DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
Kamer van Koophandel en Fabrieken.
Honderd en tiende jaargang
1908.
V R IJ O A O
9 OCTOBER.
WONINGWET.
VERKIEZING.
Werkloosheid.
Tooneel-dilettanten.
bÏN NENLAN D.
No. 236,
Deze Courant wordt eiken avond, behalve op Zon- en
Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per 3 maanden
voor Alkmaar f 0,80; franco door het geheele Rijk f 1,
Afzonderlijke nummers 3 Cents.
Prijs der gewone advertentiën:
Per regel f 0,10. Bij groote contracten rabat Groote
letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdrukkerij
v/h. HERMs. COSTER ZOON, Voordam C 9.
Telefoonnummer 3.
Wij hebben herhaaldelijk in dit blad erop ge
wezen, dat er te weinig gedaan wordt aan en
te gering gedacht wordt over het tooneel-dilet-
tantisme. En wij hebben erop aangedrongen,
dat men naar het voorbeeld, bij de koor
muziek gegeven zou trachten dit dilettantisme
nieuw leven in te blazen door een paar tooneel-
wandelleeraren aan te stellen, die bij de keus
van stukken en bij de regie zouden kunnen
assisteeren en cursussen zouden kunnen houden
voor dilettantregisseurs en voor de bekwamere
dilettanten, in alle vakken, bet tooneel betref
fende. Wij verwachten hiervan een stijgende
belangstelling in bet beroepstooneel en een toe
nemend begrip van ernstiger literatuur. Als
voorbeeld konden wij wijzen op wat de studenten
hier en daar belaas niet overal, soms gaan
ook zij voor in onbenulligheden gedaan heb
ben en op wat Marcelles Emants indertijd be
reikt heeft.
Thans blijkt ons, dat ook in Duitschland der
gelijke gedachten worden gekoesterd. In een
artikel van 27 Augustus 1.1. komt de Berlijnscbe
schrijver Paul Ernst eveneens met een voorstel
om te trachten bet tooneel dilettantisme hooger
te plaatsen en te verbeteren. Gelijk wij gedaan
hebben maakt bij een vergelijking met de koor
muziekkunst. Doch de „verbetering" denkt hij
zich anders dan wij.
Het beroepstooneel zoo schrijft hij gaat
voor de groote dramatische kunst boe langer
boe meer verloren. Van de groote beschavings-
taak, waarvoor het tooneel bestemd beer en die
het in Griekenland moet hebben vervuld, is in
Duitschland nooit veel te merken geweest. Altijd
heeft het zich meer ten taak gesteld flauwe
moppen en aankleedingstukken te geven, gemak
kelijk vermaak is steeds het wachtwoord geweest,
de kunst kwam altijd in de laatste plaats of
niet.
En dit wordt hoe langer hoe erger. De acteurs
kunnen boe langer hoe minder aan kunsteischen
voldoen en het publiek gelooft niet in de ernstige
kunst van acteurs, die zich ook voor flauwe mop
pen en voor de, bun gevoel van eigenwaarde
kwetsende, potsen leenen.
Hoe minder goed de groote kunst gegeven
wordt, des- te minder trekt zij, des te minder
werkt men voor haai' en des te meer laten schrij
vers met aanleg haar in den steek om in het
genre van Blumenthal en Kadelburg te gaan
werken en daarmee flink geld te verdienen.
Ziedaar de diagnose, die wel overdreven is
maar toch in den grond en in de hoofdgedachte
niet onjuist. In het voorbijgaan gezegd trekt het
wel de aandacht, dat de scnrijver over de goed
gesubsidieerde hoftheaters niet anders denkt.
Deze diagnose heeft weinig tegenspraak ontmoet
Wel vinden wij b.v. een artikel van dr Ernst
Wachler, die met de ideën van Ernst uitdruk
kelijk instemt, al bestrijdt hij de methode, waar
van Paul Ernst verbetering verwacht.
Wat is die methode
Ernst wil de ernstige tooneelspeelkunst schei
den van de tooneelgrappenmakerij. De laatste
blijve bij de vaste troepen, de eerste ga tot het
dilettantisme. Als vroeger men denke aan de
Martin Lüther Stücke moet de kerk zich meer
met het volkstooneelspei bezighouden. Hetschijnt
dat verschillende katholieke vereenigingen onder
leiding van Richard von Krolik in Weenen al
naar iets dergelijks streven. En dan moet naast
het volkstooneelst.uk het ernstige drama beoefend
worden door ernstige, beschaafde dilettanten.
Evenals deze zich voor zoover zij aan zang
doen thans gedurende een winter inwerken
in groote werken als de Messiaz, de Passionen,
de missen van Bach en Beethoven, de werken
van Schumann en Mendelsohn, evenals zij die
werken zoodoende uitstekend leeren kunnen en
de uitvoering een evenement is, evenzoo zou men
groote klassieke tooneelwerken in studie moeten
nemen en die dan opvoeren voor een publiek
van al halt' ingewijden Van zulk een uitvoering
zou dan een groote wijding uitgaan en tegen de
onbekendheid met tooneeltrucjes zou aldus
Paul Ernst ruimschoots opwegen de grootere
beschaving, de grootere ontvankelijkheid en de
grootere rolvastheid der voorstellers, een stelling
overigens, die in eenigszins anderen vorm hier
te lande ook al eens is verdedigd door een onzer
meestbeteekende drama-schrijvers, die toen de
daad bij het woord heeft gevoegd.
Wij gelooven dat Ernst overdrijft. Eu althans
voor Holland gaat zelfs zijn diagnose niet heele-
maal op. Men probeert hier niet zelden op het
vaste tooneel ernstige stukken te geven. Doch
alleen binnen zekere grenzen, omdat ook hier
waar is, wat Ernst uitdrukkelijk erkent, dat er
niet een publiek is en er ook nooit geweest
is hetwelk een voldoende vraag naar ernstige
kunst representeert. Als men nog ernstiger werk
verlangt is het om de teudenz. Naar ernstige
kunst is thans vrijwel geen vraag.
WTelnu die vraag willen wij maken. En wij
willen die maken door als middel te nemen, wat
hij Ernst einddoel isde ontwikkeling van een
ernstig tooneeldilettantisme. Ontwikkelen wij dit
dilettantisme, dan doen wij opzichzelf een goed
werk door velen een ernstig en hoogstaand genot
te verschaffen. Maar bovendien vermeerderen wij
begrip over en dus vraag naar ernstige kunst.
En zoodra die vraag er is, zal er ook beroeps
aanbod zijn, dat dan op den duur in staat zal
zijn nog véél beter werk te leveren dan Ernst
van de dilettanten verwacht.
Doch hoezeer ons einddoel verschilt, is zoover
begroeten wij in Ernst een medestrijder, als ook
hij van meening is, dat de ontwikkeling van
allen in ethica en in literatuur, in kunst van
spreken en voordragen en in plastiek, in liooge
mate gebaat zou zijn door het opkomen van een
ernstig tooneel-dilettantisme.
Moge dit niet lang meer tot de vrome wen
schen behooren. En mogen de vromen en ernsti-
gen spoedig begrijpen wat een stichting en wij
ding, zoowel op ethisch als op religieus gebied,
kan uitgaan van een gelouterd en van alle ont-
eerende bijkomstigheden ontdaan tooneel.
Hollandsch Belgische commissie.
Bond van gemeente-werklieden.
Op den beschrijvingsbrief voor de 11ealgemeene
vergadering van den Bond van Nederlandsche
gemeentewerklieden komen, behalve tal van pun
ten van inwendige organisatie o.a. voorstellen
voor om de vragenlijst, aaii eventueele candi-
daten voor den Raad voor te leggen, te ver
scherpen en om te agiteeren voor vol loon bij
militieplichten.
De af'deelirig Amsterdam Avil den zetel van het
hoofdbestuur, waarvan het Iiotterdamsche raads
lid, de heer N. van Hinte, secretaris is, over
plaatsen naar Amsterdam.
Schorsing van een raadslid.
Het dagelijksch bestuur der gemeente Delfzijl
stelt den Raad voor, den lieer Roggenkamp als
lid van den Raad te schorsen, wegens het in
strijd handelen met art. 24 der gemeentewet
(leveling, pachten, aannemen ten behoeve der
gemeente).
Mr. P. J. C. He^inequin.
Opnieuw wordt gemeld, dat het liberale Tweede
Kamerlid, de heer mr. P. J. C. Hennequin, sedert
1891 afgevaardigde van het district Oostburg,
zich bij (ie periodieke verkiezingen m 1909 niet
weder herkiesbaar zal stellen.
Ziek vee en worst.
Kinderen en alcohol.
Een eeuwenoude kist.
ALRMAARSCHE COURANT.
BURGEMEESTEE en WETHOUDERS van Alkmaar
gelet op art. 9 der Woningwetherinneren verhuur
ders van woningenwelke drie of minder ter ewoning
bestemde vertrekken bevattenaan hunne verplichting,
om, onverschillig of de woning op zich zelve een
gebouw vormt dan we! van een gebouw deel uitmaakt,
van die woningen, voor zoover daarvan nog geijns
aangifte is geschied, aangifte te doen bij het bestuur
der gemeente, waarin zij zijn gelegen, waarvoor aangifte
biljetten ter gemeente-secretarie kosteloos verkrijgbaar
zijn.
Verhuurders van woningen zijn voorts verplicht
telkens nieuwe aangifte te doen binnen een maand
nadat de woning door een nieuwen huurder is be
trokken.
Niet nakoming van deze verplichtingen is strafbaar
met eene geldboete van ten hoogste f 25.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
Alkmaar, G. RIPPING, Voorzitter.
80ctober 1908. DONATH, Secretaris.
BURGEMEESTER en WETHOUDERS van ALK
MAAR brengen, ter voldoening aan art. 10 al. 4 van
het Algemeen reglement voor de Kamers van Koop
handel en Fabrieken, ter kennis van belanghebbenden,
dat de verkiezing, tengevolge der periodieke aftreding
van da heeren A J. T. Conijn, J. G. Potgieser en P.
J. Boom, als leden der kamer van koophandel en fa
brieken in deze gemeente is bepaald op Donderdag
19 November a s. van des voormiddags 10 tot des
middags 12 uur, in een der lokalen van het stadhuis.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
Alkmaar, G. RIPPING, Voorzitter.
8 October 1908. DONATH, Secretaris.
BURGEMEESTER en WETHOUDERS van ALK
MAAR wenschen gaarne ten spoedigste te worden
ingelicht omtrent het bestaan van vakvereeni-
gingen in deze gemeente.
Zij noodigen daartoe oestaande vakvereenigingen
uit aan hun colege te willen inzenden een exemplaar
van de statuten en huishoudelijk reglementenmet
opgaaf of zij zich bezig houden met de verzekering
tegen werkloosheid.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
Alkmaar, G. RIPPING, Voorzitter.
8 Oct. 1908. DONATH, Secretaris.
Minister Heemskerk en de openbare leeszalen.
Reeds is er de aandacht op gevestigd, dat minister
Heemskerk van de begrooting van Biauenlandsche
Zaken voor 1909 de gelden heeft geschrapt, die op een
vorige begroeting na scherpen strijd tusschen links
en rechts wel waren geplaatst en die strekton om
subsidie te verleenen aan een aantal openbare lees
zalen. Deze handelwijze van den minister, hoewel za
in zekeren zin, daar ook hij verleden jaar tegen do
subsidie stemde, begrijpelijk is, heeft niettemin bij
vela Kamerleden, naar mij van betrouwbare zijde
wordt verzekerd, groote ontstemming verwekt. Bij de
behandeling der begrooting zal dan ook worden ge
tracht de bewuste gelden weder te doen opnemen,
zoodat op dit punt een herhaling van den vinnigen
strijd van verleden jaar te wachten staat.
overhandigd is. Derhalve wordt dergelijke terug
zending tot dusver niet waarschijnlijk geacht. Een
tijdelijke waarneming van het presidentschap van
Venezuela door den daartoe in geval van ziekte van
het staatshoofd aangewezen vice-president wordt als
gunstig beschouwd voor den verderen loop van zaken,
daar de vice-president bekend staat als een staatsman,
wiens opvattingen en optreden in vele opzichten met
die van den president verschillen.
Ameriksansehe bladen maakten er onlangs mel
ding van, dat te New-York eene revolutie in Venezuela
werd voorbereid. De zaak zou uitstekend georgani
seerd zijn en alle in Now-York verblijf houdende Ve-
nezolanen zouden zich daarbij hebben aangesloten. Uit
„geloofwaardige" particuliere bron heeftjde Cura9aosche
Courant echter vernomen, dat de lieden het voornaam
ste middel om eene revolutie te kunnen beginnen, nl.
geld, missen, en dat hetgeen men omtrent die organi
satie in do bladen leest zeer overdreven voorstellingen
bevat.
Nederland en Venezuela.
Sedert de jongste regeeringaberichton is hier te
lande langs officieelen weg geen bevestiging ontvan
gen van de geruchten, dat president Castro de tweede
Nederl&ndsche nota zou hebben teruggezonden aan de
Duitsche legatie, door wier bemiddeling het stuk aan
den minister van buitenlandsche zaken te Caracas
Handels- en kantoorbedienden.
Het bestuur van den Nationalen Bond van handels-
en kantoorbedienden „Mercuriua" heeft uitgegeven een
rapport in zake een model-arbeidsovereenkomst voor
handels- en kantoorbedienden met daarbij behoorenden
gids.
Prov. Staten van Noord-Holland.
Da najaarszitting van de Staten zal dit jaar aan
vangen op Dinsdag 1 December a.s.
Da Haagache correspondent van de Tel. schrijft
Zooals reeds gemeld iszullen de volgende week
bijeenkomsten plaats hebben van de IIollandsch-Bel-
gische commissie. Nader kau ik daaromtrent mee-
deelen, dat den 13 en den 26 dezer de verschillende
sub-commissies zullen vergaderen, om over een aantal
punten te beraadslagen en te trachten daaromtrent
ontwerpen samen te stellen. Zoo komt in één dier
sub-commissie3 een ontwerp-acheepvaartregeling tus
schen beide landen aan de orde. De vergadering der
geheele commissie zal dan plaats hebben op een nader
vast te stellen datum in November. Zij zal alhier ge
houden worden, omdat vroeger is bepaald, dat de
conferenties beurtelings in België en in Nederland zul
len plaats hebben.
Op die algemeene vergadering zullen dan alleen die
onderwerpen worden behandeld,, waaromtrent men in
de sub-commissies tot overeenstemming is gekomen.
Het laat zich echter aanzien, dat die weinig talrijk
zullen zijn.
Dr. Kuyper's dubbele candidatuur.
In verband met het bericht van de „Leeuw. Cou
rant", dat de christelijk-historische partij in het district
Sueek besloten heeft, de candid atuur-Kuyper niet te
steunen, doch de partijgenooten vrij te laten, zegt „De
Banier", het Friesche orgaan ter verbreiding van
chriatelij k-historische beginselen
Voor een candidatuur, alleen als ovatie bedoeld,
gevoelen wij niet veel. Voor het stellen van een dub
bele candidatuur Kuyper in twee vaste distrieten heb
ben wij bovendien een practisch bezwaar. Wij blijven
alzoo bij ons oorspronkelijk advies (eandid&tuur-Pollema)
en gelooven zeker dat dit voor de a.-r, partij in dit
district de gemakkelijkste oplossing zou zijn.
En verder
Wij twijfelen niet, 'of bij handhaving der dubbele
candidatuur, in de beide districten ten slotte dezelfde
candidast zal worden gekozen. En dan natuurlijk
moet een der beide districten weer denzelfden om
slag maken aan een heusche verkiezing o. a. verbon
den en dat alles voor den tijd van enkele maanden
Bovendien jhoe lang veronderstel dat het uitstel
van beslissing zoo lang mogelijk wordt gerekt zal
het dan wel duren voor de beide antirev. afgevaar
digden De Vries en Van Alphen zullen zijn vervan
gen En dit bij den huidigen toestand der Kamel
en de volle drukte van het politiek debat
Men schrijft aan de „Tel."
H«t zal uwe redactie bekend zijn, dat in de om
streken van Amsterdam veel „ziek vee" (koeien, var
kens enz.) wordt geslacht, of wel den natuurlijken
dood gestorven, 't vleesch van die cadavers naar de
steden wordt gesmokkeld.
In vroeger jaren dacht een boer er niet over, dat
vleesch van cadavers of geslacht ziek vee nog te ver-
koopen aan zijn „knorsen", maar werd dat eenvoudig
door de boeren direct begraven.
Meestal hoort de politie ten platten lande nog niets
meer en gaat al zulk vleesch, door middel van die
„knorsen", naar de steden (hier in de streek naar Am
sterdam, Leiden en Haarlem).
Verleden jaar werd naar aanleiding van geconsta
teerde feiten, daarop de aandacht gevestigd van de
autoriteiten, doch de missive werd voor kennisgeving
aangenomen.
Enkele weken geleden stierven in den Haarlemmer
meer honderden varkens aan „vlekziekte", of aan z.g.
„pestziekte", en de plaatselijke bladen ontzagen zich
niet om te berichten„dat het vleesch van al die
cadavers voor de worst in Amsterdam, Haarlem en
Leiden bestemd was
Varkens aan die ziekte lijdende, schijnen volgens
de veeartsen, mits levend vervoerd,'voor de consumptie
nog geschikt te zijnten minste uit Wilnis werden
ruim een jaar .geleden, varkens aan die ziekte lijdende,
op advies van den veearts, naar Amsterdam vervoerd
en stierven er onderweg van de zeven varkens, drie,
doch kwamen óók Amsterdam binnen.
Gevaar voor vergiftiging schijnt er volgens de „knor
sen" niet te bestaan. Zij beweren, dat er zelden sprake
zal zijn van ziek worden door het nuttigen van de
worst y&n ziek vee, want het wordt goed gekookt.
Zalf eten ze er echter niet van. De boeren zijn van
meeningdat zij alles verkoopen kunnenwat de
„knorsen" er mede doen, is hun zaak niet.
QEMËNQD NIEUWS.
Een locomotief op hol.
Gistermorgen te ongeveer vier uur werden de om
wonenden van den overweg der Belgische spoor te
Eindhoven opgeschrikt door een hevigen alag. Toe-
ijlende personen bemerkten vlammen en een hevigen
vonkenregen op den spoorweg.
Bij onderzoek bleek dat een tramlocomotief op de
rails lag. Deze was, door tot nu toe onopgehelderde
oorzaak, van het emplacement der Meierijsche tram
onbeheerd komen aanstoomen, volgde de tramrails door
de Dommelstraat, langs het staatss} oor-station en sprong
vlak bij den overweg der Belgische spoor uit de rails,
brak een lantaarnpaal middendoor, vernielde den hoek
van een afsluitboom en sloeg ten slotte dwars over
den spoorweg.
Dj uitwerking van den val was zóó hevig, dat de
spoorweg over eene lengte van eenige meters vernield
werd. De gereedstaande goederentrein voor het grens
station Achel kon niet vertrekken en had aanzienlijke
vertraging. Met spoed gingen ploegen arbeiders van
het Staatsspoor en de tram tot herstel van den weg
over. Na een paar uur was de tramlocomotief van
de spoorrails verwijderd. De personentram, die om
zes uur naar Valkenswaard moest vertrekken, had
ruim een uur vertraging. Nadat deze over hulprails
gepasseerd was, werden nieuwe rails ingebracht, ten
einde den zwaren goederentrein te doen volgen.
De trammachine is zwaar beschadigd. De directeur
der tram en een opzichter der Staatsspoor leiden het
werk. Rijkspolitie is ter plaatse en stelt een onder
zoek naar de werkelijke oorzaak in. Persoonlijke on
gelukken kwamen, dank zij het vroege morgenuur
niet voor. (Hdbl.)
De oorzaak van het ongeval met de machine der
Meierijsche tram te Eindhoven, is, zooals nader gemeld
wordt, dat de machinist bij het afstappen der machine,
na deze op stoom te hebben gebracht, met zijn mouw
aan de handle heeft gehaakt, en zoo de kraan heeft
geopend.
Bloedvergiftiging.
Verleden week Donderdag wreef de heer G. L.
Rinkel, pastoor der O. R. gemeente te Culemborg, een
puistje aan zijn hand open. Na eenige -i tijd kreeg hij
pijn daarna, waarna hij den dokter raadpleegde, die
bloedvergiftiging constateerde. Na hevige pijnen is
hij in gisteren nacht op 48jarigen leeftijd overleden.
Kermis.
Te Berchem bij Oss is gisteren een man doodga-
stoker. Een jongen werd een oog uitgestoken; waar
schijnlijk zal ook deze aan de gevolgen overlijden.
Uit een mededet ling van den secretaris van den
Volksbond tegen drankmisbruik blijkt, dat van de bij
het Centr&al-Bureau van den Volksbond te Utrecht
verkrijgbaar gestelde kaarten, waarop aan de ouders
de raad wordt verstrekt, hun kinderen geen sterken
drank, likeur, wijn of bier te geven, in het geheel tot
heden 65,000 werden geleverd. Tal van gemeente
besturen en schoolbesturen hebben zich da kaaiten
aangeschaft. Van vele gezondheidscommissies kwamen
betuigingen van sympathie met dien maatregel in.
In den handel in antiquiteiten speelt het toeval een
groote rol. Zoo was het ook door een toeval, dat de
antiquair P. v. d. Beek, O. Molstraat 28, te 's-Graven-
hage, eigenaar werd yan een ijzeren geldkist, waarvan
met allen grond kan vastgesteld worden, dat zij dateert
uit de 17e eeuw.
