DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
Verkiezing GEMEENTERAAD.
GEMEENTE-REKENING
No. 188.
Honderd en tiende jaargang.
1908.
Deze Courant wordt eiken avond, behalve op Zon- en
Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per 3 maanden
voor Alkmaar f 0,80; franco door het geheeie Rijk f 1,—.
Afzonderlijke nummers 3 Cents.
Prijs der gewone advertentiën:
Per regel f 0,10. Bij groote contracten rabat Groote
letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdrukkerij
v/h. HERMs. COSTER ZOON, Voordam C 9.
V R IJ D A G
14 AUGUSTUS.
Groote Paardenmarkt
op Maandag 7 September 1908.
STEDELIJK MUSEUM.
Moderne stadsontwikkeling.
BINNENLAND.
Telefoonnummer 3.
te ALKMAAR,
Het Stedelijk Museum is kosteloos te bezich
tigen op ZONDAG, 16 Aug. a.s., 's namiddags
van 1—3 uur.
Kinderen beneden den 12-jarigen leeftijd wor
den niet toegelaten, die van 12 tot 16 jaren
slechts onder geleide.
BURGEMEESTER en WETHOUDERS van
Alkmaar
Gelet op artikel 9 der Gemeentewet;
Brengen ter algemeene kennis, dat de vei-
kiezing van twee leden van den Gemeenteraad,
ter vervulling der plaatsen, opengevallen door
het ontslagnemen alszoodanig van de heeren
G. W. Melchers (die zitting had voor het tweede
kiesdistrict, aftreding 1913) en H. J. Vonk (die
zitting heeft voor liet derde kiesdistrict, aftre
ding 1911) zal plaats hebben op Dinsdag, 8 Sep
tember a.s. en de stemming en herstemming,
zoo noodig, op Dinsdagen 22 September en 6
October a.s.
De tot invulling bestemde formulieren voor
de opgaven van candidaten zijn kosteloos ter
secretarie der gemeente verkrijgbaar.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
Alkmaar, G. RIPPING, Voorzitter.
11 Aug. 1908. L. VAN DER VEGT, lo. Secr
BURGEMEESTER en WETHOUDERS van
Alkmaar brengen ter algemeene kennis, dat de
rekening dier gemeente over het dienstjaar 1907
op de secretarie der gemeente voor een ieder
ter inzage nedergelegd en tegen betaling der
kosten in afschrift verkrijgbaar is.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
Alkmaar, G. RIPPING, Voorzitter.
11 Aug. 1908. L. VAN DER VEGT, lo. Secr.
Uit Ursem.
Ernstig ongeval.
Mislukt.
Stadskinderen in de duinen.
Groote schade.
Een zwaar el
Uft Eenigenburg.
GEMENGD NIEUWS.
Uit de Diamant industrie.
Brandstichters.
Afgewezen.
Een vlschrijk meer.
Dr. A. Kuyper.
Een legaatje.
Van den zelfkant der samenleving.
ALKMAARSCIE COURANT.
i.
Van de Vereeniging voor de Staathuishoudkunde
en d© Statistiek zijn de praeadviezen verschenen over
de vragen
„Welke gediagslijn moet aan de gemeente worden
„aanbevolen in het belang van hare doelmatige uit
„breiding
„Zijn er wetswijzigingen noodig om deze gedragslijn
mogelijk te maken
„Zoo ja, welke
De verschillende praeadviseurs hebben hun taak op
zeer uiteenloopende wijze opgevat. Zouden? wij dan
ook een overzicht willen geven van deze praeadviezen,
dan zouden wij 'n groote ruimte noodig hebben en
veel moeten mededeelen, wat van technischen aard is
en dus hier minder op zijn plaats zou zijn.
Wij willen dan ook volstaan met enkele aanteeke-
ningen bij die praeadviezer: te maken en daaraan het
een en ander te ontleenen, dat zeker van groot algemeen
belang is.
Dat de kwestie op zichz-lf van overgroots boteekenis
is, dat de vraag hoe de stadsbebouwitig moet hervormd
en uitgebreid worden een vraag is, waarvan de op
lossing een gewichtigen iuvloed heeft en zal hebben
op ons aller levensomstandigheden, spreekt wel van
zelf. En zij is vooral op het oogenblik aan de orde
omdat wij in een overgangstoestand verkeeren.
Tot nu toe zijn over bet geheel vrij stelselloos nieuwe
huizen gezet buiten aan do grens der oude, bebouwde
kommen. Waar de steden zich in de laatste jaren over
het geheel snel hebben uitgebreid, daar heeft men met
groote haast veelal onsolide huizen gezet naar den
regel, dat men moet trachten van een g-gevsn atal
vierkante meters aldus bebouwden grond zooveel mo
gelijk huur te tr kken. En de steeds biuTunstroomeride
bevolking van huurders heeft met die neiging genoegen
genomen, ornaat zij liever wat die).ter bij het centrum
beknopt woonden dan wat verder w g ruimer.
Daarop is de reactie gekomen in velerlei richtingen.
Men heeft den trek «aar de steeds le> lijker en één
toniger wordende steden (men denke aan io buiten
wijken van Amsterdam en den Ha©g) betreurd en
men heeft met de macht der wetgeving positie ge
nomen tegeu de groote vrijheid der verhuurders.
eindelijk en vooral zijn plotseling in de la tste
15 jaar een drietal middelen van verkeer gekomen,
die met de veranderde exploitatie der spoorwegen in
sommige streken ine. ns een groote verandering hel -
hen gebracht in de gemoedsstemming dor huurders.
D ze hebben thans geen aanleiding meer om ter-
wille van do nabijheid van het centrum g. uoegen te
nemen met beknoptheid van woning. Want al reke-
n,e° A1,6611 maar m«t de fiets, dan kan daardoor
alléén al de afstand van hst centrum dien zij als
maximum voor hun woning weuscheu, 2112 maai zoo
groot worden. Wenschten zij vroeger b.vé te wonen
op hoogstens 11 minuten gaans of 1 kilonn-ter van
het centrum, waar zij hun werk en hun „boodschap
pen hadden, voortaan kunnen zij tevreden zijn met
11 minuten fietsens of ruim 2 kilometer van dat
centrum af.
Nu is het waar nog lang niet alle menaclien
kunnen en willen al tij fietsen. De bovenstaande
uitbreiding van de woningsmogelijkheid geldt, dus
slechts voor een niet onaanzienlijk deel van de be
volking. Doch nu komen in de laatste zeven, scht
jaar ook de electrische tram en de spoortrein di«
woningsfeer uitbreiden. Nog lang niet in alle at. d-n
van middelbare g-ootte is die tram ingevoerd. Doch
waar ook zij zoo'rt belangrijke factor is oor de ver
wezenlijking van de mogelijkheid om 2, 3 maal zoo
ver van hst centrum ruimer en goedkooper te wonen,
daar zal men zeer zeker wel ervaren, dat zij hoe lan
ger hoe meer wordt a&ngehgden dat zij zich in
haar prijzen gelijk in Amsterdam, in Brussel, Luik
en andore Belgische plaatsen ook richt naar de
beurzen van de .Jleieenvoudigsten (zoogenaamde werk-
manskaarten). En omtrent den Id vloed van goedkoop©
taiieven der lokaalspoorwegen 6n groote spoorwegen
op het woningvraagstuk in België, zal men zich een
denkbeeld kunnen maken indieu men leest (Pra©ad-
viez u mr. H. J. Nieboei, p. 39) dat de werklieden
m 1906 op de lokaal sporen ruim 6 millio&u reizen
deden en dat er 120.000 werklieden houders waren
van weikmunskaarten op de groote sporen. „Een
telling, in 1906 te Luik gehouden, toonde dat van de
aldaar werkzame arbeiders 5830 dagelijks on 4095
eens per w. ek heen en weer reisden."
Deze toestanden bestaan bij ons nog niet, dank zij
de eigenaardige exploitatie onzer spoorwegen. Doch
met de mogelijkheid van deze hervorming zullen wij
toch wel degelijk bij de behandeling van dit vraags: uk
rekening hebben te houden, evenals met een in do
toekomst goedkooper wordend automvbi©lv6rkeer.
De strekkmg van de verbetering dezer verkeers
middelen is dus den bouwgrond goedkooper te maken
en de gelegenh-id te openen om ruim te wonen, niét
in kazerne woningen en bij voorkeur in huizen met
tuintjes. Grond buiten de bebouwde kom der ge
meente, waarvan men 10 jaar geleden kon verwachten
(Jat hjj nog in geen 50 jaar als bouwgrond zou worden
gebruikt, kan zoodoende nu ineens veel beter geëx
ploiteerd worden, terwijl de verhuurders van woningen
dichter bij het centrum niet meer de gelegenheid
hebben hun prijzen zoo hoog op te drijven als zij dat
vroeger kouden doen.
Men versta ons welniet overal is dit reeds het
geval, men zal niet in alle gevallen deze invloeden
zoo onmiddellijk kunnen waarnemen. Doch dat de
bovenaangehaalde verkeersveranderingen in den r. gel
Wel zoowat overal dezen invloed zullen hebben, mag
zeker worden aangenomen.
Alle drie de praeadviseurs verheugen er zich in
Mr. Nieboer meent dat men moet komen tot een
ruimen stadsuitleg met veel open rulmto en een weinig
dichte en weinig hooge beschouwing, (al moet mui
de billijkheid tegenover de grondeigenaars en de be
perktheid van de middelen der gemeentekas in het
oog houden en een ougunstigen invloed op de huren
vermijden).
De heer mr. Valckenier Kips wil ook veel riug-
straten en parken (waar de „reinigingsdienst voor de
atmosfeer der stad" is), terwijl de heor J. W. C.
Teilegen „de denkbeelden, welke bij het stichten vau
tuinsteden voorzitten, in toepassing (wil) brengen
bij uitbreiding van bestaande steden en dorpen" en
dus ook groote terreinen voor parken, speel- en sport
terreinen wil reserveeren.
Men ziet het, de dealen voor aiadaanieg, die nog
korten tijd geleden utopistisch schenen (in 1866 werd
waaraan de heer ïëlleg©n herinnert, een uit
breidingsplan van Amsterdam verworpen, dat 128
H A. park zou hebben gegeven waar nu roods bak
steen woestijnen zijn), hebben thans reeds hun intrede
gedaan in de bovenbedoelde verce.uiging en worden
haast als vanzelfsprekend aangenomen.
In een volgend artikel uog tnkele aanteskeningen
over de verwezenlijking daarvan.
Wordt vervolgd.
de mars vegers, potlepels, kwasten, muizenvallen, enz.,
en in de laadjes messen, lepels, vorken, pijpen, porte-
monnaies, enz., enz.
Het was een gebeurtenis, de komst van den mars
kramer. Dagen te voren wist ieder huisgenoot al,
wat hij koopen wilde. Wat werd zijn komst met onge
duld verbeid
„Dorus nappekoop" was in elke woning een welkome
gast.
Dan de koopman met zijn groote mand met blikwa-
ren» dc linnenkoopman met zijn onmisbaren elle-
stok in de hand, het groote pak met graslinnen en
ruitjesgoed op den rug; de zwavelstokkenkoopman
de pottenkramerde koopman «jet tuinzaden;
de koopman met russchen- en biezen matten; de
scharenslijper. Allen waren zij onmisbaar voor het
platteland en steeds welkome gasten bij boer en bur-
ger. En ruim verdienden zij hun brood.
Ons heugt echter ook nog ander bezoek. De medi-
cymnan met zijn kwakzalversmiddelen; de manmet
de kijkkast; de berenleider; de Jan Klaassen;
liedjeszangers om oud en jong te vermaken, doch allen
lui die niet in een goeden reuk stonden, even slecht
ter naam en faam bekend als de goochelaars en waar
zeggers, en vaak even groote gauwdieven als de rond
trekkende Zigeuners.
Maar toch zij brachten allen een weinig poëzie
tussehen het proza van het platteland.
I hans is het anders geworden. Vagebondeerend
volk genoeg. Allen echte of vermomde bedelaars.
Wie verlost het platteland daarvan?
Door kerkvoogden en notabelen is aanbesteed het
bouwen van een kosterswoning. Hoogste inschrijver
K. Leegwater voor f 1317; laagste inschrij ver C. Bak
ker voor f 1245, beiden alhier.
Het werk is aan den laagaten inschrijver gegund.
Verbindingslijn bij stranding.
Door den heer Ouwehand, inspecteur der N. en
Z.-IIo'l. Bedding-Mij., zijn te IJniuiden met een door
hem vervaardigde lijntoestel proeven genomen, onder
beoordeeling van het plaatselijk bestuur aldaar, die
naar wensch zijn geslaagd.
Zonder eenige stoornis liep de lijn geleidelijk uit,
tot op een afstand van 400 met. r, de afstand, die tot
projecties bereikte.
Na de uitgeschoten lijn geïnspecteerd te hebben,
bleek die weg volkomen gaaf te zijn, en voor verder
gebruik berekend.
Daar bij het gebruik der thans bestaande lijnkisten
het zeer dikwijls voorkomt, dat de lijn breekt ten ge
volge van een kink die in de lijn slaat, hetwelk ver
traging, zco niet mislukking van het doel kan ver
oorzaken, zco vermeent hij, dat zulks overwonnen
wordt door deze wijze, van lijn uitschieten.
De inrichting, zoowel als de behandeling, is zeer
eenvoudig, het neemt eene geringe ruimte en is spoedig
gereed.
gateerd van één rijksdaalder tot en met zes gulden tot
aan hun dood.
Den heer JAukema en gezelschap van Zuidhorn
overkwam aldus wordt uit Nietap aan de Asser Ct.
geschreven een ernstig ongeluk; met een barouchette,
waarvoor twee paarden, moesten zij te Zevenhuizen
over de Kokswijk een batting passeeren, waarbij het
eëne paard schrikte en paarden en rijtuig in de wijk
terecht kwamen. De heer Aukema geraakte onder het
rijtuig, doch kwam onmiddellijk weer boven water; de
vrouw heeft men door stukslaan van een glas uit het
rijtuig geholpen. Zij was deerlijk aan het hoofd ge
wond. Het eene paard is verdronken. Met een rijtuig
van Akkerman is het gezelschap weer naar Zuidhorn
vertrokken.
Men meldt dat de gemeente Haarlem onlangs proe
ven genomen heeft met de automatische ontsteking
van gaslantaarns, doch dat de proef niet heeft vol
daan.
Da „Echo" bevat een artikel, waarin gesproken
wordt over de duinen tmschen Bergen en Gro&t, wel
ker schoonheid door den schrijver ten zeerste wordt
geroemd. Mat genoegen heeft hij gezien, hoe hier tal
vau Amstordaimche schoolkinderen een dagje door
brengen. Ma-ar hij heeft zichzelf afgevraagd of het niet
mogelijk kon zijn, hen wat langer dan één dagervan
te laten profiteeren.
I Er zijn zegt hij bij duin en strand plekken
genoeg, waar houten gebouwen kunnen worden opge
slagen. In deze houten gebouwen, die heel eenvoudig
kunnen zijn, worden de kinderen voor den nacht op
geborgen.
Overdag brengen zij in de vrije lucht door. De
slaapplaatsen kunnen eveneens primitief zijn. En om
beurten gaan de kinderen er heen, den ganschen zomer
door, totdat al de kleineD, die het noodig hebben, er
van hebben genoten.
Het plan, ik weet het, is niet gemakkelijk tot uit
voering te brengen, het is kostbaar ook. Maar dat
het uitgevoerd kan worden is zeker, als de onder
wijzers met hart voor hun kinderen, en die zijn er
gelukkig velen, er zich voorspannen.
Voor het Ned. Onderwijzers-Genootschap en voor
den Bond van Ned. Onderwijzers een plan om er van
te smullen.
Wie begint?
Ten gemeentehuize te Zelhem is opgave gedaan
van d geleden schade bij de onlangs plaats gehad
helmende hagelslag tot een totaal bedrag van f 19015.
B®11 kolossaal ei had gisteren zekere D. te Lisse op
t Land aan den Ringdijk van een zijner kippen,
namelijk een van het gewicht van 106 gram.
Onder voorzitterschap van den heer W. de Jongh
te Bergen werd den 12en dezer de gewone jaarverga
dering van het begrafenisfonds gehouden te Sint
Maarten. De rekeningen over het afgeloopen jaar
werden goedgekeurd; zij bedroegendie van het
begrafenisfonds ontvangst f 906.78, uitgaaf f 550.22,
batig saldo f 356.56die van het fonds van toelage
ontvangst f 219.44, uitgaaf f 36 235, batig saldo f 183.205.
Het rentegevend vermogen van de beide fondsen
bedraagt f 5375. Van de kasgelden, ad ruim f 600,
zal f 200 rentegevend worden belegd De heer J. Swan
als commissaris, periodiek aftredend, werd herkozen,
terwijl de vacature, ontstaan door het bedanken van
den heer Jac Keijser, werd vervuld door benoeming
van den heer A. Blad.
Volgens het Weekblad van den A. N. D. B. is het
aantal werklooze diamantbewerkers van 2 tot 8 dezer
van 3396 op 3137 gedaald en gedurende die dagen is
ei' voor oen bedrag van 14.135 aan ondersteuning
uitgekeerd.
Te Haarlem zijn twee personen in arrest gesteld,
verdacht van moedwillige brandstichting in den Hout-
rakpolder.
Reizend volk.
II© t N. v. d. D. meldt
Hot is nog niet zoo heel lang geleden, niet meer dan
een kwart-eeuw ongeveer, dat de bewoners van het
platteland, die thans nog de plaag van het rondtrek
kend volk uit de woonwagens kennen, een groot deel
van hetgeen zij dagelijks noodig' hebben, gewoonlijk
kochten van allerlei reizend volk. Spoor- en tramwegen
een dicht net van harde wegen en kanalen, en ten
laatste de post, hebben ook op het platteland honder
den reizende kooplui overbodig gemaakt. Zou het
aantal vagebondeerende bewoners van woonwagens
daardoor met sterk zijn vermeerderd?
Wie reisden een vijf-en-twintig jaar geleden het
platteland al niet af?
Allereerst kooplui niet de mars op den rug. Wat
een schatten droegen zij mee op hun tocht! Bovenop
')ei' 86-jarige koopman, A. K. te Terapelkanaal
V lachtwedde) vervoegde zich gisteren bij de justitie
te inschoten, met de vraag, of zijn zoon, eveneens
koopman, voor hem in de plaats mocht treden om een
hechtenisstraf van vijf dagen te ondergaan, waartoe
de oude was veroordeeld weg'ens het vervoeren van een
dood rund in genoemde gemeente. Zijn zoon toch zou
deze hechtenisstraf beter kunnen doorstaan dan hij,
I die reeds 8 kruisjes achter den rug had.
De oude man kreeg een weigerend antwoord, daar
de wet het leveren van een plaatsvervanger voor 't on
dergaan van straf niet toelaat. Hij hoopte alsnog de
I lo boete te vergaren, waarvoor hij uitstel kreeg.
Dat het Schildmeer zeer vischrijk is, bewijst wel het
teit dat twee Appingedammers, die, volgens de Ap. Ct.
een namiddag daar gingen visschon met twee hengels,
een-en-dertig pond baars thuisbrachten. Zoo'n vangst
op een hengelwedstrijd
Eer; waterhoos te Schevenlngen.
lo ruim half acht heeft zich gisteravond een water
loos nu zee ontlast, haar weg nemend ongeveer tus
sehen liet bureau van de zeebaden en het bordes van
de Oranjegalerij. Na een twintigtal linnen strandten
tjes door elkaar te hebben geslagen, heeft de hoos op
den strand muur een badkoets eenige meters omhoog
g1 ichthet voertuig kwam met donderend geraas
weer op den strandmuur terecht en was ernstig be
schadigd. Vervolgens ging de hoos over de Oranjega-
erij, waar zij het hardsteenen voetstuk van een dei-
lantaarns vernielde en de lantaarn met kletterend ge
raas voor den grond wierp.
De hoogeschool te Holland, Michigan, Amerika,
heeft aan dr. A. Kuyper het eere-doctoraat in de lette-
ren verleend. (Stand.)
De heer Boelens van der Haere, die voor eenige
maanden te 's-Gravenliage is overleden, heeft aan zijn
talrijk personeel, gevestigd op het jachtterrein, dat
onder de gemeente Heemskerk is gelegen en sedert 1
Augustus is overgegaan in handen van baron Van
iuijl van Serooslcerke, wekelijksche uitkeeringen gele-
Een drama uit de onderste lagen der maatschappij
beleefde gisteren voor de rechtbank te Utrecht een
van zijn laatste phasen, zegt het Utr. Dagbld.
Jarenlang hadden de thans 62-jarige Johannes van
der Wolk en zijne vrouw Anna Maria Martina Dega-
rée met elkaar opgetrokken, nu hier, dan daar, nu
eens vereend, dan weer gescheiden, want het was een
huwelijk met veel disharmonie. Hij was den laatsten
tijd scharenslijper en 't was dus een echt zwerversbe
staan wat beiden leidden. Evenwel hieraan kwam een
einde, toen ze in de maand Juli van dat jaar een
slaapstee te Oudewater konden overnemen. Dat was
wel een feestdag voor de echtelieden, maar zooals het
meer met feestelijke gelegenheden gaat, er werd wat
te veel bij gedronken en zoo gebeurde het- dat man en
vrouw, anderhalven dag na de overname der slaapstee
in beschonken toestand de hevigste ruzie kregen. Hij
verweet haar huwelijksontrouw; zij heeft het onge-
twijield ook niet aan prikkelende gezegden laten ont.-
breken, de twist liep al hooger en hooger. Van de-
Wolk greep zijn vrouw bij de keel, dreigde haar te
smoren, en wierp haar in een hoek. Doch dit waren
slechts preludiën tot het ergere, wat daarna gebeuren
zou. Even voor twaalven in den morgen van den lOen
Juli, greep v. d. Wolk, in toppunt van drift, een kom
en bracht daarmede zijn vrouw zulk een slag aan den
slaap toe, dat het bloed met kracht daaruit spoot en
de vrouw machteloos neerzeeg. Gelijk dikwijls, volgde
ook hier het berouw spoedig op de zonde; v. d. Wolk
geraakte spoedig zachtaardiger gestemd. Een paar
logementgasten hoorden hoe hij zijne vrouw aanbood
eenige sinaasappels klaar te maken, welke de vrouw
echter met verlangde, en een oogenblik later klonk
iet: „Hoe is t oude, is 't nu weer goed?" Waarop
het antwoord luidde: „ja!" Maar het was met de ge
wonde vrouw, die in een aangrenzende kamer alleen
werd gelaten, minder goed; niemand keek verder naar
haar om, de man niet, misschien omdat hij te verbou
wereerd was; de mannelijke slaapgast niet, omdat hy
