STADSNIEUWS.
BUITENLAND.
Uit Heiloo.
Uit Noordscharwoude.
Uit Purmerend.
Uit Koedijk.
De post in gevaar
Komen en gaan.
Aankoop hulpmeststoffen.
Botsing.
Eerlijke vinder.
Museum gemeente-administratie.
Ijs.
Ongelukken.
De nalatenschap—van der Lijn.
Liefdadigheid naar Vermogen.
Predikbeurten.
Lijninspectie.
Verpachting kermisterrein.
Vrije socialistenvereeniging.
De dool en onze Singel vrachten.
In Dillgentia.
De Raad dezer gemeente besloot in zijne vergade
ring van 16 dezer om aan de vereeniging „Heiloo
Vooruit" voor den tijd van 5 jaren voor den aanleg
van een telefoonin verbinding met Alkmaar, een
steun te verleenen van f 60 per jaar.
Aangenomen naar Hoorn op Terschelling door H.
.L Witkop Ezn., te Noordscharwoude.
In de gisterenavond alhier gehouden vergadering
van de Afd. Purmerend van de Vereeniging voor
Vrouwenkiesrecht werden tot leden van het definitief
bestuur gekozenmej. G. v. d. Weel, presidente
mej. A. Drostden Ouden, vice-presidente mej. M.
Schakel, secretaressemevr. Dekker—Becude, 2e sec
retaresse mej. Lakeman, penningmeesteresse.
De Vereeniging, onlangs met 18 leden opgericht,
telt thans 40 leden. Vastgesteld werd /iet afdeelings-
reglement.
Loop der bevolking in 1907. Op 1 Jan. 716 m. en
687 v., samen 1403 inwoners.
In 1907 hebben zich gevestigd 81 m. en 78 v. Gebo
ren zijn 16 m. en 17 v. Vertrokken 45 m. en 51 v.
Overleden 9 m. en 12 v., door deze wisseling bestond de
bevolking op 31 Dec. 1907 uit 759 m. en 719 v., totaal
1478 inwoners. Levenloos geboren is 1 m. 7 huwelij
ken zijn gesloten, waarvan 5 tusscken jm. an jd., 1 tus-
schen wedr. en wed., 1 tusschen jm. en wed., terwijl 1
echtscheiding werd ingeschreven.
Woensdagmiddag kwam in den sneltrein van het
noorden te Meppel een postwagen aan, waarvan een
g-root gat in het dak was gebrand. Vermoedelijk is de
kachel te hard gestookt. De postwagen werd direct
uit den trein genomen.
In de Strikstraat te Nijmegen is woonachtig de
wed. G., die drie dochters heeft, welke alle gehuwd
waren, doch wier echtgenooten binnen 15 maanden
overledeD. De drie weduwen hebben gezamenlijk 16
kinderen te verzorgen.
De commissie voor gezamenlijkenjaankoop van hulp
meststoffen, daarvoor benoemd in eene algemeene ver
gadering der Naamlooze Landbouw- en Handelsver-
eeniging „Langedijk en Omstreken", heeft bekend ge
maakt, dat de opgave voor de hoeveelheid en soort
meststoffen, bij hare leden moet worden opgegeven
vóór of op den 31sten Januari, waarna de aanbesteding
zal worden uitgeschreven. De aflevering zal plaats
hebben begin Maart.
In het begin der maand April zal opnieuw weer
een inschrijving worden gehouden voor chilisalpeter.
De Huizertram, welke te ongeveer half vijf van
Bussum vertrekt, is gistermiddag in botsing gekomen
met een rangeerend goederen convooi, nabij de vroegere
suikerfabriek te Bussum. Er is belangrijke materiëele
schade.
Een wagen werd totaal vernietigd. Eenige jongens
en meisjes, welke in de personenwagen zaten, werden
door glasscherven gewond. Ernstige persoonlijke
ongelukken zijn niet voorgekomen, 't Ongeluk wordt
geweten aan gemis aan rood licht op 't convooi.
Een bankier te 's-Grsvonhsge zond een zijner
bedienden met een enveloppe, inhoudend f 1000 aan
bankpapier, naar een zijner cliënten, om dezen daar
mede een betaling te doen. De bediende, die niet wist
dat de enveloppe deze betrekkelijk groote waarde in
hield, stak haar in een zijzak van z'n overjas, sprong
op de fiets en reed naar het adres, op de enveloppe
aangegeven.
Daar gekomen bemerkte hij het verlies der enveloppe
en reed weder naar het kantoor terug, om daarvan
mededeeling te doen. Natuurlijk stond hij leelijk op
z'n neus te kijken, toen hij het bedrag vernam, dat
hij aldus door zijn onachtzaamheid verloren had.
Er werd begrijpelijker wijze nog eens langs den
weg gezocht, dien de bediende had gevolgd, doch
tevergeefs. De enveloppe met f 1000 bleef verloren.
Den volgenden dag kwam er een jonge Schevenin-
ger, zoon van D. de Mos, op het kantoor. Hij had
een enveloppe gevonden, en op raad van zijn vader
had hij haar ongeopend teruggebracht naar het kantoor
der firma, boven op de enveloppe vermeld.
De jonge Scheveninger stond wel een beetje be
teuterd te kijken, toen hij voor het brengen van een
eenvoudige enveloppe, een belooning van f 25 be
nevens den hartelijken dank van den bankier voor
zijn eerlijkheid ontving. (Resb).
Na afloop van de zoo goed geslaagde tentoonstelling
op gemeentelijk administratief gebied is overwogen
in 9en gunstig gelegen plaats eene inrichting in het
leven te roepen welke voor de gemeente-administratie
zou kunnen zijn wat het Nederlandsch schoolmuseum
is op onderwijsgebied.
Het bestuur van den Nederlandschen bond van ge
meente-ambtenaren heeft thans een commissie be
noemd tot onderzoek en rapport te dezer zake, be
staande uit de heeren J. C. F. Bletz, burgemeester
van Weesperkarspel, E. de Groot, secretaris van
Noord wijk, J. W. Repeiius, controleur gemeentebelas
tingen te Amsterdam, C. W. Wagenaar, commies-chef
ter gemeente-secretarie te Utrecht, W. J. van Wagten-
donk, hoofdcommies ter secretarie van Amsterdam,
en J. A. Zaalberg, secretaris van Zaandam.
Door den harden dooi neemt het jjs in het Noordzee
kanaal snel af. Beneden is het kanaal vrjj, doch
boven zit het nog vol met drijfijs.
- Een kind van L. op Mariahof te Tiel stak een lu
cifer aan, waardoor haar kleeren in brand geraakten
met brandende kleertjes vluchtte het de straat op. De
vlammen werden gedoofd; de kleine heeft ernstige
brandwonden aan keel en ooren bekomen.
Zekere K. W. te Dieren wilde op den zolder van
zijn buurman een weggeloopen konijn vangenhij kroop
op handen en voeten door het aldaar liggende hooi en
stroo en bemerkte niet een z.g. haaggat, waardoor het
hooi op den deel wordt geworpen, daar er voor de kou
de een paar bossen stroo over waren gelegd. Ilij viel
er door op den harden deel en bezeerde zich ernstig aan
hoofd, borst en lendenen, het bloed liep uit zijn mond.
De heer C. W. B. schrijft ons
Uit De Telegraaf is door verschillende bladen een
bericht overgenomen nopens eene onverdeelde nalaten
schap van den oud-gouverneur-generaal van N. Indi
Cornells van der Lijn, welke onder beheer zou zijn
der gemeente De Rijp, en waarvan de gerechtigden
zich tot nu tevreden hebben laten stellen met eene
j aarlij ksche uitkeering uit de rente.
„Zijn huwelijk in Indië met Levina Polith bleef
kinderloos en vandaar zeker de onverdeeldheid der
erfenis" aldus De Telegraaf, maar ten onrechte.
In September 1644 schreef schreef v. d. Lijn aan
zijn vriend Wollebrandt Ge eynsz. de Jong, dat zijne
vrouw van haar tiende kind zwanger was. Omstreeks
1640 werd geboren een zoon Joost, die den 29 Januari
1672 te Alkmaar begraven is. Den 21 Januari 1658
overleed alhier een zoon Cornelis. Reeds den 27
September 1651, kort na v. d. Lijns terugkeer uit
Indië, werd eene dochter begraven, te gelijk met zijne
vrouw Levina Polet (niet Polith). Voor beider dochter
is ook te houden Levina v. d. L., die den 19 Februari
1679 huwde met Salomon Quaadt.
Van der Lijn bleef 5 jaren weduwnaar en her
trouwde in September 1656 met Geertruid van Mierop,
te 's Gravenhage, weduwe van Maximiliaan le Maire.
Het tweede huwelijk bleef evenmin kinderloos als het
eerste. Gedoopt zijn
a. 1 Juli 1657 Cornelia, jong gestorven.
b. 23 Maart 1659 Cornelia, gehuwd 30 Juli 1699
met Johan Martini en begraven 14 Juni 1727.
c. 4 November 1663 Johanna, den 24 September
1684 te 's Gravenhage ondertrouwd met mr.
Jacob Martini.
d. 29 Juli 1665 Anthonie, die in 1693 lid der vroed
schap werd en huwde met Machteld van
Oudenstein en overleed 6 November 1698,
nalatende eene dochter Geertruid, die in 1716
huwde met Pieter Six, te Amsterdam, en een
zoon Jacob, die in 1723 huwde met Amarantia
Maria Reynst, in 1727 lid der vroedschap
werd en in 1731 overleed, een viertal kinderen
verwekt hebbende.
e. Nog is begraven den 8 Maart 1668 een kind,
waarvan de doopaanteekening ontbreekt.
Geertruid van Mierop werd begraven 27 Juni 1673,
haar man, die nog in 1678 burgemeester van Alkmaar
was geweest, den 1 Augustus 1679, beiden in de Groote
kerk, middelgang nr. 368. Bij hun overlijden ontbrak hel
niet aan gerechtigden, die in staat waren voor eene
behoorlijke verdeeling der nalatenschap te zorgen, en
het komt mij zeer onwaarschijnlijk voor, dat die thans
nog onverdeeld zou zijn onder het beheer der gemeente
De Rijp. De jaarlijksche uitkeering van rente doet
vermoeden, dat een vroeger door de weeskamer aldaar
beheerd kapitaal op het Grootboek is ingeschreven,
ten behoeve zijner erven vermaakt door een anderen
v. d. Lijn dan den Indischen Landvoogd.
In de op 15 Januari 1.1. gehouden gewone vergade
ring van „Liefdadigheid naar Vermogen", is voor
diverse personen hulp toegestaan ten bedrage van f 150.50.
19 Januari 1908.
Groote Kerk, 10 uur, Ds. Vinke.
Kapel, 10 uur, Ds. Verwaal. Namiddag, 2 uur, Ds.
Verwaal. Bediening van den H. Doop. Avond 6 uur,
Ds. Guldenarm. Woensdagavond 6 uur, Ds. van Leeuwen.
Evang.-Luth. Kerk, 101/2 uur, Ds. Ternooy Apèl.
Onderwerp: Winter.
Doopsgezinde Kerk, 10i/2 uur, Ds. Bosch, beroepen
Pred. bij de Herv. gem. te Egmond aan den Hoef.
Rem.-Geref. Kerk, 101/2 uur, Ds. de Regt. Doop.
Gereform. Kerk, 10 uur, Een Theol. Student, Am
sterdam. Avond 6 uur, dezelfde.
Chr. Ger. Gem. Gebouw „Rehoboth", Koningsweg.
Voormiddag 10 uur en 's avonds 6 uur godsdienst-
o -fening.
Gebouw Waakt en Bidt, Laat, Zondagmiddag van
8l/25 uur, Vergadering van de Christel. Jongelings-
vereeniging „Zacheus", voor jongelingen boven 16 jaar.
Zondagmiddag 5l/27 uur Vergadering van de
Christel. Knapenvereeniging „Timotheüs", voor knapen
van 12—16 jaar.
Hersteld Apostolische Gemeente, Schoolstraat, no. 6.
Voorm. 10 uur en avond 5 uur en Donderdagavond
8 uur godsdienstoefening.
Hervormde Gemeente te Oudorp, voormiddag 10
uur, Ds. Pool.
Herv. Gem. te Bergen, 10 uur, geen dienst. Avond
7 uur Ds. J. M. Natzijl.
Herv. Gem. te Stompetoren, 9t/2 uur, geen dienst.
Maandag 20 Jan., 's avonds half zeven, Ds. Eilers
de Haan van Heiloo. (Voor de Afd. Vrijz. Herv.)
De lijn LeeuwardenStavoren, onder toezicht van
den inspecteur der Hollandsche Spoor alhier, zal in
gaande 1 Mei a. s. worden gebracht onder toezicht van
den inspecteur te Leeuwarden.
Van de gisteren ten stadhuize alhier gehouden ver
pachting van standplaatsen voor kermisinrichtingen op
de in dit jaar te houden kermis was de uitslag als
volgt
Schouwburgteut op de Laat: A. VVijlacker te Am
sterdam 47.50, firma Bakker te Steenwijk 50.25.
Schouwburgtent bij de groote kerk: Gebr. van Lier
te Amsterdam 150, wed. S. Kinsbergen te Amsterdam
175.
Hippodrome op de PaardenmarktJ. Benner te
Roermond 181, Wed. J. A. van Bergen te Roermond
j 225.10 en S. Regter te Edam 261.60.
Wafelkraam op de Steenenbrug: Wed. G. C. van
der Zee te Amsterdam Q5.12lL en C. J. M. Hutjens,
voorheen P. Zilver te Utrecht f 100.371/s.
Poffertjeskraam op de Nieuwesloot: J. F. Wagendre-
ver te Alkmaar 125, J. H. Bongers te Rotterdam
J 203 en J. Dekkers te Vlaardingen 210.
Luchtschommel op de Nieuwesloot of Paarden
markt: J. Dirks te Edam 140, L. Vallentgoed te
Edam 165.20. D. J. van Dam en Zn. te Amsterdam
170.70.
Draaimolen op de korte Nieuwesloot: Wed. Gail
jaard te Amsterdam 40.37 en O. Schoenmaker te Alk
maar 75.70.
Draaimolen op de Laat: C. Schoenmaker te Alk
maar 100.80 en Wed. Qui!jaard te Amsterdam
110.821/s.
PalingstallenNieuwesloot bij de poffertjeskraau
N. Tholen 7.25 en W. Portegijs 15.35, beiden U
Alkmaar. Nieuwesloot bij café Central, N. Tholen
12.25, J. Smit Sr. te Alkmaar 16.50 en II. Botten
borg te Kampen 17.16. Achterstraat hoek Schapen
steeg, N. Tholen 8.25 en J. Smit Sr. 16.50. Kleine
kaasmarkt bij Valk, J. Smit Sr. 22.50. Kleine kaas
markt bij het Waaggebouw, J. Smit Sr. 18.50. Lan
gestraat bij de Steenenbrug, U. Zonderhuis te Alkmaar
30. Laat bij de Boterstrnat, H. Bottenberg 11.12
Laat bij het Payglop, U. Zonderhuis 8, J. Smit Si
10, J. Corjanus te Kampen 15.67. Laat bij de R.
R- kerk K. Warnars Jz. te Kampen 20, J. Corjanus
22.56 en J. J. Kalter te Kampen 25.06. Laat bij
de Krebbesteeg, J. Smit Jr. te Alkmaar 16, J. J. Kal
ter 25.06 en J. Corjanus 27.99. Laat bij de Schou
tenstrnat, J. Smit Jr. 18.10, J. Corjanus 18.67 ei
J. W. Bottenberg te Kampen 19.26. Op de Paarden
markt W. Portegijs 14.15, K. Warnars Jz. 15.65,
J. W. Bottenberg 16.27 en A. Karei te Kampei
19.05. Bovendien was er nog een inschrijving vai
Mej. D. Meijer te Kampen voor een niet aangeduide
plaats ad. 0.50. Alle plaatsen zijn toegewezen aan de
hoogste inschrijvers.
In een gisteravond door bovenstaande vereeniging
in de groote zaal der Harmonie gehouden openbare
vergadering trad als spreker op de heer Dr. Rutgers
van den Haag, die het onderwerp behandelde: „Kan1
ook de Materialistische wereldbeschouwing een grond-'
slag voor zedelijkheid zijn?"
Spreker begon met er op te wijzen, dat door de oor-'
spronkelijke menschen al wat geheimzinnig was werd
toegeschreven aan geheimzinnige machten of goden'
en dat ten allen tijde zedelijke gevoelens werden toegc-j
schreven aan de stem Gods. De materialisten vinden
dit laatste evenwel het duistere verklaard door nog iets
duisterdere. Doch men moet niet meenen dat, wijl
de zedelijkheid steeds is vastgeknoopt aan den gods I
dienst, iemand die niet godsdienstig is geen onder-'
scheid kent tusschen goed en kwaad. Dat onderscheid'
geldt ook in de dierenwereld, ook onder de wilde, ook
onder de beschaafde menschen. Goed wordt gevonden
al datgene, dat noodig is voor de instandhouding van
de soort en het grondlieginsel van alle zedelijkheid is
het beginsel van gelijkheid, uitgedrukt in het: behan
del anderen zooals gij zelf wilt behandeld worden. Er
zijn enkele menschen geweest, die méér wilden, die ge
nieën zijn geworden en de zedeleer hebben verhoogd,
zoodat hun nagedachtenis nog altijd in eere wordt ge
houden. Die zedeleer is voor de materialisten niet iets
speciaals voor den Zondag, ook niet iets dat uit de
lucht komt vallen maar iets heel gewoonswat voor
den lichamelijken mensch de gezondheidsleer is, is
voor den geestelijken mensch de zedeleer. De materi
alisten zien in de geestelijke gebeurtenissen niets an
ders dan de hoogste uiting van stoffelijke gebeurtenis
sen en met twee voorbeelden wilde spreker aantoonen
dat men door de materialistische beschouwing betoT
komt tot een oplossing van moeielijke vraagstukken
dan langs den weg- van don godsdienst. In de
eerste plaats behandelde hij de souvereiniteits Gods, de
grondslag van de Gereformeerde kerk. Calvijn vond dit
een afgrijselijk leerstuk en wij zouden denken, zeide
spreker, dat dit de dood van alle zedelijkheid is. Zoo
voelden onze voorvaders het echter niet. Dit leerstuk
was voor hen de hechtste steunpilaar van het zedelijk
leven. Die souvereiniteit was hun grootste verheffing,
waartegenover stond de nietigheid van den mensch,
die stemde tot bescheidenheid, oot- en zachtmoedigheid,
die leerde tegenspoed te dulden. Valt dit alles weg
voor den materialist? Neen. Hij ziet de wereld niet
geschapen door een God maar door de wet van oorzaak
en gevolg en het beschouwen van het wereldorganisme
geeft hem verheffing en daartegenover gevoelt hij zich
als mensch ook klein en ootmoedig. Ilij drukt hetzelfde
met andere woorden uit, hij heeft niets verloren, maar
wel gewonnen. Het materialisme geeft de oplossing!
van moeielijke vraagstukken, waarvoor in vroegere ja j
ren bloed vergoten moest worden en martelaren moes-;
ten worden gemaakt. Spreker noemde als voorbeeld
het vraagstuk van den vrijen wil en betoogde dat ieder
mensch voor zijn bewustzijn aansprakelijk is voor zijn'
daden, dat ook hierbij geldt de keten van oorsprong en
gevolg.
De godsdienstige wereldbeschouwing lijdt tot dwa-'
ling. Wanneer men het zwaartepunt verplaatst buiten'
de aarde, dan laat men de balans anders doorslaan, dan
zal men anders oordeelen dan wanneer men het voor
naamste hier op aarde zoekt. Er schuilt in den gods
dienst een gevaar: men kan worden afgekeerd van de
aarde en worden gewend tot verhevener dingen, zonder
direct invloed op deze aarde.
Onze wereldbeschouwing-, zeide spreker, is juist de
grootste steun voor de zedelijkheid, die ons niet licht
ontvalt. Die keten van oorzaak en gevolg is juist de
grootste kracht voor onze opvoeders, die er naar zullen
streven het kind kiemen van het goede en weerstands
vermogen tegen het kwade bij te bren gen en zij zal de
menschheid verder brengen dan het tegenwoordige ge
slacht, dat eigenlijk nog bestaat uit barbaren, die oor
log voeren en lijf- en doodstraffen hebben.
Het tweede leerstuk dat spreker behandelde was dat
der zonde en der verzoening. Dit leerstuk brengt den
zondaar tot diepe vernedering, welke moet gevolgd
worden door opbeuring na do bekeering. Vervalt deze
bron van zedelijke ernst voor den materialist? Neen
zeide spreker, want wij beschouwen de zonde als een
ziekte en zooals wij trachten naar gezondheid, zoo
trachten wij ook naar braafheid, daar een zedelijk le
ven voor ons hetzelfde is als een gezond lichaam, waar
naar ieder in zich de begeerte gevoelt. Het is alweer
precies hetzelfde, de materialistische en de godsdien
stige wereldbeschouwing, alleen zegt de materialist her
met andere woorden. Maar de godsdienstige beschou
wing gerust op het principo van wraak en dit principe
geld nog altijd in onze rechtspraak. Mr. Modderman,
de man van het strafrecht naar nieuwe beginselen,
heeft wol gebroken met het systeem van wraak, maar
hij heeft er voor in de plaats gebracht leed en voor het
slachtoffer is dit hetzelfde. Maar de materialist ver
gelijkt den misdadiger met een zieke, die genezen moet
worden, moet worden gemaakt tot een beter mensch
Men moet steeds trachten de misdaad te voorko
men, zooals men dat met de ziekte doet en ook in dit
opzicht staat de materialistische levensbeschouwing
zeer hoog.
Na tien minuten pauze vroeg een juffrouw hoe spre
ker Jacht over een misdadiger, die met voorbedachten
rade te werk gaat.
Dr. Rutgors antwoordde dat juist door het plegen
van een dergelijke daad wordt bewezen hoe ongelukkig
de dader is en daarom moot men, oorzaak en gevolg
kennende, diep medelijden mot hem hebben, hem bestu-
deeren en trachten nog iets van hem te maken.
Vervolgens trad met spreker in debat de heer ds. G.
M. Melchers. Debater wees er op, dat de spreker wel
tal van zaken had behandeld welke niet ter zake waren,
maar geen antwoord had gegeven op de vraag, welke
hij in do aankondiging van zijn lezing had gesteld. Wel
had hij een poging gedaan om begrippen te bestrijden,
die al jaren zijn prijsgegeven. Hij heeft bijv. doen uit
komen, dat het materialisme het darwinisme aan
vaardt, maar dat is immers gemeengoed geworden
Een van debaters grootste grieven is, dat het wordt
voorgesteld, alsof het materialisme alleen de weten
schap -der laatste eeuwen in zich heeft opgenomen. Dat
is niet juist. En wat de redevoering van hedenavond
betreft, het is alsof-er een stem uit het graf is verkon
digd, alsof wij waren teruggekeerd tot den tijd van
vroeger, van Büchner bijv.
Wat spreker heeft aangeprezen is niets dan verfijnd
egoïsme, dat leidt tot opportunisme. Het goede wordt
nift gedaan omdat het goed is, niet uit innerlijken aan
drang maar de maatschappij geeft den doorslag en de
beste zedemeester zou zijn de man die 'de maatschappe
lijke verhoudingen, of die het Burgerlijk Wetboek het
best kent, een advocaat noemt debater, zonder evenwel
dezen hierdoor een bewijs van goed gedrag te willen
geven. Debater wil dat verfijnd egoïsme niet, hij wil
andere, betere, nieuwe menschen.
Uitdrukkelijk constateert debater dat het materialis
me bankroet gemaakt heeft ten opzichte van de ver
klaring van het menschelijk bewustzijn. Zou de ver
klaring uit oorzaak en gevolg opgaan, dan zou men
geen zedelijke individuen krijgen, maar schepselen, die
naar rechts en naar links worden gedreven. Debater
zou het betreuren, wanneer de maatschappij der toe
komst moet komen onder den invloed van zulke theo
rieën. Gaat men alleen rechtvaardiger de producten
verdeden, de stoffelijke verhoudingen verbeteren, dan
krijgt men daardoor geen individuen, die zedelijk hoo-
ger staan dan de menschen van thans.
De spreker heeft de straf recht-theorie behandeld,
welke hier niet ter plaatse was.
En het verbaasde debater dat spreker in 1908 een
godsdienstige levensbeschouwing heeft gegeven uit de
zestiende eeuw. Wat het vraagstuk van den vrijen wil
betreft, dat' ter sprake is gekomen bij het leerstuk over
de zonde, het materialisme heeft de oplossing niet ge
geven. Wij kunnen niet aannemen, dat wij niet vrij
zijn, er leeft in ons een element, dat wakker gemaakt
is door de opvoeding, dat spreker niet kan verklaren,
maar dat drijf/, tot groote daden, soms schijnbaar in
strijd met het algemeene belang.
In zijn antwoord betoogde dr. Rutgers dat hij het
niet kon helpen, dat hij niet heeft gehouden de speech
welke de heer Melchers van hem had verwacht en waar
op het debat waarschijnlijk beter zou hebben geslagen
dan op de uitgesproken rede.
Het darwinisme had spreker niet opgeëischt voor het
materialisme, alleen had hij gezegd dat zooals het
darwinisme geleerd heeft, dat er een evolutie bestaat
van lagere soorten naar hoogere soorten, het materia
lisme dezelfde evolutie aanneemt van cellen met wei
nig naar cellen met meer bewustzijn, de theorie dus
overbrengt van het stoffelijke naar het geestelijke. Het
is sprekers bedoeling niet geweest te zeggen, dat men
een verklaring van het bewustzijn heeft gevonden,
maar wel, dat men een verklaring zoekt en bij benade
ring tracht vast te stellen.
Niets is onjuister dan dat spreker een verfijnd egoïs
me zou hebben verkondigd. Hij heeft juist gezegd,
dat de mensch een wezen is mot mede-, met solidari
teitsgevoel en hij wil van den mensch geen automaat
maken, geen fatalist, maar juist het goede in hem
aanmoedigen.
Wat het bewustzijn betreft zou spreker willen vra
gen, wanneer de heer Melchers de konsekwentie van do
keten van oorzaak en gevolg niet aandurft, waar houdt
zij op en wat is dan daar?
Ten slotte betoogde hij dat hij niet alles wil terug
brengen tot stoffelijke dingen, maar dat de verhouding
van stoffelijke en geestelijke gebeurtenissen is als bij
een plant, waarvan de wortels in de mest staan en do
bloesems hoog in den hemel.
liet woord was vervolgens aan den heer Melchers,
die zeide dankbaar nota te nemen, van de verklaring,
dat het materialisme niet het darwinisme voor zich op-
eischt. En voorts wees debater er op, dat het materia
lisme heeft gefaald op een kritiek punt: de verklaring
van het karakter van het bewustzijn. Het materialis
me is dan ook niet de laatste wijsheid.
De heer Rutgers erkende dit gaarne: mëu zoekt in
het materialisme naar verklaringen, men is op zekere
hoogte geslaagd, er is al heel veel licht verspreid, men
heeft nog niet het laatste woord gezegd, maar men is
blij en dankbaar de eerste te hebben gesproken.
Daarna sloot de heer D. Klomp de matig bezochto
vergadering.
Men schrijft ons:
Even onverwachts als de dooi invalt, even plotseling
kan de vorst weer met kracht optreden en de ijsbanen
in haren luister herstellen.
Tot tweemalen toe hebben we in dezen winter op on
ze schilderachtige grachten in de stad, de bonte me
nigte zich zien vermaken.
Wat een prachtig gezicht, wat een opgewekt leven!
Er is bijna geen heerlijker en goedkooper volksvermaak,
geen gezonder sport denkbaar dan schaatsenrijden. En
is het niet tevens een lust der öogen voor het kijkgraa-
go en wandelende publiek?
Aan motornregen en fietspaden wordt de noodige
aandacht besteed, zouden ook de ijsbanen niet wat
meer toezicht en toewijding verdienen?
Verleden jaar werd er in het geheel geen rekening
mee gehouden dat de winter kon terugkeeren en werd
al het ijs in onze stadsgrachten stukgeslagen.
t T8 te hopen dat zooiets dezen keer niet weer ge
beurt. lederen dag kan ons de vorst opnieuw overval
len en hoe heerlijk als dan de stadsgrachten andermaal
de schaatslustigen mogen zien verschijnen.
Men verzoekt ons te melden, dat de bekende hu
moristen Solser en Hesse Zondag a.s. in Diligentia
zullen optreden.
Door hun groote populariteit is een aanbeveling om
hen te gaan hooren, zeer zeker overbodig te achten.
Behoudens tal van nieuwe voordrachten, waaronder
het succesnummer „Hannes en Trijn op de Rotter-
damsche kermis", zal het publiek een verrassing be
reid worden. Solser en Hesse noemen dat „Niblet."
Wie weten wil, wat daarmee bedoeld wordt, moet
Zondag Diligentia maar eens bezoekeneen tocht
daarheen zal zeker niemand teleurstelden.
In Engeland heeft men met belangstelling ver
nomen, dat er te Dublin onder leiding van den heer
John Redmond een vergadering van de Iersche natio
nalisten heeft plaats gehad, waarin aan het licht is ge
komen, dat er waarschijnlijk een splitsing der partij op
handen is.
Er werden hevige aanvallen gericht op de politiek
van den leider in het Lagerhuis, den heer John Red
mond, en men wilde het leiderschap opdragen aan Wil
liam O Brien, die zich heeft uitgesproken vóór een
program van verzoening met Engeland, op den basis
van halve zelfregeering en dus tegen de alles-of-niets-
politiek van Redmond. Er was in den laatsten tijd
reeds herhaaldelijk betoogd, dat de Boeren getoond
hadden den Ieren de baas te zijn in de kunst, een voor-
deeligen vrede te sluiten. Wil Redmond niet de lei
ding uit handen geven, dan moet een splitsing der par
tij onvermijdelijk zijn.
I11 de hoofdstad van Frankrijk hebben indruk
wekkende betoogingen plaats gehad bij het vertrek der
Augustijner Zusters uit het Hotel deDieu, die door ver
pleegsters vervangen worden. Terwijl clericale afge
vaardigden onder leiding van Denys Cochin de zusters
toespraken, trachtten patiënten, vooral vrouwen en
grijsaards de paarden van de rijtuigen af te spannen.
In tusschen zong en bad op het Notre Dameplein een
menigte van meer dan duizend menschen, die het ver
trek poogden te verhinderen èn luide riepen: „Leve
de vrijheid, weg met de republiek." Slechts met moeite
gelukte het een doortocht te banen en ongeregeldheden
te vermijden. De zusters zijn voorloopig in het asyl
de Notre Dame du bon secours gehuisvest, waar kardi
naal Richard ter harer eere een plechtigen dienst hield.
Uit Marokko komen verschillende berichten. Zoo is
er te Marakesj in alle moskeeën een brief van Moelei
Hafid voorgelezen, waarbij de inwoners uitgenoodigd
werden hem in Sjaoeia te volgen en voornamelijk den
Franschen den heiligen oorlog aan te doen. Ook werd in
dien brief de hoop uitgedrukt, dat Casablanca en Medi-
oena spoedig weder in de handen der Marokkanen
zouden vallen. Geen enkele christen zal blijven
heet het verder wij zullen rustig onze heilige wet
ten uitvoer kunnen leggen.
Omroepers liepen de straten door en noodigden de
inwoners uit den Sultan in den heiligen oorlog te
volgen.
