DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
No. 203.
Honderd en tiende jaargang.
1908.
Deze Courant wordt eiken avond, behalve op Zon- en
Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per 3 maanden
voor Alkmaar f 0,80; franco door het geheele Rijk f 1,
Afzonderlijke nummers 3 Cents.
Prijs der gewone advertentiën:
Per regel f 0,10. Bij groote contracten rabat Oroote
letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdrukkerij
v/h. HERMs. COSTER ZOON, Voordam C 9.
DINSDAG
I SEPTEMBER,
Kamer van Koophandel en
Fabrieken.
BINNENLAND.
Telefoonnummer 3.
Grondwetsherziening'.
De Kamerzetel voor Schoteriand.
Excellentie.
Het conflict te Goirle.
Nieuwe manier van betalen.
Een abnormaliteit.
Uit Bovenkarspel.
Door een rem gedood.
Snij- en vechtpartij.
COURANT.
BURGEMEESTER en WETHOUDERS van Alk
maar brengen ter algemeene kennisdat ter secretarie
dezer gemeente van 1 September a.s. af gedurende
acht dagen vcor een ieder ter lezing zal zijn neder-
gelegn de op 11 Augustus 1908 definitief opgemaakte
lijst van kiesgerechtigden voor leden van de
Kamer van Koophandel en Fabrieken alhier.
Bezwaren tegen die lijst, hetzij die den klager,
hetzij die andere persoden betreffen kunnen binnen
acht dagen na heden hij den Gemeenteraad worden
ingebracht.
Burgemeester en Wethouders voornoemd
Alkmaar, G. RIPPING, Voorzitter.
29 Aug. 1908. L. VAN DER VEGT, lo. Secr.
ALKMAAR, 1 September.
De vorige week heeft te Konstantinopel een groote
brand gewoed, groot althans volgens onze opvattingen
De berichten hebben verteld, dat er eenige duizenden
huizen zijn verwoest en dat er drieduizend gezinnen
dakloos zijn geworden. Er schijnen in Konstantinopel
nog al groote gezinnen te zijn. Wij vinden vermeld,
dat het aantal dakloozen meer dan 20.000 bedraagt.
Dat klinkt inderdaad reusachtig. Men stelt zich voor,
dat een stadsgedeelte, zoo groot als half Alkmaar is
afgebrand. Doch die vergelijking is niet juist. De
„huizen" die „een prooi der vlammen werden" zoo
als het in verslaggeversstijl heet zijn slechts houten
barakken en het stedelijk bestuur moet eigenlijk blij
zijn, dat dit deel van het oude Stamboel is verdwenen
en vervangen kan worden door betere huizen, hetgeen
zoowel in hygiënisch opzicht als voor de veiligheid en
de zedelijkheid wenschelijk is. Dergelijke branden zijn
niet zeldzaam in Konstantinopel en de geschiedenis
verhaalt van vernielingen door het vuur, waarvan wij
ons den omvang niet voor kunnen stellen. In verband
met de ramp van den 23sten Augustus heeft men nog
eens weer dergelijke branden opgerakeld in figuur
lijken zin natuurlijk en het is de moeite waard, hier
over het een en ander mede te deelen. Een der groot
ste branden had plaats in 1633. Hij ontstond midden
in de haven bij het kalefateren van een schip, maar
spoedig stonden beide oevers van den Gouden Hoorn
in brand. In de oude Aronieken die blijkbaar goed
bewaard worden in Konstantinopel staat vermeld,
dat 20.000 huizen tot den grond toe afbrandden en dat
de verliezen aan menschenlevens ontelbaar waren. De
dakloozen kampeerden in de straten en er heerschte
groote ontevredenheid, ook al omdat de regeering de
koffiehuizen eenvoudig had laten omvergooien, opdat
zooals in een bekendmaking werd gezegd „de
koMiewasem en de tabakrook geen nieuwe aanleiding
vormen voor een nieuwen brand." Men moet weten,
dat de Janitsjaren, de rI urksche soldaten, gewoon wa
ren, brand te stichten, als ze huil zin niet kregen
zagen ze ergens een klein brandje, dan duurde het niet
lang of op verschillende plaatsen brak het vuur uit.
In 1660 brandde Konstantinopel drie dagen achter
een. Veertigduizend mensehen kwamen in de vlam
men om of werden door de puinhoopen vermorzeld,
28.000 huizen waren verdwenen, waaronder 300 palei
zen. Vijf jaar later vonden bij een liarembrand de
meeste bewoonsters den dood in de vlammen. In
1693 braken er vier branden na elkaar uit, zoodat een
kroniekschrijver schreef „Paleizen, plaatsen, moskee
ën een veld met asch en vuur bezaaid." Een an
der kroniekschrijver merkte niet onaardig op: „deze
reusachtige brand komt de lieerschende bouwwoede
van dezen tijd ten goede." Den 3den Pebruari 1750
werden er 6670 huizen door het vuur vernield. Den
27sten April van hetzelfde jaar brandde de wapen
markt af. De grootvizier en de Janitsjaren Aga,
de hoogste militaire ambtenaar, waren zelf aanwezig
om te voorkomen, dat er iets gered werd. „Laat
had de sultan gezegd alles maar verbranden, dat is
het best voor de veiligheid in de stad." Kon een
brand niet gauw genoeg gebluscht worden, dan werd
soms de grootvizier hiervoor verantwoordelijk gesteld
en afgezet of erger. Den grootsten aller branden
noemt de staatshistoricus Wassif dien van 6 Juli 1756,
„die met 13 armen de stad omhelzde en verzengde."
Er brandden toen 8000 groote gebouwen af, 580 bak
kerijen en molens, 70 badhuizen en 200 moskeeën. Deze
schrijver noemt als oorzaak van de vele en groote
branden in Konstantinopel, liet feit, dat. de huizen te
hoog zijn en te dicht op elkaar staan. Hoe ruimer er
gebouwd wordt, hoe geringer de groote branden dit
heeft de geschiedenis inderdaad bewezen, immers se
dert 1870 (de groote brand van Pera) hebben branden
van zulken omvang hoogst zelden plaats gehad.
Er is een brandweer bestaande, uit 5000 man, die,
zoodra de brand uitbreekt, als de wind naar dé plek
des oiilieils snellen, niet om te redden, maar.... om
te stelenZij moeten dan ook onmiddellijk hun biezen
pekken, zoodra de militaire brandweer verschijnt. De
ze bestaat uit 8000 man, maar heeft te veel comman
danten, die elk op hun eigen handje bevelen geven,
zoodat de grootste wanorde ontstaat. Was dit niet
het geval, dan had de laatste brand niet zulke afme
tingen behoeven aan te nemen.
Vroeger werdén de groote branden steeds beschouwd
als de voorboden van revolutie, als een slecht teeken
voor den sultan, omdat het een paar maal is gebeurd,
dat een sultan na een dergelijke ramp vermoord werd.
En thans, nu in Turkije het constitutioneele stelsel is
ingevoerd, heeft de bijgeloovige bevolking in dezen
brand de aankondiging gezien van onaangename ge
beurtenissen
Opening der Staten-Generaal.
Het is thans zeker, dat H. M. de Koningin niet
voornemens is, de zitting der Staten-Generaal op 15
September te openen, maar daartoe van Harentwege
een commissiebestaande uit de ministers-departe
mentshoofden, zal machtigen.
Dientengevolge is er sprake van, de openingsplech
tigheid te doen plaats hebben in de vergaderzaal der
Tweede Kamer, indien deze, na de jongste inkrimping
van het middengedeelte, voldoende ruimte biedt.
De aangekondigde meeting van het propagan ia-
comité voor grond wetsherziening en algemeen kiesrecht
zal gehouden worden op 27 Sept. e.k., in het gebouw
„Diligentia", te 's-Gravenhage.
Men meldt uit Schoteriand, dd. 30 Aug. aan de N.
R. Ct.
Te Heerenveen werd heden eene vergadering gehou
den van de afdeelingen Heerenveen-Knijpe, Ureterp
der S. D. A. P. en van de volkskiesvereenigingen in
Opsterland en Schoteriand ter bespreking van de Ka
merkiezing in 1909. De heer G. L. v. d. Zwaag stelt
zich niet weer verkiesbaar.
Met algemeene stemmen werd candidaat gesteld de
heer A. LI. Gerhard, hoofd eener openbare lagere
school te Amsterdam, die reeds meldde eene eventueele
candidatuur te aanvaarden. De candidatuur-Havers
vond hoegenaamd geen steun.
De heer v. d. Zwaag heeft zich bereid verklaard de
candidatuur Gerhard te steunen. De heer Gerhard zal
dezen winter in tal van plaatsen in het district optre
den, beginnende op a.s. Zaterdag te Heerenveen, waar
de Provinciale federatie der S. D. A. P. dan eene
openluchtmeeting houdt.
Tot leden van het verkiezingscomité werden geko
zen de heeren J. Wijnia te Oudeschoot, H. Vos, hoofd
der school te Tijnje, K. de Jong, lid van de Prov. Sta
ten te Heerenveen, A. Loots, gemeente-ontvanger te
Oldeboorn en H. de Boer te Beneden-Knijpe.
Middenstandsbond.
Het bestuur van den Middenstandsbond heeft aan
de besturen van verschillende vereenigingen verzocht,
in verband met het voornemen om het credietvraag-
stuk van den Middenstand op het in 1909 te Amster
dam te houden congres aan de orde te stellen, ten ein
de de zaak goed voor te bereiden, deze aangelegenheid
in den aanstaanden winter in hunne ledenvergadering
te behandelen.
„Aanbeveling verdient het echter, aldus het hoofd
bestuur in zijn rondschrijven aan de vereenigingen,
vooraf aan eene commissie, zoo mogelijk samen te
stellen ook uit leden buiten uw bestuur, op te dragen
een onderzoek in te stellen naar het crediet dat door
den Middenstand genomen en dat door hen gegeven
wordt Hierdoor krijgt uwe vereeniging een beter in
zicht in deze zaak en wordt de aandacht der leden
meer gevestigd op de verkeerdheden die zich in beide
gevallen voordoen.
„Bij het onderzoek naar het crediet dat de midden
stand neemt, zal vooral gelet behooren te worden op
de moeilijkheden die zich voordoen, zoowel vanwege
bankinstellingen als van anderen, om het noodige cre
diet te kunnen verkrijgen, het minimum bedrag aan
ciediet dat verleend wordt, de te stellen zekerheid
enz. enz., benevens de rentevergoeding die voor het op
genomen geld betaald moet worden en die in den re
gel niet gering is."
Voorts heeft het bestuur van den Middenstandsbond
aan de besturen van verschillende vereenigingen ver
zocht, de bezwaren mede te deelen, die zij hebben on-1
ervonden bij de oprichting van coöperatieve vereeni
gingen.
De Haagsche Hoefijzercorrespondent van het Hbld.
meldt
De Staatscourant van den vooravond van den Ko
ninginnedag, die een reeks Koninklijke „onderschei
dingen pleegt te bevatten, heeft ditmaal aan dr. Kuv-
f'-,r «eene van zeer bijzonderen aard gebracht. Aan
mo van de lijst staat vermeld dat hij benoemd is
tot „Minister van Staat."
Menigeen zal vragen: Wat is dr. Kuyper nu eigen
lijk geworden Is hij.nu toch weer Minister?
a n iieen. Niet Minister in den eigenlijken zin
van „hoofd van een ministerieel departement," den
een gen zin waarin de Grondwet het woord „Minister"
opvat. Maar wel in dien van „raadsman der Kroon,"
in zoovcire namelijk als in buitengewone gevallen deze
buitengewone Ministers óók wel door de Kroon wor
den geraadpleegd. Zitting m den Ministerraad hebben
nnn?+ -a'i ',lét®won° Ministers, voor zoover wij weten,
1 i g mi hoewel dit, zij 't ook in zeer beperkte mate,
wel had kunnen geschieden. En met het Ministerwerk
hebben zij niets te maken. Het instituut der Minis
ters van Staat dagteekent van 1842 toen het, onder
het ministerie-Van Hall, is ingesteld in art. 2 alinea
2 van het K. B. van 31 Maart 1842 Stbl. no. 9 tot her
ziening- van het Reglement op den Ministerraad. Be
deelde zinsnede luidt als volgt
„Wij behouden ons voor om, ten behoeve van een
bepaald onderwerp, alsmede een tijdelijke zitting in
den Raad der Ministers te geven aan een of meerdere
Ministers van Staat die geene hoofden van departe
inenten van algemeen bestuur zijn."
Wij gelooven niet, dat deze bepaling sedert dien i
gewijzigd en er zou dus gelegenheid bestaan om nu en
dan dezen of genen Minister van Staat een zitting-
van den Ministerraad te laten bijwonen. Er is echter,
gelijk wij zeiden, naar ons weten, nooit van deze gele'
genheid gebruik gemaakt en vermoedelijk is de benoe
ming van dr. Kuyper ook niet met dergelijk doel ge
sch'ied. Veeleer zal men den grond van deze benoe
ming te zoeken hebben in de zucht van het tegenwoor
dige kabinet en vooral van zijn formateur, om te too-
nen dat thans in elk geval alles harmonie en vrede is
tusschen het kabinet en den leider der anti-revoluti
onnaire partij. Deze benoeming zet dan min of meer
de kroon op de ostentatieve hartelijkheid van het uit
geleide, dat dr. Kuyper onlangs bij zijn vertrek door
drie ministers werd gedaan.
In 't algemeen is zulk een gebruik van Koninklijke
gunstbewijzen voor politieke diensten natuurlijk even
zeer uf te keuren als wanneer het bij wijze van vrien
dendienst geschiedt. En tot nu toe was het Minister
schap van Staat in zooverre buiten den greep van den
politieleen of persoonlijken vriend gebleven (en daar
door inderdaad wel op hooger peil gehouden dan de
gebruikelijke „onderscheiding" door ridderorden), als
men wel kan zeggen, dat het alleen aan mannen van
beteekenis werd toegekend. Ministers van Staat zijn
thans (behalve de Benjamin van 1908) de heer Mac-
kay (oud-minister en oud-voorzitter van de Tweede
Kamer, lid van den Raad van State, generaal Bergan-
sius (die het werd in het stakingsjaar, nadat door zijn
goede maatregelen de tweede staking was gestuit) en
Staatsraad Asser, een man van wereldreputatie. Ook
de heer an Panhuys, de vorige vice-president van
den Raad van State, die onlangs op zoo droevige wij
ze omkwam, was Minister van Staat. Als 't ons wèl
heugt, werd de titel ook gedragen door den heer Cre-
mers en door den heer Gleichman, die beiden presi
denten van de Tweede Kamer zijn geweest. Er is ook
ten aanzien van de benoemingen tot Minister van
Staat wel reden om te vragen: Waarom deze wel en
die niet? Maar in 't algemeen kan men toch wel zeg
gen, dat het Ministerschap van Staat is gebezigd als
een erkenning van diensten van beduidende staatslie
den.
En alg men nu dezen maatstaf ook aan de jongste
benoeming aanlegt en zich met de zooeven aangeduide
vermoedelijke motieven niet verder inlaat, dan kan
men, dunkt ons, geen grond voor aanmerkingen vin
den. Het is jammer dat nu juist dit ministerie deze
benoeming uitgelokt heeft, te meer daar er, rondom
zijn geboorte, zooveel geruchten zijn gegaan die doen
vermoeden dat men hier met een stukje inwendige po
litiek van de anti-revolutionnaire partij te doen heeft.
Maar. het Kabinet kan hierop antwoorden: Wij
deden het nadat onze liberale voorgangers het heb
ben nagelaten.
En dan moet men, dunkt ons, erkennen dat met de
benoeming van dr. Kuyper tot Minister van Staat dat
eerbewijs zeker niet op lager peil gebracht wordt. Wa
re het op te vatten als een erkenning der verdiensten
van den Minister Kuyper dan zouden wij deze benoe
ming hoogstbedenkelijk vinden. Maar 'dat behoeft
niet. Met het gewone Ministerschap heeft deze eere-
titel niets te maken; het eenige practische gebruik er
van is hierin gelegen dat bijvoorbeeld in een politieke
crisis ook deze of gene Minister van Staat wel wordt
geraadpleegd. Zoo is tijdens de laatste crisis de heer
Asser gehoord. En daar dr. Kuyper, als leidend
staatsman, zeker behoort tot degenen die voor zulke
audiënties in aanmerking kunnen komen, is het ook
in dit opzicht volkomen verdedigbaar dat men hem als
politieke figuur heeft begiftigd met den titel van
Excellentie.
En.dien titel kan hij op zijn buitenlandsche rei
zen nu ook zonder aanmatiging voeren!
GEMENGD NIEUWS.
Fruit.
Men meldt uit de Betuwe:
De handel in fruit blijft steeds levendig en vindt
willige koopers. De gewone pruimenoogst is afgeloo-
pen en is voor de koopers niet erg bevredigend ge
weest. Eerst waren de prijzen tamelijk hoog, doch
door de sterke daling, 't geringe beschot en de tegen
slag van t weer liep alles tegen. Thans, komen alleen
ter veiling de Reine Claude, die 43/4—71/., cent per 1/2
Kg. opbrengen, dit is berekend op 7—8 per 1I.L."
groene pruimen, waarvoor '3—61/2 cent per 1/2 Kg. be
taald wordt. De hoeveelheid is echter gering.
Tafel 1 ruit wordt steeds meer aangevoerd en wordt
tegen goede prijzen verkocht; vooral de bekende jutte-
peren brengen 17/2 13 cent per 1/2 Kg. op. Jammer,
dat de sterke wind der laatste dagen zooveel gezond
fruit grootendeels waardeloos heeft gemaakt. Voor
at gevallen goed wordt slechts 1/i der prijs besotnd.
Vroege stoofperen worden mede duur verkocht, doch
t beschot blijft beneden 't middelmatige.
De groote fruitverkoopingen op het hout zijn zoo
goed als afgeloopenover 't algemeen is men zeer te
vreden, daar de appelboomen goed bevracht zijn en de
prijzen voldoende worden geacht.
Men hoopt nu op stil en als 't kan warm weer en
goede vraag voor Duitschland en Engeland.
De stierenvereeniging te Roordahuiizum (Fr.) heeft
aan de fokvereeniging te Lonneker (O.) een stier ver
kocht voor de kolossale som van 3500.
Het verjaarsgeschenk.
Liet H b 1 d. was in de gelegenheid het geschenk te
bezichtigen, dat door H. M. de Koningin-Moeder gis
ter aan II. M. de Koningin is aangeboden.
Het bestaat in een keurig rieten varandah-ameuble-
ment, vervaardigd door de firma De Ridder, Singel en
Rc-guliersbreestraat alhier. De sierlijke doch eenvou
dige meubeltjes zijn van het beste pitriet (het binnen
ste, de pit van het riet), heel mooi wit van kleur, en
sterk van constructie (handwerk). Ze zijn bekleed
met liberty-cretonne, lichtgroen met witte teekening.
De stof, de vorm en het riet zijn door H. M. de Ko
ningin-Moeder zelf gekozen. Een laag gemakkelijk
stoeltje met bijzonder zacht kussen is voor de Ko
ningin zelve bestemd.
Gister en heden begint de tijdelijke uitsluiting op
de fabrieken der firma's Van Lisdonk, Van Enschot
en Pijnenburg te Goirle. Aanvankelijk was door één
der firma's besloten, de uur- of daggelders niet in die
uitsluiting op te nemen. Het hoofdbestuur der werk
liedenorganisatie heeft echter dezen aangezegd, bij
uitsluiting der sutkwerkers aldus worden de hand
wevers genoemd ook het werk neer te leggen. Het
gerucht, als zou bij het begin der uitsluiting door het
gezamenlijke personeel tot een algemeene staking
worden overgegaan, is van allen grond ontbloot Even
wel is bij het hoofdbestuur een punt van ernstige over
weging, om, bij aldien de volgende week weder twee
dagen 7 en 9 September (8 September is een R.-
K. feestdag) wordt stopgezet, een algemeene staking
al te kondigen en niet den door de genoemde firma
bepaalden termijn van- 21 September af te wachten,
den tijd, waarop de fabrieken voor goed zouden wor
den stop gezet, ingeval het geschil bij de firma Puyen-
broek niet vóór dien datum zou zijn opgelost.
Uit Sehagen
De tweede dag van Floralia's tentoonstelling alhier
bracht een zeer mooie verrassing. Van den bloemist,
den heer H. Hornsveld te Baarn, zou den eersten dag
reeds eene inzending ter opluistering zijn gekomen,
waarvoor al een tent in gereedheid was gebracht. Zon
dag kwam er echter niets, maar Maandag bracht de
itv ','"rnsvcdd een prachtige collectie afgesneden
dahlia s van de reeds zoo vele malen overal bekroonde
door hem veredelde soorten. De bloemen waren in
één woord prachtig en maakten een heerlijk effect zoo
als ze in 26 groepjes op tafeltjes in de groote. zaal van
den heer Broersma waren neergezet, Het zuivere wit
van „Sneeuwwitje," de kleurige „Geisha," de rijkbe-
bladerde „Isadora tunean" en nog zooveel andere soor
ten wekten de bewondering van alle bezoekers. Het is
a leen maar jammer, dat de prijs der bollen, die deze
bloemen voortbrengen, loopende van 5 tot 15 per
stuk, een beetje te hoog is om ze onder het bereik en
m het bezit van een gewoon burgermensch te brengen.
Maar mooi zijn ze, deze dahlia's.
Zaterdagnacht te ongeveer 1 uur kwam de groèn-
tenventer De V. bij den groentenkoopman R. in de
Faisantenstraat te Hilversum. De V. vroeg aan R. wat
r 7.1 K n?rg schu,dig was- waanp deze antwoordde
f 72. De V. verzocht R. toen wat naderbij te komen
om hem te betalen, waaraan R. voldeed. Plotseling
echter gaf De V. hem een zwaren slag tegen het lin
keroog, gevolgd door een snede dwars over het voor
hoofd. Dr. Beukers verbond den gewonde, terwijl de
dader ter beschikking der justitie zal worden gesteld.
T'- Reeuwijk bij Gouda is de vrouw van een arbei
der bevallen van e«n aan elkander gegroeide tweeling
dm slechts één hoofd heeft. Bride lichaamshriften'
zijn van het mannelijk geslacht, alle organen zijn nor
maal aan deze vleeschklomp zijn vier handen en
vier beenen.
De heer Coenegracht is van zijn besluit tot ontslag
aanvrage als burgemeester dezer gemeente terugge
komen en zal een verlof tot herstel van gezondheid
aanvragen.
De echtgecoote van den heer II. Bloeming te Zwse-
loerbrug (Dr.) was Maandag bezig bij de eeh-pen, die
nasr het veld zouden worden gel id. Een rarn kwam
op de vrouw toeloop,.n en stootte haar vreselijk in
de borst. Na hevige j ij oen te hebben doorstaan, is de
arme vrouw drie dagen daarna overleden.
Zwerversleven.
Op den dorpsdijk te Rhoon is gisteravond een man
van ongeveer 70 jaren neergevallen en onmiddellijk
daarna dood opgenomen. Door bemiddeling dei politie
is het lijk naar het lijkenhuis op de .Jgemeene begraaf
plaats gebracht.
Omtrent den man is niets hekend, dsn dat hij ge
durende 20 jaren een zwervend leven heeft geleid en
Vermoedelijk genaamd is D. v. A. Op het lijk werden
gevonden een koperen tabaksdoos, benevens' eene por-
temonnaie met f 0.86l/2.
De snijpartijen zijn in Drente bij volksfeesten riet
tot de dorpen beperkt, wat op droeve wijze is gebleken
te Meppol. Gepassserden nacht toch is'in de Emma-
rtraat aldaar, met haar berucht koffiehuisje althans
een huis, dat als zoodanig wordt besproken - hevig
