Verkrijgbaar a f 1.50 per pot
Tot en met Maandag 29 April 1907
HEEREN- en DAMESKLEEDING naar maat.
Voorjaars- en Zomerk leeding.
J
Uit Alkmaar's verleden.
AX> VER.TE3VTIEOV,
WATfllS DAT DAN?
bij J. SCHOUTEN Co., Verdronkenoord 1> 66, Alkmaar.
Langestraat 36, (2 Kegelbanen) Alkmaar.
OP DE VRIJE BAAN.
de nieuwe STALEN en MODELLEN voor
B R fi E R 1, IJ K R 'I A N D.
1
Wanneer ge op uwe sponde hulpeloos uitgestrekt
ligt, geplaagd door de Rheumatische pijnen, zoodat het
loopen in de kanier waar ge ligt U een foltering is
wanneer de geringste beweging met een kastdeur of
het toevallig los zijn van een vloerplanlj* waarin Be
weging is, U pijnlijk aandoen, dan voorwaar zijt ge
een zware rheumatieklijder.
Wanneer gij door deze ondragelijke, folterende
pijnen der rheumatiek (de Koningin der kwalen) ge
plaagd wordt, bedenk dan dat er slechts één middel
bestaat, dat U kan bevrijden van die folteringen.
Een middel dat ge niet behoeft te slikkeq,
Als ge het nog nieCVeet
lT X
H.H. Kegelaars, die in dezen Wedstrijd 30 kaarten hebben ge
worpen en niet voor prijs in aanmerking zijn gekomen, kunnen gratis
deelnemen aan den Invitatie-Wedstrijd op Zaterdag 4 en Zondag 5 Mei 1907.
1ste prijs. Gouden Medaille.
2e Verg. Zilveren Medaille.
Se Zilveren Medaille.
4e prijs. Zilveren Medaille.
5e Bronzen
leder deelnemer werpt daarvoor 5 Ballen op de Linkerbaan en 5
Ballen op de Rechterbaan, volgens Hamburger telling.
(Gediplomeerd te Brussel).
ONTVANGEN
gepaard met oaze splitsing in onverzoenlijke pang-
FchappeB, is een der grootste oorzaken, dat wg gc wordet
ïüd, wat wij thans betetkeren. E*n groot biwjjs viot
deze stelling is het onlangs verschenen wirk van J.EUib
Barker, »Eise and Decline of the Netherlands*, waarin
onze groote verdeeldheid wordt beschreven als waar
sohnwend voorbeeld voor Engeland*.
Waar de h;er Oitters aldus oordeelt, rroet verwacht
worden, dat zjjn messing aangaaide oss volk van thans
vrij wat minder gunstig is, dan die van Observator.
Inderdaad, zijn kjjk op het heden is alles behalve tp-
wekkend, Iedereen*, zoj schreef hg, »leeft bij ons lan8"
zamerhasd zooveel mogelgk voor z oh zelf, en men worat
algemeen onverschillig cf wg bgv, goannrxrerd worden
of niet en men heeft wainig of niets over voor nationa.e
glorie. Men betaal', hoewel morrend, hoage belastingen
om de zoogenaamde sociale wetten uitvoeibaar te maktn
waarvan het nut volstrekt niet zoo geheel bewezen is en
waaraan' de landsverdediging en veis andrre gewicht ge
zaken worden opgeofferd, maar men doet eigenlg» mets
ea big ft by de pakken neerzitten, tot bederf van het
geheel*.
Deze uitlating is overdreven, ik stem het toe, doen
bevat ze niet een groote kern van waarheid Zga nog
niet duizendtallen van Nederlanders in de eerste pbats
partgmenschen (liberaal of anti-revolutionair of Kathmi k
of iets anders) en eerst in de twesde plaats Nederlander b r
Wemelt het niet van mensshen, die al'gd aanmerkingen
maken, doch nimmer te vinden zjjn, als er geholpen moet
worden, als er »daden< worden gevraagd? Is het aantel
dergenen, die voor een ideaal, dat reikt buiten hun krin
getje van alledaagsch lev^n, in vuur kunnen geraken,
niet bedroevend klein Hoort men niet dag aan
wanneer het vraagstuk onzer zelfstandigheid ter sprake
komt: »oeh, wg zga te zwak om ons te verdedigen, wij
leven bg de gratie der onderling afgunstigs mogendheden*
en merkt ieder, die nog een weinig adel in zgn ziel heelt,
dan niet met schrik, dat wie zoo spreke*het feit onzer
hulpeloosheid (gesteld, dat 't waar is!) al» iota dood
gewoons opnemen, zich er niet over ergeren of bedroeven
en scbjjnbaar vast besloten zjjn, zieb, als het er toa komt,
te bu'gen onder het juk van vreemde meesters i Hoe
zwaar dit juk zal bljjken te zijn, dat h*t ben ten-
maal met weemoed en wroeging zal doen terug verlangen
naar het gelukkig, doch niet gewaardeerd bestaan van
vroeger, als vrjje burgers van een vrjj land, daarover
denken ze thans niet na. Ze hebben het voor hetoogen-
blik te druk met gtwlohtiger overdenkingen; bgv, over
vermindering der militaire lasten, inkrimping van onze
vloot
Observator gewaagt van het geluk der Nederlanders,
die slechts vrede hebben leeres kennen, niet weten van
wapengekletter en oorlogsroem (Observator rekent Jsd;B
en de daar strjjdenJe Nederlanders niet mee, als hg over
ons volk spreekt). Doch Observator zal toestemmen, da*
deze toestand van vrede niet blgft voortduren, dat wg,
zjj 't tegen wil en dank, den een of anderen dag, die
waarsobjjnlgk reeds zeer rabg is, in een bloedigen Btrjjd
zullen worden betrokken. Wat dan, als ons land geen
e*nsgezind, zelfbewust, weerstandskrachtig volk bezit
Wat dan, als leger en vloot na enkele zwakke pogingen
van verweer vernietigd worden en jaist de besten onder
Oi.8 zich zullen hebben opgeofferd terwille van de groote
massa, die drama bIs was gekneed zal worden in de
handen van den overwinnaar
De Rugter herdenken en niet tevens meewerken
aan de zoo noodige versterking onzer vloot; Stadhouder
Willem den derden vereeren en niet tevens meewerken
om het leger op te hefftn, dat is misechieif goedkoop,
althans voor het oogenblik, maar bet is dom te gelgk
en zeker ook duur in de toekomst. Want met het
verlies onzer zelfstandigheid als volk gaat verlies
gepaard va» een groot gedeelte der stcfMgks en geestelijke
bezittingen, waarop wg ons thans nog als vijje Neder
landers mogen verheffen.
»Wii zjjn te zwak; wg kunnen ons tóch niet verde
digen 1" Dat zou nog bewezen moeten worden. Die
alarmkreet is al zoo dikwjjls aangeheven en de feiten
hebben er al zoo dikwjjls mee gespot (Men denke maar
eens aan den 80-jarigen oorlog of aan den oorlog in
1672 tegen Frankrijk, Engeland, Munster en Keulen) 1
Ons land gaat vooruit. Het N-derlandeche volk begint
zieh uit zjjn inzinking van bjjna 2 eeuwen lang op te
richten, het begint weer aan een toekomst te denken en
te beseffen, dat er veel gedaan moet worden, wat al te
lang schandeljjk verzuimd werd. Maar 't gast zoo lang
zaam, zóó langz8am...
Als onze boren in Europa en in Indië ons nog een
0 jaartjes met rust laten, dan... misschien,., zjjn wjj
niet weerloos meer.
Maar als zjj dat nu eens niet doen
Moge het volk van Nederland de ernst der tjjden
besetien, voordat het te laat 's.
Alkmaar, 7 April 1907. W.
van W., neem ik de vrijheid, naar aanleiding van ere
beschouwingen het volgende te zeggen
Zinnen geven lang niet altijd zuiver onzen gedach-
tergang weer. Ik gelotf, dat W. dien gang bij mij
zuiver had kunnen volgen, wanneer in den aangehaalder»
zin had gestaan gelukkig, dat thans zijn geest
kracht in andere banen, in banen des vredes geleid
lean wordenHet was werkelijk mijze bedoeling,
aan de energieke Nederlanders van thans de eer te
geven die hun toekomt en tevens te laten gevoelen
Hoe heerlijk, dat onze geheele natie thans kan genieten
van de zegeningen des vredes, dat de ane'gie der
Jan Cerdaats niet in de eenige tf in de allereerste
plaats geleid behoeft te worden in banen, waar oorlog»
roem voor velen het einddoel is 1
Over'gess ben ik het nu met W. eens, dan weer
kan ik niet met zijne conclusie» meegaan. Ik kan het
niet beamen, dat het Nederlandsehe volk ia zijn geheel
er nog verre van af is, zieh a's Volk te gevoelen en
te doen gelden, waar het pag geeftzich te gedragen
als een volk met een prachtig verleden, enz. Daarop
zou ik willen antwoorden Laat de gelegenheid zich
maar eens voordoe», en het Nederlandsche ras zal zijn
kenmerken wel toonen, mits het geleid wordt doe'
brave, energieke mannen. W. zal het ongetwijfeld wel
met mij eens zijn, dat het vooral vaa de leiders efhangt,
hoe het volk in zijn geheel zich toont.
Bescheiden is m. i. de plaats, die ons kleine land
thans inneemt in de rij der volken, niet te bescheiden
ik zou ten minste uit wat ik weet niet tot het laatste
durven eonelndeeren.
Ik zcu W. tijdperken of-perkjes uit de 17de en
18de eeuw kunnen noemen, waar'n van onze voorouders
hetze'fde zou gezegd kumen worden, wat W. Citters
zegt yan ons vo'k va* thans, Ea partijschappen Ik
verfoei evenal» W. die splijtzwam in ons volksleven.
Maar waren, 17de en 18de eeuw daar meer vrij van?
Neen immers Ik zou durven staande houden, dat bet
pclifiseerend en theologiseerend tinnegieten toen in^de
lucht zat, dat de partijhaat in de tijden der De Ruijters
en Trompen veel feller woedde. Waarom dan de
Nederlanders uit de lfde eeuw als natie veel heoger
te schatten den ons volk van nu Dit vroeg ik mij
af, en doe dit nog, nu ik gelezen heb wat W. schreef.
Ik bemerk tot mijn gentegon, dat W. Observator
toch niet zal rekenen bij de weiiige menschen, die,
volgens W's meening, zouden denken, dat het oude
„si vis p.oem, para bellum" thans volstrekt geen
waarheid meer bevat.
Ea verder kan^W. zich er van overtuigd houden,
dat vcoral deze overdenking mij naar de pen heeft
doen grijpen „dat toch op laage na niet alle mensehen
de neiging hebben om het verleden te beschouwen
door een heldere, het tegenwoordige door een bes'agen
of troebele bril
U, M. de R. bij voorbaat dankend veer de verleende
plaatsruimte, teeken ik mij hoogachtend,
OBSERVATOR.
Wjj gaven inzage van dit Ingezonden stuk aan
Observator", die ons nog het volge de zond
M. de R.
U dankende voor de inzage van de beschouwingen
Alkmaar la bet laatst der 16e eeuw
volgens Buchelius' JBlarlun».
Slot.
20 November. De alkmaarsche Vischbrug, welker
bouw vóór ons vertrek begonnen was, is nu voltooid,
ruin» tot gemak der burgerij en versierd met de wapens
van Holland en de stad houdende leeuwen, boven dit
ardige versie
1591.
De vischmercks vrouwen
Hebben my hier doen bouwen.
Die mynen naem wil weeten,
Da Vischbrug ben ick geheeten.
28. Zekere Hals, die dezer dagen, uit liefde voor
Hester Sonnevelt, schier krankzinnig geworden, zichzelf
een duim heeft afgesneden, kan onder het aantal dwaze
minnaars gerekend worden.
December. Buiten de Haarlemmerpoort, omstreeks
1000 schreden van den stadswal, hebben de doopsge
zinden hunne met houtgewas beplante vergaderplaats.
Da zetels zjjn schouwburgsgewjjze van aarde gemaakt,
en in het midden is eene kleine verhevenheid, van
welke de predikanten hunne leerredenen uit»preken.
Op het midden van het Dronkenoort, dus genoemd
omdat het uit het meer of de moerassen is opgeworpen
en aan de stad toegevoegd, staat een klein huisje, waarin
de bier sccjjns betaald wordt en dit tjjdvers in de
landstaal te lezen staat:
1577.
Haest dan sCh Ier
ALs ghl het bier
BY dragers sVlt haLen.
TsY IonCK oft gris
TMoet des stats eXCYs
Hier aL betaLen.
Voorheen heeft de Kruiskerk 1) bestaan, in welker
benedendeel de waag en in welker bovendeel de rede
rjjkerskamer gemaakt is, en waarvoor dit opschrift
S. P. Q- A. restituit virtus adempta [ablataej jura
bilancisdaaraan is het wapen toegevoegd een witte
burg op een purperkleurig [rood] veld. De buurten en
straten zjjn voornamelijk de Langestraat, het Luttik-
1) Een dusgenoomde kerk beeft hier niet bestaande schrijver
bedoelt de kerk van het vroegere H. Geesthuis.
Harcnknrspel (Maart).
Geboren Anna Maria, d. v. Jacob Molenaar en
Alida Bas. Cornelia, d. v. Cornells Tjjm en Maria
Mal, Cornells Jacobus Astuling, z, Oornelis Groea
en Grietje Boontjes. Jantje, d, v. Jan Jonker en Maartje
de Moei. Geertrnda Josephina, d. v. Simon Burger
en Anije de Jongh. Elizabeth, d. v. Simon^Schoon en
Grietje Schoon. Jobanaes, z. v. Gerrit Boekei en IJda
Maria Bts. Martinus, z. r. Hondrik Koomon _en
Jantje Koemeester.
Ondertrouwd-. Pieter Ktmp ea Citharina Orer-
toom.
Getrouwd: Cornells de V.-ie» ea Neeltjo van der
Oord.
Overleden: Henrietta Frargiise Steinbacb, 43 j.,
ongehuwd, overleden te Rhedec. Geertrnda Josrphina
Burger, oud 2 dagen. Geriit S ikker, ond 58 jaar,
echtg. van Geertje Prosper.
Barslngerhorn. (Maart.)
O e d e r t r o n w d Jacob Kniper en Aaltje Wisse
kerke. Neeltje Cornelia Wissekerke en Nerltje Mul.
Getrouwd: Fioris Blaanboer en Neeltj. Rentenaar.
Geboren: Louis, z. van Arie de Graaf en Aaltje
de Boer. Anna, d. van Simon Wardenaar en Hendrina
Kaasboek. Anna, d. van Cornelia Smit en Niegje Sehoorl.
Meehuwije, d. van Pieter Kater en Neeltje B;od. Oatha-
rina Cnristina, d. van Gerardns Hoedjes en Christina
Vader.
Overleden: Gortelis Zwaag, 43 j., eo'itge». van
Elisabeth Swaan. Hendrik de Groot, 72 j., eohtgen.
van Maartje Bniten. Willempjs Kossen, 5 j., d. van
Arie Kossen en Gaurtje Liefhebber. Jan Timmerman,
64 j., echtgen. van D;euwertje Portegjjs. Aaltje Stammes,
69 jwed. van Pieter Dik Haal.
Oudorp, het VerdroDkenoord, de Koningsweg, de Papen
[Doelen]straat, de Ridderstraat, het N.euwland.
Omstreeks Ferstmis worden 4 burgemeesters van
Alkmaar verkozen en dezer benoeming door het provin
ciaal hof bekrachtigd. 2)
Op Allerheiligendag, eenige uren van den avond,
werd in de kerk door Petrus Odulphus 3), in deze kunst
uitmuntende, een wind werktuig bespeelddoch wat hij
deed geschiedde zonder getuige.
1 11 i
Ik heb te Alkmaar runmolens en papiermolens gezien,
in welke laatsten papier van roodachtige kleur vervaardigd
worot uit de overoljjtselen van reeds bedorven visch-
netten. Ook zjjn hier eenige zoutkeeten, waarin het
ruwe zout gekookt en tot volkomen witheid gebracht
wordt.
2 Januari 1592. Over de dorpen Castricum, Velsen
en Heiloo ben ik van den tocht naar Wageningen
teruggekomen.
7. Ik heb de bruiloft gezien der burgerdochters van
Stuver, zoo overdadig, dat de grootste weelde tot deze
afgelegen landstreek schjjnt doorgedrongen te zijn. De
kosten beliepen f 4000. 4)
In den nacht van den volgenden dag werd eene
vrouw, iemand van verdachte j zeden, verdronken en
met door den duivel gebroken nek gevonden.
i l i 'i
20. Ik heb een liedje hooren zingen ter bespotting
van juffr. Sonnevelt bjj gelegenheid van den dood van
Overschie, dien zjj wreed, hoo vaardig en op de vergiftige
wjjze der sirenen misleid had.
11 Februari. Alkmaar heeft vermaarde familiën, ten
deele uit de Egmonden overgekomen, zooals de van
Ttylingen, van welke een burgemeester, een ander
medicinae doctor isuit het aertjjds doorluchtig geslacht
2) Dit is niet juistdoor de vroedschap werden dubbeltallen op
gemaakt voor de betrekkingen van burgemeesteren, schepenen en
thesaurier, waaruit door den Stadhouder de benoeming geschiedde.
3) Pieter Olofsz. van der Oort, stads-thesaurier in 1587, lid der
vroedschap van 22 Februari 1610 tot 11 October 1618, begraven
21 JTwil 1620, is organiBt der Groote kerk geweest. Volgens
do tkêsauriersrekening van 1618 bedroeg zjjno jaarwedde als zoo
danig f 330.
4) Van eene familie Stuver is niets anders bekend dan dat
Willem, vermoedelijk de vader der gehuwden, den 14 Juni 1595 in
de Groote kerk begraven werd.
Een wenk aan alle
RHEUMATIEKLIJDERS!
t
f-,
EPO S CINQOOLINE."
Café B,estaurant „Suisse"
KEGELWEDSTRIJD
A. BLOM, Langestraat 58 b.
r.. i'.-yaunsüssKWTir.
van Egnaond van da Nieuburg, uit de Sonnevelts
waarvan de broeders Hendrik en Jan over zgn.
r 12 Maart. Door da straten trekken uteisjes en kinderen,
dezen met staven, genen met bloemkransen, het hoofd
met klimop versierd en dit kinderliedje zingende:
Vrau, vrau, set u dochter te nay en,
Breeckt den draet, soe gaet zy drayen,
Geeft se naelt, schaer, draet, vingerhoet
En ellen, die se quellen moet.
20. Bij Maarten Meester 5) heb ik een spreeuw gezien,
die zingen en spreken geleerd had en door hem, zooals
hjj verdiende, zeer op prjjs gesteld werd. Ik echter zag
in hem een geljjkend beeld van een pluimstrjjkenden
hoveling.
Buiten de Haarlemmerpoort omwandelende, heb ik de
overblijfselen gezien van het eertjjds zeer groote klooster
der reguliere kanunniken. 6)
Omstreeks dezen tjjd zjjn er ten bezoeke der voor-
jaarsmarkt vele meisjes uit het naburig [WestJFriesland
gekomen, in kleederdraeht en manieren geheel verschil
lende van de alkmaarsche inwoners en de andere
hollanders, en welker voorkomen ik in mijn album van
verschillende volken heb afgeteekend. Ik heb toen onder
de overige kermiskwanten een omloop8r gezien, qui
avoit trois peinctures de.^ couleurs meslees, dont la
perfection apparoit per un tuyau, et fust la primiere
une Bonnette, que dechausse un moine et donna avec
le pantoffla aux fessesl'aultres furent de la matiere
culetaire, au mesme mode.
i i i i
Op de hoogst gelegen weiden van Alkmaar ziet men
vele violen, welke wij penseen noemen, van verschillende
kleur. Junius schrjjft, dat in de winkels ook het sleutel-
ot Drie-eenigheidskruid voorhanden isik dacht dat het
Jupiterskruid was
19 April. Mjjn baron vau Boxtel werd vóór zjjn
~5) Maarten Meester was do tweede echtgenoot geweest van
Eva, dochter van den rentmeester Dirk van Teylingen, welke hij
den 23 Mei 1572 verloren had. Na het overlijden van zijn schoon
vader in 1578 is hij deor erfenis of koop eigenaar geworden van
het Uoogehuis, waarin de graaf van Leicester in 1587 herberging vond
6) De uitgevers meenen ten onrechte, dat hier spraak is van een
reguliersklooster onder Schoten bij Haarlem v. Buchell bedoelde
het klooster genaamd „de Blinken", in de Varnebroek, aan
den Wes'.erweg, waarvan wij eenige jaren geleden nog fon
damenten gezien hebben, ontbloot door de afzanding van den
tweeden akker voorbjj den Kalkovensweg. Het werd in 1571
op last van Haarlems tweeden bisschop afgebroken, nadat bjj
de opriohting der bisdommen de goederen en inkomsten aan
het te Haarlem ingestelde kapittel waren toegevoegd.
vertrek door de alknsaarsche vroedschaptop een kostelijk
middagmaal onthaald.
Behalve Pieter Nannius, een geleerd man en hoog
leeraar in de letteren te Leuven, is uit Alkmaar
voortgekomen Pieter van Foreest, delftsch geseesheer en
kortelings leidsch hoogleeraar, die in het jaar 1584
schreef 60 jaren oud te zjjn. Hjj heeft opmerkingen
over de afwisselende en aanhoudende koortsen en
andere werken in het licht gegeven)
Over de meergenoemde Hester van Sonnevelt bericht
vaa Buchell 9 December 1594: „Bjj de hagenaars wordt
de bruiloft gevierd vanMierop, zoon van den zeer
rjjken ontvanger-generaal van Holland, en Hester van
Sonnevelt, een vermogende en door vele trouwlustigen
begeerde jonge dochter." En den 7 September 1595:
..Hester van Sonnevelt is te 's Gravenhage van een
zoon bevallen, maar van het vaderschap van haar man
gaan rare praatjes rond."
Beider ondertrouw bjj de gereformeerde g-meente
(wjj meenen dat de partjjen roomsch waren, maar men
toen elders niet terecht kon) werd den 6 November
1594 dus aangeteekend ,,Hugo van Mirob ionckman
wonende inde Hage ende joffrouw Hester van Sonnevelt
wonende inde Langestraat." Uit hun huweljjk zjj*
volgens de Batavia Illustrata 7 kinderen gesproten; na
Hesters overljjden hertrouwde van Mierop, die heer
van Calslagen en Swieten was, met Aleid van der Sloot.
In April 1595 schreef van B dat verscheidene familiën
in Luxemburg, door de bezwaarlijke tijdsomstandigheden
genoodzaakt hun vaderland te verlatenherwaarts
kwamen en, naar gezegd werd, zich te Alkmaar zouden
nederzetten.
Nog vonden wjj 28 Augustus 1590 door hem aange
teekend: „Het is opmerkeljjk, hoedanig elke der partjjen
de overwinning in Frankrjjk wenscht; die van 's Her
togenbosch hebben doen bljjken van zege en zeggen dat
Parjjs weder van leeftocht is voorzien, terwjjl de onzen
te Alkmaar en Haarlem de klokken geluid hebben voor
de overwinning van den Koning [Hendrik IV]."
Vergeefs hebben wjj getracht op te sporen wat de
aanleiding is geweest tot het herhaald en langdurig
bezoek van v. Buchell en zjja meester aan onze stad.
Laten wjj hem erkente'jjk bljjven voor zjjne belangstelling
en notitiën, welke ons een denkbeeld geven van haar
en van de zeden en gebruiken harer ingezetenen, 3
eeuwen gelede», en ons verschillende, nergens elders
geboekte, bijzonderheden doen kennen.
Ci W. B.
