I
STADSNIEUWS.
Uit Schermerhorn.
Uit Heer Hugowaard.
Het rooken in ons land.
(Hbld.)
IJsberichten.
Verdronken.
Gezonken.
Frederik van Eeden's „IJsbrand."
Verbetering.
Een goed geslaagde proefneming.^
Eekhoorntjes in den Hout.
Kunstavond ten bate van blinden.
Alkmaarsch Gemengd Koor.
Het Veertiende Oushoornconcert.
Drie kinderen verdronken.
Schoolreizen.
Predikbeurten.
Vereeniging voor Gezinsverpleging.
Gekozen.
Het Vrije Tooneel.
Opvoeding van verwaarloosde kinderen.
Een middenstands-credietbank.
die er belang by hebben. Goede sociale wetgeving
kan alleen tot stand komen wanneer de kracht van
de bezittende klasse is gebroken.
Aansluiting bij de arbeiderspartij kan alleen in de
toekomst verbetering voor den arbeider brengen.
Spreker eindigt zijn rede met in warme woorden tot
die aansluiting op te wekken.
Het Bestuur van de Vereeniging tot het houden
van jaarlijksche Paaschtentoonstellingen van vee te
Purmerend heeft het programma voor de op 7 April a.s.
te houden tentoonstelling vastgesteld. Aan prijzen
wordt uitgeloofd f 800, benevens 2 zilveren medailles,
beschikbaar gesteld door den heer Burgemeester van
Purmerend en den heer J. C. van der Poll aldaar.
De door deze vereeniging uitgeschreven verloting zal
plaats hebben 21 April a.s. De 10000 loten zijn en
bloc verkocht aan C. Koning te Purmerend.
De Vereeniging „Steun bij ziekte" verkeert in
bloeienden toestand. Bij de door den penningmeester
gehouden rekening en verantwoording over het jaar
1907 bleek een batig saldo van f 430 in kas aanwezig
te zijn.
Woensdag 29 dezer vergaderde de afdeeling van
het Witte Kruis ten huize van den heer Klaver. De
heer Sieffers opende de vergadering, waarop volgde
de lezing der notulen. Ingekomen was een schrijven
der afd. Heer Hugowaard van den Bond van Nederl.
Onderwijzers betreffende het rooken van kinderen.
Dit schrijven geeft aanleiding tot eenig debat, waar
van het resultaat is, dat de Witte Kruis-afdeeling een
circulaire zal zenden aan alle ouders in het gebied
der afd. en tevens bij het hoofdbestuur er op zal aan
dringen om de zaak ter hand te nemen. Algemeen
acht men de zaak bij het Witte Kruis in goede
handen.
Door den heer D. de Boer wordt financieel verslag
uitgebracht over 1907. Spreker mag wijzen op gun
stige cijfers. Aangezien vele posten vrij beduidend
beneden de begrooting bleven, heeft het bestuur on
geveer f 100 meer besteed voor materiaal. Ontvangen
werd in het geheel f 570.745 uitgeven f 458.57", zoodat
een batig saldo kan worden geconstateerd van f 112.17.
Door de heeren P. Scholten en W. Oudhuis werd de
rekening nagezien. Door genoemde heeren werd ver
klaard, dat ze de rekening in orde hadden bevonden,
zoodat de vergadering haar goedkeurt. Voorzitter
dankt den penningmeester voor zijn beheer, de com
missie voor de genomen moeite.
Uit het jaarverslag door den heer de Geus als secre
taris uitgebracht, bleek, dat de afd. wederom nuttig
werkzaam was geweest. Van besmettelijke ziekten
bleven we verschoond76 maal werden verplegings-
artikelen in bruikleen afgestaan; de ligtenten zijn vrij
wel geregeld in gebruik geweest. Sloot de vorige
rekening met een tekort van f 50, dit jaar werd een
voordeelig saldo verkregen van ruim f112. Het leden
tal steeg tot 840. Spreker betreurt het, dat ook over
1907 de vergaderingen zoo slecht werden bezocht, hij
hoopt, dat 1908 in dit opzicht gunstiger moge zijn.
Vervolgens komt aan de ordeverkiezing van be
stuursleden. Aftredenden zijn de heeren W. Molenaar,
Jc. Zuurbier en van Rhijn, die niet terstond herkies
baar zijn. Gekozen worden de heeren D. de Jong te
Veenhuizen, P. Scholten en P. Konijn te Heer-Hu-
gowaard. De heer Scholten, ter vergadering aanwezig,
neemt de benoeming aan.
Door den heer D. Wester wordt bij de rondvraag
gezegd, dat sommige leden geen convocatie hebben
ontvangen, o.a. hij zelf niet en Duijn ook niet.
De bode beweert ze bij de genoemden te hebben
bezorgd. Door den voorzitter wordt er op gewezen,
dat natuurlijk ieder lid recht heeft een convocatie
voor de vergaderingen te ontvangen.
De heer De Boer vraagt naar de bevinding der
Commissie van Toezicht op de magazijnen. Voorzitter
antwoordt, dat het onderzoek binnenkort zal geschieden.
Indien te Nieuwe Niedorp een cursus mocht worden
gehouden in verbandsleer, zoo deelt voorzitter nog
mee, zou daarvan wellicht ook door ons gebruik ge
maakt kunnen worden. Hierna sluiting.
„Wanneer is het rooken begonnen en sinds wanneer
is het in ons land gewoonte?" vraagt een lezer van het
N. v. d. D.:
Het blad antwoordt:
Al tamelijk lang geleden, ofschoon misschien niet
zoo lang als de vrager waarschijnlijk denkt. De tabaks
plant werd het eerst genoemd en beschreven door een
Spaansehen monnik in 1496, dus zeer kort na de ont
dekking van Amerika, waar zij gevonden werd op de
tilanden Tabago, Cuba en Haïti. Na het overbrengen
van de plant naar Europa heeft het echter nog zeer
lang geduurd eer men overging tot hetgeen wij „roo
ken" noemen; het aanvankelijk gebruik was als genees
middel, door middel van het uitgeperste sap. Eerst in
den tijd van Lodewijk XIII in Frankrijk (alzoo tus-
schen omstreeks 1620 en 1640) begon men daar tabak
tc rooken als genotmiddel, en onder Lodewijk XIV was
het gebruik reeds vrij algemeen. Ia Engeland deed
men het al vroeger, op het voorbeeld van Sir Walter
Raleigh, in den tijd van Elisabeth; de twee volgende
Koningen, Jacob I en Karei I waren tegenstanders
van de tabak ,maar konden niet beletten dat hunne on
derdanen ze meer en meer gebruikten.
In ons land begon het rooken, destijds „toebacksuy-
ghen genoemd, niet voor het begin der 17e eeuw; de
nieuwe gewoonte vond felle bestrijding bij verscheidene
predikanten, die het „een naiiperij van wilde volckeren'
noemden, en „een werek ende inventie des satans."
Aanvankelijk werd alleen gerookt in daartoe bestemde
huizen, tabagieën, doch allengs deed de pijp tabak haar
intrede in de woningen onzer 17e eeuwsche voorvade
ren. Maurits verbood het rooken aan zijn leger en
Piet Hein aan zijne vloot; maar hunne opvolgers heb
ben weldra hun tegenstand opgegeven.
Men weet hoe na de korte pijpjes der 17e eeuw later
'Jf' deftige lange Gouwenaars gekomen zijn, die de hee-
en nog een goed deel van de 19e eeuw hebben
zo, de distrubutie naar de verschillende stations in den
Archipel, de zorg op zich nam.
Den 5en November 11 .werd een kist, bevattende 54
pakketten, van Nederland verzonden en blijkens ont
vangen rapport is alles op tijd (vóór Kerstmis) in orde
gekomen.
Zonder twijfel zal deze proefneming het gevolg heb
ben, dat bij volgende gelegenheid de deelname veel
grooter zal zijn.
Het zenden naar Nederland is nog in voorbereiding.
Te Enkhuizen kwamen gisteren een stoomboot en
twee tjalkschepen van Friesland alhier binnen; om den
Noord was de zee geheel open. De vaart in de rich
ting Amsterdam wordt voor zeilschepen bemoeilijkt
door het ijs, dat zich nog op het buiten IJ bevindt. De
postboot „Baron Rengers" kwam van Urk en zal voor-
loopig alleen tusschen Urk en Enkhuizen varen, daar
het oostelijk deel der Zuiderzee nog vol ijs is.
Men meldt uit Urk:
Woensdagavond, ongeveer half zes uur, is hier
aangekomen, de postboot „Baron Rengers," welke Dins
dagmorgen van Kampen vertrokken was en alzoo l1/2
etmaal noodig gehad heeft voor haar tocht naar Urk,
welke in gewone omstandigheden U/b uur duurt. Door
zwaar opeengeschoven ijs heeft zij met haar ijsploeg
moeten worstelen, om eindelijk te geraken in het open
water, bij dit eiland, waar een groot deel der bevolking
in spanning haar aankomst afwachtte. Morgen zal zij
pogen naar Enkhuizen te gaan.
Gistermiddag is te Soest de tuinknecht van mej. S.
tip Pijnenburg vermist. Na eenig zoeken vond
men hem verdronken in een der vijvers liggen. De man
leed in den laatsten tijd aan toevallen en men ver
moedt, dat hieraan het ongeluk is toe te schrijven. Do
ongelukkige laat een weduwe met 7 kinderen achter.
Te Nieuwe-Schaus (Gr.) is hedennacht bij sterken
stroom het schip van L. Stratingh gezonken. De 5 op
varenden zijn gered.
Gisteravond is in den Stadsschouwburg te Amster
dam door een talrijk publiek de vertooning gevolgd
van dr. Frederik van Eeden's tragi-comedie in 4 be
drijven „IJsbrand" en na elke acte is herhaaldelijk
moet worden „gehaald." Het in den hoofdpersoon
belichaamde idéé is moeilijk te vatten voor wie nooit
van Walden hebben gehoord en van de teleurstellin
gen zijns stichters. Wat het uiterlijk betreft, als een
Jezus-figuur, wandelt die hoofdpersoon door het drama,
dat voor het overige zich afspeelt onder gewone
menschen. De Jezus-figuur is echter zonder des Zalig
makers zachtmoedigheid en uit zich met een hoog
dravendheid. die dikwerf als orakeltaal klinkt, zegt
de X. 7?. Ct. Reeds dadelijk als abnormaal beschouwd
door zijn omgeving, maar als ongevaarlijk, begaat hij
daarna dingen, die hem in de oogen der menschen
tot een krankzinnige stempelen en het stuk eindigt
dan ook met zijn opsluiting in een gekkenhuis.
Het onzuivere van den indruk is voor een deel ge
legen in de samenvatting in één kader van gewone
menschen en boekjesmeuschen, als daar nog is een
klein meisje, het eenige wezen, waar de eenzame en
onbegrepene zich aan vastklemt in deze verdorven
wereld en voor een ander deel hierin, dat de schrijver
den volgens de gewone opvatting inderdaad abnor-
maleu, IJsbrand, naar men onderstellen moet, als niet
abnormaal of niet krank van zinnen wil zien aan
vaard. In de teekening der personen, die het milieu
vormen, waarin de tragi-comedie zich afspeelt, is on
getwijfeld veel geestigs en de vertooning verdient
alleszins te worden geprezen.
In het artikel aan het hoofd van
eenige zinstorende fouten geslopen.
Men gelieve te lezen
dit blad zijn
Al. 4, regel 10,
11.
voor „divan"
9,
„dwaasheid"
2,
5,
dwars,
dwarsheid.
„belastingbiljet" beschrijvings
biljet.
„belasting- aangifte
papieren"[papieren.
Ie 18e
doorgemaakt, en toen allengs vervangen zijn door de si
gaar, de antipathie van Hildebrand; men leze er zijn
„varen en rijden" maar eens op na.
De ^afdeeling Helder van de vereeniging „Onze
Vloot had, nevens vele andere zaken, ook op haar
programma de gratis-verzending van pakjes, die door
familie en kennissen hier te lande gewoonlijk ter gele
genheid van Sint-Nicolaas en Kerstmis aan de sche
pelingen in onze Oost worden verzonden. Zij wilde dat
doen, ten eerste om hen van de vrij hooge kosten en
den last van postpakketzending te ontlasten, en ten
tweede, om door collectieve verzending in stevige em
ballage voor de goede overkomst te zorgen.
De uitvoering wan dat plan had hoewel het zich
als vrij eenvoudig liet aanzien met veel bezwaren te
kampen, voornamelijk wat betreft de vrachtkosten en
de distributie der pakketten naar de schepen op de ver
schillende stations in Oost-Indië.
Boven verwachting is zij daarin uitnemend geslaagd,
dank zij de modewerking van de Kon. Pakketvaart-
Marrschappij «i van de vereeniging „Admiraal do Ruy-
tsr te Batavia, die voor de grootste, moeilijkheid in de-
Gistermiddag hebben eenige inwoners, in onzen
Hout, in het gedeelte grenzende aan den Westerweg,
het. nestje van een eekhoorntje ontdekt. Naderbij ge
komen, zagen zij een der vlugge beestjes zich haastig
verwijderen. Het is te hopen, dat deze aardige diertjes
voor onzen Hout behouden mogen blijven!
zend vreezen" satyrieke kluoht door den heer A,
Schmitz, viel blijkbaar zeer in den smaak. De heeren
A. Schmitz en Nap. de la Max*, die de hoofdrollen ver
luiden, waren een paar typische figuren als burgemees
ter en president van Eer en Deugd. Wat hadden ze
een succes, zoowel met hun grime als met hun gezeg
den. 't Daverde van het lachen, toen de president de
liedjes „bij het kantje af" vond en den burgemeester
ïuct een paar groote oogen aankeek, toen deze Speen
hof telkens uitnoodigde om verder te gaan en ook me
vrouw Speenhoff, die liedjes kwam zingen, telkens
animeerde.
Behalve in deze twee kluchten, traden de heer en
mevrouw Speenhof en de heer de la Mar op in hun be
kende liedjes.
De zaal was uitstekend bezet en meermalen moest er
gehaald worden voor de heeren Speenhoff en de la
Mar.
Voor den kunstavond ten voordeele van de vereeni
ging „Nationale Blindenzorg" te geven door de propa
gandaclub Ajo (en niet Ojoh, want Ajo is Maleisch en
beteekent „vooruit, aanpakken!") zijn er nog kaarten
verkrijgbaar aan het gebouw de Unie, alwaar Maanda;
en Dinsdag van 122 uur gelegenheid tot plaatsbespre
king is.
Naar men ons mededeelt, zal ook de Zangvereeni-
giug „Alkmaarsch Gemengd koor", in de 2de afdeeling
den Zangwedstrijd te Amsterdam mededingen.
Naar wij vernemen gaat het veertiende Oushoom-
ccncert dooi*. Het belooft bijzonder mooi te worden.
Behalve het bekende Haarlemsche Symphonie-orkest
ran Kriens en den heer F. W. Gaillard, solovioloncel
list van het concertgebouw-orkest te Amsterdam, zal
optreden mej. N. Sino sopraanzangeres uit Rotterdam.
Deze zangeres zal twee aria's met orkestbegeleiding
zingen. Op het programma komen voor werken van
Roethoven, Berlioz, Massenet, Mendelssohn, Mozart,
Marcello en Oushoom.
Vanaf heden zijn a .1 1.25 per stuk kaarten te beko
men en kunnen er plaatsen worden besproken aan de
zaal.
De heer Oushoorn heeft de galerij-plaatsen bepaald
op 0.60, zoodat men ook voor geringen prijs dit veel
belovend concert kan bijwonen.
Men meldt uit Made aan de 's-Hert. Ct. nader over
het ongeluk daar voorgevallen en door ons gisteren
reeds kort vermeld
Woensdagmiddag omstreeks 2 uur zijn alhier in
den zoogenaamden leemkuil drie kinderen door het
ijs gezakt en jammerlijk verdronken.
Het zijn Josephus Braat, 11 jaar, Bernardus en
Johannes van Fessen, respectievelijk 13 en 11 jaar.
Een dochtertje van G. van Oosterhout had den
bewonderenswaardigen moed op het hulpgeroep dier
kinderen over het ijs toe te snellen om zoo mogelijk
nog hen te redden, doch bij het nemen van een dei-
handjes der ongelukkigen brak het ijs en viel zij te
water. Inmiddels kwam hulp opdagen en door het
grijpen van een toegeworpen touw heeft zij zich nog
weten te redden. De andere drie verdronken voor
de oogen der omstanders zonder dat hulp kon geboden
worden.
De droefheid der ouders is ontzettend en beter te
beseffen dan te beschrijven. De geheele gemeente
heeft met dit treurig ongeluk te doen.
Door de afd. Hilversum van het Nederl. Onder
wijzersgenootschap is aan den Raad een verzoek ge
richt om een bedrag van f 2 voor iederen leerling
n het hoogste leerjaar van alle openbare scholen
voor schoolreizen beschikbaar te stellen.
2 Februari 1908.
Groote Kerk, 10 uur, Ds. Haksteen, Emer. Pred.
Kapel, 10 uur, Ds. Verwaal. Namiddag 2 uur, Ds.
Guldenarm. Bediening van den H. Doop. Avond 6
uur, Ds. van Leeuwen. Catech. Zondag 32. Woensdag
avond 6 uur, Ds. Guldenarm.
Evang.-Luth. Kerk, 10l/2 uur, Ds. Ternooy Apèl.
Onderwerp: Een gelijkenis van Herder.
Doopsgezinde Kerk, 10l/2 uur, Ds. Glasz.
Rem.-Geref. Kerk, 10!/2 uur, Ds. de Regt.
Gereform. Kerk, 10 uur, Ds. Wechgelaer. Voorbe
reiding tot het H. Avondmaal. Avond 6 uur, dezelfde.
Catech. Zondag 33.
Chr. Ger. Gem. Gebouw „Rehoboth", Koningsweg.
Voormiddag 10 uur en 's avonds 6 uur godsdienst
oefening.
Hersteld Apostolische Gemeente, Schoolstraat, no. 6.
Voorin. 10 uur en avond 5 uur en Donderdagavond
8 uur godsdienstoefening.
Gebouw Waakt en Bidt, Laat, Zondagmiddag van
31/25 uur, Vergadering van de Christel. Jongelings-
vereeniging „Zacheus", voor jongelingen boven 16 jaar.
Zondagmiddag 51 /27 uur Vergadering van de
Christel. Knapenvereeniging „Timotheüs", voor knapen
van 1216 jaar.
Hervormde Gemeente te Oudorp, voormiddag 10
uur, geen dienst wegens vacature.
Herv. Gem. te Bergen, 10 uur, Ds. J. M. Natzijl.
Herv. Gem. te Stompetoren, 91 /2 uur, Ds. Werner.
Een verblijdend verschijnsel is het zeker, dat er
zooveel menschen zijn, die de Vereeniging een warm
hart toedragendit blijkt althans weer uit het feit,
dat er gisteren door een onbekende bij mej. v. d.
Haagen een brief werd bezorgd, waarin een bankje
van f 10. Met dank aan den gever wordt dit door het
bestuur vermeld.
In de gisteravond gehouden vergade ing van het
college van notabelen van de Ned. Herv. gemeente
alhier, werd de heer J. Krijns gekozen als secretaris
in de plaats van den heer P. Schipper, die is afge
treden.
van
Gisteravond werd door 't Vrije Tooneel, directie J.
H. Speenhoff en Nap. de la Mar, voor de tweede maal
opgevoerd „De tante van Charley" en „Zijn Edelacht
bare."
Hadden deze beide kluchten den vorigen keer veel
succes, gisteravond zeker niet minder. Wat werd er ge
lachen om de verkleede tante, den heer Nap. de la
Mar, die Charley zoo'n angst aanjaagt door zich tel
kens te verspreken en zonderlinge dingen te vertellen.
Ook de andere personen, Charley, Emmy, Knobbel en
Grote wekten menigmaal dan laehluat op.
>Zijn Edelachtbare" of „Het Vrije Tooneel in dui-
Men schrijft ons:
Gisteravond werd in café Central de Algemeene Le
denvergadering gehouden vjan bovengenoemde vereeni
ging.
Uit het verslag van den secretaris op die vergade
ring bleek, dat er in het bestuur geen verandering ge
komen was. Het ledental is in den loop des jaars vrij
wel op dezelfde hoogte gebleven. Het bedroeg op 1 Ja
nuari 1908 129, een veel te klein getal voor zulk een
nuttige vereeniging.
Over de kinderen werd het volgende meegedeeld.
IVaren er in 1906 nog slechts' vijf, in 1907 klom dit
aantal tot IS.
In den loop van 1907 werden er twee wederom naar
bel doorgangshuis te Bussum teruggezonden, een liep
uit heimwee weg. Eén meisje heeft een betrekking ge
vonden.
De afdeeling heeft zich bereid Verklaard om dé kos
ten van de verzorging* van één kinid op zich te nemen,
welk kind wellicht door de regeering aan ons zal wor
den toevertrouwd. Ten slotte maatkt het verslag mel
ding van de verspreiding der in Alkmaar nu welbeken
de blauwe busjes, en spreekt het de hoop uit, dat door
dien maatregel flink wat in onze kas vloeie, maar voor
al dat daardoor de vereeniging meer en meer bekend
zal worden.
Om een bewijs te geven, hoe de taak onzer afdeeling
zich uitbreidt, moge volstaan worden met er op te wij
zen, dat in 1907 de begrooting een eindcijfer aanwees
\iin 1546.83°, terwijl die in bovengenoemde vergade
ring werd aangenomen, een totaal cijfer heeft van
J 4058.28°.
Moge onze vereeniging zich in steeds meer belang
stelling en in steeds grooter leden en begunstigersaan-
tai verheugen. Haar adres is Etmmastraat 73, waar
a'le inlichtingen te verkrijgen zijn..
De heer A. Jvan Benthem, lid van de provinciale
Staten, trad gisteren als spreker voor de Roomsch-
katholieke Middenstands-vereeniging „De Hanze" op
met het onderwerpNut, mogelijkheid en middelen
tot oprichting van een Mid'denstarids-credietbank. De
vergadering werd gehouden op een der bovenzalen
van het café Peperkamp en was goed bezocht. De
voorzitter opende de vergadering om ruim half acht
en heette in het bjjzonder de afgevaardigden der mid-
denstandsvereeniging te Haarlem, Hoorn, Krommenie
en Bovenkarspel welkom, die gevolg hebben gegeven
aan de uitnoodiging om deze vergadering bij te wonen.
H t woord werd daarna aan den heer Van Benthem
gegeven. Spr. begon met er op te wijzen, dat waar
er al zooveel over zijn onderwerp is geschreven en
gesproken, hjj daarin wel geen nieuwe gezichtspunten
zou brengen. Spr. zal echter af geer tevreden zgjn als
door hetgeen hij gaat zeggen het nut wordt ingezien
van een credietbank voor den middenstand. Laat men
na al het geschrijf en alle gedachtenwisseling thans
komen tot een daad en overgaan tot de oprichting
van een zoodanige bank. In zijn hierop volgend betoog
ging spr. na de beteekenis der Raiffeisen-banken, de
boerenleenbanken ten platten lande. In den beginne
voelde men daar even weinig voor als thans de groote
meerderheid voor middenstands-credietbanken. Thans
echter zijn ze algemeen gebruikt en stichten zeer veel
goeds voor de bevolking ten platten lande. Mannen
van talent en naam verklaren doordrongen te zijn van
het groote nut der boerenleenbanken en in een artikel
in de Alkm. Ct. wees de heer A. P. H. zeer terecht
op de gunstige werking dier banken. De boeren zijn
hierin dus de middenstanders voor en dit komt in
hoofdzaak doordat er te weinig samenwerking bij de
middenstanders is geweest tot dusver. Met dankbaar
heid herinnerde spr. in dit verband aan Z. H. Paus
Leo XIII, die zoo krachtig opwekte tot vereeniging.
Hier in Alkmaar was de middenstandsbeweging wel
af en toe goed, doch maar al te vaak kwam er ver
slapping van de actie en door velen is later gezegd
laat de vereeniging liaar gang maar stil gaan, ik zal
wel voor mij zelf zorgen en laat anderen dat ook doen.
Spr. wees er op, dat de actie niet sterk was wijl de
koude geest van het egoïsme den boventoon voerde,
men te weinig dacht aan het heil zijns naasten m. a. w.
door gebrek aan christelijken grondslag. Christelijke
zin moet bij het vereenigen voorzitten, offers moet
men gaarne voor 't algemeene heil willen brengen en
aan eigen winstmakerij mag niet in de eerste plaats
gedacht worden. Zedelijke en stoffelijke medewerking
moet er in ruime mate zijn. 'De middenstand heeft
credietbanken noodig. Het is waar, dat cursusSen voor
boekhouding enz. ook een vereischte zijn voor den
bloei van den middenstand en aan de opvoeding moet
groote aandacht gewijd. Maar pas'op, zei spr., dat de
middenstand niet geruïneerd is vóór zijn opvoeding
is voltooid.
Tegenwoordig vervallen vele middenstanders die
geld noodig hebben in de handen van zwendelaars
en dat daardoor groote schade wordt geleden behoeft
geen betoog. Het is om hieraan een einde te maken
dat er gezocht is naar middelen om den middenstand
een eigen credietinstelling te verzekeren. Zij die aan
het hoofd van dergelijke banken staan moeten man
nen zijn die op broederlijke wijze volgens hun beste
weten den middenstanders moeten raden en bij dez#
bankinstellingen mag in geen geval winstbejag voorop
gezet worden.
Spr. ging daarna na"wat"nu de beste vorm*"is voor
deze credietinstellingen. Gelijk aan de Raiffeisenbanken
kunnen ze niet zijn. Voor de boeren toch gelden
andere factoren dan voor de middenstanders. De aan
sprakelijkheid kan bijv. op het land anders zijn dan
in de steden en zoo noemde spr. meerdere eigen
schappen. Het beste zal waarschijnlijk zijn een coöpe
ratieve spaar- en wisselbank waar men geld kan op
nemen zooals er een bestaat te Maastricht. De statuten
van die bank zouden hier kunnen dienen als leid
draad. Spreker noemde eenige der voornaamste bepa
lingen der statuten. De vereeniging stelt zich ten
doel een ieder de gelegenheid te verschaffen spaar
gelden zeker en rentegevend te beleggen, haar leden
crediet te verstrekken tegen persoonlijken of zakelrjken
waarborg, voor handel, nering,"Jbedrijf oUberoep voor
schotten te verschaffen enz.
Leden kunnen zijn personen die tegoeder naam en
faam bekend staan en bekwaam zijn verbintenissen
aan te gaan. Wie lid wordt moet als entréegeld in
het reservefonds storten een som, waarvan het bedrag
jaarlijks door de algemeene vergadering wordt vast
gesteld. Zij moeten minstens één (hoogstens vjjf) aan-
deelen nemen, elk van f 100, welk bedrag in eens of
bij gedeelten kan worden volgestort. De aansprakelijk
heid, uit het lidmaatschap voortvloeiende, duurt na
uittreding nog eenigen tijd voort, ook in verband met
art. 19 van de wet op de coöperatieve vereenigingen.
De leden zijn persoonlijk en hoofdelijk aansprakelijk
tot een maximum van f 300 per aandeel, met inbegrip
van het op hun aandeel gestorte bedrag, voor alle
verbintenissen van de vereeniging voor zoover het
vermogen der vereeniging ontoereikend mocht zijn.
Heeft iemand dus 10 aandeelen, zoo is hij voor f 3000
aansprakelijk te stellen. Dit schijnt een moeilijke be
paling, doch in de praktijk blijkt zij toch het toetreden
van leden niet te belemmeren. Niemand kan de
vereeniging vrijwillig verlaten dan na twee jaar lid
geweest te zijn. Hij die in den loop van het jaar uit
treedt, heeft geen recht op het aandeel in de winst
van dit jaar. De belangen der vereeniging worden
geregeld door een bestuur, een commissie van dage-
lijksch toezicht, een directeur met plaatsvervanger,
de algemeene vergadering, een raad van toezicht en
een controle-commissie. Het kapitaal der vereeniging
wordt gevormd door de stortingen op de aandeelen
der leden, de gelden van het reservefonds, de stor
tingen op een te plaatsen obligatieleening, opname
van gelden, verdisconteering van wissels, promessen
of ander handelspapier en door de spaargelden. De
vereeniging kan een obligatieleening uitschrijven, naar
gelang harer behoeften tot een maximum van f 75*000
in obligatiën van f 50, f 100, f 500 en f 1000.
De gemaakte zuivere winst wordt bij de Maastrieht-
sche vereeniging verdeeld onder leden (50 direc-
t'-ur, bestuursleden en obligatiehoüders en reservefonds
(20 Bij het vragen van voorschotten moet opgege
ven worden voor welk doel men dit wenscht te gebrui
ken. Voorschotten en crediet kunnen verleend worden
tegen behoorlijk opgemaakte schuldbekentenissen door
i org-tocht of hypotheek behoorlijk geacht tegen promes
se. door den voorechotnemer, onder erkenning van ge
noten waarde door de borgen voor aval geteekend en
aan order der vereeniging gesteld tegen effecten, hy
potheek, mandaten, polissen van levensverzekering',
oeelen en andere waarborggevende zaken en verder per
soonlijke borgstelling van een of meer personen.
Spreker wees er op dat men voor een op te richten
vereeniging hier wel enkele andere bepalingen zal ma
ken, doch in hoofdzaak zal men zich toch aan deze sta
tuten kunnen houden. Worden er in meerdere plaat-
en vereenigingen opgericht, dan zal men goed doen
zich in verbinding met elkaar te stellen. Kracht moet
gezocht worden in centralisatie. Er kan dan uit de
verschillende vereenigingen een centrale boven het IJ
gevormd worden, van waaruit controle kan worden uit
geoefend, wat in het belalig is van de soliditeit der
banken.
Uit de Centrale kas zou men zoo noodig te korten
kunnen aanvragen of als enkele banken batige saldo's
hebben, zouden die in die Centrale kas gestort kunnen
worden.
De bezwaren tegen een onbeperkte aansprakelijkheid,
in den beginne ook tegen de boerenleenbanken inge
bracht, kunnen door coöperatie worden voorkomen, dan
kan met beperkte aansprakelijkheid worden volstaan.
Het entréegeld moet geen afschrik wekken; bij de Boe
renleenbanken is het maar 0.50.
De voorzitter, spreker dankend voor zijn rede, deel
de hierna mee dat het plan van „De Hanze" is bij ge
noegzame deelneming een credietbank als door spreker
is geschetst op te richten. Van die bank zal ook ge
bruik mogen worden gemaakt door hospitantledem, en
leden die niet van het Katholieke geloof zijn. Deze
zullen dezelfde voordeeleu ^nieten. Een debat volgde
na een kleine pauze.
De weleerwaarde heer Van Kelckhoven, geestelijk
