DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
No. 28
Honderd en tiende jaargang.
1908
MAANDAG
3 FEBRUARI.
Afgesloten rijweg.
Het drama in Portugal.
BINNENLAND.
Uit Hof- en Hoofdstad.
Deze Courant wordt eiken avond, behalve op Zon- en
Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per 3 maanden
voor Alkmaar f 0,80; franco door het geheele Rijk f 1,
Afzonderlijke nummers 3 Cents.
Telefoonnummer 3.
Prijs der gewone advertentiën:
Per regel f 0,10. Bij groote contracten rabat. Groote
letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de V. Boek- en Handelsdrukkerij
v/h. HERMs. COSTER ZOON, Voordam C 9.
Burgemeester en Wethouders van
ALKMAAR brengen ter algemeene
kennisdat de weg langs de Kenne-
mersingelgracht bij het z.g. land van
Holtz voor het rijtuigverkeer ZAL ZIJN
AFGESLOTEN tot nadere aankondiging
Hollandsche werklieden in Duitschland.
Een deurwaarder in het nauw.
Inbraak.
Uit Beverwijk.
ALKMAARSCHE COURANT
f
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
G. RIPPING, Voorzitter.
DONATH, Secretaris.
Alkmaar, 1 Februari 1908.
ALKMAAR, 3 Februari,
Bij neergelaten scherm is er een bedrijf afgespeeld
van het Portugeesehe drama, waarvan wij, toeschou
wers, met spanning den afloop verwachtten. Een enkel
scheurtje in een doek, een enkele knal op het tooneel
deden vermoeden, dat er iets vreeselijks zou gebeuren.
Maar wie had zekerheid?
Totdat. ineens. met één haal het scherm om
hoog wordt gerukt en de toeschouwers met ontzetting
staren op het tooneel: de Koning. dood, de Kroon
prins. dood, infant Manuel gewond. .En heroïsch
als de Koningin in het drama, als de Moeder in dit
drama van Koningswee staat daar nog Koningin Ame
lia, die tevergeefs getracht heeft met haar lichaam den
Kroonprins te beschermen. Op den achtergrond komt
opdagen een achttienjarige knaap, tenger, het hoofd
met doeken omwonden, en kondigt zich zelf aan als
Don Manuel IT, en nog verder op den achtergrond komt
heel eventjes 'n verarmd Oostenrijksch officier uit de
coulissen, terwijl eindelijk boven de Portugeesehe kroon
een oogenblik een roode vrijheidsmuts zweeft. Dan
zakt weer het schermEn wij, toeschouwers in de
wereldzaal, blijven sprakeloos achter, onder den mach
tigen indruk van het zoo-evengeziene, kunnen ous niet
voorstellen, dat dit geen verbeelding is, maar werkelijk
heid, dat in onze eeuw van beschaving en ontwikkeling
ineens een vorstelijke familie ten deele van het
staatstooneel wordt weggevaagd.
Doch laten we allereerst een geregelde beschrijving
geven van hetgeen er Zaterdag te Lissabon is gebeurd.
Even na vijven waren de leden der Koninklijke fami
lie van hun verblij 1* op de villa Vicosa teruggekeerd
naar de .residentie. Op het oogenblik, dat het gesloten
hofrijtuig van het Handelsplein de Arsenaalstraat zou
inrijden, loste een zestal mannen, gewapend met kara
bijnen en revolvers, betaald door politieke agitatoren,
vijanden der regeering, eenige schoten op den Koning
on den Kroonprins. De Koningin stond onmiddellijk
op, om den Kroonprins met haar lichaam te bescher
men, maar het mocht niet baten. De Koning en de
Kroonprins werden beiden door drie kogels getroffen.
Beiden werden stervend het Marine-arsenaal binnen
gedragen, waar zij weldra den geest gaven. Het stoffe
lijk overschot van den Koning en dat van den Kroon
prins werden in twee hofrijtuigen naar het Koninklijk
paleis gebracht, begeleid door de gemeentelijke cavale
rie. De infant Manuel werd licht gewond, de Konin
gin bleef ongedeerd.
Op het plein schoot de politie drie der moordenaars
dood. Onder de gedooden was een Franschman, in
wiens gordel men geld vond, waarschijnlijk het loon
voor den moord. Een der anderen moet een Spanjaard
zijn.
's Avonds bevatte een supplement van het Staatsblad
een proclamatie van Koning Manuel IT, die, den Aan
slag veroordeelend, zeide, dat nu hij door de grondwet
was aangewezen, om de behingen van het koninkrijk
voor te staan, hij alle krachten zal inspannen voor '1
welzijn des vaderlanjjghij zwoer den Katholieken eere-
dienst te zullen handhaven en de grondwet voor oogen
te houden en voor oogen to stellen; hij verklaarde te
vens, dat het hem behaagde, het tegenwoordig ministe
rie te behouden.
De proclamatie was geteokond Don Manuel 11 en
ook de ministers hadden haar van hun handteekenin-
gen voorzien.
Alvorens over te gaan tot den nieuwen toestand, een
enkel woord over het verleden.
Koning Oarlos was 28 September 1863 te Lissabon
geboren. II ij was de zoon van Koning Lodewijk I,
die vele hervormingen tot stand bracht (reorganisatie
i an het leger, aanleg van een spoorwegnet, invoering
van een nieuw straf- en een burgerlijk wetboek, uitbrei
ding van het kiesrecht. Nadiens dood kwam Koning
Oarlos in 1889 aan de regeering. Uitdrukkelijk ver
klaarde hij, dat hij de wegen, die zijn vader had inge
slagen, zou vervolgen. Zijn regeering- werd geken
merkt door verzet tegen Engeland, maar tenslotte, heeft
Portugal het onderspit Inoeten delven wij herinne
ren slechts aan den Boeren oorlog, toen Portugal zich
neutraal verklaard had, maar niet kon verhinderen dat
Engeland over de Portugeesehe havenplaatsen Beira
en Mozambique beschikte alsof het er heer en meester
was. Een moeielijke zaak was de verbetering der fi-
nanciën, maar in den loop der jaren slaagde de regee-
ring erin een klein beetje meer orde te brengen in den
wanhopigen financiëelen toestand. Met beslistheid,
gematigdheid en waardigheid trad de Koning steeds op
tegen revolutionnaire plannen. Er zijn tijdens zijn re
geering herhaaldelijk vrij ernstige betoogingen van re-
publikeinsch gezinden gehouden, maar anti-dynastieke
plannen werden steeds verijdeld. In het vorige jaar is
di Koning evenwel krachtiger opgetreden. Hij heeft
het roer van het -schip van staat overgegeven aan Joan
Franco, die elf Mei de volksvertegenwoordiging naar
huis zond, zonder dat er werd bepaald wanneer er nieu
we verkiezingen zouden plaats hebben de minister
president verklaarde dat Portugal nog niet rijp was
voor een parlementaire regeering 'en regeerde zelf en
alleen. Ten slotte hoeft do dictator in zooverre toege
geven, dat de Kamerverkiezingen werden bepaald op
5 April deze toezegging was het Kerstgeschenk ia
Portugal, fntussehen werd de dictatuur hoe langer
hoe ondragelijker en de regeoring nam steeds krasser
maatregelen, waarop natuurlijkerwijze verzet volgde*
Toch ilebben wij vooral in den laatsten tijd den indruk
gekregen uit de losse berichten, dat de revolutionnaire
denkbeelden niet waren verbreid onder het volk, maar
onder haar partijleiders en enkele anderen. De wijze,
waarop deze Koningsmoord is gepleegd, pleit voor deze
opvatting. Hij is geen uiting van een volkswil en van
een revolutie schijnt geen sprake.
Het leger heeft zijn plicht gedaan, het volk is kalm
gebleven. De jeugdige Manuel zal gekroond worden
en zeer waarschijnlijk blijven onder den machtigen in
vloed van den sterken Franco, die waarschijnlijk kan
rekenen op het beschermende Engeland en het naburige
Spanje. Don Miquel de Braganza, thans Oostenrijksch
officier aan wiens vader de kroon werd ontnomen, zal
g'< en kans hebben hij moet voor den driemaal jonge
ren wettigen troonopvolger wijken. Dat Portugal een
republiek zou worden lijkt in het geheel niet aanneme
lijk.
En zoo kómen we tot de slotsom, dat deze Konings
moord onlogisch is, slechts de onbesuisde daad van en
kelen. Heen Verandering van regeeringsstelsel, geen
verandering van dynastie voor een ouderen Koning
komt een jongere in de plaats, geleid door denzelfdeu
sterken manJoan Franco
De Kabinetscrisis.
De Haagsche correspondent van De Tijd schrijft
Het staat nu zóó met de crisis. Voor alle departe
menten zijn de titularissen gevonden, uitgezonderd
voor Oorlog en Buitenlandsche Zaken. Dat wil zeggen,
dat voor deze departementen het overleg met de be
trokkenen nog niet is geëindigd. Voor beide functies
heeft men uitnemende mannen op het oog. Oorlog
zal in geen geval door een burger bezet worden. Dat
er nog eenige vertraging is, staat niet in verband met
een medisch advies omtrent de gezondheid van een
der voor een portefeuille aangezochte heeren, zooals
het Correspondentie-bureau gisteren melddemaar
vindt zijn oorzaak in het buitenlandsch verblijf van
den aangezochte. Alles hij elkaar genomen wordt in
bevoegde kringen waarschijnlijk geacht, dat het nog
een veertien dagen zal duren, eer het definitief Mi
nisterie zal worden bekend gemaakt. De Credietwet
voor Oorlog zal dan ook in Tweede en Eerste Kamer
door den demissionairen Minister worden verdedigd.
Ook het Centrum deelt mede, dat de besprekingen
over de portefeuille van Oorlog en Buitenlandsche
Zaken nog voortduren.
yoorts bericht dit blad nog, dat ook een Chr.-his-
torische in het Kabinet zal zitting nemen.
Kiesrecht-rapport.
Het Centrum meldt, dat het R.-K. kiesrecht-rapport
in de a.s. Mei-vergadering van den Algemeenen Bond
van R.-K. Kiesvereenigingen zal behandeld worden.
Onderzoek naar zuigelingensterfte.
De gezondheidscommissie te Rotterdam heeft na
overleg en in samenwerking met de afdeeling' s-Gra-
venhage en omstreken der maatschappij ter bevorde
ring der Geneeskunde, besloten een onderzoek in te
stellen -te s-Gravenhage en Scheveningen naar de
oorzaken der zuigelingensterfte in verband met de
voedingswijze en de sociale' omstandigheden.
Zij heeft daartoe eene commissie benoemd, bestaande
uit drie leden der gezondheidscommissie en elf andere
personen, welke commissie zich reeds heeft geconsti
tueerd.
Uitvaart van Jhr. Repelaer.
Met een extra-trein van de Hollandsche Spoorweg
maatschappij werd Zaterdagmiddag van Den Haag
naar Dordrecht overgebracht om aldaar te worden ter
aarde besteld, het stoffelijk overschot van jhr. P. J. J.
Repelaer, in leven voorzitter van de Hollandsche
Maatschappij van Landbouw.
Vele mannen van naam op landbouwgebied, onder
meer de heeren Lovink, directeur-generaal van Land
bouw, Löhnis, inspecteur van het landbouwonderwijs,
Van den Bosch, hoofdinspecteur van het Rundvee
stamboek, Kortewey, algemeen secretaris van de Holl.
Maatsch. van Landbouw, Von Franck, secretaris van
het Landbouw-comité, Bos, zuivelconsulent voor Zuid-
Holland, en vertegenwoordigers van de melkinrichting
„De Landbouw," welke mede met steun van den thans
ontslapene destijds in het belang van de veehouders
is opgericht, gingen met denzelfden trein mede, om
hij de begrafenis tegenwoordig te zijn.
Onder de vele kransen waren er van de evenge
noemde melkinrichting.
Aan den geopenden grafkelder werd het woord
gevoerd namens het hoofdbestuur der Holl. Mij. van
Landbouw, door den directeur van het Ned. Rund
veestamboek, door den heer D. H. Jas als voorzitter
van het Oranjefonds te Dubbeldam, en door ds. Coolsma
namens kerkeraad en kerkbestuur van Dubbeldam.
Aan de Haagsche kroniek van de JV. Gron. Ct. is
het volgende ontleend
„Als ik van schitterend spreek komt me de Culli-
nan diamant, de reusachtige Engelsche kroondiamant
in de gedachte die thans te Amsterdam, in de werk
plaatsen van de heeren Asscher in bewerking, voor
drie millioen gulden is verzekerd. Behalve hetgeen
omtrent dit uiterst kostbaar edelgesteente reeds in de
bladen is vermeld, is mij van goede zijde nog meege
deeld, dat een zeer bekend vakman, de diamantslijper
de heer de Koe, met het moeilijk werk van het slijpen
(.van dezen steen is belast, terwijl de heer Slijper
(eigenaardigen naam voor dit gevaleen der chefs
van de fabriek Asscher op het kloven en slijpen het
toezicht zal houden. Hoeveel het bewerken van den
kostbaren steen wel kosten zal, is niet bekend, maar
't zal een reusachtige som zijn mijn zegsman ver
moedde, dat de heer de Koe, een artist in zijn vak,
misschien met den arbeid, die hem een jaar zal bezig
houden, evenveel zal verdienen als de president
directeur van de Nederlandsche Bank als salaris en
tantième per jaar gemiddeld geniet. Het verschil tus-
schen den artist-diamantslijper en den bankdirecteur
ligt alleen hierin dat de eerste niet altijd Cullinan
werk heeft en de laatste steeds zijn hooge inkomsten
geniet.
Steeds is intusschen ook maar betrekkelijk
want ook de directeuren der Ned. Bank verwisselen
van tijd tot tijd. En zoo is mij van betrouwbare zijde
j uist het gerucht ter oore gekomen, dat de heer N. P.
van den Bergh, de tegenwoordige titularis, het voor
nemen heeft eerlang zijn betrekking te verlaten en....
men heeft mij reeds zijn opvolger genoemd. Doch dat
vertel ik niet verder."
Uit de Amstelstad schrijft in de Opr. Haarl. Crt.
Valerius
„Schooner is liet in den stillen vrede van het Begijn
hof ie Amsterdam - dat stuk levende historie van ge
heel oud-Amsterdam, de herinnering aan pastoor Mari-
us en Vondel, aan het vrome leven der klopjes en aan
zoo veel wakker roepende - schooner is het in den stil
lende vrede van den hof nooit geweest dan op den
avond van den dag der ten einde spoedende week, dat
de trouwe wachter van den hof, monseigneur B. II.
Klönne, zijn 25-jarig pastoorschap herdacht. Vrome
zielen hadden op dien avond zacht feestlicht voor de
glazen van haar woningen ontstoken. De hof, die in
den schemer zoo vredig-geheimzinnig zich opdoet, en
tot vrede stemt, had nu bij het zachte, kwijnende licht,
iets verhevens, iets gewijds. De blijde avondstemming
va u den hof was een zachte overgang van de teere, ge
wijde stei>.iing van den geheelen dag, van de ernstige,
blij-dankbare feeststemming. In zulk eene rustige, ge
wijde stemming past monseigneur M. B. Klönne. Als
hij met zijn verheven uiterlijk, met zijn grijze haren, in
liet priesterkleed, statig voortschrijdt, gaat er hooge're
stemming van hem uit, wekt hij eerbied, liefde en ver
trouwen.
in de 2;> jaren, dat monseigneur Klönne het priester
schap bekleedde, heeft hij een groote en blijvende plaats
in de harten der Roomsch-Katholieken gewonnen.
Maar ook in de harten van andersdenkenden. Want wie
ook met hem in aanraking kwamen, boezemde hij eer
bied in. Nog anderen titel tot dankbaarheid won hij
al- trouwe wachter van het Begijnhof, en vele titels van
waardeering voor zijn wotensehappelijken zin, voor zijn
liefde tot en kennis van de al-oude stad. Af enig nieuw
licht over de historie der stad heeft hij ontstoken uit
lang vergeelde papieren, onder zijn berusting. Wanneer
de stadsregeering dreigde aan de rechten van het Be
gijnhof tekort te doen, trad liij op om die te béschcr-
nien, gezag puttend uit brieven, zegelen en wetten. Er
is ecu boek, zijn werk, sprekend en getuigend van zijn
groote kennis van het oude'Amsterdam.
De blijdschap huwde zich aan de vreugde bij allen,
di' in den morgen, in den middag of den avond deelna- j|
men aan de plechtige viering van monseigneurs feest.
eene blijdschap en vreugde ook blijkend uit de schoone
versiering der kerk en het uitsteken der vaderiandsche j
laggen uit de woningen der vrome bewoonsters. Hei
zegel op de schoonheid van liet feest was de groote be- jj
langstelling van zoo velen, was bovenal de erkenning
van Hare Majesteit Wilhelmina, Koningin der Neder- i
landen, die den eerbiedwaardigen geestelijke verhief j'
tot officier in de Orde van Oranje-Nassau.
Aller dank loste zieli op in den feestzang, des mor-
g' lis, na de II. Mis, door de feestelingen aangeheven,
in welke enkele verzen doelen op zijne waakzaamheid op
liet Begijnhof, en op zijn zin voor wetenschap en kunst.
Stond hij kloek als Wachter daar,
Middelpunt van heil'gen vrede,
Dies verkondt nu 't gansche Flof
Vol van geestdrift Vaders lof.
Man van wetenschap en kunst
Vorschend in liet grijs verleden.
Vroeg hij reeliten slechts, geen gunst,
En met moed heeft hij gestreden,
't Toevertrouwde heilig pand
Was bij hem in veil'ge hand.
GEMENGD NIEUWS.
Dr. P. A. Klap schrijft in de Tel.:
Mede om te onderzoeken, of het nog mogelijk was, ar
beiders op behoorlijke voorwaarden in Duitschland aan
werk te helpen, bracht ik pas geleden een bezoek aan
een der Duitsche nijverheidsdistricten. Meenende, dat
werklieden niet liet minst met werkliedentoestanden be
kend zijn, heb ik getracht zooveel mogelijk ook arbei
ders te ontmoeten. Doch ook andere personen, geheel
buitende kwestie staande, werden door ons (de lieer G.
van Zanten, Ringkade 14, heeft mede het onderzoek in
gesteld) gehoord. Wat wij te zien en te hooren kregen,
gaf ons den volgenden indruk.
Tn tal van plaatsen is er nog voor Hollandsche ar
beiders werk te vindennatuurlijk hier meer, daar min
der. Niet alleen mensehen, die in en op de mijnen wil
len werken, worden gevraagd, ook wel andere krachten
worden soms gezocht. Zoo werd mij in Diisseldorf ver
zekerd, dat daar weldra menschen in fabrieken plaat
sing zullen vinden, omdat dan vaklieden, tijdelijk in de
fabriek lyerkzaam, deze gaan verlaten, om hun eigenlijk
vak te kunnen uitoefenen. Doch voor toekomstige mijn
werkers is het gemakkelijkst arbeid te vinden. Wij ont
moetten nog enkele Hollanders, die in de mijn gegaan
waren (ai die ons hunne tevredenheid te kennen gaven.
In eqn gezin werkten vader en zoon in de mijn; zij ver
dienden ieder 4 mark per dag, dus 48 mark samen per
week, terwijl nog een jongen van 14 jaar, op de mijn
werkzaam, 9 mark per week inbracht. -
Natuurlijk zijn aan de emigratie bezwaren verbonden.'
Af ij kunnen het ons indenken, dat menigeen er tegen
opziet, om te verhuizen. Natuurlijk ligt het geld in
Duitschland maar niet op straat, om door den eersten
den besten voorbijganger opgenomen te worden. Maar
is het dan zoo aangenaam, hier werkloos weken en
maanden rond te loopen Doch voor iemand, die wer
ken wil en over wat doorzettingskracht te beschikken
heeft, zal in den vreemde allicht meer plaats zijn dan
hier. Men moet zich ook eenigen tijd gunnen, om daar
te gewennen, en niet na twee of drie dagen zeggen:
„Het bevalt mij niet." Ik heb er lieden gesproken, die
niet meer naar Holland terugwildenen ik heb er ge
sproken, die wel naar hun vaderland Verlangden, doch
die er terstond bijvoegden, dat het vooralsnog in
Duitschland beter voor hen was.
Niemand ga er echter heen, dan nadat hij verzekerd
is, daar terstond aan het werk te kunnen komen. En
een commissie uit de burgerij, die het emigreeren be
vorderen wil, doe dit niet anders, dan met de grootste
omzichtigheid; zij moet zeer kieskeurig zijn in het uit
kiezen van menschen, die zij in het gaan naar Duitsch
land wil helpen.
Ik weet ooit, dat consuls en andere officiëele perso
nen, zich tegen de emigratie verklaard hebben. En ik
kan me dit van hun standpunt zeer wel begrijpen. Het
Hollandsch element staat in den vreemde allesbehalve
goed aangeschreven; er zijn wel patroons, die voorloo-
pig geen Hollanders willen aannemen. Ook consuls en
anderen hebben hoogst onaangename ervaringen met
emigranten gehad, zoodat zij natuurlijk bevreesd wor
den \oor grooteren toeloop, en^nii eene waarschuwende
stem doen hooren.
Een goed ingericht emisratieplan, dat verstandig
ten uitvoer wordt gebracht, kan prachtige resultaten
hebben, óok al zullen teleurstellingen niet uitblijven.
In t laatst van December werd wegens belasting
schuld een inboedeltje in beslag genomen op een eerste
bovenhuis van een perceel in de Jacob van Campen-
straat te Amsterdam en de verkoop bepaald op 8
Januari.
De weduwe hoorde er echter verder niets van.
Donderdagavond 9 uur kwam de inwonende zoon
thuis. Hij werd op den voet gevolgd door een persoon,
die hem zeide deurwaarder te zijn en maande hem
aan nu eindelijk toch eens de achterstallige belasting
penningen te betalen.
Zoowel de wijze van optreden als het late, hij de
wet onveroorloofde uur. waren voor den zoon redenen,
den zich noemenden deurwaarder te verdenken. Hij
pakte hem zonder veel omslag bij den kraag en bracht
hem naar het politiebureau in de Ferdinand Bolstraat
waar het werkelijk bleek, dat de op zoo'n zonderlinge
wijze gearresteerde, de deurwaarder was, wien nu te
kennen werd gegeven, voortaan bij daglicht maar zijn
belastingdiensten te vervullen.
Hierna kon de man gaan. (Tel.)
Zaterdagnacht werd ingebroken bij de firma Van
Beest en Zoon, meelhandelaren aan de Noordschans
te Oud-Delftshaven, te Rotterdam. De brandkast bleek
met koevoeten geforceerd, terwijl een bedrag van
f 500 gestolen is.
Volle Vijf-en-twintig jaar
Woont hij in de Heil'ge Stede,
Het bestuur der vrijz.-dem. kiesvereeniging is in
zijn geheel afgetreden wegens te weinig medewerking
der leden. Een nieuw bestuur werd gekozen.