DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
No. 19.
Honderd en tiende jaargang.
1908
DONDERDAG
23 JANUARI.
BINNENLAND.
Deze Courant wordt eiken avond, behalve op Zon- en
Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per 3 maanden
voor Alkmaar f 0,80; franco door het geheele Rijk f 1,
Afzonderlijke nummers 3 Cents.
Prijs der gewone advertentiën:
Per regel f 0,10. Bij groote contracten rabat. Groote
letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdrukkerij
v/h. HERMs. COSTER ZOON, Voordam C 9.
ii
ALKMAARSCHE
ilAVlj
Telefoonnummer 3.
ALKMAAR, 23 Januari.
Verleden Donderdag hebben wij gesproken over de
twee interpellaties, welke door de sociaal-democratische
fractie waren ingediend en welke aldus luidden:
lo. Om welke redenen heeft de Rijkskanselier in da
zitting van het Pruisische Huis van Afgevaardigden
van 10 Januari de toepassing van het Rijksdagkies
recht voor een Bondsstaat als niet in overeenstemming
met het belang van den Staat gekenmerkt?
2o. Keurt de Rijkskanselier het goed, dat met het
oog op de togen 12 Januari j.l. uitgeschreven sociaal
democratische volksvergaderingen ten gunste van die
Rijksdagkiesrecht de militairen in de kazernes gecon
signeerd waren?
Wij hebben toen het vermoeden uitgesproken, dat
de heer von Biilow van meening zou zijn, dat de Rijks
dagkanselier von Bülow geen verantwoording schuldig
is van hetgeen de Pruisische minister-president von
Bülow heeft gezegd. Gisteren werden de interpellaties
behandeld en het is gegaan, zooals wij dachten.
Met spanning was naar deze Rijksdagvergadering
uitgezien en buiten het gebouw was het reeds te mer
ken, dat er iets bijzonders aan de hand waser was
een groote politiemacht op do been. Men is in Berlijn
op zijn hoede, en wie de uitstekende politie-organisatie
van deze stad kent, beseft, dat relletjes hier tot niets
zullen leiden dan tot enkele dooden, vele gewonden en
gevangenen. Zulke relletjes zijn dan ook zeer on
Duitsch, zij worden door bijna de geheele Duitsche pers
veroordeeld. Alleen het sociaal-democratische orgaan
de „Vorwarts" komt in verzet tegen het optreden der
politie. In den Rijksdag zelf waren alle tribunes dicht
bezet.
Onder ademlooze stilte nam de Rijkskanselier het
woord en legde de volgende verklaring af
„Ik weiger op de besprekingen over den vorm van
het kiesrecht voor den Pruisischen Landdag in te gaan,
daar dit alleen tot de bevoegdheid der wetgevende or
ganen in Pruisen behoort, en een binnenlandsche aan
gelegenheid van den Pruisischen Staat vormt."
„Op grond van haar Staatsrechterlijke bevoegdheid
zijn door de Berlijnsche politie op 12 Januari de maat
regelen genomen, die noodig waren om straatrumoer
te voorkomen. Voor zoover troepen in de kazernes bij
eengehouden werden is dit geschied ter uitoefening
van het militaire recht van commando."
Dat was het antwoord. Maar onafhankelijk van de
ze interpellaties, wilde de Rijkskanselier een ernstig
woord spreken, naar aanleiding van de botsingen tus-
schen betoogende werkloozen en politie.
„Sedert gisteren zeide hij zijn opnieuw botsin
gen tusschen een betoogende menigte en de politie
voorgekomen, waarbij weder van de wapens moest wor
den gebruik gemaakt. Tegenover die voorvallen ge
voel ik behoefte van deze plaats een woord van ernstige
waarschuwing te moeten richten tot het land.
Het ligt niet in den Duitschen aard de politiek op
straat te brengen. De partijen hebben geen straatru
moer noodig om hunne stemmen te laten hooren. Do
straat behoort aan het vrije verkeer. De wet en le
openbare orde te erkennen en te achten is de plicht
van iederen burger. Achting voor de wet te vorderen
en desnoods af te dwingen, is niet alleen de bevoegd
heid maar de plicht der autoriteiten.
Iedere poging om de openbare orde te verstoren
moet en zal worden onderdrukt. Het zou een noodlot
tige dwaling zijn, te gelooven dat de betooging van een
op een dwaalspoor geleide menigte van een regeering
die haar plicht wil doen, iets kunnen afdreigen. Dal
zal in Duitschland nooit en nergens kunnen voorkomen.
Ik heb vertrouwen, dat alle burgerlijke partijen een
stemmig zullen zijn in de veroordeeling en afwijzing
van die gevaarlijke practijkon.
De sociaal-democratische partij heeft met de betoo
ging van 12 Januari een hellend vlak betreden. Ik
waarschuw haar dien weg niet verder te vervolgen; de
verantwoordelijkheid voor de gevolgen zou niet komen
op dc autoriteiten, maar op de aanstokers en leiders."
In deze woorden ligt een ernstige bedreiging en wan
neer het sociaal-democratische partijbestuur wijs is,
zal het niet op den ingeslagen weg voortgaan en bloed
vergieten voorkomen. Want men kan er staat op ma
ken, dat de politie en het leger bij de eerste de besti
gelegenheid tegen straatbetoogprs geweldig kras zullen
optreden en dat er op deze wijze harde klappen en har
de lessen zullen worden uitgedeeld.
at het verdere verloop der interpellaties betreft
de tweede zal waarschijnlijk alleen van sociaal-democra
tische zijde worden besproken, maar over de eerste zal
wel meer en langer worden gedebatteerd, daar de groo
te meerderheid van den Rijksdag voor afschaffing van
het Pruisisch getrapte kiesstelsel is en gaarne zal wil
len „getuigen" ook, al weten zij bij voorbaat zooals
wij verleden Donderdag deden uitkomen dat dit tot
niets leidt. Maar daarvan is op het oogenblik, waarop
wij dit schrijven, nog niets bekend, wellicht brengt
de post en de telegraaf ons strakjes meer nieuws, dat:
dan onder een andere rubriek in dit nummer is te vin
den.
De Kabinetscrisis.
Het Nieuws v. d. Daj verneemt, dat de heer Michiels
van Verduynen bestemd is om als minister van bui-
tenlandsche zaken op te treden in het nieuwe Kabinet.
Gisteren waren, naar de Tel. uit goede bron verneemt,
de volgende portefeuilles aanvaard in het nieuwe
ministerie
Mr. Th. Heemskerk Jzn., formateur, Buitenlandsche
Zaken.
Mr. E. R. H. Regout, Tweede-Kamerlid, justitie.
Mr. de Marez Oyens, Oud-minister, Financiën.
Ds. A. S. Talma, Tweede-Kamerlid, Landbouw,
Handel en Nijverheid.
J. J. G. baron van Voorst tot Voorst, commandant
van het regiment grenadiers en jagers, Oorlog.
De andere portefeuilles zijn nog niet definitief bezet
Geen „ernstige bezwaren".
Het Udbl. meldt:
„In de memorie van Toelichting bij het „ontwerp
van wet tot voorloopige vaststelling van het VlIIste
hoofdstuk der staatsbegrooting" van 1908, d.w.z. bij
het ontwerp-kredietwet" voor oorlog, lezen wij
„Op het voetspoor van hetgeen in het voorjaar van
1907 geschiedde, is ook hij de samenstelling van deze
Kredietwet de ontwerp-begrooting voor het nieuwe
dienstjaar, zooals zij luidde na de wijzigingen, die
daarin achtereenvolgens bij Nota's van Wijz gingen
en tijdens de behandeling in de Tweede Kamer werden
aangebracht, als grondslag aangenomen. D a a r b ij is
uitgegaan van de overweging, dat bij be
handeling niet is gebleken van het be
staan van ernstige bezwaren tegen be
paalde posten der ontwer p-b egrooting
eu dal met name lie gewijzigde ludeemig van de ui
gaven betreffende de artillerie-inrichtingen bij genoem
den tak der Volksvertegenwoordiging geen bedenking
heeft ontmoet."
De door ons gespatieerde zinsnede is teekenend.
Volkomen juist kenschetst zij den feitelijken toestand
zoo is het, tegen de posten der verworpen begrooting
zijn bijna geen bezwaren ingebracht. En het klinkt
bijna naïef, als de minister Van Rappard tot de Tweede
Kamer komt zeggen: „Gij, mijne heeren, stemt, blij
kens uwe redevoeringen en uwe stemmingen over de
posten, is met de posten op de begrooting die ge ver
worpen hebt, wilt ge die nu maar goedkeuren bij
kredietwet
En de Tweede Kamer zal dit doen, natuurlijk.
Maar eerst nu, bij kredietwet, nu het Ministerie
over de begrooting gestruikeld is'
Bond van vrijz. dem. kiesvereenigin ;en.
Over den Bond van vrijzinnig-democratische kies-
vereenigingeu die in Gelderland en Overijsel zooals
men weet is opgericht, wordt nader gemeld:
Het doel, organisatie dier partij in genoemde provin
ciën en propaganda der V.-D. beginselen, tracht men
te bereiken door:
1. Het bespreken en aanwenden der middelen welke
aan le vereenigingen zooveel mogelijk invloed kunnen
verschaffen met eerbiediging van de zelfstandigheid
der vereenigingen;
2. Het oprichten van nieuwe vereenigingen;
3. Het geldelijk steunen der vereenigingen bij ver
kiezingen voor Kamer en Staten, indien dit dringend
noodig blijkt.
Hot bestuur is samengesteld uit vertegenwoordigers
der aangesloten vereenigingen, doch niet meer dan drie
per vereeniging.
De bond wordt ontbonden, als het aantal aangesloten
vereenigingen beneden drie is gedaald.
Financieele uitkomst van den dienst 1907.
In de Memorie van Antwoord op het Voorloopig Ver
slag over het wetsontwerp betreffende de heffing eener
inkomstenbelasting deelt de minister van financiën
mede, dat nog eens nader, voor zooveel dit thans mo
gelijk is, becijferd is, welke de afloop zal zijn van den
gewonen dienst 1907. Daarbij werd als resultaat ver
kregen, dat cr afgezien van de dekking van het te
kort der Rijksverzekeringsbank vermoedelijk, in ste
de van een tekort, een overschot zal zijn van enkele
tonnen gouds.
Oorspronkelijk was er voor 1907 een totaal tekort
geraamd van 8'/4 millioen gulden, en een tekort op den
gewonen dienst van 4.350.000.
Besluiten van Ged. Staten.
Ged. Staten van Noord-Holland hebben goedgekeurd
de Raadsbesluiten der betrokken gemeenten om met in
gang van 1 Januari 1908, de jaarwedden der volgende
titularissen te stellen op de navolgende bedragen:
Secretaris der gemeente Amsterdam 6000;
Burgemeester der gemeente Watergraafsmeer
2000;
elk der wethouders der gemeente Watergraafsmeer
250;
Secretaris der gemeente Harenkarspel 650 met ge
not van vrije woning, berekend op 100 per jaar;
Ontvanger der gemeente Veisen 1500;
elk der Wethouders der gemeente Oudorp 30;
elk der Wethouders der gt meen te Helder 500;
elk der Wethouders der gemeente Oterleek 25;
elk der Wethouders der gemeente Heemstede 100;
elk der Wethouders der gemeente Middelie 25;
en de presentiegelden voor de leden van den Raad
der gemeente Bloemendaal ^ast te stellen op 3 per
lid voor elke bijgewoonde vergadering.
Mr. Goeman Borgesius te Benningbroek.
Gistermiddag trad te Benningbroek voor de Centr.
Lib. Kies vereeniging in 't district Enkhuizen mr. H.
Goeman Borgesius op, om toe te lichten: Het Kies
rechtrapport van 't hoofdbestuur der Liberale Unie.
In zijn inleiding gaf spreker aan de hand der ge
schiedenis een overzicht over de ontwikkeling van het
kiesrcchtvraagstuk in ons land. Achtereenvolgens
stond spr. stil bij belangrijke jaartallen, besprekende
bekende ministeries, welke grooten invloed hebben uit
geoefend op de ontwikkeling van hel belangrijke vraag
stuk, waaruit, duidelijk blijkt hoe in den loop der tijden
het kiesrechtvraagstuk altijd van liet grootste gewicht
is geweest.
Zoo kwam spr. tot algemeen kiesrecht. Thans, be
toogde hij, is er geen partij waarbij men niet vindt
voorstanders van algemeen kiesrecht. Dit schijnt
vreemd, toch is het zoo. De Liberale Unie streeft naar
algemeen kiesrecht de katholieke partij telt onder
haar partij aanhangers van algemeen kiesrecht;
de anti-revolutionairen streven naar huismanskiesrecht,
wat uit den aard der zaak niet veel van algemeen kies
recht verschilt, en ook de oud-liberalen staan zeer na
bij' het toekennen van algemeen kiesrecht.
Men heeft gevraagd, zeide spreker, of de nxinisteri
eele crisis geen verandering zal brengen in de Lib.
1 nieplaimen, of b. v. het kiesrechtvraagstuk niet zal
worden uitgesteld. Neen, volgens spreker, het- kies
recht is door ons aan de orde gesteld, en de Liberale
Unie zal niet dralen de zaak opnieuw in behandeling
ti' brengen. Trouwens het kiesrechtvraagstuk zal aan
de orde blijven, onverschillig welk ministerie aan het
bewind zal zijn.
1 itvoerig behandelde spr. dan waarom de Lib. Unie
voorstander is van algemeen kiesrecht. Hierbij bracht
hij ter sprake de opvoedende kracht van het stembiljet,
de sociale noodon in verband met de partijtwisten, de
illusie van velen, dat alle maatschappelijke nooden door
wetten kunnen worden weggenomen enz.
Spr. noemde zich voorstander van algemeen kies-
echut wol te aUemauskiesrecht. om-
lat het A ederiandsche volk een vrijheidlievend; orde
lievend, koningsgezind volk is, omdat hij vertrouwen
stelt in ons volk.
Uitvoerig stond hij vervolgens stil bij de leeftijds
grens, het beperkte kiesrecht voor de vrouw, het uit
sluiten inzake de bedeelden. Al deze quaesties werden
in den breede behandeld.
Ook punt 5 van het rapport, betreffende de invoering
van stemplicht en evenredige vertegenwoordiging werd
in het bijzonder toegelicht. Zal zeide spr. de vertegen
woordiging een zuivere afspiegeling zijn van de natie
dan eisclit algemeen kiesrecht tevens opkomstplicht;
dan moet het niet stemmen verdwijnen. Dan moet ge
broken worden met het meerderheidsstelsel, en daar
voor in de plaats worden gebracht evenredige vertegen
woordiging.
Spr. besloot zijn rede met een opwekking' tot de aan
wezigen om te blijven strijden voor de liberale begin
selen.
„De gelederen gesloten" zegt spr. „in den strijd
te verflauwen, dat zou groote slapheid zijn."
Een luid applaus volgde op sprekers rede.
Aan het debat werd door een zestal personen deelge
nomen, waar quaesties werden besproken en inlichtin
gen werden gevraagd betreffende het stellen van de
leeftijdsgrens, de uitsluiting van bedeelden, en het
vrouwenkiesrecht.
GEMENGD NIEUWS.
De crisis in de diamant-industrie.
Naar het Volksdagblad van verschillende
zijden vernam, blijven circa 1500 bondsleden van den
A. N. D. B. verstoken van uitkeering, omdat zij meer
dan twee weken contributieschuld hebben. Daar zijn
er velen bij, die slechts drie weken schuld hebben. De
verontwaardiging moet dan ook zeer groot zijn, zegt
het blad.
Een voetreis op zee.
Maandag heeft een persoon, voorzien van een stok,
een voetreis gemaakt over het ijs der Zuiderzee van
Llburg naai' Amsterdam. Hij vertrok des morgens 5
uur en bereikte omstreeks 4 uur in den namiddag zijn
bestemming.
óór den mond der Eem had hij wegens den stroom
een grooten omweg moeten maken.
Al is deze waaghalzerij ditmaal goed gelukt, toch is
het zeker geen voorbeeld tot navolging,
(N. v. d. D.)
Voor schaatsenrijders.
De ijsclub te Leeuwarden heeft besloten, den uitge-
stelden wedstrijd om het kampioenschap voor Neder
land van amateurs op de lange baan te houden op
Maandag en Dinsdag a. s. (L. Ot.j
Brandwonden gekregen.
Een jongetje van drie jaar te 's-Gravenhage, kwam
gistermiddag, terwijl het zich alleen in de ouderlijke
woning aan het Jacob van Campenlein bevond, in aan
raking' met een brandende kachel, waardoor de kleer
tjes vlam vatten. Nadat het kind de straat op gevlucht
was, werden de vlammen door een voorbijganger met
zijn jas gedoold. Het knaapje, dat vrij ernstige brand
wonden had bekomen, is naar het ziekenhuis gebracht.
De beenen afgereden.
De koopman S. Moyer, te Winschoten, geraakte gis
teravond op den Peltelderweg onder de Oldambtster
tram. Hem werden beide beenen afgereden.
De Millioenen-juffrouw.
De millioenen-juftrouw is, zooals men weet, Dinsdag
te Amsterdam overleden. Onder dezen naam was
Jannet Struyk, zoo meldt de Tel., eens de beroemde
oplichtster, die op grand Manière juweelen oplichtte
en leefde als een Thérèse Humbert, wachtende op de
erfenissen en crediet vragende en nemende op de ge
fixeerde toekomst
Haar heldenstuk was de juweelenoplichting voor
f 115.000 van de firma Bosch.
Jannetje Struyk werd hiervoor in den nacht van
23 op 24 Augustus 1882 te Rotterdam in hechtenis
genomen, nadat van te voren een rechterlijk verhoor
had plaats gehad. Als voornaamste personen in dit
verhoor treden o. a. op den voorgrond de juweliers
Bosch uit Amsterdam, mej. Bosch en de man, die
de millioenen-dame zich tot „levensgezel" had gekozen.
Tijdens het geheele verhoor bleef Jannetje koud als
ijs, maar toen ze gevangen werd genomen, spatte de
bom van haar gemoed uiteen. Nu er was reden voor
haar aanhouding.
Bij de juweliers Bosch te Amsterdam had ze in
Juni en Juli 1882 veel kostbaarheden gekocht en be
taald, voor een waarde van wel f 7000. De heer
Bosch ging haar daardoor volkomen vertrouwen en
toen ze daarom nieuwe juweelen enz. bestelde, een
bedrag van f 115.000 vertegenwoordigend, leverde de
juwelier haar die af. Toch bleef hij op z'n hoede,
toen juffrouw Struyk niet direct betaalde. Den 24en
Juli zou de levering plaats hebben. De zoon van den
heer Bosch vertrok met de kostbaarheden naar Rot
terdam, in een verzegeld pakket. De broeder van de
slimme dame zou uit Apeldoorn komen en f 100.000
medebrengen De heer Bosch vond juffrouw Struyk
nog te bed: hij mocht echter in de slaapkamer komen.
Daar zette hij op verzoek van de millioenendame het
kistje neer en zou toen even in een aangrenzende
kamer wachten, tot zij was opgestaan en zich gekleed
had
Hij deed dit
Zij deed dit ook
En toen de heer Bosch weer in de slaapkamer
mocht terugkomen was het kistje verdwenen.
Juffrouw" Struyk zei: het was in orde en ze
fflenWiegrrjpt, r'4vofgoe. ^Hje'heer fioscïf^wercl
boos, kwaad, woest, maar de oplichtster bleef kalm.
Toen de juwelier ül boozer werd, nam ze zelfs 'n
scheermes, waarmee ze hem telijf wilde
Heusch 't geld kwam, zei Jannetje En
op haar aanwijzingen trok de heer Bosch naar
Apeldoorn, naar Zutphen, naar Amersfoort, om het
daar te innen Natuurlijk zonder succes.
Toen werd bij het gerecht een aanklacht ingediend.
De zaak maakte natuurlijk veel opgang. In schouw
burgen werden stukken gespeeld onder den titel
„De Millioenen-juffrouw."
In de laatste jaren kon nien de éénmaal beroemde
en weelderige millioenenj uffrouw hier en daar op een
stoep bedelende aantreffen. Oud, kromgebogen, vuil en
vervallen er uitziend, keek ze schuchter op naar den
voorbijganger, om met een hoofdbuiging zijn „pitié"
af te smeeken,
Ze scheen in zooverre nog steeds door de weelde
te worden aangetrokken, dat ze bij voorkeur plaats
nam op de stoep van het Koninklijk Paleis in de
Mozes- en Aiironstraat, of bij een ander groot en
deftig gebouw.
Met de oude, verwoeste figuur^ die toch soms sluw
nog uit haar oogen gluren kon moest men, vooral in
het barre jaargetijde, wel medelijden krijgen. Ze
werd dan ook nogal bedacht, 't Waren vooral de
naar het postkantoor wandelende demi-mondaines, die
haar uit solidariteitsgevoel mogelijk steeds gaven.
Dan kwam op 't verweerde gezicht nog weer even
een rimpeling van vreugde, en voldoening, dankte de
millioenenj uffrouw diep-onderdanig.
Als het donker werd, strompelde ze op 'n kruk
weg naar het slop, waar ze leefde, totdat ze uitgeput
naar het Binnengaathuis werd overgebracht
Jannetje Struyk heeft zwaar geboet voor wat ze der
wereld heeft aangedaan.
Beklagenswaardige huismoe iers.
Men schrijft uit Rijen aan de Noordbrab.
In volle drukte van runder-markt dezen morgen
ruim tien uur op eens 'n kreet„Brand, brand
In de schoolDan de hoornblazer Rètèt'n
Weg-en-weergeloop van boeren, vrouwen 'n Vent
met 'n paard op 'n drafje naar 't spuithuisje En
gauw ook 'n troep hoera-schreeuwende bengels„De
school brandt af! de school brandt af!" Zij waren
d'r uit'n Heele vacautie in 't verschiet
Boven aan 't dak was 't begonnen. Eerst rook
toen vlammetjes ten leste vlammen. Alles out.
dooide in de buurt.
Toen 't zoowat 'n mooi uurke geknetterd had was
de spuit gesteld Maar water, ho maarEin
delijk, eindelijk
Aan 't pompeD, pompen
Slang no. 1 was wat lek't water kwam niet tof
aan den bek. Slang no. 2 was wat kort 't water
rankte de vlammen niet. Nou ja waarom dan ook
nog pompen D'r werd nog over gedelibereerd om
de harmonie te laten aanrukken 'n Treurmarsch
blazen, weet je Maar och, zóó erg was 't niet
't gebouw was toch afgekeurd de teekening voor 'n
nieuw ligt al klaaren nou krijgen ze toch nog 't
geld van de verzekering zoo is onze dierbare
school dan 'n vlammenprooi geworden. D'r wou 'r
nog een met emmers-water komen aandragen, maar
hij werd uitgelachen. Je mot wel laten brand ïn, as
de spuit niet werkt.
Grappenmaker opperde toen 't denkbeeld om in den
ra id te doen voorstellen„daags veur 'nen brand
veurtoan de spuite loate prebeere