STADSNIEUWS.
■Gemengd Nieuws.
van de hoogte en laat de bovenruimto desnoods bjj niet
te strenge koude, geheel open. Zwaar dekken Tan onderen
en zeer licht Tan boren. Dit was de raad Tan den heer
H, W. Knhn Tan Nwrden, en ook vaa d n heer K use-
man Hontrak, die echter bjj wind en kon toch ook een
lichte borenbedekking aanbeval.
Na een kleine opheldering Tan den roorzitter op een
Traag Tan den heer Kruseman aangaande don brief der
reg'ering, betreflende de pestziekte bjj Tarkens, kon worden
ore:gegaan tot de rondTraag. Eerst word m-degederld
dat twee nienwe leden waren opgegeven
De heer Kty Tas Hmwert Tond dat de enterg van
varkens tegen Tlekziekte in de praktjjk te wenscben over-
liet. Men mocht de Regeering in deze dankbaar zjjn
maar t doel werd nog niet bereikt omdat men gewoor-
ljjk eerst ent als de zich zich vertoont, niet Toor dien
tjjd en als 't dan noodig bljjkt is de veearts vaak door
druk'e niet te krjjgen. Hj vraagt daarom of 't niet
gewcnscht en mogeljjk was, dat meerdere personen daar
mede werden belast of, dat dit onuitvoerbaar is. De
V oorzitter antwoordt dat door een commissie Tan het
B-sta r ten vorigen jare op 't bezoek bg den Directenr-
Qeieraal dit punt reeds ter Bprake was gebracht ea dat
men toen den indrok had gekregen dat de aanstelling
van anderen, onbevoegden mind.r wenechelgk en ocmo-
gelgk werd geacht.
Egenljjk is 't ook niet noodig, de veearts is in
gewone tjjden, ook voor hst uitbreken der ziekte ter
voorzorg te ontb eden, ais men das wacht tot bet te laat
is, 1 gt de schuld aan den veehouder zelf.
De h:er J B st van Brartsdoopermeer viaagt of de
kwestie van wik-en weegloocen voor de zuivelfabrieken
op do bride laatste vergaderingen van Holl. N. K ia
bebardeling is gewees'.
De Toorzitler aront dat bet een zaak is voor den
B nd der Zuivelfabrieken zelf, maar als deze daartoe een
adres zendt, zal bestuur daar. au zjjn adhesie schenken.
Hg meent dat 't ock bg dien Boni in goede handen is.
(a; plans).
^De heir VVinkel merkt terecht cp, dat de vergadering,
direct door instemming 't bestunr daartoe kan machtigen
wat dan ook geschied'.
De heer B st merkt nog op dat na 9 weken van Zgne
Ex. nog geen antwoord werd ontvangen.
D1 heer K Zjjp, afgevaardigde uit Bremster had mede
opgemerkt dat kruis'ng met Teeselaars de boBte gevolgen
bad rn daar^ men verzekerde dat die z. g. pjjls aarten,
de echte aan t uitsterven waren, steli. hg voor pogingen
hun te wanden om dit ras te behoodec.
De heer ds Gier van Srhagen had opT ssel met fokke-s
zelfs gesproken, die beweerden: dat bet oude tas er niet
meer te vinden was. Door niet diepe kruising had mon
echter een ander voldoend soort verk egen, waarmede
men kon voldoen. Bg dieper ktuising wil zelfs de
Lridscho markt ze niet meer.
De Voorzitter geelt loe dat ds echte pjjlataarten er
ni.t meer zgn, en als dit zoo is, weet bg ook geen raad
In waer krjjgen. A's da Trsselaren er zelf van afraakten,
zullen ze z.i. daarvoor hun reden hebben tn dat is niet
de zaak van het Beslunr.
De heer D. Breebaart vraagt of 't niet nadeel g is, dat
de zuivelfabrieken in de nabgheid zooreel varkens groot
maken, de atval was wel oorzaak, maar was die fokkorij
n et beter wat verder af
Dt Heor Avis m ent dat bem die schoen pari en stelt
voo- den heer Breebaart daartoe een mons'ertjs boter
op ftoa' te zesden tot nauwkeurig ord-rzoek.
D S;heg noemt in dezen, reinheid ook in den omtrek
boog n odig. 't, Zal niet altjjd vermeden kennen om den
afval, maar bg de oprichting eener zuivelfabriek lette
men op den bouw en houde om znivere Inch* ook rekening
met da hier meest hoersc'iende winden. De Voorzitter
geeft, hoewel bekend, dit gaarne toe en als mm de po-
geven wenken opvolgt, heeft de vergadering ook in d t
opzicht haar nut.
Voor de sluiting vraagt de heer B eebaart lid der le
Kamer nog even h"t woord om den voorzitter de heei
J. Koopman den d*nk der vergadering (e brengen voor
zg» uitstekende leiding. Spr. wcnrcht hem toe dat ook
na zgn onvermgdelgk aanstaand aftreden hjj als gewoon
lid de belangen van Hollands Noordenkwartier met
hart en ziel mag bljjven behartigen. Do Voorzitter is
erkentelijk voor die woorden en belooft zgn steun. Na
een woord van dank aan den heer C. do Gioot, wethouder
te l'urmerend, die de geheele vergadering met zgn tegen
woordigheid vereerd», de beide andeie leden van 'i B stuur
die met bem moeten aftreden, aan de zoo goed opgekomen
beianget llmde loden (ongeveer 70) werd tegen d'ie nar
de vergadering gesloten.
gewijzigd
van goed overleg, de voorkeur aan het gowjjzigd
voorstel boven het besluit dor centrale soctie om reeds
15 Januari het onderzoek am te vmgen.
Zorder atemmng is 's heeren Kolkinans
voorstel aangenomen.
Aan de orde waren hierna de belastingontwerpen.
De heer P a t jj n (U.L., Zierikzee) trad in een uit
vcerige becijfering om aan te toonen dat er naar zijn
meening op den gewonen dienst nog altjjd zal blgven
een tekort van eenige aaillioenen. Daarom Ijjkt het
hen» ook zeer gemotiveerd, dat de Minister van
Dv vergadering wsrd geleid door den heer Baart. De
zaal wis eivol.
Als regel v^or het debat we d vas'gesfeld, dat elk der
debaters eetsl een nur zou spreken, daarna elk 20 min.
sn ten slotte ieder nog 10 min.
Dj heer Nujjens werd eerst het woord gegeven.
Spr. v ng zjju rede aan met een herinnering aan de
aanleiding tot dit debat, n.l. het optreden van den heer
Liitj s enkele weken geleden in de vergadering van »Hit
Vige tooneelc, waar hg had gezegd niet aan een God
L' j- Finan te gelooven, doch een aanh inger was van het D irwinicm
fin»lnl aanvraagt. De de evolu'ieleer er den u'tgang van L sSinp dat ^le
financiéole toestand Igkt spreker iets gunstiger dan' 1--- J - "-oiiing, aai ale
verleden jaar en in verband hiermee juichte hü het toe.
dat ook de Minister
juichte hg het toe,
van Oorlog eindeljjk eens een
anderen weg inslaat en bezuinigen gaat.
De heer T r o e 1 s t r a (S.-D., Amsterdam III), zei
«Een jaar voorbjj en nog geen sociale hervormingen
riepen de liberalen na het eerste regeeringsjaa" van
dr. Kuyper en hetzelfde roepen nu de clericalen. Met
pensioensverzekering en deigelgke so iale her /ormingen
is men gewoonlijk haastig, als men in de minderheid is
ande-s niet. Spreker vroeg aan de regeering »Is het
werkelijk uw bedoeling, in de eerste vier jaar geen
invaliditeitsverzekering tot stand te brengen?»
Het losmaken van invaliditeitsverzekering van de
ouderdomsverzekering vond spreker goed, daar deze
laatste dan ook spoediger kan worden behandeld
De redevoering van dr. De Visser maakte op spreker
een vreemden indruk. Voor dr. De Visser in 1905 weg
ging uit de Kamer, stond de politieke speeldoos op de
antithese markt (gelach) en nu moest dr. De Visser dat
liedje eerst nog laten uitspelen (luid gelach) vóór hii
aan een ander kan beginnen.
Spreker betwjjtelt, ot het dr. De Visser gelukt is de
stervende antithese nieuw leven in te blazen Wat is
er in de politiek van het afgeloopen jaar van de antithese
gebleken? Er was slechts tweemaal een zuivere stem
ming tusschen rechts en linkseens over de opcenten
en eens over het afdeelingsond rzoek. (Hilariteit) De
antithese scheen zich vooral op fmancië 1 gebied te
uiten. (Gelach.)
De heer Ketelaar: (V D„ Amsterdam V) Ook bij
de motie over het venof-Kraus was er een stemming
tusschen rechts en links.
De Jj?" Troelstra: Ik geloof niet, dat een reis
naar Chili iets met de Christelijke beginselen heeft te
maken (,uld gelach) Alles wjjst op een absentie van de
antithese. Deze regeering heelt geen meerderheid, daarom
kan zjj wel wetsontwerpen indienen en uitvoeren, maar
alleen zoodanige, die ook met andere, dan liberale be
gmselen rekening houden Laat de regeering dan ook
geen meerderheid trachten te forceren, want als zg
ontwerpen indient, die strgden tegen de socialistische
beginselen, dan zullen de socialisten de regeering niet
steunen.
Over den Minister van Oorlog, vervolgt spr., zal ik
later spreken. Het zou kunnen gebeuren, dat de be
grooting van Oorlog werd verworpen door een combinatie
van minderheden, o. a. door hen, die uit anti-militaris
tische redenen tegen de begrooting stemmen. Zulk een
votum behoeft de regeering zich dan niet aan te trekken.
Het is dan een votum tegen Minister Staal alleen.
Spr. kom', thans tot het kiesrecht. In dit opzicht is
de heer Borgesius het mikpunt geweest van de aanvallen
der rechterzijde. Sp". twijfelt geen oogenblik, of de heer
Borgesius, die buiten de Kamer zoo dapper heeft ge
sproken (gelach) zsl ook thans zgn zwggersstandpunt
verlaten (gelach). Hg zal hier in de Kamer ant
woorden, en dan is het zeer de vraag, of de rechterzijde
niet eens zal lachen als ten boer, die kiespijn heeft.
Hierna voortzetting der algemeene beschouwingen
over de Staatsbegrooting.
In het laatste gedeelte zijner rede behandelde de
heer Troelstra conige punten van het p»og am der
regeering. Noch wat Oorlog, noch wat Marine betreft,
voldoet deze regeering aan den eisch van bezuiniging.
Wat hebben we dan aan afschaffing van het blijvend
gedeelte F Spr. critiseerde verder eenige ingediende
belasting-ontwerpenmet name de vastkoppoling van
lage.-en sriker- aan hoogeren drank- ocjjns achtte spr.
verkeerd. De Minister had liever de hoogere inkomens
meer moeten belasten.
leven zgn oorsprong had gevondan op den bodem vaa
den Oceaan en zich langzamerhand heeft ontwikkeld.
Als diit bewezen kon worden en dus Taststond, dat er
geen Schepper is geweest, zou daaruit volgen, dat da
meer volmaakte diervormen zich na millioenen jaren v*n
evolutie zouden hebben ontwikkeld u t den nietigsten
vorm van het leven, totdat eindelgk ook de mensch zou
gevormd zga van de apen. Als dat zoo was, zou ailes
wat de menschen eeuw n lang geloofd hebben gebaseerd
zgn geweest op misverstand. Dat zou dan maar gauw
moeten worden opgeru'md en gelooft men de e ■■olali»
•wannen, dan zal alles eenmaal volmaakt worden door de
evolutie, dan krggen we daardoor ook den volmaakten
toekomststaat.
Met de aanneming der evoluties vervalt dus alles wat
anderen geloofd hebben.
Z >over echter de gesch'odenis reikt heeft men steeds
gezien dat volkeren aan een God geloofden, zelfs bjj de
meest onontwikkelden vindt men een geloof aan een G d.
Ook daar, waar men goden aanbad, wordt toch altjj i
aog geloofd aan een God, die de opperste van allen is.
Is de evolutieleer evenwel waar, dan moeten we dat
geloof aan een godsbestaan opdoeken.
De evd-itieleer is gebaseerd op de leer van Darwin
Joch t valt te betwijfelen of deze zelf wel zoo?er ging
als nu de evolu'iemannen. Darwin althans heeft b. v.
nooit ontkend, dat het onstoff-ljjko zou voortkomen uit
sen hooger wezsn.
Wel is dat gedaan door den Duitschen professor en
nafura.ist Haeckel, die san de Darwinistische leer een
philosofi ch karskler heeft gegeven. Hg verkondigde de
leer van het mon isme ea zegt in zjjn natuurlijke schep-
oingsgesch edenis, dat de evolutie-theorie van D.rwin er
toe leidde, aan te nemen, dat al het bestaande is het
product de» natuurkrachten. Verwerpt men deze stelling
»au het monisme en dus ook de evolutieleer, dan, zegt
Haeckel, blyft er niets anders over dan te gelooven aan
de schepping door een mirakel of door een bovennafuur-
jjke macht.
Wordt dus de evolutieleer in die
bewezen, dan is
Tweede kamer.
lu de zitting van gisteren werdon de algemee e be
schouwingen voortgezet over de Staatsbegrooting.
De heer Ueemskerk (a.-r. Sliedrecht) merkte
tegenover vroegere spotteide uitl tingen den linkerzijde
op, dat het tegenwoordige Ministerie nog sterkor neiging
dan hare voorgangs'er toont voor het instellen van
Sfaats-Commisaiën. Spr. critiseerde de tafelrede van
Minister Kraus in Chili. Voorts vroeg spreker, of do
aangekondigde wijziging van de Militiewet, beoogende
veisterking van het contingent, niet voorafgegaan meet
worden door eene regeling van de vooroefening der
jeugd, waarvan sprake is in de eeisie Troonrede. Hij
oordeelde dat de Regeering ten onrechte van het
vraagstuk van het blijkend gedeelte eene politieke
q iae»tie maakt. Spreker betoogde, dat de noodzeke
lijkheid van versterking van de middelen, onder meer
door opcentenheffing, volstrekt niet gebleken i\ De
hoogere uitkomsten der middelen voor 1906 geraamd
en de te verwachten vermeerdering inkomsten over
1907 met ruim 4 millioen zullen vermeedeljjk het
geheele tekort dekken. Den politieken toestand bespre
kende, laakte spreker scherp de houding van den heer
Goeman Borgesius, die iu de Kamer debat weigerde
toen hij werd aangovallen als formateur, maar wel in
zijne Unieredo de rechterzijde beschimpt en aangerand
heelt door bewering dat zij willens en wetens hare
volgelingen misleidt door valsohe voorstellingen te
geven van de bedoelingen der linkerzijde. Van ver-
zoc-ningszin getuigt dit niet. Spr. oordeelde trouwens,
dat het Kabinet hoe langer hoe minder neiging tot
verzoeningsgezindheid toont, ook blijkende uit het
vooropEchuiven van de belastingplannen. Nu de lin
kerzijde zich nog steeds verschuilt achter het vage
blanco-artikel, is voor de rechterzijde nog niet de tijd
gekomen om zich uit te spreken omtrent het kiesrecht.
Maar wè! wilde spreker zeggen, dat het van de linker
zijde eene illusie is, als men meent, dat een groot deel
der rechterzijde zich tegen eene kiesrechtuitbreiding
zou verzetten.
De heer P a t ij n (U-L. Zierikzee) bepleitte ander
maal de noodzakelijkheid van een goed doordacht en
logisch stelsel van splitsing van gewone en buitenge
wone uitgaven, om zoodoende te komen tot een juist
overs eht van den stand van zakenin verband ook
voor beoordeeling van de vraag of al of niet versterking
van middelen noodig is.
Hierna kwam allereerst aan de orde de nieuwe
stemming over 's heeren Kolkmans voorstel om 15
Januari niet aan te vangen met hot sectie onderzoek
der fitancieele wetten
De heer Kolkman (K. Rheden) vulde zijn voorstel
aan, in dien zin, dat het afdeeliDgs-osderzoek 29
Junuari z?l aanvangen.
De heer D r u e k e r (V.-D. Groningen) opmerkende,
dat het oorspronkelijke voorstel van den heer Kolkman
alles in het onzekere liet, gaf echter, ook in het b.Jang
Uit SolicraterhorB.
Hoe groot de vervalschiogen ook op het gebied vaa
voevoeder bestaan bleek bier. Ean veehoeder eenig vee v»el
pelmeel voerende, om het te mesten, ondekte d^t door
het gebruik van hot meel de b-rs'en ziek werden. Bg
OJd»rzoek in bet Rykslandbouwpio ft-tatioe te Hoorn,
bleek dat het meel bestond u't een samenvoegsel van
haverkaf en mjjtend tapioca.
Diefstal.
Doer de S. S. is aan de Utrechtsche politie kennis
gegeven, dat uit een ooupé le klasse vier koperen kleer
haken zjjn ontvreemd.
Uit een empé le klasse!
Weer een nanktloop^r.
Door de politie te Haarlem is in bet Sohoterk wartier
aldaar een man aangehouden, die in Adams kostuum
rondliep en die waigerde zgn nsam op te geven. Hg
bleek een zenuw-patiënt oit Parmerend en werd naai
het gesticht vaa St. Juhannts de Deo gebracht.
■ülcctrische Centrale te Haarlem.
oor de uitbreiding van het produc ief vermogen van
d-i G-meentelgke E sctrische Centrale te H.arlem, stond
ds Riad aldaar gistermiddag f 135.000 toe.
Aanranding
To N mrden weid de rgkszeldwacbtor Kierit, in bur-
gerkieeding de Galgenitoog passserende, aangerand door
twee psrsonen. De bser K evit nam zgn revolver, loste
op den ééa een schot, waarbg bg diens neus kwetste,
terwgl do ander een fl aken slag op den arm kreeg. De
a nranders werden beiden door hem gearresteerd.
Hondsdolheid.
Te Z eist bg Endhoven, is door den districls-vsearts
hondsdolheid geconstateerd op het ca-daver van een hond,
waarvan de eigenaar en de herkomst niet bskend zgn.
Voorzoover men weet, zgn geen personen gebeten.
Twee personen, die te Heidon (L- uburg) door een
dollen hond waren gebeten, zgn ter verpleging naar de
Inrichting-Pasteur te Pargs vertrokken.
Naar wg vernemen heeft de Directeur-Generaal gunstig
beschikt op een door pl.ns. 170 belanghebbenden getee-
kend adres gericht aan den Directeur van het Postkan
toor alhier, om een betere bestellingdienst voorbg de
Vierstatenbruy zoodat inplaats van 3 thans 4 bestellingen
gedaan worden.
Het plan bestaat om binnenkort een verzoekschrift
intedienen, voor de vestiging van een Hulppostkantoor
in de buurt van de, Emmastraat, hetwelk in een lang
gevoelde behoefte zal voorzien:
Debat vergader Lig.
In een ope bate verga dering der Katholieke propagan-
dac'ub sSi.-P^tiU:gisUravund in Harmonie gebonden,
had het aangekondigde debat plaats tnsscheu de heeren
A. Nnyezs, alhier en T. Luitjü van B aricnm, over he!
os der werp »het dogma van het sooialifme» (evolutieleer)
en ihet dogma der R.-K, Kerk» (het Godsbestaan).
in die van hst monisme
er geen God, of liever als hg er dan
nog is dan hebben wg niets mat hem te maken, dan is
dns godsdienst ren ongerjimdhoid. Ea toch is er altgd
godsdienst geweest. Hoe dat te verklaren Een Eagelsch
wgstreer Hubert Spencer h, eft er iets op gevonden. Hg
verklaart hef nit het droomen van dsn oermensoh. Da
Hel was, naar die oermenscb begreep, iels, dat zich ver
plaatsen kon zonder het lichaam. Dat denkbeeld heeft
men ook toegepast bg het lsven na dit leven en het
?*loof aan een geestenwereld ook op aarde. Ds oer-
menschen kwamen er nn langzamerhad toe hnn dooden
e verecren, dat waren dan, volgens hem, de eerste gods
dienstige plechtigheden. Ei daaruit heeft zich dan lang
zamerhand door evolutie de godsdienst ontwikkeld.
In het sy teem dezer naturalisten is das geen plaats
roor God, maar zegt spr., dan is er ook geen zedaleer
en toch heef; ock bg alle volkeren steeds een soort
zedeleer bestaan. 0,k dat heeft S.encsr verkl.ard: de
bogripp'n, goed en kwaad, hebben zich volgens hem
langzaam ontwikkeld uit aangenaam en onaangenaam,
maar als dat zoo is, dan is goed en kwaad e'genlgk iets
per800»lgVs dat aan allerlei vervormingen onderhevig is.
L'ten we eohter eens aannemen zei spr. dat alles wer-
kelyk is ontstaan door evolutie, dan rjjst toch de vraag:
op welke wjjze is t eerste leven op asrdo gekomen.
Daarop geven de naturalisten g*en voldorrd astwoord,
WjI zegt men, dat de wereld ui. zich zelf is ontstaan,
uit stof.^ die aan het draaien raakto en waarvan wereld
bollen zich afscheidden. Dia bollen waren eerst gloeiend
ook onze aarde die afgekoeld is. Hoe echter h t leven
op de aarde is gekomen verklaard men niet, ook Haeckel
niet, al tracht bjj hst te doen, door als eerste vorm van
leven te nemen de moré e, #oa soort kleine vormlooze
lichaampjes. Uit deze monéro zonden zich alle vormen
hebben ontwikkeld tot den aap en den menscb. Haeckel
geef op die wjjze van den nnnsch een stamboom en
neemt daarbjj aan 25 trappen van ontwikkeling.
dien stamboom ontbreekt echter sohakel tnsTchen
aap en menscb, en daarom deugt die stamboom niet.
Mon heeft wel gemeend, dat men den overgangsvorm had
gevonden, maar het bleek later niet zoo te zgn. Ook het
aog voortbiBtam van een der overgangsvormen, 't vogel*
bekdier, was volgens spr. een bewjjs voor de ondeusde-
lykheid van den stamboom van Haeckel.
Neemt men echter aan, dat het met die afstamming
van den men ch in orde is, dan bljjft toch nog altjjd de
vraag, hoe bet eerste leven is ontstaan.
Daarover is ook in vroeger eenwen veel strjjd gevo-rd.
Er waren er, die geloofden dat het eorst? leven uit reb
zelf was onts'aan. Dat idee heeft men echter later w:er
losgelaten, totdat door den bekenden Pasteur ten duido-
jjkste was bewezsn, dat geen Lven uit zic'a zelf oatstond.
Die leer van Pasteur is zoo zeker, dat de hedendaagsche
genees- en heelkunde daarop berusten,
oorts beri»p spreker zich nog op verschillende ge
leerden o. a ook prof. Hago da Vries, om aan te toonen
h:e zwak de hypothese van Haeckel staat en hos ook
de variabiliteit der soort door hen aan banden is gelegd
om ten s'otte met een enkel woord er op te wg -.en, hos
in de oude aardlagen geen enkel spoor van die eerste
levensvormen wordt asngetrofiHn en hot resultaat der
diepzeeinderzoekingen ook doet twgfelen aan ds waarh.iid
van Haeckels stelling.
Spr. meeat hiermede voldoende aangetoond te hebben,
lat de evolutieleer onhoudbaar is en herinnerende aan de
uitspraak van Haeckel zelf, concludeert hjj, dat het leven
moet zjjn ontstaan door een boven natuurljjke maeht,
ins door God, on waar het socialistisch systeem op die
evolutieleer is gebouwd kan men er u't besluiten, dat
dat sy teem een droombeeld is, waarvan niets kaa komen.
Daar het uur om was, werd tha-.s h it woord gegeven
aan den heer Lu'tj-s.
Deze beg met te zeggen, dat het hem aangenaam
waro gewoest indien de heer Nujjens, die zcooel o er
de evolutieleer hoeft gezegd, begonnen was mot veorop
te stellen, wat hjj onder evolutie verstaat, waat het
hangt er veel van af, wat men onder dat woord ver
staat. Spreker verstaat onder evolutie een op een
volgende rjj van gebeurtenissen van welke de eene
uit de andere voortvloeit. D*t is wat we dagolijksch
om ons hoen zien. Van deze leer heeft mon een stuk
genomen om te verkrijgen een verklaring van den
groei der d ngen on daaruit heeft men ten slotte ge
poogd spr. legt den nadruk op dat woord gepöó -d
te verklaren het ontstaan van werelden, van een
zoanestelsel als het onzo.
Door sterrekundigen is het voorts reeds uitgemaakt
dat de zon thans in een periode is, die de aarde al
langen tijd geleden heeft doorgemaakt.
Wat tegen de evolutieleer door den heer Nujjens is
aange oerd, doet, meent hjj, daaraan niet den minsten
aibreuk. Wat hjj heeft gezegd en aangehaald bewijst
niets anders dan dat de wetenschap zich kan vergissen
doch dat erkent de wetenschap zelve ook. Nergens
vindt men zoo groote oerljjkheid als in de wetenschap-
peljjke wereld De heeren der kerk mochten duaraan
wol eens een voorbeeld nemen. Do watenschap zeg',
nie Zoo is het, maar erkent dat ze dwalen kan.
Spr. wil de heer Nujjens niet volgen in het doolhof
van bjjpaden door dezen ingeslagen, doch wil uit het
gesproken de hoofdzaak nemen.
De heer Nugens heeft willen betoogen, dat als het
monisme van Haeckel niet waar is, men moet aanne
men, dat het leven op de aarde is geschapen d ror God.
De waarheid van deze stelling spreker gelooft wel dat
Haeckel dat gezegd heeft trekt hg in twgfeh De
vraag is of er dan nog geen andere verklaring mogelgk
is. Spreker beschouwt de zaak zoo De mensch zoekt een
ve klaring van zgn hierzgi, dat is den menscheljjken
geest al ingeboren, dat is zgn leven. De godsdienst
heeft een eerste poging aangewend, dat te verklaren
en ook de wetenschap heeft pogingen daartoe aange
wend. Nu haalt spreker ruimer adem ten opzichte der
wetenschap als ten opzichte der kerk. De wetenschap
zegt, wg zgn zoekende, wg kunnen falen, maar blgven
doorzoeken. De kerk zegtIk geef deze verklaring en
zoo is het. In de laatste verklaring kan men zeggen
bevrediging te vinden, maar waarin schuilt dan die
bevrediging voor den menscheljjken geest, wiens hoofd
eigenschap is, dat hg door wil blgven zoeken.
De evolutieleer is ons als het ware in het hoofd
ingeplant. Zjj heeft zich baan gebroken, trots de agitatie
van de kerk tegen die leer. De wetenschap legt zich
niet neer bjj de verklaring van de kerk.
En als men moet aannemen, dat God op zekeren tij 1
dwereld heeft geschapen, dan rjjst toch de vraag
Wat deed Hjj voor dien tjjd?
Eu neemt men aan dat Gids dadea bg de SjheppinS
begonnen, dan moet er ook aan die daden, dns aan het
bestaan van God, een einde komen,
D.arom kan spreker niet gelooven aan een God, kan
hg zich niet neerleggen bg de verklaring der kerk en
is bg een voorstander van het vrjje natuutoiderzoek.
Dat is het groote principieele verschil met den heer
Nujjens. Dat onderzoek ondeidrnkt, belemmert de ktrk
juist, tegen de bedoeling van Jjzus in.
Al de geologische onderzoekingen van de aardkorst
kan men toch maar niet aan den kant zetten, gea' spreker
voort, ea deze hebben toch duidelijk aangetoond, dat al
deze aardlagen niet zgn een gevolg van den zondvloed.
Ii die aardlagen heeft men overbljjfsslen van dieren en
planten gevonden, die er op wjjzen, dat op onze aarde
geleefd hebben dieren, die thans niet meer b;staan, dat
onze aarde aan den noordpool bjjv. heef; gehad een veel
hooger warmtegraad dan tegenwoordig en daaruit heeft
men afgeleid, dat de zon thaus nog verkeert in een
periode, die de aarde reeds hoeft doorgemaakt.
Als man verder de theorie der soorten van variabiliteit
most verwerpen, dan zou men nooit hebben kunnen
vinden, die vormen, die thans niet meer bestaan. Juist
die soortveranderingen maken de evolntisieer aannemeljjk.
Dat wg die evolntie niet in ons leven zien, komt doordat
ons leven ton opzichte van de millioenen aardwentelingen
om de zon slechts een seconde is.
Dat Darwin nog spreekt van een onbegrepen kiacht
weet spreker, maar juist daarom zegt Darwin ook dat
hjj van die kracht niets weet. Zoo is 't met spreker
ook, hjj kan niet gelooven aan G;d, omdat hg er niets
van weet. Dat bjj niet gelooft aan God, zoo stellig heeft
spreker zich looit uitgedrnkt. Als men God aanneemt
als hebbende een begin, dan moet Hg ook hebben een
einde. Doet men dat niet en zegt men God is oneindig,
is overal, al het bestaande is God, dan verkondigt men
het pantheï me en komt men als Gordiano Bruno, die
voor het Vatlcaan ve'brand werd, ia strjjd met de
katholieke leer.
M»ar al neemt msn aan: God in al het beHaande, dan
nog heeft men niets verklaard, dan heeft men er zich er
van afgemaakt, evenals door het scheppingsverhaal.
Da bevredigende oplossing van deie zaak zal men dan
ook naar spr. mesnt, nooit vinden, onze geest zal ruste
loos blgven zoeken, dat is ons leven.
Dj evolntielier openbaart z'c'i in de beschaving en in
de kunst, dat zal niemand kannen ontkennen, die evolu
tieleer kan men niet aannemen als ze niet tjegep ast kan
worden in het leven der dieren. Waar men se in de
beschaving opmorkt, moet men de ljjn doorzetten tot
het einde toe.
Haeckel heeft met zjjn monisme sncces gehadDarwin
heeft zich een onsteifelgken roem geoogst met zgn varia
tion der huisdieren en waar men bg de veredeling ook
van planton en vrachten in betrekkelgk korten tgd al
zulke uitkomsten heeft verkregen, daar valt langs de wet
der anologie het ontstaan der soorten over zooveel langoren
tgd, gereedelgk te verklaren.
Waar dus de evolutieleer niet is aangevallen, bljjft
over te disputeeren over de geweldige vraag: Hoe is 't
eerste leven ontstaan
De geleerden zgn daarbg ook u'tgegaan van de hypo
these, dat de eerste vorm van leven op aarde is gekomen
door kosmische stol, door de meteoren, doch de weten
schap geeft dit als hypothe e en niets me.r, en laat
andoren geheel vrjj om dat te gelooven of niet.
Met de kerk is dat anders: zg leeraart: zoo is het,
en wie dat niet gelooft, wordt vervloekt. Da wetenschap
zegt niet gevonden te hebben de waarheid. Dat zegt
spreker ook niet. Voortdurend zjjn wjj zoekende en al
zoekende dwalen wg. Daar tegenover staat de kerk, wier
leer in strjjd is m t alles wat we rondom ons zien.
Tegen die leer zal spreker steeds opkomen, ook daarom
omdat ze niet geeft de waarheid. Er is in de katholieko
kerk een eso'herische en een ex therische leer. De eerste
is voor djn priester, de laatste voor hot volk. Daor
die leer wil men de kinderen als kinderen behouden.
Daartegen zal spreker steeds opkomen.
Na een korte samenvatting van hetgeen spr. thans van
den heer Nujjens ve wacht n.l. een verklaring van het
woord evolutie, een verklaring hoe de diervormen ver
dwenen zgn en een aannemelgke verklaring van hst ont
staan van het leven.
Bjj voorbaat wjjst hjj er op, dat het niet aangaat te
zeggen God heeft alles geschapen, dat bewjjst evenmin
iets als hst beweren, dat het vanzelf kon ontstaan. Als
men zegt, dat God het geschapen heeft, dan moet men
beginnen te verklaren wat God is en aantoonen, dat God
of buiten de natuur is, of in de geheele natour, overall
maar in het laa'.Bte geval is cr geen plaats b.v. voor den
luivel. Zegt min God is onbegrgpeljjk, dan antwoordt
spr. daaropgoed, maar dan moet men niet spreken over
wat men niet begrjjpt. Een beroep op den bjjbel als
Gjds woord helpt evenmin, d- Mohammedanen zeggen,
da', de Koran Gods woord is, anderen h'.bben weer een
ander boek, dat geeft dus de grootste verwarring.
Daar het intussch*n ruim 10 uur is geworden en
sprekar's tgd om is, eindigt hg, waarna een kleins pauze
wordt gehouden.
Na de pauze is het woord weer aan den hee Nogens.
De heer Nnjjens zeide teleurgesteld te zgn o-er het
geen hg van den heer Luitjes had gehoord. Waar
gemeend had een principieel debat te mogen verwachten,
had de heer L zich daaraan niet gehouden. Deze had
behilve tegenspraak van hetgeen hg in de vorige ver
gadering had geiegd, gegeven een cut sas in geologie en
pantheologie. Daarbg had hjj echter esn paar flaters
begaan. De heer L. had nameljjk gesproken over een
fossiel, gevonden bg Maastricht, dat men eerst hield van
bat ovetblgfsel van een mensch uit het zondvloedtgd-
perk, doch dat later block een voorwereldljjke sprink
haan te zjjn en thans bewaatd wordt te Parjjs. Dat is
onjuist, het fossiel wordt bewaard te Haarlem in Tey'ers
museum en is gebleken te zga een schildpad. Voorts zegt
spr., dat B uno niet is verbrand voor het Yaticaan, maar
op een plein daar ver van af. Voor het overige heeft
