DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
Meneer Focus als globe-trotter,
Honderd en tiende jaargang
DONDERDAG
1 OCTOBER.
FEUILLETON.
Gemeenteraad van Alkmaar,
No. 229.
1908.
Deze Courant wordt eiken avondbehalve op Zon- en
Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per 3 maanden
voor Alkmaar f 0,80; franco door het geheele Rijk f 1,
Afzonderlijke nummers 3 Cents.
Prijs der gewone advertentiën:
Per regel f 0,10. Bij groote contracten rabat Groote
letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdrukkerij
v/h. HERMs. COSTER ZOON, Voordam C 9.
Telefoonnummer 3.
op Woensdag 30 September 1908, 's nam. 1 uur.
(Vervolg.)
4. Jaarwedden leeraren aan het Gymnasium.
ALKMAAR, 1 October.
In België hebben de hoofdconducteurs en de conduc
teurs van de staatsspoorwegen vergaderd.
Dit is een bijzonderheid: de Belgische staatsambte
naren bezitten slechts bij uitzondering het recht van
vereeniging. Het vorige jaar werd in de Kamer aan
den minister van spoorwegen gevraagd, of dit recht
ook kon worden toegekend aan het spoorwegpersoneel,
met dien verstande, dat dit personeel ter verbetering
van zijn lot, een vakvereeniging zou mogen vormen.
De minister, de heer Helleputte, een der meest voor
uitstrevende leden der regeeringspartij was er niet
voor te vinden. Geen bezwaar zou hij evenwel hebben
tegen het vormen van vereenigingen, welke zich niet
bemoeiden met het bestuur van het departement. Dit
heeft geleid tot het oprichten van een „vriendschappe
lijke en onderlinge vereeniging van conducteurs en
hoofdconducteurs bij den dienst der spoorwegen," en
deze vereeniging heeft thans haar eerste congres ge
houden. De Belgische correspondent van de „Nieuwe
Courant" deelt eenige bijzonderheden over dit eerste
congres mede.
Men had gevraagd dat eenige hooge ambtenaren van
het departement dit congres met hun namen zouden
beschermd hebben en men had den minister uitgenoo-
digd de vergadering bij te wonen Noch een ambte
naar noch de minister had zelfs maar een antwoord
gezonden. Toch heeft deze machtige vereeniging
naar het schijnt telt zij reeds over de drieduizend le
den haar aanhangers bijeengeroepen om de weder-
zijdsche belangen te bespreken, en hoewel officiëel niet
vertegenwoordigd, had de minister toch de toestem
ming gegeven om dit congres te houden, maar tevens
zekere voorwaarden gesteld. De minister wilde, dat
men den naam van „Congres" zou aannemen en. dat
de deelnemers in hun dienstkleeding de vergadering
zouden bijwonen, na in optocht door de straten van
de stad te zijn getrokken. Wilde de minister daarme
de misschien den vergaderden doen gevoelen dat, al
beschikten zij over een vrijen dag, zij toch niet moes
ten vergeten dat zij steeds in staatsdienst waren en
dat elk al te vrijpostig woord door hen uitgesproken
steeds zou kunnen beschouwd worden als geuit in uni
form, zoodat het bestuur hen daarvoor steeds tot ver
antwoording zou kunnen roepen? En werd de naam
van congres misschien geëischt, om den indruk teweeg
te brengen dat daar alleen academische redevoeringen
werden uitgesproken, redevoeringen zonder eenig on
middellijk practisch nut?
Drie punten stonden er op de agenda en twee ervan
prijken bijna steeds op alle programma's van iedere al-
gemeene vergadering van elke vakvereeniging, n. 1.
vermeerdering van het salaris en vermindering van
den arbeidsdag. De tractementen van de Belgische
conducteurs moeten nog lager zijn dan die in andere
landen. Er moet in de loonen geen wijziging zijn ge
bracht sedert 1887. De arbeidsduur moet 13 uur be
dragen. Men wilde dezen brengen op tien uur, waar
door niet alleen het belang dezer beambten maar ook
door F. DE SINCLAIR,
Schrijver van: Meneer Focus als hypnotiseur, enz.
1) o
„Nicolaas! kom d'r af!" riep mevrouw Stigmaat.
Meneer Focus grinnikte.
't Geval had zich afgespeeld op den zolder van 't
huis, waar de familie Focus woonde.
Meneer was door middel van 't keukentrapje op de
vliering geklommen en vandaar uit was 't 'm gelukt
om 'n zitplaats te bemachtigen op den grooten dwars
balk, die de spanten vereenigde.
Daar had-ie gezeten, net in 't midden, en verge
noegd en trotsch als 'n Mont-Blanc-beklimmer, had-ie
naar beneden zitten kijken op de vuilegoed kist, op de
drooglatten met de natte handdoeken en flanelletjes,
toen uit 't trapgat ineens de krakerige verschijning
van z'n vrouwsmoeder was opgedoken, die recht op
zakdoekjes en flanelletjes wilde afstappen, ze stuk
voor stuk met haar beenige hand bevoelen, maar plot
seling 'n schreeuw had gegeven, omdat ze ineens bo
ven d'r hoofd twee mannenbeenen zag bengelen. Door
dien schreeuw was de eigenaar van die beenen ge
schrokken, had 'n onwillekeurige beweging gemaakt
en daardoor z'n pantoffels verloren, waarvan er een op
't hoofd van de dame onder hem en de andere op zol
der terecht was gekomen.
„Ajje!" had 't mensch gezegd.
„Neem me niet kwalijk Mama.... hij glipte van
m'n voet!" had Focus gestameld.
„Nicolaaskom d'r afhad mevrouw Stigmaat ge
roepen en zooals vermeld bij den aanvang toen
grinnikte Focus.
Op 't zelfde moment klonk diep onder uit de wonin
het stemgeluid van Carolien.
„Valt er wat?"
de dienst in het algemeen en de veiligheid in het bij
zonder gebaat zou worden.
De eischen worden op een ongunstig oogenblik ge
steld en daarom is er weinig kans voor inwilliging,
liet is dén Belgischen spoorwegen den laatsten tijd
niet naar den vleeze gegaan. De ontvangsten zijn
aanzienlijk minder dan het vorige jaar en er wordt
over gedacht om de inkomsten te doen stijgen, bijv.
r verhooging van zekere tarieven en van den prijs
van de abonnementen. Deze abonnementen, welke
den eigenaren het recht geven gedurende een bepaald
aantal dagen van de spoorwegen zooveel gebruik te
maken als hij wil, waren tot dusver niet duur
maar juist daardoor werden ze zooveel genomen.
Men begrijpt, dat de conducteurs onder zulke om
standigheden weinig hoop kunnen koesteren. Daar
bij komt nog, dat, wanneer hun wenschen werden in
gewilligd, ook de andere ambtenaren om verhooging
zouden vragen.
Wanneer men denkt aan den langen dienst en het
lage loon van den wisselwachter, aan wiens verzuim
de verschrikkelijke ramp te Contich was te wijten, dan
lijkt een verbetering van het lot van deze spoor
wegbeambten vooral niet minder urgent!
VERGADERING van den
Alvorens tot de artikelsgewijze behandeling over te
gaan, geeft de Voorzitter gelegenheid tot het houden
van algemeene beschouwingen over deze zaak.
De heer Van Buijsen vraagt het eerst het woord
en zegt, dat het hem heeft verbaasd, dat door B. en
W. thans de regeling der jaarwedden van f, leeraren
aan het gymnasium is ingediend. In de et rate plaats
omdat die regeling nu vier jaar na de oprichting van
het gymnasium wordt aangeboden. Me dunkt, zegt
spr., dat wat bij de oprichting in de eerste plaats
noodig is, dat is de regeling der salarissen, dat had
men moet n doen voor de inrichting tot stand kwam,
dat ware geweest niet alleen in het belang der leera
ren en de inrichting, maar ook in het belang der
gemeente-financiën. Iu de tweede plaats heeft het
spreker verbaasd, dat B. en W. een dergelijke be
langrijke regeling hebben opgedragen aars hot collego
van curatoren. Een dergelijke zaak ver acht men in
de eer3te plaats van B. en W. Wat toch is liet geval.
De curatoren houden geen rekening met de gemeente-
financiën en dat is bij zulk een zaak toch ook noodig.
In de derde plaats heeft het spr. zeer verwonderd,
dat B. en W. het voorstel van curatoren onveranderd
hebben overgenomen, zooder eenige toelichting.
B. en W. hebben aan den raad overgelegd de sala
risregelingen uit andere gemeenten. Spr. heeft de
moeite gedaan eens te vergelijken, hoe de voorgestelde
regeling zich verhoudt tot die, welke van kracht zijn
bij andere gymnasia van het land.
Alkmaar nu is een van de kleinste plaatsen met
een gymnasium
De Voorzitter: Zutfen.
De heer van Buijsen: Alkmaar behoort tot die
plaatsen voor welke de oprichting van een gymnasium
niet verplicht is. Er wordt wel gezegd dat cue ver-
Gerucht van hooger komende voetstappen.
„Valt er boven wat?"
De stem krijschte nu onwelluidend, omdat de eige
nares meer geluid wilde voortbrengen, dan haar stem
banden konden produceeren.
„Och kind, Nicolaas zit in de balken!" riep mevrouw
Stigmaat iu 't trapgat naar omlaag.
„Nicolaas iu de balleken?.... Ik hoorde 'nplof,..''
klonk Caroline's stem, nu vlakbij en meteen werd haar
hoofd zichtbaar in de meergemelde opening.
„God, Nico.wat doe je daar?"
Meneer Focus grinnikte wederom.
„Nicolaas kom er af, zég ik je!" riep mevrouw Stig
maat met 'u stem, die oversloeg van de zenuwenon
dan met 'n klagerig geluid tot haar dochter, terwijl ze
'n kromme haarspeld uit d'r coiffure haalde.
„Hij heeft me met 'n pautoffel gegooid,kijk
es'n buil op m'n hoofd en 'n haarspeld heelemaal
kromen ik ben zoo geschrokken
„Nico!" riep z'n vrouw verwijtend en dreigend te
vens. „Wil je d'r dadelijk afkomen.'t is 'n
schande om 'n zwakke vrouw als Mama zoo expres te
treiteren"
„Ja, lieve...." begon Focus, terwijl-ie z'n kousen
voeten over elkaar wreef en 'n beetje verbouwereerd
uaar beneden keek.
„Kom er af!" huilde mevrouw Stigmaat en dan in
eens furieus juichend:
„Caroline, haal de ragebol....! haal de ragebol..!
als-ie voor spin speelt, dan zullen we 'm spinnen
Hoewel 't zeker onbillijk was om te beweren, dat me
neer Focus op dat moment zich gedroeg als 'n spin
want wie hoorde ooit van zoo'n gedierte, dat 'npantot'
fel op 't hoofd van z'n vrouw's moeder laat vallen
bleek het, dat de meneer op den balk in zoover toch
'n overeenkomst met 't achtpootig insect bezat, dat-ie
razend benauwd was voor 'n ragebol en dit .dreigement
bevorderde dan ook z'n capitulati».
„Nee.... hooren jullie nou es even hier!"....
begon-ie op 'u ijselijk gemoedelijkeii toon.... „ik wil
wel naar benedeu.... maar, zie-je.... ik kan niet.,
gosonmogelijk
plichiing er eigenlijk al is, omdat Alkmaar meer dan
20 000 inwoners telt, maar de verplichting ontstaat
pas nr, 1910, terwijl er dan nog door de regaering
dispensatie kan worden verleend zooals met den
Helder en Zaandam het geval is. Spr. wil niet rea-
geeren tegen de oprichting van het gymnasium; het.is
er nu eenmaal, maat' wat men niet behoeft te doen
is een regeling der salarissen vast te stellen die
boven andere groot ere gemeenten uitsteekt.
Als wij ons, zegt spr., bepalen tot het salaris van
den rector, voor wien de in art. 2 genoemde verhoo-
gingen, 3 maal 10 0/0, evengoed zullen gelden als voor
do lieraren, dan klimt dat na 9 dienstjaren, waarvan
er reeds 4 om zijn tot f 3900.
Als men dit nu met de verordeningen uit andere
gemeenten, dio ter visie hebben gelogen vergelijkt, dan
blijkt, dat alleen de grootste plaatsen als Leiden, Rotter
dam en Amsterdam dergelijke jaarwedden hebben.
Te Arnhem en 's Hertogenbosch is het aanvangs
salaris f 3200 na 10 jaar f 3600, Leeuwarden f 3500,
Delft f 36000, Dordrecht f 30:0, na 8 jaar f 3800,
Winschoten f 2900 zonder meer, D :venter f 3000 tot
f 3500, Maastricht f 3000 na 10 jaar f 3200 na 15 jaar
f 3400. Nijmegen: aanvangssalaris f 2600 plus vrijs
woning; deze gerekend op f 500, komt man tot f 3100
en na 8 jaar tot f 3700, Schiedam f 3000 na 10 jaar
f 3500, Tiel f 2300 plus vrije woning of totaal f 2800,
tot een maximum van f 3200.
Utrecht f 3600 tot f 4000, Amersfoort f 3000 plus
2 masl f 200 is gelijk f 3400.
Breda f 3000 plus 2 maal f 350 is gelijk f 3700,
Gouda f 2800 plus 3 vijfjaarlijksche verhoogingen van
f 200, maximum dus f 3400, Groningen, waar de ver
ordening dateert van 1 Juli 1906, f 3800. Het salaris
is toen niet verhoogd, en nu is Groningen nog wel
een universiteitsstad.
Dit is gehaald uit de offieieele verordeningen, die
ter visie hebben gelegen. Ook het salaris van de
C' nrector wordt geprojecteerd op f 300 meer dan in
audere plaatsen.
Wat de leeraren betreftmen heeft aan een
gymnasium als hier, eigenlijk 3 soorten van leeraren.
Ten eerste de zoogenaamde hoofdleeraren, die een
normaal aantal uren hebben het zijn de leeraren in
de Oude Talen, de Wiskunde, de Geschiedenis en de
Aardrijkskunde, voorts die met een gering aantal uren
van 10 tot 12 en dan nog die, welke teven3 ver! ou
den zijn aan de R. H. B. S.
Dergelijke gevallen als in Alkmaar, dat leeraren
tevens aan de R. H. B. S. zijn verbonden op meerdere
plaatsen bijv. 's Hertogenbosch, Gouda en Amersfoort.
Iu deze plastsen wordt voor de leeraren aan 2 inrich
tingen verbonden, het tractement bepaald naar ver
houding van het aantal uren aan beide inrichtingen.
In 1902 is door het Rijk een regeling gemaakt voor
de R. H, B. S., waaraan dit beginsel ter grondslag
ligt, dat het eerste tiental lesuren hooger wordt bezol
digd dau het tweede en de uren boven de 20 we<r
lager dan het tweede tiental. Naarmate dus het aantal
urc-n grooter wordt, wordt het bedrag per lesuur minder.
Als men bij de oprichting van het gymnasium in dien
geest had gehandeld, een regeling in die richting had
voorgesteld, en evenals in den Bosch, de lesuren aan
het gymnasium voor de leeraren, die tevens onderwijs
geven aan de R, H. B. S. had bezoldigd alsof ze aan
de R. H. B. S. waren gegeven, dan had men zeker
gehandeld in het belang der gemeente.
Voor de leeraren was dit niet onaangenaam geweest,
het blijft voor hen vrijwel hetzelfde, of ze de lessen ge
ven aan de H. B. 8. of het gymnasium. Bovendien
zijn aan de laatste inrichting de klassen zooveel klei
„Wat doe je d'r dan op?" riep Caroline.
„Nee.... nee.... Carolien.... nou voet bij stuk
houen,dat zullen we later behandelen,de
kwestie is nou.hoe kom ik er afniewaar Ma
ma?" en Focus keek vriendelijk vragend z'n schoon
moeder aan.
Doch mevrouw Stigmaat liet het denkbeeld van de
ragebol zoo gauw niet los.
„De kwestie is, dat je je schamen moest!" borst ze
uit. „Je beut geen man.je bent 'n vleermuis.
Carolien haal de ragebol
„Nee.... nee.... nee....!" riep Focus, benauwd
heen'en weer schuivend over den balk.
„Jawel!" riep de oude dame, „dan zetten we die te
gen je balk en dan kan je je langs 't hout laten afglij
den
Voor 'n Japanschen acrobaat zou dat wellicht de
eenvoudigste manier zijn geweest om naar beneden te
komen, maar voor Focus stond het gelijk met 'n zelf
moord en vermoedelijk gedreven door z'n instinct tot
zelfbehoud, begon-ie zich in zittende houding naar
luiks te werken.
„Pas opval nietschreeuwde z'n vrouw,
die de schok-beweginkjes onwillekeurig meemaakte.
„Nee.... nee.... lieve...." zei Focus met 'u be
nauwde stem.
Toen zat-ie in 'n hoek en kon-ie niet verder.
„Wat nou?.... wat-moet-dat-uou waarvoor
dient dat nou?" riep mevrouw Stigmaat.
Focus keek 'n beetje omlaag op de twee vrouwen en
nieste.
Toen nieste mevrouw Stigmaat ook en Caroline
eveueens, want Focus' geschuif had stof naar beneden
geworpen.
,,'t ls om dol te worden I" riep de eerste, „Ha
a.tsjie! „alla.... kom er af.... Ajasses. .Ha-a-
tsjie!.... Carolien waarschuw de brandweer dau
maar
„HohoueeMamawees toch es
even redelijk.bezwoer Focus van uit z'n hoek.
„Wablief redelijk?...." en de stem van ae
oude dame klonk onheilspellend als 'n verre onweers-
Wat evenwel geschied is, is geschied. De betaling
voor 100 per wekelijksch lesuur moet blijven gehand
haafd. Maar waar voor alle leeraren dezelfde verhoo
gingen worden voorgesteld, zal dat bedrag na verloop
van 9 jaar met 30 worden verhoogd, en zal het ho-
nororium stijgen tot 130 per wekelijksch lesuur, wat
spr. te hoog acht.
Spr. had eerst gemeend zijn idee in amendementen
te belichamen, doch het bleek hem onmogelijk zooda
nige wijzigingen in deze verordening te brengen, zoo
als hij meende, dat billijk was voor de leeraren zoowel
als voor de gemeente. Waar een rijksregeling bestaat,
had spr. gedacht, dat het Gemeentebestuur daarvan
nota had genomen, te meer daar in 1902 door de ver
eeniging van leeraren bij het M. O. een adres is inge
zonden aan alle gemeentebesturen om dezelfde rege
ling te verkrijgen voor de gemeentelijke H. B. S. en
de gymnasia.
Spr. zou meenen,dat een regeling in de richting van
de rijksregeling aan den eenen kant billijk was tegen
over de leeraren aan de anderen kant billijk tegenover
de gemeente. Wanneer de raad met sprekers bezwa
ren zou kunnen meegaan zou hij willen voorstellen,
een commissie te benoemen, teneinde een nieuwe re
geling te projecteeren.
De heer Van der Feen de Lille herin
nert aan het gezegde: „Veel beloven en weinig ge
ven, doet den mensch in vreugde leven." Dat is ech
ter, zegt hij, niet de regel van curatoren. Wij hebben
toch gekregen niet alleen een regeling betreffende de
bezoldiging, maar ook andere bepalingen omtrent ver
vanging bij ziekte en last not least de introductie
van de zwangere vrouwelijke leer aar.
Over het salaris weüscht hij thans niet te spreken:
de heer Van Buijsen heeft dat reeds uitvoerig gedaan,
en ofschoon spr. het niet in alle opzichten met hem
eens is, vindt hij veel waars in hetgeen de heer Van
Buijsen heeft gezegd. Op twee punten wenscht spr.
echter de aandacht te vestigen.
Ip artikel 6 wordt gezegd, dat bij ziekte of ontsten
tenis van den rector door B. en W. in de plaatsvervan
ging wordt voorzien. Dit strijdt in de eerste plaats
met art. 17 der verordening op het gymnasium (ge
meenteblad 160), waarbij in zoo'n geval de werkzaam
heden aan den conrector worden opgedragen.
Gesteld dus dat deze verordening onveranderd werd
vastgesteld, dan zou dat aanleiding tot vermaning
kunnen geven, maar bovendien is deze bepaling in
strijd met de wet op het Hooger Onderwijs.
Het tweede punt is voor spr. echter het zwaarste.
In deze verordening wordt volgens art. 12 gedecre
teerd, dat de gehuwde zwangere leerares zou worden
geduld.
Spr. heeft zich afgevraagd: hoe is het mogelijk, dat
curatoreu een dergelijke bepaling in het belang van
het onderwijs kunnen achten. Het spijt hem daarom,
dat er geen toelichting bij het ontwerp is, waarin dit
behoorlijk is gemotiveerd. Het spijt hem, omdat hij
den voorzitter en den secretaris van het curatorium
kent als mannen, die goede stijlisten zijn niet alleen,
doch die dat uitvoerig weten te doen.
Spr. zou het een groot paedagogisch nadeel achten,
als de zwangere leerares enkele maanden moet worden
vervangen.
Stel u zooiets voor, zegt hij, in de 6e klasse, waar
het van zooveel belang is, dat het geheele jaar de les
sen onafgebroken worden gegeven door denzelfden
persoon. Het valt niet te ontkennen, ieder zal dat
moeten toestemmen, dat het hoogst nadeelig is, wan
neer in de hoogste klasse de lessen onderbroken wor-
bui.
„Nee, dat bedoel ik nietsjonge nog an toe.
wacht nou es.en Focus schuifelde behoedzaam
weer naar 't midden van den balk, keek daarna triom-
phantelijk naar benee en zei ten slotte met veel zelf
voldoening, ziezoo
„Ziezoo herhaalde z'n schoonmoeder smalend.
„Ziezoo?. nou ben-je weer net zoover als straks!.
Wat mot dat nou in 's heerennaam
Nicolaas keek mevrouw Stigmaat aan, vervolgens
z'n vrouw en glimlachte 'n beetje wezenloos.
„Daar moet 'n end aan komen," sprak de laatste re
soluut en vinnig. „Nico. antwoord me zonder om
wegen, hoe bè-je d'r op gekomen?"
„Daar langs.antwoordde de heer des huizes op
'n dun balkje wijzend, dat naar de vliering voerde.
„Klim daar dan langs terug," zei mevrouw Stig
maat.
Focus schudde z'n hoofd erg gedecideerd.
„Een heenweg is nog geen terugweg. Mama."
Dat antwoord was nog zoo mis niet en bewees, dat
cok na den tijd, waarin Souvestre met 'n meikever
speelde, er nog weieens wijsgeeren onder de hanebal
ken worden aangetroffen.
Zelfs mevrouw Stigmaat en haar dochter schenen
een oogenblik te moeten peinzen om den diepen zin
van die woorden behoorlijk in haar brein te laten door
dringen.
Dan riep Carolien:
„Mama help es even an de ladder
„Wat ladder?.wat wou-je doen.vroeg Fo
cus met 'n benauwde stem.
„Wou je vannacht soms op dien balk blijven logee-
ren?" vroeg Mevrouw Stigmaat.
„Nee.... Mama.... maar...."
„O zoo.
De beide dames versjouwden het trapje tot vlak
onder Focus' bengelende beenen en zetten het daar uit.
„Asjeblieft!" zei Carolien.
(Wordt vervolgd.)
