No. 65.
Honderd en negende jaargang.
1907
DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
MAANDAG
18 MAART.
Verkiezing van één Lid van
den Gemeenteraad.
BINNENLAND."
Deze Courant wordt eiken avondbehalve op Zon- en
Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per 3 maanden
voor Alkmaar f 0,80franco door het geheele Kijk f I,
Afzonderlijke nummers 3 Cents.
Prijs der gewone advertentiën
Per regel f 0,10. By groote contracten rabat. Groote
letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N.|V. Boek- en Handelsdrukkerij
v|h. HEEMs. OOSTEB ZOONVoordam O 9.
3e Kiesdistrict.
Uit Hof- en Hoofdstad.
Telefoonnummer 3.
Do BURGEMEESTER van ALKMAAR, brengt
overeenkomstig Art 51 der Kieswet, ter algemeene
kannis, dat op Dinsdag den lOen Blaart a.s
van des voormiddag» O tot des namiddags 4 sre,
by hem opgaven van candidates kannen worden inge
leverd ten Stadshuize alhier, voor de verkiezing van
één lid wan den Gemeenteraad ln het Se
kiesdistrict.
Voor zooveel noodig wordt herinnerd, dat de op
gaven moeten onderteekend zjjn, door ten minste 28
kiezers, bevoegd tot deelneming aan de verkiezing in
dat Kiesdistrict en dat de inlevering moet geschieden
persoonljjk door één of meer kiezers, die haar hebben
onderteekend,
Formulieren voor de opgaven zjjn ter Secretarie
kosteloos verkrijgbaar.
Alkmaar, De Bargemeester voornd.,
11 Maart 1907. G. RIPPING.
Alkmaar, 18 Maart.
"Wanneer vroeger het woord Jena door een
Franschen mond werd uitgesproken, wekte het de
gedachte op aan iets roem- en zegerijks. Een eeuw
geleden ging dit woord over veler lippen in het
najaar van 1806 had immers daar de beslissende
slag plaats, waarin de Pruisen zoo'n groote nederlaag
leden. Voor Duitschland beteekent „Jena" thans
nog de vernedering, voor Frankrijk daarentegen
waren aan dit woord slechts aangename herinneringen
verbonden. Dit laatste zal in de naaste toekomst
anders zijn. Wanneer thans een Franschman het
woord „Jena" hoort, dan zal hij denken aan de
verschrikkelijke ramp, welke de vorige week zijn
land heeft getroffon en welke er het hare toe heeft
bijgedragen om 1907 voor de menschheid een ramp
jaar te doen zijn. Men weet wat het lot is geweest
van het Fransche oorlogsschip, dat met den eervollen
naam „Jena" werd gedoopt. Het bevond zich, wijl
de machines nagezien moesten worden, in Toulon,
een der beste oorlogswerven van Europa, in een
der droogdokken, inhammen in het land, welke
door groote doksluizen van de havenbassins zijn
afgesloten en geheel leeggepompt kunnen worden.
Aan boord van dit schip ontstond een ontploffing
en de schokdien deze tengevolge had was zoo
hevig, dat de bevolking van Toulon aan een aard
beving dacht en onmiddellijk de huizen verliet. Op
de eerste ontploffing volgden er andere en 't schip
geraakte in brand. Een groot deel der bemanning
kwam in de vlammen om en een ander deel vond
den dood op de steenen van het dok. Er ontstond
aan boord van het schip een paniek, en ook hier
heeft men weer het verschijnsel gezien, dat de
menschen hun verstand niet gebruiken in de ure
des gevaars. Vele matrozen hadden vlak bij hun
voeten touwen liggen, waarlangs zij veilig naar
beneden hadden kunnen komen aan de grootste
wanhoop ten prooi sprongen ze evenwel over boord
en werden op den bodem van het dok verpletterd.
Welke de oorzaak van de ramp is, weet men nog
niet. Er is gemeld, dat er moedwil in het spel was,
maar dat schijnt gelukkig niet waar te zijn. Dat
zou nog erger wezen dan de aanslagen van een
Ravachol en een Henry, welke weleer heel Parijs
deden beven. Het onvoorzichtig wegwerpen van een
sigaret, het verkeerd omgaan met granaten, het niet
nauwkeurig opvolgen der voorzorgsmaatregelen voor
het kruit, kortsluiting (de moderne veroorzaker van
vele rampen dat zijn verschillende oorzaken, welke
gemeld worden. Er is onmiddellijk een commissie
van onderzoek ingesteld (waarin ook matrozen
zitting hebben) en men moet haar rapport afwachten.
Het schijnt intusschen wel, dat er grove onvoor
zichtigheid in het spel is. De minister heeft ver
klaard, dat het onderzoek zonder aanzien des per-
soons zou plaats hebben.
De Fransche marine heeft in den laatsten tijd vele
verliezen geleden in 1905 de ramp van de Farfadet
in 1906 ontploften de ketels van de Jules Ferry
en trof de Lutin een ernstig ongeluk, en in 1907
had in drie maanden tijds een ontploffing plaats aan
boord van de Chamoisvan de torpedoboot 399 en
de Kabyle.
Hierop volgde het verlies van de Jaen Bart en
thans dat van de Jena. Er zal dan ook wel een
honderd millioen francs noodig zijn om deze verliezen
aan te vullen. Alleen dit pantserschip heeft vijna 20
millioen gulden gekost. En toch is het lang niet
een der grootste schepen het liep reeds in 1898
van stapel en had een water verplaatsing van 12000
ton. Het grootste Engelsche schip, de Dreadnought
dat „nooitbenauwd" beteekent, meet 18.800 ton,
en Japan heeft in aanbouw twee slagschepen van
19,500 ton, terwijl het nog een tweetal zal laten
bouwen van 21.000 ton. De Vereenigde Staten
krijgen waarschijnlijk ook een nieuw 20.000 tons
schip. En niet alleen de groote slagschepen, maar
ook de gepantserde kruisers worden zooveel grooter.
Duitschland heeft een tweetal in aanbouw van
11.600 ton en thans is een ontwerp gereed voor
een gepantserden kruiser van 19.200 ton
Onze „Evertsen", die wij hier in Alkmaar den
laatsten tijd zoo dikwijls hebben hooren noemen,
heeft een waterverplaatsing van 3.520 ton dit
ter vergelijking.
Die groote schepen met hun reusachtige afmetingen
zijn dan ook ware „zeekasteelen." Wij hebben
eenige jaren geleden op de werf te Wilhelmshaven
een namiddag in een groot slagschip zoek gebracht,
een groot en goedkoop genoegen men behoeft
slechts 30 ets. te betalen voor een toegangskaart
voor de werf, welke men onder begeleide van een
brandweerman mag bezichtigen. Die werf zelf is
al een bezienswaardigheid en wanneer men ziet, dat
de werklieden met afzonderlijke werftreinen naar en
van huis rjjden, wanneer men in den schafttijd de lange
straten dezer stad gevuld ziet met ware arbeiders-
bateljons dan krijgt men eenig denkbeeld van de
wijze waarop er aan de Duitsche vloot wordt ge
werkt. Wie uren in een groot slagschip heeft ge-
loopen en geklauterd van de commando-brug naar
de machine-kamers, wie heeft rondgedoold in de
honderden vertrekken, ziekenzaal en apotheek, ad
miraalssalons en matrozen-verblijfplaatsen, hem blijft
het een raadsel, dat ondanks de dikke pantserplaten
ondanks de vele waterdichte schotten, ondanks de
dubbele bodems, kortom, ondanks al die voorzorgs-
en veiligheidsmaatregelen zoo'n zeekasteel in eenige
minuten geheel verniold wordt zooals met de
Jena is geschied.
En toch is het mogelijk, toch kan een vonkje
een dergelijk kasteel in de lucht doen vliegen. Zoo
ooit, dan is voorzichtigheid hier op haar plaats.
Wanneer een oorlogsschip ligt in de haven of op
de reede van een „bevriende" mogendheid, heb
ben er feesteljjkheden plaats, worden er bals gegeven
zouden de genoodigden wel altijd denken, dat
zij op een vulkaan dansen
Celebes.
Dan 13in dezer vermeesterde, aldus werd Zaterdag
nader nit Batavia geseind, de colonne Verstese de Allahstel-
lingon. De vjjand verloor 280 dooden, 272 gevanzenen
en veel buit. Alle hoofden van verzet zjjn gesneuveld.
Poeang Tikoe is niet in de stellifg geweest. Onzerzjjds
1 dood en 3 gewond.
De crisis.
Na hit sohjjnt, dat de pogingen van mr. Gort van
der L;nden, om ook onder de partyen van reohts manpen
te vinden, bereid om zitting te nemen in een door hem
te vormen Kabinet, niet mot gunstigeu uitslag zjjn be
kroond, zon, naar in Dm Haag verzekerd wordt, mr.
Gort van der Linden thans bsptosven een Kabinet te
formsaren uitsluitend nit de gematigde groepen der
linkerzijde.
Het N. v. Ned, kan verzekeren, dat er no? steeds
zeer ernstig sprake is van ean gecombineerd Kabinet,
dat dan echter inderdaad ook slechts als «Zaken-Kabinet*
zon optreden. De grootste moeilijkheid waarop men daarbij
tot heden stuitte, is de porte'euille voor Baitenlandeehe
Zaken. Kon men jhr. Van Tets bewegen aan bet bewind
te bljjven, dan was de crisis waarsehynljjk binnen enkele
dagen opgelost. De a.s. Vredesconferentie maakt die por
tefeuille ditmaal van bjjzonder go wicht. Ware daaren
tegen d e conferentie niet ia zicht, dan zon van alle
kanten gaarne aangestaard worden op het slepende boa
den der orisis tot Jani, met het oog op de Statenver
kiezingen.
Onderzoek toestand middenstand.
Naar men verneemt, zjjn de voorbereidingen tot instel
ling der offioieele enqofite commissie tot het boaden van
een onderzoek naar de verhoudingen van den Middenstand
in Nederland zoover gevorderd, dat binnenkort de samen-
stelling dezer commiEsie kan worden tegemoet gezien.
Ontwerp-dleststregellngen der treinen.
De Minister van Waterstaat heeft aan de Gedeputeerde
Staten van de ondersahrideee provinc j te kennen gegeven
dat het denkbeeld is geopperd om, indien by do provin
ciale bestaren daartegen gaen bezwaar bestaat, een
exemplaar van de ontwerp-dienstregelingen der treinen
neder te leggen ter griffis van elke provincie en belang
hebbenden aldaar in de gelegenheid te stellen van de
ontwerpen kennis te nemei, waarna eventassle woBBcinn
of bezwaren door de bettobkon personen rechtstreeks
aan zjjn departement zouden kannen worden ingezonden.
De Minister heeft het gevoelen vaa genoemde colleges
omtrent de uitvoering van dit denkbeeld gevraagd.
Indien het hunnerzjjds wenscheljjk mocht worden geacht
een exemplaar van die ontwerpen ook ter inzage te leggen
ter secretarie van enkels der voornaamste gemeenten, en
de betrokken gemeentebesturen daartegen geen bezwaar
mochten hebben, is de minister bereid de noodige af
drukken te zjjner tjjd ook rechtstreeks aan die bestaren
te doen toekomen. Zjjnerzjjds zal dan deswege een aan
kondiging voor het pnbliek in de Staatscourant worden
opgenomen.
Ook over deze nitbrcidirg van eerstgemeld denkbeeld
verzoekt de Minister het oordeel van eerstgenoemds
colleges te vernemen, eventueel of de betrokken gemeen
tebesturen bereid ijja de noodige medewerking te ver-
leenec.
lüerste-Kamerverkleziag.
In Krasnapolsky te Amsterdam werd Zaterdag een
vergadering gehouden van liberale Statenleden uit Noord-
Holland.
Naar het Hbld. vernamon, werden in deze samenkomst
besprekingen gehouden voor de aanstaande Eerete-Kamer-
Tsrkiezing, ter vervulling van de vacature, ontstaan door
het overljjden des heeren Bultman.
Byksveizekerlngsbinb,
Het dageljjksch bestuur van den Algemeenen Neder-
landechen Bond van Handels- en Kantoorbedienden, ge
vestigd te Amsterdam, heeft zich met een adres tot den
Minister van Landbouw, Ny verheid en Handel gewend,
naar aanleiding van de kennisgeving in de «Staatscourant*
in zake het vergeljjkend onderzoek van sollicitanten naar
de betrekking van klerk bjj de Rijksverzekeringsbank
bjj welke kennisgeving ia medegedeeld dat alleen die
sollicitanten zullen worden toegelaten, die op 1 Jannari
1907 onder dan 18 jaar zjjn en den leeftjjd van 25 jaar
niet hebben overschreden.
Het bestuur verzoekt na alsnog als overgangsmaatregel
voor het in Mei 1907 te honden examen, te willen bepa
len, dat de maximum leeftijdsgrens van 25 jaar niet
geëischt zal worden van sollicitanten, die reeds vroeger
naar een betrekking als klerk aan de Rijksverzekerings
bank gesolL'c teerd hebben en van de thans aan de
Rjjks verzekeringsbank werkzame tüdeljjke schrjjvers; en
voorts de aanvangsbezoldiging alsnog te willen verhoo-
gen tot het in de kennisgeving genoemde voorwaarde
lijke bedrag van f 600 per jaar.
Katholieke sociale week 1907.
Uit de „Mededeelingen van de Kath. Boe. Actie"
De sociale week, door het Gentraal Bureau van de
K. S. A. georganiseerd, zal dit jaar van Zendag 1
September tot Zondag 8 September te Breda worden
gehouden.
De sociale week zal worden aangevangen met een
rede everHet Katholicisme als levens- en wereldbe
schouwing.
De eerste drie dagen znllen dan gewijd worden aan
een algemeene, prineipieele uiteenzetting der Katholieke
besohouwing over de sociale kwestie, hare onderdooien,
en de middelen tot hare oplossing.
Daarom zullen behandeld worden
Allereerst de sociale kwestie in het algemeen, en
hare drie groote onderdooienhet arbeidersvraagstuk,
het middenstandsvraagstuk en het landbouwersvraagstnk.
Vooral zal er de nadruk op worden gelegd, in welk
verband deze drie groote onderdooien staan tot de
groote algemeene sooiale kwestie.
Vervolgens worden behandeld de drie groote factoren
tot oplossing der sooiale kwestiede Kerk, de Staat
en het particulier initiatief, speciaal de organisatie van
arbeiders, middenstanders en landbouwers.
De drie volgende dagen zullen dan enkele speciale
onderwerpen worden behandeld
Werkstaking (principiëel en praotisoh).
Het voorkomen van werkstakingeneollectieve
arbeidscontracten, scheidsgerechten.
Vrouwenbeweging en het vrouwenvraagstuk.
Alcoholisme, in verband met criminaliteit en armoede
en met den arbeidsduur.
Arbeidsduur van volwassenen.
Sociaal democratie en Godsdienst.
Sociaal-demooratie, anarchisme en vakbeweging.
In de slotvergadering, op Zondag 8 Sept., zal, na 'n
plechtige Hoogmis, gesproken worden over de Katho
lieke sooiale actie in de steden en op het platteland.
Da sehrjjrer van de Haagsche Brieven in de Standaard
is een vurig voorstander geworden van grondwetsher
ziening. Dit ongelooflijk klinkende feit wordt aldns
verklaard s
«Ga moet weten dat ik in de maanden December en
Januari nog al eens den boer boa op geweest en dat ik
me ook daarom druk moest maken met de vraaghoe
hat best de kieswet Van Houten te ontleden en nit te
leggen, dat de party, waartoe ik behoor, vele personen
op de kiezeïslyBt kan brengen. Vroager heb ik me ook
al eens ietwat verstoord gevoeld over het peuterige, over
het ingewikkelde, over het plagerige van die wetmaar
nooit is mjj dat zoo sterk opgevallen als in dezen winter.
Em gewoon mensch d. w. z. oen mettsch, die zich
heelemaal niet met de politiek inlaat, kan onmogeljjk
uit die kieswet wjjs worden.
Geen wondor trouwens
Walk mensen, die behalve met z'n zaken z'oh nog met
allerlei andere dingen dageljjksch heeft bezig te honden,
is in staat om den weg te vinden in den doolhof
van Van Honten's kieswet met haar hunr-, loos-,
spaarbank-, examen-, grondbelasting-, inwonende zoons-
rechthebbande op onverdeelde boedel-kiezers er zjjn
er nog meerHoe kan van hem gevergd worden
onmiddelljjk te weten op welk model van aangifte
er zjja er nota bane achttien 1 een inwonende zoon
zjjn handteaksning heeft te plaatsen en dat model ook in
te vullen 1
Dat is voor een gewoon mensch eenvoudig een onbe
gonnen work.
Ea daarom wordt dat werkje in des regel opgedragen
aan ougewono menschen, aan menschen als ik en anderen
die zich met de politiek druk maken. Maar ook wjj,
ongewone menschen, hebben de handen vol aan dat werk.
Er worden soms vragen gedaan, waarop het ons gladweg
ondoenljjk is te antwoorden, Ea zeer stellig zitten amb
tenaren ter secretarie meermalen met de handen in 't
haar, wanneer gegadigden voor het kiesrecht bjj hen om
raad en bjjstand komen vragen.
Hierin na ligt voor mjj de meest ernstige bedenking
tegen de kieswet-Van Houten. Indien alle menschen, die
aan politiek deen dat zjjn hier in de eerste plaats
de bestuursleden van kiesverenigingen, van jong-liberale
en anti-revolutionaire propaganda-clubs indien alle
ambtenaren niet slechts volkomen op de hoogte van de
dikwerf raadselachtige bepalingen der kieswet zjjn dat
zit nataurljjk nog! maar bovendien ook strikt eerlijke
en conscientieuse personen waren, ook dan zon de reden
voor de klacht over het plagerig ingewikkelde van Van
Hontcns product nog bestaan, maar dan kon 't er toch
moe door.
Doch wie geeft daarvan de zekerheid Ik nieten gjj
kant dat ook niet, waarde lezers 1
Ik wansch niemand te beschuldigen, geen persoon en
geen party. Da zaak beschonw ik in 't algemeen. En
dan vraag ik in ernstzjjn er waarborgen, die ver
zekeren, dat ten onrechte aangegeven kiezers van de
kïezersljjst verwjjderd bljjvenis er controle, scherpe
controle op de ingevulde formulieren, die ter secretarie
worden aangegeven is er ook zekerheid, dat ambtenaren
niet den één van de Ijjit houden en don ander er op
brengen, naar gelang van de politieke klenr des aspirant-
kiezars
Elk een, die aan de elactorale sloo'eu en kreskeu ge-
visoht heeft, zal die vragen positief ontkennend moeten
beantwoorden.
Er kan het hooge wooid moet er nit verschrik»
keljjk geknoeid worden met de kieswet.
Ea daarom ik hoop, dat de lezers mjj na een
weinig zullen verstaan ben een vnrig voors'ander van
Grondwetsherziening.
Wjj moeten van de ellendige, van de plagerige, van
de tot ksoeierjjsn aanleiding gevende kieswet-Van Honten
verlost worden.
Hoe ganwer hoe liever*.
Over den acht-urigen werkdag aan de departementen
schrijvende, laat «Rudolf* zich in de Am. Ct. als volgt uit
«Buiten den kring der hofstad heerscht een vage
opvatting, dat de hofstedeling in 't algemeen niet door
vljjt uitmunt. Er is wel eenige aanleiding voor die
meening te vinden. Op allerlei uren van den dag ziet
men hier menschen van allerlei leeftyd rondwandelen
onvriendelijke menschen noemen 't «rondslenteren*
hoe dan ook, lieden die 't volstrekt niet druk schjjnen
te hebben.
Maar op sehjjn mag men niet afgaan. Want geljjk
er «peripatetische* wjjsgeeren waren, die al wandelend
naar oplossing der verhevenste vraagstukken van den
geest streefden, zoo kan het voorbarig zijn om ook
hier slechts aan jjdel geslenter te denken. Ik ken wel
sommigen, die men op die wijze zou mogen beoordeelen,
maar ik steek de hand in eigen boezem en doe er
dan liefst het zwjjgen toe.
Vrijmoedige menschen passen echter een soortgelijk
oordeel ook op onze landsambtenaren toe, als zjj dezen
in den morgenstond naar hun bureaux zien t i ijlen.
Nu, ijlen is misschien wat overdreven, zoo'n vaart
nemen zjj niet, maar, enfin, zjj komen er toch en, als
ik wel heb, brengen zjj er in den regel 5| uur per dag
door, in den voormiddag van 9j tot 12 en 's middags
van H tot 4i uur. Maar dit is veel te weinig, roept
deze ee gene das uit, een werkdag van 5} uur is geen
werkdag.
Zeker, 't is geen zware werkdag. Maar men zy billjjk
en bedenke, dat, als er wezel jjk veel werk is, menig
ambtenaar nog «stukken* huiswaarts neemt en daaraan
een deel van den avond wjjdt. Dit is geen praatje, ik
ken er persoonlijk, by wie dit relfs dikwijls voorkomt.
En dan zou ik vooral willen opmerken, dat, als de
Regeering op verlenging van den arbeidsduur zint, zjj
te rens op loonsverhooging bedacht moet zjjn.
Want inderdaad, de tractementen zjjn laag. Voor het
klerksbaantje bedraagt dit aanvankeljjk f 460 na een
jaar wordt 't f 500, na twee jaar f 600. Deze betrekkeljjk
snelle verhooging dagteekent nog maar van enkele
jarendr. Kuypar heeft als Minister ook voor deze
kleine luiden iets willen doen ;,aan dit deel van den
Kuyperkoers bewaren zjj dus, terecht, eene dankbare
herinnering. Maar al kwam er lotsverbetering ik
meen dat hjj zelfs nog een vervroegde opklimming tot
f 700 heeft ingevoerd, de verdere promotie gaat
traag en aan de verschillende bureaux zéér ongeljjk.
Nu moet men uit billjjkheidsoogpunt toch erkennen,
dat een vaste vermeerdering van werkuren van 5} tot
8 per dag niet aangaat zonder eenige vaste verheogng
van loon. Natuurljjk eischte men ook vroeger bjj bui
tengewone drukte meer arbeid, zoo noodig ook des
avonds. Maar dit waren dan tjjdeljjke eischen. Verlengt
men nu echter den gewonen werktjjd, dan behoort
men ook hooger te bezoldigen. Nog iets anders pleit
hiervoor. Wegens de schrale tractementen zj)n er onder
de kleine ambtenaren velen (voornamelijk gehuwden),
die in hun vrjje avonduren bijverdiensten zoeken, door
op kantoren en in magazjjnen schrijfwerk te verrichten,
boeken by te houden en dergeljjke baantjes, die een
zeer gewenschten bjjslag voor de huishouding opleveren.
Dit nu wordt zeer bemoeiljjkt, zelfs onmogeljjk gemaakt
bjj invoering van bureauwerk des avonds.
Nog één punt ten slotte. Nuttig effect is eerst na
verloop van tjjd te verwachten door niet-aanvulling,
namelijk van openvallende plaatsen. Want hoe wil men
terstond zoo'n maatregel invoeren Moet men dan, om
het personeel bezig te houden, maar steeds meer papier
doen bekladden en altjjd grooteren administratieven
omslag scheppen t De hemel beware ons reeds nu is
de papieren oceaan niet te overzien. Laat ons hopen
dat verlichte chefs deze zaak, die in principe goed is,
zoodanig zullen regelen, dat 's lands dienst profijt en
de humaniteit er geen schade bjj heeft.*
De «Haagsche Torenwachter* van de Mtddélburgeche
Courant vertelt het volgonde
„Zoo wordt c. m. vernomen dat de Duitsehe Keizer,
die anders direct gereed is met het renden van een
hulde-telegram of een ridder-orde, niets van zich deed
ALKMAARSCHE COURANT.
