Honderd en negende jaargang.
DAGBLAD ¥001, ALKMAAR EN OMSTREKEN.
Dit mm ïjBstaal nil 2 Mi
Grondwetsverandering.
No. 16.
1907.
ZATE1DAG
Prijs dar gewene advertentiën
19 JANUARI
BINNENLAND.
Deze Courant wordt eiken avondbehalve op Zon- en
Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per 3 maanden
voor Alkmaar f 0,80; franco door het geheele Kijk f
Afzonderlijke nummers 3 Cents,
Telefoonnummer 3.
Per regel f 0,10. By groote contracten rabat. Groote
letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N.|V. Boek- en Handelsdrukkerij
v|h. HELBMs, OOSTMK ZOON Voordaia O 9.
Een gewichtige, zoo niet de gewichtigste vraag,
waarvoor de wetgevende macht tegen het einde van
de tegenwoordige wetgevende periode hoogstwaar
schijnlijk zal komen te staan, is dezeof de wijze
waarop nu een verandering van de grondwet moet
plaats grijpen, behoort te worden gehandhaafd.
Zooals men weet, schrijft de grondwet voor, dat de
aan te brengen wijzigingen eerst bij de wet moeten
worden vastgesteld. Daarop moet eene ontbinding
van de Staten-Generaal volgen. De nieuwe Kamers
nemen dan de wijzigingswetten weder in overweging
en kunnen ze niet aannemen, indien zich niet 2/3
der uitgebrachte stemmen voor de herziening ver
klaren. Aldus de grondwet in haar 194ste en 195ste
artikel.
Van drie zijden is de vraag of deze artikelen
onveranderd kunnen blijven, reeds aan de orde ge
steld en ontkennend beantwoord. Vooreerst meenen
wij door prof. Oppenheim in de Koninklijke Academie
van Wetenschappen het verslag is nog niet
verschenen, zoodat we ons hebben moeten tevreden
stellen met het weinige, door de nieuwsbladen om
trent de daar gehouden rede vermeld. Daarna kwam
een ontkennend antwoord van mr. J. A. van Hamel
in de Vragen des Tijds van November j.l.,' terwij
ten slotte ook de Gids van December in ontken-
nenden zin heeft gesproken bij monde van den
Groningschen hoogleeraar Krabbe.
Hoe komt het, dat de wijze van grondwetsher
ziening, die, behoudens een enkele wijziging, sedert
1814 heeft gegolden, zoo in ongenade is gevallen?
Wat is de reden, dat tegen de artikelen 194 en
195 der grondwet een veldtocht is geopend, die
misschien op geheele vernietiging dier voorschriften
zou uitloopen, indien volgens het oordeel van som
migen zich geen redenen van opportuniteit, van
praktische politiek tegen een algeheele terzijde
stelling verzetten? Welke bezwaren kleven die
artikelen aan, dat men eigenlijk het liefst daarover
het doodvonnis zou uitspreken
Gaan wij eens na, wat bovengenoemde schrijvers
hierop antwoorden en welke veranderingen door
hen worden aanbevolen, daarbij zelf natuurlijk zoo
objectief mogelijk blijvende en niets gevende, dan
de meening van deze drie schrijvers.
Als een groot bezwaar vinden we dan aange
geven, dat tengevolge van de bewuste artikels de
grondwet zoo ontzettend moeilijk veranderd kan
worden en dat die wet daardoor zoo dikwijls stoornis
heeft teweeg gebracht in de ontwikkeling van ons
staatsbestuur, zoo dikwijls heeft verhinderd dat ons
recht gelijken tred hield met de eischen der samen
leving. Zoo wordt op rekening van onze moeilijk te
wijzigen grondwet geschreven, dat de administratieve
rechtspraak zoo laat en dan nog slechts onvolmaakt
tot stand zal komen. Zoo wordt ten nadeele van
onze grondwet aangevoerd, dat een goede regeling
van het defensiewezen door baar is belemmerd
dat het onteigeningsinstituut zich niet naar de be
hoeften der maatschappij heeft kunnen ontwikkelen
en nog veel meer. Stoornis, stoornis en nog eens
stoornis in den geregelden groei van onze staats
instellingen en van ons recht. Ziedaar zeker geen
gering bezwaar
En stond daar nu nog maar eens tegenover, dat
de grondwet altijd was toegepast! Dit is echter 't
geval niet. Heeft onze grondwet volgens den een
groote belemmering veroorzaakt, volgens den ander
is er geen wet, die aan grootere minachting heeft
blootgestaan, wier geest en bedoeling minder is
nageleefd, dan juist de grondwet. Dit komt telkens
bij een grondwetsherziening aan het licht. Geen
herziening gaat voorbij of men grijpt haar aan om
de grondwet de nationale wet bij uitnemendheid,
zooals men wel eens zegt weer in overeenstem
ming te brengen met de praktijk. En pas is die
overeenstemming verkregen of ze wordt ook alweer
verbroken om bij een volgende gelegenheid weder
hersteld te worden een praktijk die uitgesloten zou
zijn als de grondwet gemakkelijk te herzien ware.
En hier komen we nu aan een tweede, een zeer
groot bezwaar Waar zulk een omspringen met de
grondwet zoo weinig aanstoot schijnt te geven, waar
het rechtsgevoel zoo weinig gekwetst wordt door
een dergelijke handelwijze, zal het daar tot de on
waarschijnlijkheden behooren, dat men op een ge- I
geven oogenblik de heele grondwet op zijde zet P
ls daar m. a. w. het gevaar niet groot voor een
revolutie Men laat dan ook niet na er de aan
dacht op te vestigen, dat in de artikelen 194 en
195, die een herziening zoo bemoeilijken, dat in
een zoo bezwaarlijk te veranderen grondwet 't zaad
van revolutie ligt, dat omwentelingen en uitbarstingen
door haar bevorderd worden.
Voorwaar een treurig beeld van de wet die, zoo
als Thorbecke eens schreef, een nationale kracht
behoorde te zga.
Hoe nu aan dien onbevredigenden toestand een einde
te maken Eenstemmig zjjn de schrijvers, wier
meeningen wij hier weergeven, van oordeeldoor
wet en grondwet op een lijn te stellen door geen
verschil meer tusschen beide te maken door den
wetgever dezelfde vrijheid van veranderen ten aan
zien van de constitutie te geven als hij ten opzichte
van een gewone wet bezit. Doch terwijl nu de een,
meenen we, den wetgever onmiddellijk die vrijheid
zou willen verleenen, onmiddellijk tot die gelijk
stelling zou willen overgaan, is men van den anderen
kant van oordeel, dat een dergelijke overgang te
snel zou zijn. Niet is men die meening toegedaan
omdat men bevreesd is, dat de wetgever van zijn
vrijheid misbruik zou maken niet, omdat men bang
is voor onbekookte herzieningenneen, want de
wijze, waarop men grondwetsherzieningen bij ons
pleegt voor te bereiden, geeft waarborgen genoeg
voor een ernstige en kalme overweging Maar men
is van oordeel, dat rekening dient gehouden te
worden met het feit dat we nu bijna een eeuw on
der het gewraakte stelsel hebben geleefd, en niet
minder met deze andere omstandigheid, dat sommige
maatschappelijke klassen wel degelijk door de vrees
bevangen zjjn, dat, wanneer men de grondwet met
een gewone wet gelijk gaat stellen, een andere
klasse, die misschien weldra door uitbreiding van
kiesrecht zeer grooten invloed zal krijgen, van dien
invloed zal gebruik maken om alles ondersteboven
te keeren. Daarom dient er, althans voorloopig,
verschil tusschen de grondwet en de gewone wet te
blijven bestaan.
Nu is het echter de groote vraag, op welke wijze
er dan verschil zal worden gemaakt.
Dat daarvoor niet in aanmerking kan komen de
versterkte meerderheid, n.l. het vereischte, dat 2/s
der uitgebrachte stemmen zich voor herziening
moeten verklaren, daarover is men het eens. Want,
vraagt men, waarom die buitengewone meerderheic
alleen voorgeschreven voor de grondwet, waarom
ook niet voor gewone wetten, die dikwijls onder
werpen regelen van veel meer of van even groot
belang als de grondwet, dikwijls veel dieper ia het
maatschappelijk leven ingrijpen dan de grondwet
Waarom den wetgever een beslissing ten aanzien
van de grondwet zoo moeilijk gemaakt, terwijl men
hem volle vrijheid laat ten opzichte van onder
werpen, die vaak van het grootste belang zijn
Men denke slechts aan het privaatrecht, aan het
eigendomsrecht En waarom, als men van meening
is, dat door die verhoogde meerderheid een wet van
hooger gehalte, van hoogere waarde verkregen wordt,
waarom dan zoo'd betere wet alleen voor de onder
werpen in de grondwet geregeld, waarom niet voor
onderwerpen van even groot belang Waarom
hebben deze geen aanspraak op zoo'n wet van hooger
gehalte Zou men dus die buitengewone meerder
heid eigenlijk niet voor alles voor moeten schrijven
Zeer zeker. Men doet het echter niet. Maar dan is
ook niet in te zien, waarom die 2/3 voor de grond
wet moet blijven bestaan.
Bovendien kleeft aan die versterkte meerderheid
nog dit bezwaar, dat een kleine minderheid elke
herziening, elke verandering der grondwet kan
tegenhouden. Voorstellen tot grondwetsherziening
in eerste instantie met meerderheid, misschien met
groote meerderheid door beide Kamers aangenomen,
kunnen in tweede instantie vallen als slechts 17
(iets meer dan 1/3) leden der Eerste Kamer zich er
tegen verklaren. Zoo blijft de oude grondwet, een
product van vroegere geslachten, bestaan, waartegen
zich in eersten termijn beide Kamers, in tweeden
termijn de Tweede Kamer en 33 leden der Eerste
lebben verklaard. Is het nu een gezonde toestand,
dat een wet door de groote meerderheid veroordeeld,
tengevolge van het optreden van een zeer kleine
minderheid, die gekant was tegen herziening, kan
blijven bestaan Is het een gezonde toestand, dat
een wet die, toen ze gemaakt werd misschien goed
moge geweest zijn, doch niet meer past voor de
tegenwoordige omstandigheden, niet gewijzigd kan
worden, omdat 17 van de 150 leden der Staten-
Generaal tegen verandering zijn Immers, neen
Maar dan is die verhoogde meerderheid ook ver
oordeeld.
Aldus de meening over de nu gevorderde buiten
gewone meerderheid.
Maar ook de nu voorgeschreven ontbinding der
lamers kan geen genade vindenomdat ze niet
anders dan belemmerend kan werken. Immers door
de wetten welke de grondwet zullen wijzigen en
waarover de nieuw gekozen Kamers moeten stemmen,
aan te nemen, spreken de zittende Kamerleden hun
doodvonnis uit: de Kamers moeten ontbonden worden.
Zullen ze herkozen worden Zal het Ministerie moeten
vallen? Men begrijpt dat dergelijke overwegingen
niel heel gunstig moeten werken op de mogelijkheid
eener herziening. Dus ook de pen door de ontbinding.
Maar wat willen de geciteerde schrijvers dan
Daarover een volgenden keer.
Prias Hendrik.
Het vertrek van Prins Hendrik naar Schwerin is
bepaald op 24 Januari a.s.
STederlandfich Belgische commissie.
Naar aanleiding van het bericht van de Nieuwe Cm-
rant over da NederlaBdech-Bdgische commissie met den
Franschen naam »Commis3ion hollando-beige pour l'étude
des questions éeonomiquee concernant les intéréts des
deox pays* sehrjjft het Handelsblad van Antwerpen
»Wjj vernemen, dat de Commission hollando-belge
eene eerste vergadering zal honden, rond einde Januari.
«Daar ons van bevoegde zjjde geruststellende inlich
tingen werden verschaft, aangaande het standpuni van
de Vlamingen ten overstaan van die commissie en daar
wg de pogingen der Nederlandsche leden van de com
missie op deren weg geenszins willen tegenwerken, zoo
zullen wjj ons, in afwachting, vaa verdere opmerkingen
onthouden.
Alleen bewjjst de samenstelling der Belgische com
missie, zooals zg nu is, dat wg volkomen geigk hadden,
in naam van de Vlamingen alarm te roepen.*
De Kamerverkiezing te Ude.
Io verband met de aanstaande Kamerverkiezing in het
district Ede, zal de candidaat der antirevolationnaire
P*rlÖ) jhr. S, vaa Citters, voor de kiezers optreden
Maandagavond te BarneveldWoensdagavond te Ede en
Vigdagavoad te Veenendaal. Dinsdagavond treedt dr. De
Visser op te Scherpeazeel. Voor de sociaal-democraten
spreekt Maandag te Ede ds, A. van dor Heide, prod, to
Britswerd.
Hed.-Ouitsch Testlglngsverdrag,
Op 29 Januari zal in werking treden het tusschen
Nederland en het Duitsche Rjjk gesloten vestigingsverdrag.
Van dien datum af zullen onderdanen van elk dier
tf gken om aanspraak te kunnen makers op hot recht om
zich binnen het gebied van het andere Rjjk te vestigen
of bg voortduring of tgdelgk aldaar te verblijven be-
houdens naleving va 3 de daar geidende wetten en ver
ordeningen in het bezit moeten zjjn van een geldig pas
poort of wel znllen da in Daitscblaad gevestigde of ver-
bljjvende Nederlanders mosten zjjn voorzien van een door
don Commissaris der Koningin afgegeven nationaliteits-
bswjjs en de in Nederland gevestigde of verblgvende
Duifschers van een door de bsvoegde Duitsche autori
teiten afgegeven »Heimatschein« welk laatste stuk evenals
het nationaliteitsbewgs binnen de laatste vgf jaren TÓór
dea dag van de vortoonsng moet zjjn afgegeven of voor
vernieuwing geteekand en de handteekeniag van den
houder most dragen.
Wegens da beteekenis, die aan het nationaliteitsbwjjs
voor in Duitschland gevestigde of verblgvende Nederlanders
is gegeven acht de Minister van Binnenlandsohe zaken
bet ze??r ge^oascht, dat do behandeling van aanvragen
om afgifte of »voor vernieuwing afteekenen* van zoodanig
bewgs, onder welke behandeling ook is te verstaan mede
deling aan den belanghebbende van eveatueele bezwaren
of te vervullen voorwaarden, steeds ten spoedigste ea op
de meest doelmatigste wjjze plaats hebben.
De Commissarissen der Koningin hebben de Burge
meesters der gemeenten in Nederland met het bovenstaande
in kennis gesteld onder mededeeling dat het voor ver
nieuwing afteekenen van de natioaaliteitsbswgzen door
hen behoort te geschieden.
Bescherming v»n kinderen enz.
Door het Nederlandsch Verbond van vakvereenigingen
en de S. D A. P. is aan de vakorganisaties ea be-
stnurdersbonden eene oproeping verzonden tot bijwoning
van een den 2en Maart a. s. te Amsterdam te houden
landelijk propaganda-eongres ter bevordering van
meerdere bescherming van kinderen, beperking vaa
arbeidsduur voor volwassenen en afschaffing, respec-
tievelg'k beperking van nachtarbeid.
De volgende punten zullen aan de orde gesteld
worden
le. De arbeidsduur voor volwassenen moet wettelijk
worden vastgesteld op ten hoogste 10 uur per dag
2e. De nachtarbeid most worden afgeschaft in
allo bedrijven, waar hij niet absoluut onontboerljjk is
en moet worden beperkt tot hoogstens 8 uur per etmaal,
indien hij moet worden toegestaan
3o. Het verbod van k nderarbeid moet uitgestrekt
worden over allo bedrijven en de leeftijdsgrens van
het besohermde kind moet worden vastgesteld op
minstens 14 tot 18 jaar.
Inleiders zijn de heeren Mr. P. J. Troelstra Henri
Polak, F. M. Wibant, J. Oudegeest, H. Spiekman en
ar. L. Heyermans.
Onderzoek nur handelstoestanden.
Da Naamlooze Landbouw- en Handels vereen igi.ug te
Lajigendjjk zot haar onderzoek naar de haadolstoastasdea
ia het buitenland voort. Maandag 21 dezer zal voor
deze vereeaiging da derde reis worden ondernomen door
de heeren J. G, Huseloop on Corn, de Geus. Daze reis
z&i vaa langoren duur zjja dan de beide vorige, daar
behalve de bïlaagrgkste steden van Duitschland ook Praag,
Luizen en Ztlrich in het reisplan zjjn opgenomen.
De weïdadlgheldszegels.
Ia een stukje oïer de we'dadighaidszegels schrijft
het Hbld o. m.:
Nog slechts enkele dagen, de 21e Januari is de aller
laatste, en da weldadigheidszegels, uitgegeven door de
AmBterdamsche Vereenigiog ter bistrgding van da Tu
berculose, zuilen niet meer geldig zga. Die laatste dag,
door de philatolistea waarschijnlijk met verzameiaarsgenot
tegemoet gezien, komt voor de monschlieveade vereeni-
ging en voor de igders, die zij steunen wil, helaas veel
te vroeg, Waet al is er flink gekocht ie die enkele
kon na 3 Januari zjjn nog ongeveer 120.000 zegels
verkocht het resultaat heeft de verwachtingen toch
allesbehalve overtroffen. Hoeveel de totale verkoop op 't
oogenblik bedraagt, valt niet nauwkeurig te bepalen,
maar zeker is die iets meer dan 1 millioen zegels.
Ontbinding der Evangelische IJnle.
Het mag bekend worden verondersteld, dat de vrjj-
zinnig-hervormde landelgke organisatie «De Evangelische
Unie* den laatsten tjjd slechts een kwjjnend bestaan
heeft geleid, kwjjnend hoofdzakelijk ten gevolge van de
werkzaamheden van jongere, provinciale vereenigingen
met een geljjksoortig doel als de Unie, nameljjk de be
hartiging der belangen van de vrjjzinnigen in de Her
vormde kerk.
De afdeelingen der Unie in den lande verdwenen suc
cessievelijk, meestal opgaande in de provinciale organi
saties, en vrjjwel alleen in Noord-Holland bleven Uuie-
afdeelingen tot nu toe voortbestaan.
Thans is te Amsterdam naar het Hbl. verneemt in een
gisterenmiddag in het Odéon onder presidium van dr. C. J.
Niemeyer uit Bolsward gehouden vergadering besloten tot
ontbinding der «Evangelische Unie* over te gaan. Alle afge
vaardigden, te zamen 25 afdeelingen vertegenwoordigend,
hechtten hun goedkeuring aan dit besluit, order voor
behoud dat in de door do Unie gevolgde richting door
de provinciale organisaties zon worden voortgewerkt.
Hst batig saldo der rekening van de Unie, tea bedrage
van ongeveer f 114, zal overeenkomsig de statutaire
bepalingen gestort worden in de Algemeene Synodale
Weduwenbeurs.
De afgevaardigden der Noordhollandsche Unie-afdeelingen
hielden nog een navergadering, ten einde een comité te
benoemen, dat vóór Mei a.s. esc reglement voor de nu
te vormen Noordhollandsche provinciale Vereeniging zal
ontwerpen. In deze commissie werden verkozen de pre
dikanten A. J. Adriani te Warmenhuizen, J. T. Tenthcff
te Hoorn, W. Schuurman te Hauwert, D, Eilerts de
Haan te Heiloo en J. C. Pool te Oudorp.
Rechtzaken.
mishandeling.
De rechtbank te Amsterdam veroordeelde Vrijdag
morgen den werkman, die de vrouw, met wie hg vroeger
had geleefd, aan de Oostenburgergracht, heeft aangevallen
en haar kris en kras messteken had toegebracht, wegens
«mishandeling met voorbedachte rade* tot 2j*ar ge
vangenisstraf. De eiech was vier jaar.
Poging tot brandstichting In een Armenhuis.
De 58-jarige mandenmaker Wilhelmus Kaldsnsnee
zonder vaste woonplaats, die uit wraak, omdat hg niet
in het Armenhuis te Amsterdam als verpleegde werd
opgenomen, op 1 November trachtte het Armenhuis in
brand te steken, werd gister door de 5e kamer der Recht
bank te Amsterdam veroordeeld tot één jaar gevangenis
straf. Het O. M. had tegen den man, die in 1881 in de
kolonie Veenhuizen ook brand stichtte en daarvoor tot
zes jaar tuchthuisstraf werd veroordeeld, 10 jaren ge
vangenisstraf geëischt.
Diefstal.
Een 77-jarige evangelist verscheen gisteren als getuige
▼oor de 5e kamer der Rechtbank te Amsterdam. Ik zat,
vertelde hg, op een Zondagavond van Juli in mjjn voor
kamer, toen ik zag dat mjjn huishoudster erg onrustig
deed. «Wat hsb-je toch?" vroeg ik. «Ik heb je klein
zoon gezien. Ik moet eren naar boven" zeide de huis
houdster. Zg ging naar boven en vond toen op het zolder
kamertje van mjjn kleinzoon «hg heet naar mjj, helaas"
een meisje Mjjn huishoudster was daarover allesbehalve
gesticht ea joeg haar de trap af. Ook mjja kleinzoon
ging weg. Van hem, die door zjjn vader de deur uitge
gooid was, maar met wien ik 't nog eens probeeren wilde,
kreeg ik een briefje, dat bjj niet meer terugkwam.
»Het wordt avond, ik moet toch eens kjjken of het
kamertje gesloten is", zei de huishoudster. Ik ging mee.
Het kamertje stond open. «Hé, daar staat een koffertje
onder het ledikant", zei de huishondster. Ik tilde het
op, het was zwaar. Ik deed open en vond er messen,
lepels, beddelakons enz. in, alles gemerkt mst den naam
«Café Restaurant Parkzicht", waar het weggejaagde meisje
gedi-nd had.
Het O. Mmr. Boll, eischte 6 maanden gevangenis
straf tegen den afwezigen beklaagde.
Uit de Pers.
Een klesche vergelijking!
De Standaard bsvat order het hoofdje «De Nsderland-
sche RVissoeli* de volgende driestar.
Met Wessals' benoeming staan we voor een gelijk
geval als met Raissosli bg Tangsr.
Ds Maghzen hid bitter last vaa diea woelwater, die
stam na stam tegen den Sultan opstookte, en opealjjk
in verzet kwam. Riissoel was de prinoipieele anarchist.
Toea is men zoo dwaas geweest, om dienzclfden
Raissoeli een officieels bsnoeming te geven, om van
hem af te zga, en dien stokebrand onschadelgk te maken,
Ea juist zoo gaat 't nu hier.
Weasels was da beruchte Haven anarchist. Het stond
steeds te vreezen, dat men weer last van hem hebben zou.
En zie, nu benormt ook oazs Minister dies man in
een Rsgeeringspcst.
We zagen met genoegen, dat ook andere orgassn
der pars er op aandringen, dat deze zaak in do Kamer
aan scherpe keur onderworpen worde.
Het geval is zoo ernstig, dat de benoeming volledig
gerechtvaardigd of teruggenomen most worden.
En kan dat niet, dan zou een motie van afkeuring
stellig niet mogen nitbljjven.
ALKMAARSCHE COURANT
i'i nu i wi'K mw na»—urn mi
