DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
No 111.
Honderd en tiende jaargang.
1908.
DINSDAG
12 MEI.
Het Woningvraagstuk en de
Grondspeculatie.
BINNENLAND.
Deze Courant wordt eiken avond, behalve op Zon- en
Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per 3 maanden
voor Alkmaar f 0,80; franco door het geheele Rijk f 1,
Afzonderlijke nummers 3 Cents.
Telefoonnummer 3.
Prijs der gewone advertentiën:
Per regel f 0,10. Bij groote contracten rabat. Groote
letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdrukkerij
v/h. HERMs. COSTER ZOON, Voordam C 9.
Pensioenregeling.
Generaal van Daalen.
Ballontocht met loterij.
Gedood door den schrik.
Gestikt.
De kwestie te IJ muiden.
Vrijheidsberooving.
Lijkje opgehaald.
Inbraken te Rotterdam.
Boefjes.
ALKMAARSCHE COURANT.
Aan de leden van den Raad is, zooals onze lezers
zich zullen herinneren, in de laatste vergadering een
brochure uitgereikt, welke bovenstaanden titel draagt
en welke is geschreven door den heer D. E. Wentink,
inspecteur van de Volksgezondheid.
Wij hebben gemeend, dat deze brochure ook buiten
den raadskring belangstelling verdient en dat zij deze
zeker ook wel zal vinden, indien erop eerst maar de
aandacht is gevestigd. Dit nu willen we heden doen,
in het vertrouwen dat zij, die nader kennis wensche i
te maken met dit belangwekkende heldere en door tee-
keningen verduidelijkte betoog, daartoe wel de gele
genheid zullen vinden. En hoe kunnen we bij de be
perkte ruimte, waarover we hebben te beschikken Ije^er
de aandacht op deze brochure vestigen, dan door be-
knopt den hoofdinhoud weer te geven?
Het grondvraagstuk, zoo begint de schrijver zijn be
toog, is wellicht de grootste oorzaak, waarom de Wo
ningwet nog niet die uitwerking heeft gehad, welke
velen ervan verwacht hebben. De nog steeds omhoog
gaande grondprijzen de handel in bouwterrein heeft
zulke afmetingen en zoodanigen vorm aangenomen,
dat men terecht niet spreekt van grondhandel, maar
van grondspecujatje - paaken het onmogelijk wonin
gen te bouwen, waarvan de huur ook maar eenigszins
in evenredigheid is tot het inkomen der bewoners, ten
zij men de woningen op elkaar gaat stapelen. Het
éênsgezinshuis dreigt langzamerhand geheel te ver
dwijnen, niet alleen in de grootere plaatsen, doch ook
reeds in de provinciesteden. Niet alleen maakt de
grondspeculatie woningbouw onmogelijk voor de on
derste lagen der bevolking maar ook voor andere la
gen, althans In den vorm, welke uit een oogpunt van
gezondheid en uit andere overwegingen wenschelijk
moet worden geacht. Aan de buitensporige grondprij
zen moet een einde worden gemaakt. Hoe? Er is de ver
betering van verkeersmiddelen, er is de belasting op
de waardevermeerdering van bouwterreinen. Beide
middelen acht de schrijver van twijfelachtig effect, vol
gevaren en de eigenlijke kern der zaak niet rakend. Hij
heeft een ander middel, dat dichter voor de hand ligt,
dan veelal wordt gedacht.
Feitelijk bepaalt de grondprijs het karakter en de
dichtheid der bebouwing naarmate de prijs van den
grond stijgt, neemt de omvang der bebouwing toe, zoo
wel in oppervlak als in hoogte, en neemt de kwaliteit
der bebouwing af. Dit is geen normale toestand. De
grondprijs dient zich te regelen naar de bebouwings
dichtheid, welke op djen grond wordt toegelaten. Het
daartoe voor de overheid aangewezen middel kan ge
vonden worden in de bouwverordening en het plan van
uitbreiding. De schrijver hekelt onze hedendaagsche
bouwverordeningen, die de bekende „enkele gunsti
ge uitzondering niet te na gesproken" nog zoo ver
regaand en in bijna elk opzicht onvoldoende zijn. Een
der redenen hiervan is het feit, dat in vele gevallen de
bouwverordening nog nagenoeg uitsluitend beschouwd
wordt puur en simpel een strafverordening te zijn. Bij
de samenstelling overheerscht het juridisch element,
de bouwkundigen worden hoogstens eens gehoord,
maar hebben geen recht van meespreken. Men be
schouwt een bouwverordening nog niet genoeg als een
reeks zuiver technische voorschriften, die te zamen het
bestek vormen voor den bouw van de stad en het plan
van uitbreiding of het bebouwingsplan wordt niet ge
lijkwaardig geacht aan de teekening, die bij dat be
stek behoort.
Het is thans de tijd om ernstig te overwegen of niet
nieuwe banen behooren te worden ingeslagen. Heeft
men aanvankelijk alle aandacht gewijd aan de eischen
der minimum-woning, thans kan de tijd komen, dat
voortgezette studie leert, welke beteekenis moet wor
den toegekend aan voorschriften, betreffende maxi
mum-bebouwing en welke leemten de vefordeningen
vooral op dit punt bevatten. Er zijn minima gesteld
voor de van elk bouwterrein open te laten ruimte,
maar de voorschriften zijn èn onvoldoende èn te laag.
Door alleen het grondvlak der bebouwing te beper
ken brengt men het woningvraagstuk nog geen stap
nader tot oplossing. Ook de hoogte moet beperkt wor
den. Men stapelt thans woningen op elkaar om een
dupr stuk grond rentegevend te maken en dat stuit
grond is zoo duur, omdat men zoo hoog mag bouwen.
Hierin moet verandering komen. De basis welke voor
de nieuwe regeling dient te worden aangenomen (met
behoorlijke overgangsmaatregelen) is dezeEr dienen
woningen te zijn voor alle soorten van menschen. Men
ga dus de woningtypen van verschillende afmeting en
huurwaarde na en stelle voor den vorm der bebouwing
profielen vast, gebaseerd op die typen. Om de gele
genheid te geven tot speling in den vorm der gebou
wen is er geen bezwaar, die profielen eenigszins ruim
te nemen.
De schrijver geeft profielen van vier typen van wo
ningen, een gewoon werkmanshuis zonder verdieping
met gevelhoogte van ten hoogste 4.50 M. en een diepte
van 10 M., een klein burgerhuis (gevelhoogte 6.50 M.,
diepte 12 M.), een heerenhuis van twee verdiepingen
(gevelhoogte 9 M., diepte 14 M.), een huis van drie
verdiepingen (gevelhoogte 12 M., diepte IT M.) Wordt
nu bepaald, dat de bebouwing boven de toegestane ge
velhoogte voor en achter terug moet vallen onder een
hoek van 45 graden, dan worden de hoogste punten
respectievelijk 9.5 M., 12.5 M., 16.50 M. en 21 M. Bij
een vergelijking met de bovenstaande woningtypen in
de provinciesteden zal men vinden, dat deze prqfjelen
geen onoverkomelijk bezwaar vindep.
Nu dient nog de open ruimte ju de bebouwing te
worden vastgesteld. Hoewel het over het algemeen
niet wenschelijk is de straatbreedten te groot te ne
men, zal men toch rekening moeten houden met de
toenemende eischen van het verkeer en het schijnt
daarom niet raadzaam eene mindere straatbreedte dan
12 M. toe te laten, ook niet voor de woonstraten. Ook
dient de minimum perceelsbreedte te worden yastge-
steld. Do schrijver noemt voor de verschillende bebou
wingsprofielen: 5 M., 5,50 M., 6.50 M'. en 1.50 M., tus-
schen de scheidingsmuren gemeten. Door de verorde
ning zou men kunnen voorkomen dat er weer te veel
woningen op elkaar gestapeld worden, hetgeen bij alle
typen, met uitzondering van het eerstgenoemde, moge
lijk zou zijn. Men kan bepalipgsn maken omtrent de
hoogte der vertrekken, de breedte van trappen, de dik
te van muren enz..
Het eerste bebouwingsprofiel is berekend op de ge
wone werkmanswoning van 2.50 a 3 gulden huur per
week. Er is echter nog een groote laag der bevolking,
wier inkomen niet toelaat ^en hoogere huur dan 1.50 a
2 gulden te betalen. Voor dat soort woningen kan
men niet eenvoudig een bebouwingsprofiel voor het
bouwblok vaststellen zonder meer. Er dient hier een
apdere oplossing te worden vastgesteld en de schrijver
vestigt in dit verband de aandacht op een bebouwings-
wijze als de Stevens fundatie en de Speijaart-van-
Woerdenstichting te Utrecht. Door toepassing van
bovenstaande denkbeelden de door de Woningwet
aan de gemeentebesturen verleende bevoegdheid tot
regeling van de plaatsing en hoogte der gebouwen en
de bevoegdheid tot het maken van uitbreidings- en be
bouwingsplannen geven hiertoe gelegenheid zal de
meer als normaal te beschouwen toestand in het leven
roepen, dat de prijs van den grond bepaald zal worden
door de op dien grond toegelaten bebouwing.
Die toepassing zal bezwaren ontmoeten. Er is reeds
veel grond op speculatie aangekocht en die speculatie
zal in vele gevallen niet aan de hooggespannen ver
wachtingen beantwoorden er zijn echter wel meer
speculaties, die aan die kwaal lijden, merkt de schrij
ver droogjes op. Mochten de grondeigenaren te lang
den grond onbebouwd willen laten liggen, dan kan
men onteigenen, waarbij het bebouwingsprofiel kan
dienen als maatstaf voor de prijsbepaling.
Wanneer men tegen rationeele prijzen, gebaseerd op
het toegelaten bebouwingsprofiel onteigenen kan zoo
dikwijls als noodig mocht zijn, is de gemeenschap niet
langer aangewezen op aankoop van de omringende
gronden, wat tot nu toe dikwijls de eenige oplossing
scheen om eene behoorlijke bebouwing in het aanzijn
te roepen. Yoordeelen daarvan zijn o.a., dat de ge
meente niet door grondaankoop gedwongen wordt reus
achtige bedrijfskapitalen daarvoor te formeeren en
ook, dat aan het particulier initiatief meer vrijheid
blijft en het individu meer op den voorgrond kan tre
den.
Uit den aard der zaak is het echter wenschelijk zeer
voorzichtig en geleidelijk te werk te gaan, zoodat
schokken op financiëel gebied zooveel mogelijk worden
vermeden. Het particulier belang zal echter moeten
wijken voor het algemeen belang.
De reeds bestaande bebouwing behoeft geen bezwaar
op te leveren, daarvoor kan een afzonderlijke regeling-
gemaakt worden. Begonnen kan worden met te hou
den, wat men heeft en voor het bestaande een normaal
prefiel vast te stellen. Profielen van bestaande be
bouwing zullen echter eene zekere lenigheid moeten
hebben en aan B. en W. zal de bevoegdheid gegeven
moeten worden daarvan naar gelang van omstandighe
den gebruik te maken. Ook moet men niet huiverig
zijn deze profielen, wanneer dit noodig blijkt, radikaal
te veranderen. Dit kan b. v. noodig zijn, wanneer stra
ten van karakter veranderen. Voortdurend ziet men,
dat woonstraten veranderen in winkelstraten, verkeers
wegen, enz.
De bedoeling echter van den schrijver is om in de
eerste plaats het denkbeeld in overweging te geven,
dat men voor de nog onbebouwde gronden rondom onze
bevolkingscentra de bebouwing met krachtige hand re-
gele op de voorgestelde wijze. En wanneer men van het
bebouwings- of uitbreidingsplan niet alleen de platte
grond, maar tegelijkertijd ook het profiel der bebou
wing, die men zich voorstelt te verkrijgen, wordt op
gezet, dan is het zeer goed mogelijk tusschen oud en
nieuw een geleidelijken overgang te verkrijgen zooda
nig, dat ook het particuliere belang niet te veel in het
gedrang komt. Het zou aldus eindigt de schrijver
misschien overweging verdienen bij eene mogelijk aan
staande wijziging der Woningwet of reeds eerder ook
het K. B. van 28 Juli '02 S 160 verder te wijzigen en
in 4 handelende over de inrichting van uitbreidings
plannen eene bepaling op te nemen waarbij geëiseht
werd dat tegelijkertijd met die plannen ook de bebou
wingsprofielen daarop of daarbij moeten worden aan
gegeven en vastgesteld.
Gouverneur van Suriname.
De nieuwbenoemde gouverneur van Suriname mr.
Fock zal zich tegen het einde van Juli naar West-
Indië begeven ter aanvaarding van zijn ambt.
Eerste Kamerleden op reis.
Een groep van 15 leden der Eerste Kamer heeft
gisteren een tocht door Zeeland, die ook enkele Bel
gische gemeenten omvat begonnen, gisteren werd
Tholen, Oudvasmeer bezocht, heden bezoeken zij
Riland-Bath (bathpolder), Middelburg (statenzaal)
West-kapelle (zeedijken), Domburg, MiddelburgDonder
dag Vlissingen, Terneuzen, (haven- en vestingwerken)
Vrijdag Breskens, Sluis, Heijst, Zeebrugge (haven);
Zaterdag Vlissingen (havenwerken).
Commissie voor de statistiek.
In de Zaterdag j.l. in een der lokalen van het
gebouw der Eerste Kamer, gehouden gewone najaars
vergadering der Centrale Commissie voor de Statistiek
werden de nieuwbenoemde leden dezer commissie,
mr. P. J. M. Aalberse, mr. J. G. van Blom, mr. Ph.
Falkenburg, mr. dr. J. L. A. Salverda de Grave, mej.
dr. E. Kleerekooper en W. F. Pop, geïnstalleerd.
Voorts werd, behalve de jaarverslagen van de
Centrale Commissie en van het Centraal Bureau voor
de Statistiek, de begrooting voor 1909 der Centrale
Commissie vastgesteld, benevens een adres ten geleide
der begrooting van het Centraal Bureau.
De Commissie beraadslaagde naar aanleiding van
ontworpen adviezen aan de betrokken Ministers in
zakehervorming van 't bevolkingsregisterenkele
onderdeelen van het Koloniaal Verslag het verslag
der Rijkspostspaarbankeen gewenschte aanvulling
der sterftekaartende voorbereiding der in 1910 te
wachten herziening van de internationale nomencla
tuur der doodsoorzaken en de statistiek van het grond-
krediet.
Ten slotte werd besloten aan het Centraal Bureau
voor de Statistiek op te dragen, het instellen van een
statistisch onderzoek naar sommige mogelijke oorza
ken van de numerieke geslachts verhouding bij de
geborenen.
Naar de Tel verneemt, is door tal van ambtenaren,
ressorteerende onder het departement van Financiën,
een adresbeweging in den lande op touw gezet,
waarin zij bij den minister sterk aandringen op
spoedige indiening van het reeds zeer lang gereed
liggende wetsontwerp omtrent inkoop van zijdelingsche
diensten. Reeds werden eenige honderden handtee-
keningen van belanghebbende ambtenaren verzameld.
Naar gemeld wordt, zal generaal Van Daalen nog
dezen zomer met verlof naar Nederland komen.
GEMENGD NIEUWS.
Zondagavond te 61 /2 uur steeg aan het terrein van
het Gebouw voor Kunsten en Wetenschappen te Rot
terdam de bekende luchtreiziger van Pottum met zijn
ballon op. Hij voerde met zich mede een oude fiets
aan een parachute, welke hij onderweg zou laten
vallen.
Hij, die deze fiets bemachtigde, kon haar tegen een
nieuwe inruilen, indien hij in staat was een entrée-
biljet voor de oplating te toonen. De fiets kwam neer
op e n boerenerf aan den Kralingschen weg in den
Prins Alexanderpolder en geraakte zoo in handen
van een boerenjongen.
Een motorrijder, die den ballon was nagereden, gaf
den jongen zijn entréekaartje, zoodat deze knaap de
gelukkige bezitter werd van de fiets.
De balL-n zette de reis voort en daalde laat in den
avond bij Vreeswijk in de Lopikerwaard, van waar
de aeronaut naar Rotterdam terugkeerde.
Korte vreugd.
Een huzaar-oppasser te Zutphen, door zijn officier
uitgestuurd om rekeningen te betalen, ging er met
het hem terhand gestelde geld f 658 van door.
De politie te Zutphen kreeg hem echter spoedig te
pakken en stelde hem ter beschikking der militaire
autoriteit. Bijna het geheele bedrag dat hij meege
kregen had, is echter zoek.
Zondagavond had op den Stationsweg te Sliedrecht
een ongeval plaats. Een drietal meisjes, dat daar liep
te wandelen, schrok voor een paar jongens, die ter
zijde van den weg in het gras lagen, en stoven uiteen.
De 15-jarige Cornelia van Wijngaarden bleef op eens
staan, draaide zich om en viel. Een onmiddellijk ont
boden geneesheer kon slechts den dood constateeren.
Bij den Ringdijk is gistermiddag te Amsterdam
het geheel naakte lijk van oen man gevonden, stekende
met het hoofd in de modder. De kleederen lagen aan
den kant. Vermoedelijk is bjj bij het duiken in de
modder terecht gekomen en gestikt. Het lijk is naar
het posthuis Watergraafsmeer overgebracht.
De correspondent van de Tel. schrijft aan dat blad
Alsof daar geen stagnatie geweest was, zoo levendig
was 't aan de haven. De gansche kade weder gevuld
met schepen, wier ladingen door rappe handen in de
hallen gebracht worden en die nu ondanks hunne
uitgestrektheid de groote hoeveelheden bijkans niet
kunnen bevatten. Behalve de zeilschepen liggen er
eenige beugers en een dertiental trawlers, terwijl de
IJslander Donald een hoeveelheid visch ontscheept,
die versteld doet staan.
In hoeverre de staking o. m. van beteekenis is ge
weest voor het post- en telegraafverkeer, moge blijken
uit deze cijfers
Ofschoon de vischhandel in 1907 sterk is toegenomen
en daarmede het postverkeer werden van 1 tot 9 Mei
van dit jaar de stakingsperiode slechts 555 tele
grammen ontvangen, tegen 1057 in hetzelfde 'tijdvak
van 1907verzonden van 19 Mei 1908 936 tegen
1190 in het vorig jaar.
Het aantal telefoongesprekken bedroeg inkomende
525 tegen 602 van het vorig jaar en de uitgaande 709
tegen 1015.
Nadat de staking was opgeheven, werden nog ruim
100 telegrammen verzonden van het personeel. Van
het personeel aan het post- en t legraaf kantoor is
Zaterdag veel inspanning gevraagd.
Zooals wij reeds seinden is de staking voor een
maand opgeheven. Van dezen tijd zal gebruik gemaakt
worden, om tot zoodanige oplossing te komen, dat
alle partijen bevredigd zijn. De onderhandelingen
daartoe te voeren, zullen worden geleid door de afd.
IJmuiden van de vereeniging ter bevordering der
Nederlandsche visscherijwaarvan het bestuur is
samengesteld uit de heeren S. A. Bakker, voorzitter,
A. S. Groen, secretaris, en P. Dijksen, penningmeester.
Maandagmiddag werd bij C. Visman, Neptunusstraat
40, IJmuiden, het volgende regeeringstelegram ont
vangen
„Uw telegram ontvangen. Het verheugt mij dat de
staking is opgeheven. Minister J. G. S. Bevers."
C. Visman is de eerste onderteekenaar van het uit
voerig telegram, Zaterdag aan den minister gezonden,
door de losse arbeiders in het visscherijbedrijf, alhier.
Te Amsterdam heeft zich het zeer bijzondere geval
voorgedaan, dat een rechercheur van politie door een
dame, bij wie hij huiszoeking moest instellen, een
voudig werd opgesloten. Het gold de verdwijning van
een bont bij een vriendin der dame in quaestie. De
rechercheur mocht het na dreigementen gelukken zijn
vrijheid te herwinnen, van welke hij allereerst ge
bruikte om proces-verbaal op te maken. De dame
deelt mede dat de vrijheidsberooving slechts eenige
minuten geduurd heeftde rechercheur spreekt van
een half uur.
Uit de rivier de Kil, ter hoogte van den Beerpolder
te Dubbeldam, is opgevischt het in verren staat van
ontbinding verkeerende lijkje van een kind.
Het lijkje is herkend als dat van het 5-jarig zoontje
van schipper L. M. v. d. W., uit Rumpst, in België,
dat den 14 Maart j.l. op de Merwede van het aak
schip „Rosalie" overhoord viel en ten aanschouwe van
zijn vader in de diepte verdween.
Gistermiddag heeft de justitie te Rotterdam, onder
leiding van den rechter-commissaris mr. L. E. Visser,
wien de instructie in de in den laatsten tijd aldaar
gepleegde inbraken ia opgedragen, huiszoeking gedaan
in het proeflokaal van Charlie Stock op de Korte Hoog
straat aldaar. De commissaris van politie, de heer J.
C. Theijssen, stond met een aantal rechercheurs de
justitie ter zijde.
Te Baarn zijn twee jongens uit Utrecht door de
politie aangehoudende een was in het bezit van een
revolver, de ander had een dolkmes.
Deze jeugdige boosdoeners hadden op verschillende
plaatsen in die gemeente ge racht winkelladen te lichten.
Inbraak.
In een tijdelijk onbewoond huis in de Zeestraat te
's Gravenhage, is in den nacht van Zaterdag op Zondag
ingebroken.
Toen de huisknecht Zondagochtend vroeg in de wo
ning kwam, vond hij alles overhoop gehaali. en een
grooten voorraad tafelzilver en andere waardevolle
voorwerpen, een vrij aanzienlijk bedrag vertegenwoor
digend, uit verschillende kasten gehaald, bijeen gelegd.
De politie liet enkele individuen, die zij van de in
braak verdacht, aanhouden en twee hunner, recidivis
ten en dus oude bekenden der justitie, werden herkend
door een dienstbode, die hen in de gang van een naast
gelegen pakhuis was tegengekomen. Ook een heer,
die van zijn kamer uit de vluchtende inbrekers had
gezien, herkende het tweetal.
Zij zijn vermoedelijk door een brandgang in de Bazar-
straat in den tuin van het huis gekomen, hebben een
