No. 252.
Honderd en negende jaargang.
1907.
DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
Groote Veemarkten
Groote Paardenmarkt
Gaat de werkverschaliog achteruit?
De Ziekte der Eeuw.
VRIJDAG
25 OCTOBER.
te A lkmaar
op Maandag 4 en W oensdag 20
November 1907.
Woensdag 13 November 1907.
FEUILLETON.
BINNBNL AND.
Prijs der gewsne advertentlin
Deze Courant wordt eiken avendbehalve op Zon- en
Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per 3 maanden
voor Alkmaas f 0,80franco door hot geheele Kijk f i,—
Afzonderlijke nummers 3 Cents.
TeMooiïDuuiuer
Per regel f 0,10, Bij groote contracten rabat, öroote
letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N.|V. Boek- en Handelsdrukkerij
v|h, HEKMs. COSTBK ZOON, Yoordam O 9.
Er zijn misschien geen statistische cijfers, die met
zooveel voorbehoud moeten worden aanvaard als
die betreffende het armwezen. En geen wonder.
Hier komt het belang van de wetenschap in conflict
met de belangen d°r armen, die in veel gevallen
bescheidenheid en geheimhouding vragen. Toch
is uit de pas verschenen statistiek voor 1904, waarin
de opmerking over de betrekkelijkheid van de
waarde der cijfers herhaaldelijk gemaakt wordt,
wel het een en ander te vinden, dat van meer
onmiddellijk algemeen belang is.
Het eerste dat in deze statistieken treft, is de
volstrekte en de betrekkelijke achteruitgang van de
werkverschaffing. Indien er één methode van armen
zorg is, die steeds vooruit gaat, steeds meer aan
hangers krijgt, dan zou dat zoo zou men opper
vlakkig zeggen dit onderdeel zijn, dat werkelijke
zorg van armen paart aan eerbied voor hun zelf-
waardigheid, voor hun pogingen om zichzelf te
helpen door zelf te werken.
De minst vernederende atmenzorg zoo mocht
men hopen zou steeds in uitgebreidheid toenemen
tegenover die zorg, die maar bedeelt of verpleegt.
Afgaande op deze statistieken echter komt men
tot een heel andere slotsom.
In de eerste plaats treft het in die statistieken,
dat de werkverschaffing in de eene provincie zoovee
minder wordt toegepast dan in de andere. Zoo staat
wat het aantal instellingen aangaat, de provincie
Groningen verre bovenaan.
In de statistieken wordt onderscheid gemaakt
tussehen werkverschaffing in en buiten werk
plaatsen.
Yan de 38 instellingen van ons rijk nu, waarin
in 't jaar 1904 de behoeftigen in daartoe inge
richte werkplaatsen werk wordt versohaft, zijn
er alleen in de provincie Groningen 12, tegenover
6 en 5 in Noord- en Zuid-Holladd, 1 in Gelderlanc
en geen enkele in Noord-Brabant of Limburg.
Drenthe heeft er evenveel als Friesland4.
En nu is het wel héél merkwaardig, dat, waar
overal het getal instellingen van welda
digheid in het rijk toeneemt, dit alleen bjj dezen
tak van armenzorg niet het geval is. In 1898
waren er in het rijk 40, in 1901 eveneens en in
1904 slechts 38. Nog sterker treft ditzelfde ver
schijnsel bij de andere soort instellingen tot werk
verschaffing, welke het werk buiten daartoe in
gerichte werkplaatsen verschaffen en wier getal
DOOR
LOUISE STRATENUS.
13)
Annie, kind, waarom zegt gjj zalf niets vroeg de
moeder bgna angstig: «Gjj begrijpt toch, dat ons
antwoord afhangen moet van u
Het jonge meisje trad op haar toe en omhelsde haar.
'Hat sou mijn liefste wensch zijn uwe toestemming
te krijgen moeder,*fluisterde zjj.
De keuze van zjjn kind ging Calmpthout's verstand
te boven. Hcé was het mogelijk, als men een fatsoen
leken Hollander kon kregen, zjjn hart en hand weg to
scken en aan zulk een kleurlin?, met een gelaat zoo
somber als da nacht en kleederen, die vrij wat beter
aan een turksche vrouw gepast zouden hebben? Maar
Annie bezat toch alles wat zjj wilde, rijkdom, twee
ouders die slechts voor haar leefden, vrienden zooveel
zjj verkoos, het moest dus wel liefde wezen, wat haar
tot den prins dreef, aan eenig bjjoogmerk viel niet te
denken.
«Wjj hebben ons altijd voorgenomen ons kind vrij
te laten in hare keus, Hoogheid,* zeide hij op onvas-
ten toon, als kon hü het nog maar niet met zichzelf
eens worden.
«In dat geval is mijn geluk verzekerd,* sprak de
Oostersche vorst ontroerd: »want ik mocht het hait
uwe dochter voor mjj winnen. Van Brenken zal u
alle inlichtingen omtrent mijn verleden kunnen
verschaffen. Wat voorwaarden betref f, stel ik er slechts
eeaedat uw kiad m^j alles zal hebbes te daskes.
geen persoonlijk inkomen ten huweljjk zal medebrengen
voor het overige onderwerp ik mjj bjj voorbaat aan
uw wil.*
van 53 in 1879, geleidelijk gedaald is tot 48 in
1888, tot 34 in 1898, tot 33 in 1901 en tot 32
in 1904. Yan de 32 heeft Gelderland er 10,
Groningen er 5, Friesland 4, Zuid-Holland 4,
Drenthe 3 en Noord-Holland 2 enz. Limbur? en
Zeeland kennen deze werkverschaffing in het
geheel niet.
Ook ten aanzien van het aantal personen
aan wie i n werkplaatsen werk is verschaft, vinden
wij voor 1904 tege tover 1898 een kleine verminde
ring voor het heele rijk van 5.55 °/0. In 1901 was
er tegenover 1898 nog vermeerdering geweest.
Opmerkelijk is, dat dit aantal personen in 1904
tegenover 1898 in Zeeland en Utrecht belangrijk en
in Zuid-Holland en Friesland eenigszins is vooruit
gegaan, terwijl het van Noord-Holland, Groningen
en vooral voor Drenthe zeer sterk is achteruitgegaan.
De „Inleiding van de Bijdragen tot de Statistiek
van Nederland" bepaalt zich ten aanzien van deze
werkverschaffing in hoofdzaak tot de opmerking
„dat over het algemeen de instellingen geacht wer
den aan haar doel te beantwoorden."
De andere instellingen van werkverschaffing
(niet in werkplaatsen) gaan nóg sterker achteruit.
Wij zagen hierboven reeds hoe hun aantal inkrimpt.
Doch ook hun beteekenis krimpt in, gegeven het
feit dat in 1901 maar aan 78.32 °/0 en in 1904
maar aan 70.43 °/0 van het aantal in 1898 gehol
pen personen werk werd verschaft. Alleen in Gro
ningen is hier een betrekkelijke vooruitgang
(166.67 °/0 in 1901 en 119.05 in 1904); in alle
andere provincies gaat deze werkverschaffing hard
achteruit.
liet geven van ean verklaring van dit wonderlijke
verschijnsel ligt niet op onzen weg. Trouwens
om zulk een verklaring te kunnen geven zou men
zich in een tijdroovend, nauwkeurig onderzoek
moeten begeven en zou men zich al dadelijk de
vraag moeten stellen, of er niet toevallige omstan
digheden zijn, die van dezen achteruitgang de oor
zaak zijü. Het gebied, waarover dit cijfermateriaal
gaat, is betrekkelijk klein en de toevalligheid der
omstandigheden is hier dus allerminst door de grootte
der cijfers weggecijferd.
Maar toch er is groote kans, dat men ten
slotte tot de conclusie zal komen, dat de werkver
schaffing achteruit gaat. Eu dit zou zeer betreurens
waard zijn, waar dit toch een buitengemeen geschikte
manier van armenverzorging is, die men gaarne
dubbel zou zien vooruitgaan tegenover de voort
durende uitbreiding van de andere armenzorg.
Moge men deze zaak spoedig en ernstig ter hand
nemen. Moge men onderzoeken of hier ook de fout
in het stelsel ligt en of het niet mogelijk is door
hervorming te komen tot een betere organisatie
van de werkverschaffing, van deze mooiste wijze
van armenverzorging.
He* bezoek vaa het llnitschc keizerlijke paar.
Het bezoek vaa HH. MM. de Duifsche Keizer ea
Keizerin aam H. M. de Konimgia zal plaats hebben op
Woensdag 20 November aanstaande te Amsterdam,
HH. KK. MM. sullen aldaar per keizerlijk jacht Hoken-
zollern te 11 uur voormiddag aankomen en 's avonds
»z8 zal ons toch nog niet al te spoedig moeten
verlaten?* riep de vrouw des huizes uit:
«Ik denk eerst tegen Januari naar Indië te vertrekken,
indien zjj mjj dan vergezellen ko?, zou het mjj heel
lief zgnmaar ik herhaal u; ik wensch slechts, ik
vorder mets.*
""S ik het aan mjjne vriendenjbekend
maken vroeg het jonge meisje, na ook haar vader
te hebben omhelsd en zich weder tot den Rajah
keerende.
Hjj glimlachte; zjjne donkere hand gleed over hare
gouden lokken.
daarmee zoo gehaast?» vroeg hjj ztcht.
Wil men niet gaarne anderen in zjjn geluk doen
deelen
w?8i zooa!.8 wilt wat uwe ouders goedvinden.*
«Wel, mjj dunktzeide Je vader: »dat er niets
tegen is er reeds heden avond onze intieme n over te
spreken. Da anderen kunnen het later vernemen.*
ka* kwartier daarna snelde Annie op Hé'èae toe,
die zjj in de verte herkende, neg altjjd vergezeld van
haar ouden vriend den admiraal. Zjj voegde den grjjs
aard toe
*y°or aanmaal moet ik u eens nieuwsgierig maken.
Ik heb mjjne beste vriendin een groot geheim mede te
deelev, dat geen uitstel duldt*, en zjj wierp de beide
armen om den hals der schilderes en fluisterde haar
haastig iets in het oer.
«Maar, Annie I* riep Hé'ène, smartelijk verbaasd uit
»Nu reeds
**s. Jf8t 80»t te vroeg om gelukkig te zjjn klonk
net jubelend en voort was zjj, om Mathilda van Bren-
Ken te gaan zcekem
Da grijsaard, die een paar passen terug was gegaan, ten
weer b^Hé'èEe B'9* °P t0 va*S8»i voegde zich nu
«Welnu, wat heb ik u voorspeld vroeg hjj, half
spottend, half weemoedig: het vlindertje is in de kaars
gevlogen. Wg zullen zien of het er het leven bjj laat
ri- ,6C*'S B,e,i verengde vleugels af zal komen.*
«Gg hebt ons dus beluisterd?* vroeg Hélène, mat
den vinger dreigend.
omstreeks 11 uur Amsterdam weder verlaten. Dien dag
zal ten paleize een galadiner plaats hebben, Het prog am
voor den middag is nog in bewerking.
MTcderlnndache Kaashandelaren.
In de 3a algemsene vergadering van te Nederlandsche
vireenigirg van kaashandelaren, gisteren te Gouda
gehouden, werd o. a. aangenomen de volgende motie
van het bestuur
»Da leden van de Nederlandsche vereeniging v n
kaashandelaren, protesteerende tegen de onbewezen
aantijgingen van het bestuur van het kaascontrolestation
Zuid-Holland tegen den eerljjken kaashandel, o. a.
gepubliceerd in buitenlandsche vakbladen als »The
Grocer* van 4 Mei 1907, »Berliner Markthalle Zeitung*
van 8 Mei 1907 en andere, geven als hunne overtuiging
te kennen
dat alleen wetteljjke maatregelen, waarbjj kaas, uit
geheel of gedeeltelijk ontroomde melk gemaakt, verplicht
wordt een duidelijk ken'eeken te dragen, de volvette
kaas-industrie afdoende kunnen helpen
ea besluiten, bjj hunne weigering te bljjven, de
onder conti die van het kaascontróle-station Zuid-Holland
gemerkte Goudsche kaas in hunnen handel op te nemen.*
Discussie had over deze motie niet plaats. Alleen
maakte de heer Meereboer de opmerking, dat wetteljjke
bfpalingen weinig zouden uitwerken, zoolang niet de
verschillende regeeringen zich hadden verstaan over
algemeene invoering van contrólemerkea, waarop de
voorzitter, de heer J. E. WS Middelbeek, antwoordde,
dat de in het buitenland gr fabriceerde kaas niet voor
export geschikt is en de kwantiteit zoo gering is, dat
invloed daarvan niet overwegend is. De voorzitter achtte
het geopperde bezwaar wel een bezwaar, doch van
geringe beteekenis.
Eveneens werd aangenomen het voorstel tot het
zenden van een adres aan den minister van landbouw,
nijverheid en handel, over de houding der vereeniging
inzake de kaaskwestie.
Enger Onderwjjs.
De minister van binneilandsche zaken, antwoordende
op het afdeelingsverslag omtrent het ontwerp tot wjjii
ging der Lager Ondtrwjjswet (vethooging bezoldiging
onderwjjzaad personeel aan openbare en bjjzondera scho
len), weerspreekt de bewering als zou hier gedaan wor
den, wat in zjjn voorga»ger werd afgekeurd; terwjjl
toch de vorige minister den gemeenten grootendeels de
voordaelen onthield die aan het bgzonder onderwijs
werden toege ken d, behandelt deze beide takken van on-
derwjjs op denzelfden voet.
Reeds bjj haar optiedei was de rrgeerirg van de nood
zakelijkheid van den maatregel doordrongen, doch gebrek
aan geld deed hem tot nu toe uitstellen. Destijds liet
zich de gunstige uitslag van het finanoieele jaar 19C6
niet voorspellen en duB was er wel degeljjk in 1905 reden
om de in uitzicht gestelde versterking vin middelen o.m.
met een beroep op hetgeen de wetten door het vorig
kabinet ingediend vorderden, te rechtvaardigen.
Den wezsch om hoogere toelagen te geven voor bjj&ote#
kan de minister niet deelen, de gemeenten en schoolba*
sturtr zouden daartoe zelf kunnen overgaan, hoewel het
do «raag bljjft in hoever een acte in een vak, waarin
men niet doceert, het ondeiwjjs ten goede komt, vooral
omdat de studie voor zoo'a acte ten nadeele moet komen
van de tooh al zware dagtaak.
Yerhoogicg van de toelage voor kerhalingsonderwgs
zou, in mindere mate dan het regeerings voorstel, het
personeel ten goede komen.
Da evaneens verlangde verhooging van het aanvangs-
salar's van f 500 tot f 600 zou, met de evenredige ver-
hooging der asdere minima, de kosten doen stjjgen met
li millioen.
Het deikbeeld om extra-vergoeding voor te sohrjjven
»Nee*maar haar laatste uitroep bevestigde wat ik
reeds had geraden.*
Later op dei avond zag zjj Alfred alleei en in ge
peins verzonken staan. Zjj trad op hem toe, met die
ongedwongenheid, haar in den omgang met heeren eigen
en die hun toch nooit toetrad zich de minste vrjjheid
tegenover haar te veroorloven,
»Hesft de Rajah u iets gezegd vroeg zjj.
»Jac, gaf hjj ten antwoord, terwjjl da uitdrukking van
bezorgdheid op zjjn gelaat nog verscherpt werd,
»Gjj kent hem. Is hjj in staat Annie gelukkig to
maken? Antwoord mjj oprecht; gjj weet dat ik niets an
ders zoek dan mjjzelve gerust te stellen omtrent haar lot.k
»De prins is mjjn vriend; ik ken zjjn verledes«, sprak
van Brenken met nadruk »Ik geloof niet dat er edeler
mensch bestaat, of iemand, dien ik zoo volkomen zou
vertrouwen. Maar wjj moeten rekening houden met
het oostersche bloed. Er zjjn vrouwen niet velen
die gelukkig met hem zouden zjjn; gjj hadt dat
kunnen worden. Iemand, wie het leven ernst was, had
den vorst kunnen begrijpen en op prjjs stellen. Zooals
het nu is gjj miakt u ongerust over Annie; het
is veeleer voor zjjne toekomst, dat ik beef.*
«Maar misschien is het nog tjjd drong het meisje
angstig aan»De verloving zal zeker niet voor morgen
of overmorgen publiek worden. Kunt gjj van avond
niet met heaa spreken?*
»Het zou niet meer baten. Zjjne liefde tooit haar
natuurlijk met alle menscheljjke deugden, zelfs die,
welke zjj niet bezit. En een man neemt het eens gege
ven woord niet terug, evenmin als zjjn hart, al zou zjj
er ook mede spelen tot het brak.*
»Maar men zal toch inlichtingen omtrent hem in
willen winnen?*
»DAt heeft de vader al bjj mjj gedaan. Ik heb hem
gezegd wat ik van Prins Nikor dacht; verder mocht ik
niet gaan; want onthoudt dit wel: zoo dit huweljjk
ooit ongelukkig wordt, zooals ik vrees dat het'zjjn zal,
dan zal de schuld bjj Annie berusten, niet bjj hem.*
«Gjj zjjt hard voor haar,* mompelde Hélène.
«Neen, niet v or haar en voor niemand. Ik wensch
dat niet te wezen,* antwoordde de jonge man hoofd-1
voor het tjjdelgk vervaagan van een schoolhoofd, wordt
als te ingewikkelde regeling vorderend (aan het bizonder
ondeiwjjs zon vergoeding op deszelfden voet moeten
worden gfgeven) afgewezen.
Subsidie voor overcomplete leerkrachten zou 's lands
budget te irer bezwaren.
Alsnog ijja tanige wgiigiïgen aangebracht in het
wetsontwerpde kraohteis opdracht van B. en W. be
wezen diensten komen in aanmerk'ng bjj de berekening
van dienstjaren, ook zjjn door samensmelting van cate
gory Bn de minima voor schoolhoofden in zeer kleine
gemeenten verhoogd, hoewel daarmee een nitgaaf van
van f 284,000 per jaar is gemoeid.
De eerste gemeente, bestuurd door
soelnal- democraten.
Zooals men weet bestaat de meerderheid in het bestnnr
van het Twentsche fabrieksstadja Goor nit leden der
sooiaal-demccratisohe arbeiderspartij. In 1901 werd het
tweed i lid gekozen, in 1903 het derde, in 1906 het
vierde en in dit jaar het vjjfde si zesde, terwjjl er 11
ledei zjjn.
In Het Volk van gisteren komt een artikel over dezen
gemeenteraad voor, waarin allereerst wordt gewezen op
het feit, dat er vooreaist geen mogeljjkheid bestaat de
sooaliatisohe beginselen geheel te verwezenljjken, Tegen
kanting wordt gevonden bjj Gedep. Staten. Zoo werd er
dcor dat college een politie-verordening afgekeurd, omdat
er geen bepalingen in voorkomen omtrent colportage,
optochten en andere dingen, die, zegt het artikel, voor
de propaganda der arbeidersbeweging hinderljjk kannen
zjjn Den laatste# keer werd de verordeniig opnienw naar
den* Raad teruggezonden omdat er in één zin nog ten
komma moest worden geplaatst!
De vraag, wat er door de soc.-dem. leden in den Raad
gedaan wordt, wordt uitvoerig beantwoord.
Voor zoover de gemeentewet zulks toelaat, wordt de
bslastieg progressief geheven, aanvangeide met pl.m.
'V P°L *aB het belastbaar iskomen in de laagste, op
klimmend tot 4 pot. in de hoogste klasssn. In dolf agate
klasse bedraagt de aanslag 19 ets.
Behalve door de progressie is ook de opbrengst der
hoogstaangeslagenen door toedoen der soc.-dem. leden
sterk toegenomen, doordat ook het bedrag van het in
komen door dea Raad hooger vrerd geraamd dan voor
heen. Zoo steeg het bedrag van den aanslagj van eenige
der hoogst aangeslagenen in drie jaar tjjds van f 650
tot f 1250van f 550 tot f 850; van f 102 tot f 416;
van f 130 tot f 190; van f 145 tot f 275 enz. Zulks
had verlaging van de belasting voor middenstand en
arbeiders ten gevolge.
Evenals ,vele andere gemeenten heeft ook deze
gemeente met financieele moeilijkheden te kampen,
grootendeels veroorzaakt door het rjjk, dat de uitgaven
opdrijft en de inkomsten vermindert.
En die slechte financieele toestand zal mede oorzaak
zjjn, dat onze partjjgenooten niet spoedig tot stand
kunnen brengen wat zjj wel zouden willen.*
Tot de gemeente-bewaarschool hebben alle kinderen
uit de gemeente kosteloos toegavg.
Het onderwjjs op de openbare lagere school wordt
aan onvermogenden natuurJjjk gratis verstrekt. Voor
minvermogenden kist het per jaar f 1.50 voor één
leerling, en voor 2 of meer leerlingen f 110 per leerling.
De kosten van het onderwjjs voor de school voor
M. U. Li O. bedragen voor minvermogenden f 7.50
voer één lerrling per jaar; voor meer kinderen uit één
gezin is het goedkooper.
Ne hevige# Btijjd werd het ambulantisme afgeschaft.
1 jfi"\tseljjke veresnigiigen dus ook socialistische
welke de muziek zang- of tconeelkunst beoefenen, mogen
gebruik maken van de lokale# der gemeeatescholen zon
der betalitg Toor vuur en licht.
Aan ieder inwoner die in het bezit is esner jachtaote,
schuddend: «De schuld^ van alles zal misschien ook
niet aan baar te wjjten zjjn, om rechtvaardig te wezen*
Men kan het iemand niet euvel duiden zoo hjj te
Londen verdwaalt, indien hjj daarheen komt zonder
gids, zonder kennis van de landstaal. Om met een man
als den Rajah gelukkig te worden, zou men de groote
levenskunst mosten verstaan, en wie hue ft daar ooit een
schepseltje als Annie in geoefend. Weinig vrouwen,
trouwens, weten er iets van af. W)j mannen doorloopen
voor het meerendeel eene harde school; wj worden
vroegtijdig van huis gezonden en moeten trachten er te
koj*en. Als wjj, na tal van misslagen, den weg vinden,
hebben wg ernst geleerd, kennen wjj ook het leven
maar eene Annie Calmpthout, wat heeft al de liefde
haar ouders ooit voor haar gedaan dan haar ongeschikt
te maken voor de werkelijkheid Zjj werd nu meer dan
twintig jaren vertroeteld; men voorkwam elk karer
wenschen, het eenige wat men haar leerde was zelfzucht,
zelf vergoeding. En daarna zal men zicii nog verbazen,
dat zoo iemand schipbreuk Ijjdt
«Ik zal het mjj nooit vergeven, dat ik haar niet in
tgds gewaarschuwd heb,* zeide Hélène verdrietig.
«Troost u met da zekerheid, dat zjj toch niet geluis
terd zou hebben en buitendien vroeg of laat zou zjj
toch zga getrouwd en ongelukkig 2jjn geworden met
een ander. Het moge hard klinken, zjj werd er toe
opgeleid. Maar voor den Rajah doet het mg leed, meer
zelfs dan ik zeggen kan. Alles iachte hem toe. Hjj
zou ten slotte verstandig zjjn geweest en eene prinses
uit zjjn vaderland gehuwd hebben. Daarginds mogen
de vrouwen niet ontwikkeld zjjn, zjj weten met echte
hondentrouw te leven en te sterven voor den man,
dien zjj eenmaal lief kregen, terwjjl nu iizjjne toe
komst is verspeeld.*
(Wordt vervolgd,)
ALKMAARSGHE COURANT