DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
Voorbereidend Militair Onderricht.
No. 224.
Honderd en tiende jaargang.
1908.
V R IJ D A G
25 SEPTEMBER.
In den handel.
FEUILLETON.
De (Toineontebegrootiiig voor
1909.
Deze Courant wordt eiken avond, behalve op Zon- en
Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per 3 maanden
voor Alkmaar f 0,80; franco door het geheele Rijk f 1,
Afzonderlijke nummers 3 Cents.
Prijs der gewone advertentiën:
Per regel f 0,10. Bij groote contracten rabat Oroote
letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdrukkerij
v/h. HERMs. COSTER ZOON, Voordam C 9.
Raven's wraak.
Telefoonnummer 3.
xÊIÊÊF* die zich met 1 October
a.s. op dit blad abonneeren,
ontvangen de tot dien datum verschij
nende nummers gratis.
DE UITGEVERS.
i
De BURGEMEESTER der gemeente ALKMAAR
brengt ter kennis van belanghebbenden, dat het voor
bereidend militair onderricht in deze gemeente zal
aanvangen op Vrijdag 2 October a.s., des namid
dags half twee uur, in het gymnastieklokaal.
Het onderricht zal plaats hebben op Maandag van
6—8 uur en op Vrijdag van D/i—uur, namid
dags in het gymnastieklokaal der gemeente aan de
Paardenmarkt en in eer^der lokalen van den Nieuwen
Doelen aan de Doelenstraat.
Alkmaar, De Burgemeester van Alkmaar.
22 Sept. 1908. G. RIPPING.
Er is een tfld geweestdat de jongens, die op
school niet goed oppassen, naar IudiS werden „ge
stuurd" of in den handel werden „gedaan". En-'«let
zelden kwamen die aldus gestuurde of gedane jongens
beter terecht dan zij. die op de school geregeld over
gingen en geen streken uithaalden.
Die tgd is voorbn. Waar de lastige jongens voor
taan moeten bleven is zeer zeker een lastige vraag.
Want in Indie gaat het niet zoo meer vanzelf en als
het in den handel vroeger ooit „vanzelf" gegaan is,
nu gebeurt dat niet meer.
Töeh heerseht er op dit laatste punt nog vrij wat
misverstand in ons land. töeh heeft de gedachte, dat
men in den handel zonder veel verstand (en wellicht
met wat ruim geweten) er goed komen kan ook
zonder schoolsche voorbereiding, nog lang niet afge
daan. Het is wel héél merkwaardig bij een volk, dat
altjjd in en door den handel geleefd heeft. En töeh
kan alleen iemand, die zjjn beide oogen voor de wer
kelijkheid sluit, gelooven, dat de opvatting, als zou
het onnoodig zijn zich voor den handel wetenschap
pelijk voor te bereiden, een overwonnen standpunt is.
Nu is het wél verklaarbaar, dat die opvatting bij
de ouderen nog bestaat. Zij zijn gewoon aan de oude
toestanden: een beperkt handelsgebied, tevredenheid
met niet al te groote winsten, een lastig verkeer,
waardoor vreemde eenden niet gemakkelijk in de bijt
kwamen en de mogelijkheid geschapen was om door
tegenover vaste relaties de verplichtingen goed te ver
vullen in het zadel te blijven.
Doch het verkeer, dat nog steeds maar in zijn opko.nst
is, heeft aan die toestanden een einde gemaakt en
zal dat doen overal, waar men de bakens niet bijtijds
heeft verzet. De handel wordt steeds meer wereldhan
del, men dient steeds verder te kijken, steeds beter
van wat er buiten omgaat op de hoogte te blijven om
den toestand te kunnen overzien. Is men zelf tevreden
met kleine winsten, anderen zijn dat niet, breiden hun
zaken uit, kunnen door hun meerdere kennis van de
markt goedkooper, vlugger en beter leveren. Anderen
kennen beter de beteekenis van een handige en zich
aan de omstandigheden passende reclame. Zjj kunnen
overal gemakkelijk komen en zij weten, dat oude re
laties niet het eeuwige leven hebben.
Eindelijk
De bovenste helft van 't gezicht krijtwit, de onder
ste half verborgen in een donkeren, borsteligen, maar
toch niet wortelvasten baard, liet Tom Raven zien
over de veranda glijden, en zakte neer langs den wand
van het groote buis. Nu was het uur van wraak geko
men, het uur waarop hij zooveel lange eindelooze ker
kernachten gebroed had, en die hij zich op alle moge
lijke wijzen had voorgesteld. Een week geleden was
hij ontvlucht, maai' thans was hij bereid, de rest van
zijn leven te slijten in de gevangenis, zoodra hij zich
slechts gewroken had op den man, die hem in de ge
vangenis gebracht had en daardoor zijne vrouw en
kinderen genoodzaakt ver weg te trekken om een arm
zalig bestaan te vinden. Binnen lag de gehate kolo
nel Hartley, ex-officier en millionair, stellig op zijn
zacht veeren bed en sliep de slaap des rechtvaardigen
en deugdzamen.
's Morgens had Raven een krant gekocht, om te
kijken, hoe het er tegenwoordig uitzag met den toe
stand van de landstreek, waarvan hij sinds zijne ge
vangenneming niets meer gehoord had. Toen was
zijn oog gevallen op een advertentie, die hem als ge-
ëlectriseerd had.
Juffrouw Nora Hartley, het eenige kind van den
kolonel stond op het punt te trouwen met Stephan
Ablewhite, den eigenaar van groote koffieplantages
in Jamaika, wiens schoone gestalte en donkere vlam
mende oogen een zeer betooverenden indruk schenen
tc- maken op vrouwenharten.
Juffrouw Mora met haar lieftalligheid en haar rus-
tigen koninklijken gang was een algemeen geliefde
persoonlijkheid, en van wijd en zijd waren reeds een
massa kostbare huwelijkscadeaux aangekomen, die
volgens het krantenbericht te oordeelen een waar ver
mogen vertegenwoordigen moesten. Prachtige edel-
steenen, parelsnoeren, brillianten, sterren en halsket-
Nog gelukt het enkelen om, werkend volgens dé me
thode der vaderen, het hoofd boven water te houden.
Doch op den duur zullen die enkelen te kiezen hebben
tusschen liquideeren of de nieuwe methodes toepassen.
En die nieuwe methodes eischen meer kennis, meer
voorbereiding, meer organisatie, zijn gecompliceerder
dan de oude.
Was volgens de oude methode een handelsopleiding
dus ontbeerlijk, volgens de nieuwere opvatting kan
men niet zonder die opleiding, tenzij men een reeks
gaven van de natuur heeft meegekregen, die het g?-
mis aan die opleiding althans gedeeltelijk kunnen ver
goeden. Men doet dus zeer verkeerd met de beweging
voor verbetering van het handelsonderwijs alleen toete
schrijven aan de mode, die op elk gebied vakonderwijs
voorschrijft. Neen het moderne verkeer heeft van
den handel in de meesje gevallen een wetenschap ge
maakt, die men moet bestudeerd hebben om haar te
kennen.
Men weet, dat aan het feit, dat men in Duitschland
dit zoo snel en zoo goed begrepen heeft, de groote ont
wikkeling van den Duitschen handel en industrie voor
een groot deel wordt toegeschreven. Men heeft daar
wel wat te veel geschermd met uitdrukkingen als we
reldeconomie, wereldpolitiek, wereldhandel, doch men
heeft vooral in concurrentie met Engeland en Ame
rika ook bewezen, dat er achter die woorden ernsti
ge begrippen staken, waarvan men zichzelf de beteeke
nis goed duidelijk had gemaakt.
Maar ook andere naties hebben evenzeer bijtijds de
groote beteekenis van goed handelsonderwijs ingezien
en de vruchten van dit juiste inzicht geplukt. Om nu
twee volkeren te noemen, die met het onze vergeleken
kunnen worden, verwijzen wij naar Zwitserland en
België, waar de groote beteekenis van het handelson
derwijs blijkbaar heter en vooral vroeger begrepen is
dan ten onzent.
Zwitserland heeft op dit gebied de alleroudste brie
ven. Reeds in 1776 werd een particuliere handels
school in Genêve geopend. En de kantonale handels
school te Ziirich geldt als de oudste openbare handels
school.
In Zwitserland wordt tegenwoordig veel gedaan oia
het voortzettingsonderwijs dienstbaar te maken aan de
handelsontwikkeling. En de Bond steunt krachtig de
lagere handelsscholen, waarvoor zij 138.000 francs uit
geeft, dat ongeveer een derde is van het bedrag, voor
zulke scholen in Zwitserland uitgegeven. Voor de tal
rijke middelbare handelsscholen draagt de bond 236.000
francs bij, terwijl er twee inrichtingen voor hooger
handelsonderwijs zijn: te St. Gallen en aan de Ziiri-
cher Universiteit.
In België, in het land dat in veel opzichten in de
laatste 50 jaar het record houdt van handelsontwikke
ling, is het handelsschoolwezen eveneens zeer ontwik
keld. Bij de lagere school vindt men daar niet minder
dan ruim 1100 cursussen voor handel en aanverwante
vakken. Daarnaast staan een 1800tal cursussen, die
niet geregeld gegeven worden. Ook bij het voortzet
tingsonderwijs wordt veel aan de vakken van den han
del gedaan.
Nog meer wordt intusschen voor het middelbaar
handelsonderwijs gedaan. De middelbare scholen heb
ben afdeelingen voor den handel, die in 1889 al 341
in 1899 zelfs 473 leerlingen telden. En wat het hooger
handelsonderwijs aangaat, spant België de kroon, waar
op niet minder dan 3 driejarige en 7 tweejarige cur
sussen dit onderwijs gegeven wordt.
Inderdaad opmerkelijke cijfers (welke door ons ont
leend zijn aan een opstel van Mil Richter over het
handelsonderwijs in deze beide landen). Zij moeten
tingen, kostbare ingelegde gouden zilveren sieraden.
En Ravens blik bleef op deze plaats rusten.
Al deze kleinooden waren in een der vertrekken van
het huis uitgestald, en zouden daar blijven tot den
avond van het huwelijk om later komende bezoekers
ook nog in staat te stellen een kijkje te nemen. De
bewuste kamer en de ligging er van was nauwkeurig
beschreven.
Ravens besluit was dadelijk genomen.
Wanneer het met menschenmogelijkheid te doen
was, zou hij die kamer binnendringen. Wat hij van de
daar opgestapelde kostbaarheden kon meedragen zou
hij ergens begraven, of in 't water gooienliet overige
zou hij onbruikbaar maken. Hij zelf wou er niets van
hebben hij wou alleen maar zijn wraak. En wie ko
lonel Hartley treffen wou, geraakte het best tot zijn
doel, door hem te treffen in 't hart zijner dochter.
Nu! Het moest over twaalf zijn, en iedereen
scheen in diepen slaap verzonken te zijn niets be
woog in huis.
Raven trok zijne schoenen uit, stak ze in een zak,
en sloop verder, een breekijzer in de hand naar de met
klimop begroeide veranda om den hoek.
Maar aan den hoek g'ekomen bleef hij plotseling
staan. Dicht bij hem viel uit een venster een heller
lichtschijn op de veranda. Een oogenblik vreesde hij
in een valstrik geloopen te zijn, maar toen bemerkte
hij, dat het eene vergissing was.
Lit het bovenste gedeelte van het venster drongen
de kleine rookwolkjes van een sigaar. Daar binnen
zat kolonel Hartley met een anderen heer. Zijn ge
dempte stem, dezelfde stem, die bij de terechtzitting
tegen Raven getuigd en zijne veroordeeling bewerkt
had, klonk thans duidelijk in de nachtelijke stilte tot
hem door.
„Ik moet u nogmaals zeggen, dat uwe houding in
dezen stand van zaken, in de hoogste mate zonderling
is. Ik heb je gevraagd of de geruchten welke mij ter
oore kwamen over je karakter en je bezittingen te
Kinston, eenige waarheid bevatten, en
„En daar het enkel ergerlijke laster is, zoo weiger
ik er verder op in te gaan," voltooide de ander op koel
onverschilligen toon.
wel den Hollander tot nadenken stemmen. Want al
valt het niet te ontkennen, dat er in den laatsten tijd
in Nederland heel wat gedaan wordt voor dit onder
wijs, en gelukkig zal er ook in Alkmaar iets gedaan
worden, het is toch niet zóó veel, dat het ons in staat
stelt in den pas te blijven met deze twee landen, laat
staan het verzuimde in te halen en die landen voorbij
te streven.
(S 1 O t).
De toelagen en bijdragen tot opleiding van onder
wijzers worden geraamd op 3910 (1908: 2880). De
lessen worden thans gevolgd door 35 betalende leerlin
gen. Dit aantal zal bij de toelating in April 1909 wij
ziging kunnen ondergaan. Het leergeld bedraagt 6
per jaar. De belooning van directeur en leeraren van
den gemeentelijken hoofdcursus wordt voor memorie
uitgetrokken (1908: 340). De kosten van het her-
halingsonderwijs worden op 1820 geraamd (1908:
1920); de kosten van het instandhouden van school
lokalen en onderwijzers woningen 3688 (1908:
2581.50). Onder de buitengewone werken behooren:
het vernieuwen van ventilatiekappen van de 1ste, 5de
en 4de' gemeenteschool 450; het maken van een
brandstoffen-bergplaats hij de Burgerschool 350; het
aanbrengen van waterleidingkranen met fonteinbak-
ken in alle scholen, te verdeelen over eenige jaren en
voor 1909 te beginnen met de le en 5de gemeenteschool
885verbetering van urinoirs met torfitplaten in de
4de en 5de gemeenteschool 715. De kosten van het
aanschaffen en onderhouden van schoolmeubelen
1892.50 (1908: 1113). Onder de buitengewone wer
ken zijn begrepen: het aanschaffen van 24 tweeper
soons banken van verschillende grootte 408 en het
veranderen van de gordijnen in alle scholen 479.50.
De kosten van het aanschaffen en onderhouden der
schoolboeken, leermiddelen en schoolbehoeften worden
gesteld op 2800 (1908: 3000); de kosten van ver
lichting en verwarming en van het schoonhouden der
schoollokalen worden geraamd op 4860 (1908:
j 4340.) Hierbij is als buitengewoon onderhoud ge
raamd 520 voor het eenmaal per jaar behandelen van
alle houten vloeren met stofwerer.de olie en ze daarna
bij het stoffen bestrooien met stofwerend zand. Voorts
worden geraamd de kosten van schooltoezicht weer op
7 100; die van de commissie tot wering van schoolver
zuim weer 250; die voor vergelijkende examens (ver
goeding van reiskosten enz. aan onderwijzers, die in
deze gemeente proeflessen komen afleggen of aan
hoofden van scholen die bij vervulling van vacatures
sollicitanten in de klasse bezoeken) weer 100; die
voor de schoolbibliotheken weer 175 (7 scholen elk
25), en de subsidie van de vereeniging „Kinderklee-
ding en Kindervoeding" weer 300. Het is de be
doeling van de te subsidieeren vereeniging, het uitge
trokken bedrag te besteden ten behoeve van kinderen,
die aan kleeding behoefte hebben van de 1ste, 2de en
5de gemeenteschool, der christelijke school zoo het be
stuur dezer school daartoe het verlangen te kennen
mocht geven (in 1908 werd op steun van de hierbe-
doelde vereeniging geen prijs gesteld), der R. K.
school voor jongens en der R. K. school voor meisges.
V erder worden geraamd de kosten van hooger onder
wijs (Gymnasium) 23069 (1908: 22939); de kosten
van de Burgeravondschool, met daaraan verbonden
cursus voor handwerkslieden 9310.20 (1908:
9100.20)handelscursus aan de Burgeravondschool
„Bij God, en toch zul en moet je me verderen uitleg
geven. Met dezen uitroep was de kolonel opgespron
gen. „I^eg die sigaar in vredesnaam weg! Toon toch
dat je een man bent! Een man, wien ik binnen weini
ge dagen mijn kind, mijn kostbaarste kleinood zal toe
vertrouwen! Voor dergelijke uiteenzettingen is het
mijns inziens thans te laat."
Ablewliite's halfopgerookte sigaar kwam in een groo-
ten boog het raam uitvliegen. Hij scheen van zijn
stoel te zijn opgestaan, en naar de deur te loopen.
„Morgen na het ontbijt, als wij beide wat kalmer
over de zaak denken, kunnen wij ons nog eens bezig
houden met uw argwanende vermoedens. Goeden
/lacht
„Morgen dus. Goeden nacht
De deur werd gesloten. Ablewhite was naar zijn
kamer gegaan. Secondenlang hoorde men binnen
niets. Toen opende de kolonel liet raam nog verder
en haalde een paar keer heel diep adem. In de kamer
teruggekomen, deed hij het licht uit neen toch niet,
hoog vlamde het gas weer op. Toen klonk het ge
luid van een verre torenklok.
Spoedig daarna verscheen een bediende.
„Prophy.' zei de kolonel kalm. „Ga zachtjes naar
juffrouw Nora ze is in haar kamer doch slaapt nog
niet en vraag haar hier te komen maar zach
tjes."
Toen wandelde hij binnen rusteloos op en neer. Ra
ven wou zich verwijderen, maar hij kon niet; hij
scheen aan de plek vast genageld. En toen verscheen
Nora.
„O papa, papaZeg me allesIk kan het niet
verdragen, ik kan niet!"
„Zou je dan wel een leven vol bittere teleurstelling
aan de zijde van dit mensch verdragen? Jawel van
dit mensch. Dat zegt genoeg. Kan dan niets, lieele-
maal niets, jou je helder oordeel teruggeven?"
Ze zweeg. Maar hij ging op smartelijken toon voort:
„Waarlijk het is zoo'n groot verdriet voor me, maar de
waarheid en jou geluk gaan me boven alles. Voor ik
verdere maatregelen neem, vraag ik je:
„Is het werkelijk liefde, die je op deze wijze ver
blindt? Nog is het tijd om terug te keeren, mijn kind,
2950 (nieuwe post.) Deze post is samengesteld als
volgt: jaarwedden personeel (berekend naar 121/2 uur
onderwijs per week a 1.50 per uur, gedurende 7
maanden van het jaar, verdeeld over de vakken han-
delsrekenen, boekhouden, handelscorrespondentie, taal
onderwijs enz.) 2400; leer- en hulpmiddelen 250;
vuur en licht 250; administratiekosten enz 50. De
kosten van de commissie van toezicht op het middel
baar onderwijs 75 (1908 50; kosten ambachtsschool
6200 (1908: 3145). De subsidie aan de ambachts
school was 3000. Bij raadsbesluit van 17 April 1907
werd zij met .3200 verhoogd, waarvan 2000 wordt te
ruggevonden uit huur van de lokalen der ambachts
school, terwijl de meerdere 1200 wordt gedekt door
subsidie van Rijk en Provincie. De subsidie aan de
Huishoudschool wordt weer op 2500 geraamd.
Het totaal van dit Hoofdstuk wordt geraamd op
125755.95 (1908: 109739.95).
Hoofdstuk VII. Kostea van het arm
wezen, mitsgaders subsidiön en b ij dra
gen aan onderscheidene, daarmee in
verband staande instellingen.
De belooning van doctoren, heelmeesters, vroedmees-
ters, vroedvrouwen enz. 3900 (1908: 2700). In dc
toelichting wordt gezegd dat de verhooging van dezen
post bij afzonderlijk voorstel zal worden toegelicht.
Verder worden geraamdkosten voor geneesmiddelen
voor behoeftigen 4573.61 (1908: 5171.23), kosten
van vervoer en verpleging van, mitsgaders van genees
kundige hulp aan arme en zieke doortrekkende reizi
gers weer 50; kosten van verpleging van arme krank
zinnigen 8930 (1908: 7500; onderstand aan be
hoeftigen weer 300; subsidiën aan armbesturen
J 17250 in verband met ingezonden begrootingen
f 1908: 16900); subsidiën aan het stads-ziekenhuis
17356.50 volgens ingezonden begrooting (1908:
15748.50). Het totaal van dit Hoofdstuk wordt ge
raamd op 52360.11"' (1908: 48369.73),
H o o f d s t u k VIII. Renten en aflossingen.
Hiertoe behooren renten en geldleeningen 22165
(1908: 30765), waarbij o. a. 2000 rente voor een
eventueel in 1909 te sluiten geldleening, voor aange
kochte gemeente- eigendommen, huisje wed. De Munk,
tuingrond W. A. Bierman, weiland van S. Bregman
en mr. A. P. II. de Lange, en uit te voeren openbare
gemeentewerken, maken balkhaven, aanleg van stra
ten op gemeenteterrein tusschen Oude en Nieuwe
Hoornsche vaart en het vernieuwen van de Heiloër
brug. Voor aflossing van geldleeningen wordt ge
raamd 39000 (190842066)annuïteit slachthuis-
leening (nieuwe post 11637.55. Deze post betreft de
jaarlijksche annuïteit van de in 1908 met het Pensi
oenfonds voor weduwen en weezen van burgerlijke
ambtenaren gesloten 4 slachthuisleening, groot
250000, waarvan de eerste annuïteit betaald wordt
in 1909. Rente kasleening, wegens rentebetaling aan
de Nederlandsche Bank voor tijdelijk op te nemen gel
den wordt geraamd op 2500 en de rente en provisie
wegens voor de gemeente betaalde coupons en obliga
ties '175.
Het totaal van het VITIste Hoofdstuk bedraagt
75477.55 (1908: 74751).
Hoofdstuk IX. Pensioenen en wacht
gelden.
Hieronder behooren; pensioenen 1575; wachtgel
den aan eervol ontslagen nachtwachts 432 en bijdra
ge van de gemeente tot het pensioenfonds voor ge
meenteambtenaren hun weduwen en weezen 10990.
Totaal dus 12997 (1908: 13069).
Hoofdstuk X. Andere uitgaven.
Deze posten worden vrijwel gelijk als in 1908 ge
en ik smeek j!e
„Het zou zijn leven breken," riep ze vertwijfeld, het
zou hem tot een slecht man maken, terwijl mijn in
vloed misschien
Ilij schudde treurig: „Neen mijn kind. Ik moet het je
helaas zeggen mij blijft geen keuze. Van avond heb
ik hem het antwoord op een telegram voorgelegd, dat
het bewijs levert, dat wij met een bedrieger te doen
hebben. Zijn plantage zit totaal onder de schulden.
Neen, lieveling luister naar me. Je kunt hem later
verdedigen. Al moet ik je ook zoo groot verdriet doen
- het is mijn plicht. Ik kon niet langer aanzien, dat
je zijn geschenk, de brillanten ketting, draagt, aan je
lippen brengt, en daarom heb ik haar weggenomen.
Er is geen een echte steen bij, Nora
Tom Raven had de klimopranken op zij geschoven
om oen blik in de kamer te kunnen werpen. Daar
stond Nora doodsbleek, met oogen, die iets schenen
te zien, wat niemand anders zag.
„Neen, neen," mompelde zij, „dat kan ik niet geloo
ven, voor
De vader nam haar in zijn armen. „Misschien
komt deze ontdekking nog juist op tijd, om jou om
ons beiden te redden," zei liij zacht.
„Smeek den hemel om opheldering mijn kind! Wees
dapper, wat er ook gebeurtLaat de wereld denken
wat zij wil. In de waarheid ligt je geheele toekomst
dat weet je nu!"
Langzaam gingen ze naar buiten.
Zonderling ontroerd staarde Raven voor zich uit.
Toen sloot hij de oogen en riep zich die lange vreese-
lijke nachten in den kerker voor den geest. Toen ver
dween de teere ontroering, die over hem was gekomen,
hij sloop door de glazen deur en verborg zich achter
den divan.
De bediende kwam, sloot de buitendeur, deed het
licht uit en ging. In de verte werden zaeht deuren
gesloten. Toen was alles stil.
(Slot volgt.)
