lokken. Politzer, dsteeds opgewonden was
omdat hij veel dionk, tracteerde de bezoekers altoos
op ch.impagne, en ging zelf hoog spelen om klanten
aan den gang te krijgen. Tal van menschen worden
geheel geruïneord e konden op het laatst hun logies
niet moor betalen. Vreeselijk was het soms te zien
met welke wanhopige blikken de spelers en speelsters,
die in de eerste hotels logeerden, de club verlieten,
ilet hoogste bedrag, dat op één avond is verloren,
bodroeg f 60,C00. Nieuwe spelers konden gemakkelijk
gekregen worden, doordat Duchateau's broer chef van
de speelzaal in Monte-Carlo was, en deze de boeken
van de leden der club in zijn bezit had. Menige dame
verspeelde haar gouden sieraden en diamanten, zoedat
zjj op bet laatst niets meer over had.
«ebrok sta verantwoordelykbcldsgevnel.
Met het aardappelenrooien krjjgen de schoolkinderen
te Veendam zes weken verlof. Na die weken komen de
kinderen half verwilderd op de school te ug. De laatste
dag van 't rooien wordt «feestelijk* gevierd l En
natuurlijk speelt daarbjj dp, jeneveiflesch de hoofdrol.
Deze week kregen weer eenige kinderen gedaan.
Een jongetje van 11 jaar had 4 glazen jenever gehad.
Zwaar beschonken is hjj thuis gebracht. De andere kleinen
hadden eveneei s van het vocht geprofiteerd en hierbjj
waren ook meisjes. Een ervan was even 10 jaar. Toen
ze 'sanderen daags op de schoolbauken zaten, warende
gevolgen van" den drank nog te merken.
Bedorven worst.
Uit Vaals wordt bericht, dat er een onderzoek wordt
ingesteld tegen een slager aldaar, die voortgegaan is met
het verkoopen van worst, nadat hem dit door de politie
was verboden wegens de talrjjke gevallen van vergiftiging,
voorgekomen na het gebruik van door hem geleverde worst.
Bezweken.
De gisteren uit een mailtrein tusschen 's Heer Arends
kerke en Goes gesprongen of gevallen student uit Berljjn
is m het gasthuis te Goes bewusteloos gevonden en ihans
reeds overleden.
Ue Club de Sllenfalsance.
Het bestuur van de Club Intern de Bienfaisance te Am
sterdam heeft een rondschrijven aan haarleden verzonden,
waarin het ue opening bericht op 20 dezer van een groote
en nieuwe muziekzaal, conversatie-, biljart-en rookzalen
en een bibliotheek.
Ter gelegenheid der inwjjding dezer salons, die door
bjjtrekkiug van het aangrenzend perceel zijn verkregen,
zal onder de leden een internationale biljart-wedstryd
worden gehouden.
11e Iwce uitersten.
Iu Barneveld kreeg eon automobiel een defect. Bg de
inzittenden, die de reis per spoor zouden vervolgen, was
ook een dame, die niet loopen kon. Men vroeg naar
een igtnig om haar naar 'f station te brengen. Dat was
er niet, ook niet iets dergelgks. alleen een kruiwagen.
Nood brak wet en de automobiliste weid naar het
slation gereden iu den krniwagen.
Hen Moet zich weten te helpen.
In een dorp in 't Gooi vonden twee dames, die na een
fiits*ochtje in haar woning terurkeerden op tafel allerlei
zaken uit de kast gehaaid, als bordjes, kopjes, melk
glazen, brood, vleeach. E«n briefje dat zjj op de tafel
vonden braoht licht. Kennissen hadden een vrjj langen
fietstocht gemaakt om de dames te bezoeken. Men vond
echter alles dicht toch was men zoo vrg geweest zich
wat te verfrissohen en te versterken men was door het
raam binnen geklommen en had z:ch zelf van een en
ander bediend.
Aangerand.
Te 't Meer bg Heerenveen had Donderdagavond een
brntale aanranding plaats. Om ongeveer kwart voor 11 wan
delde daar de hr. J. nit 's-Hage met zjjn meisja. Twee wiel-
rgders kwamen, stegen af, waarop de een den heer J.
met een mes in den schouder en in de linkerhand sneed.
Dadelgk werd geneeskundige hulp ingeroepen en de politie
ging op onderzoek uit. De dader is aangehouden. De
verwonde herkende hem. Hst is Bergsma, melkcontroleur
aan de boterfabriek te Veensluis,
Ben vreemd zaakje,
Eenige weken geleden werd een minderjarig meisje te
Haarlem beschuldigd van diefstal. Zg werd door den
bestolene herkend en had aan de politie bekentenis
afgelegd het f-it te hebben bedreven, waarop dan ook de
offioior haar, zonder instrnctie van den rechter commis
saris, roordroeg tot verwgzing naar de strafzitting.
Maar nn heeft zg haar raadsman verklaard, aan het
politiebureau wel te hebben bekend, doch onder pressie
van de rechercheurs die haar in een hok hadden ge
sloten, en ook komt nn de dame, bg wie lij dienstbaar
is, verklaren, dat het kind den diefstal niet kan gepleegd
hebben, daar zjj op bet nur, dat die moet hebben plaats
gehad, niet bg haar uit huis is geweest.
Haar raadsman heeft nn verzet aangeteekend tegen de
verwgzing, en er is alsnog instructie in de zaak gelast
F,en moeilijke arrestatie.
Door den chef-veldwachter Verplanke te Sloten (N.-H.)
is met hevig verzet gearresteerd de «worstelaar en glas-
vieter* Moolewgzer uit Amsferdam, die in een oafé zgn
kunsten vertoonde, zeer tegen den zin der bewoonster en
wat hot «vernietigen* van glas betreft-, te haren nadeele.
De «worstelaar* moest van kleeren worden voorzien,
want hg was ra ds verschillende worstelpartgen zoo goed
als nsakt 1
Beeds meermalen is bg veroordeeld wegens verzet tegen
de politie en heeft daarvoor zelfs nog straf te goed.
Kca nieuw weeshuls.
Ds jury voor de beoordeeling van de ingekomen plan
nen voor een nieaw Burger-weeshuis te Haarlem, heelt
van de 22 ontwerpen de eerste premie van f 500 totge-
kend aan het plan van den architect-ingenieur J. A, G.
van der Steur, en de volgende premies aan de heeren
de Graafachitecten P. Doorndirecteur van de
ambachtsschool, allen aldaar.
Allerzielen.
Mijnheer de Redacteur 1
Heyermans IVe Tooneelstudie heeft, sedert zij
verscheen, reeds heel wat pennen in beweging en
gemoederen in beroering gebracht. Een prachtige
reclame, zoodat binnen twee jaren reeds een tweede
druk verscheen, een buitenkansje dat zelfs aan werken
van solieder gehalte, niet alle dagen te beurt valt.
Morgen zal ook in onze stad voor de tweede
maal een opvoering van dit „Spel" plaats hebben
en dit heeft van den kant der Katholieken protest
uitgelokt en een verzoek aan den Burgemeester om
de opvoering niet toe te laten, omdat het stuk
grievend is voor een groot gedeelte der inwoners die,
meen ik, toch ook wel mogen verwachten dat hun
godsdienstige overtuiging ot gevoelens geëerbiedigd
worden, terwijl van een anderen kant repressaille-
maatregelen werden aanbevolen tegen hen die, direct
of indirect, tot die opvoering of haar succes hebben
medegewerkt, n l. tegen winkeliers e.a. die de aan
kondiging van de opvoering in hun winkels of voor
hun vensters hebben tentoongehangen, welko
repressaille-maatregelen wederom een protest in uw
blad hebben uitgelokt van een die zich „Katholiek"
noemt, maar beter zou gedaan hebben bij „Uilen
spiegel" zjjn licht te laten schijnen. Er is dus stof
te over om „Allerzielen" eens in de verschillende
fasen, waarin hot zich bij ons heeft vertoond, wat
nader te beschouwen en te bespreken.
A tout seigneur tout honneurwij zullen dus eerst
eens nagaan in hoe verre onze geachte Burgemeester
een wettige of plausibele reden zou gehad hebben
om de opvoering van „Allerzielen" te verbieden,
toen hem ter kennis werd gebracht dat die opvoering
hinderlijk, kwetsend, beleedigend was voor een deel
van Alkmaar's ingezeten, die waarlijk toch geen
paria's zijn.
Vart pour l'art is wel een heel mooi devies en
klinkt in theorie niet onaardig, maar of het stelsel
in de praktijk wel altijd uitvoerbaar is, betwijfel ik
zeer, en daarom behoeft de „kunstwaarde* van het
stuk, waarover ik het later zal hebben, geen motief
te zijn om het protestadres voor „kennisgeving"
aan te nemen. Ik meen dat de burgemeester van
Delft het zoo heeft ingezien en de opvoering ver
boden. En dit is niet het eerste geval van dien
aard geweest, er waren precedenten. Een goede
twintig, misschien wel dertig jaren geleden werd to
Amsterdam opgevoerd een tooneelstuk getiteld
„Uriël A Costa". Goote verontwaardiging, zoowel
in de Jordaan als op de Joden-IIeeren-en Keizers
grachten. In Rotterdam werd later de opvoering
van het stuk aangekondigdde Israëlieten dier stad
protesteerden er tegen en de Burgemeester verbood
de opvoering. Misschien had deze behalve een
rechtvaardigheids- ook nog een ander, en wel een
opportuniteitsmotief, omdat de opvoering allicht tot
groot kabaal en zelfs tot straatrumoer aanleiding
had kunnen geven. Voor dergelijke excessen behoeft
men evenwel bij de Katholieken niet bevreesd to
zijn. Reeds een kwart eeuw geleden heelt de Bel
gische oud-minister Woeste het van de ministerstafel
verkondigd: Les Catholiques ne descendent p>as dans
la rueud. w.z. dat de Katholieken geen straat
kabaai maken als zij hun zin niet krijgen. Of zij
niet meer hun recht zouden krijgen nla -zij wnY
meer de handen lieten zien is een vraag die ik
hier wel opwerp, maar voor het oogenhlik onbeslist
laat; qui se fait brebis le loup le mange.
Misschien heeft de Burgemeester niet al te wel
begrepen hoeveel stuitends er in het stuk van
Pleyermans zit en daarom gemeend dat hij de
protestindieners een al te groote prikkelbaarheid
voorzat en heeft hij zelf er behalve hier en daar
een kleinigheid, zooveel kwaad niet ingezien. Ik
kan mij dat zeer goed begrijpen; elke zaak doet
zich verschillend voor naar gelang de zijde van
waar en de oogen waardoor men haar beziet; maar
ware het dan zoo onmogelijk geweest om zich te
laten inlichten, dat zou niemand Z. E. A. euvel
genomen hebben. Voert toch niet het physisch
genootschap alhier de zeer bescheiden titel Nemo
solus satis sapit (niemand is alleen wijs genoeg)!
Maar laten wij het stuk van Heyermans eens
aan een grondige kritiek onderwerpen, misschien
komt dat Z. E. A. en komen anderen met hem tot
de overtuiging dat er zeker reden bestond om de
opvoering er van te verbieden en uit die analyse
zal het den Uilenspiegelachtigen Katholiek, die
Donderdag zijn kaarsje in dit blad kwam aansteken,
misschien duidelijk worden dat de propaganda-club
van den R. C. Volksbond nog niet zoo onlogisch is
te werk gegaan als hij meende. Derhalve ad rem.
Ik begin met de verklaring dat als dramatisch
werk „Allerzielen" hoog staat. De schrijver verstaat
de kunst zijn spel goed in te kleeden, er zijn tooneelen
in, die, mits goed gespeeld, hun uitwerking niet
kunnen missen en ik teeken gaarne dat qua tooneel
stuk, de lezing mij zeer heeft geboeid. Maar dat is
ook de eenige lof, dien ik er aan kan geven. Al het
andere is onwaar; er is geen enkel waar karak
ter in het geheele stuk, geen enkele juiste situatie
en alles moet onwaar zjjn omdat de schrijver
geen flauw begrip heeft van de dingen waarover hjj
schrijft. Hjj gaat van een onware praemix uit en
daarom moet het geheele stuk, moeten alle personen,
alle karakters onwaar zijn, zelfs dat van pastoor
Nansen. Roeds de titel is onwaar. Wat heeft de
Allerzielendag, de dag waarop de katholieken vooral
denken aan en bidden voor hun dierbare overledenen,
te maken met dit spel Omdat de ontknooping
voorvalt op Allerzielen 1 Maar die had ook kunnen
rlaats hebben op eiken anderen dag van het jaar
zonder dat dit iets ter zake deed aan het stuk. Of
zit 'm de aardigheid hierin dat de geschorste pastoor
Nansen nóch op Allerheiligen, nóch op A 11 e r-
zielen de mis heeft waargenomen? Dat
waarnemen van de mis is een kostelijke vondst,
waarmede ik Heyermans gelukwensch. Onder alle
dwaasheden waaraan de man zich schuldig maakt,
is deze wel de allerdwaaste, 't Is piramidaal.
Wij moeten nu het bewjjs leveren dat Heyermans
onwaar is in zjjn karakters en in geheel zjjn stuk,
omdat hij de zaken niet kent waarover hjj spreekt
en uit die onbekendheid spruit ook voor een groot
gedeelte het grievende en kwetsende voort, waarover
de katholieken zich beklagen. Wij zullen niet alle
personen uit zjjn „spel" behandelen, dat zou ous te
ver voeren, doch ons beperken tot de hoofdpersonen
pastoor Nansen, pastoor Bronk en Rita.
