DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
No.
Honderd en elfden jaargang,
1909.
V R I| D A G
15 JANUARI.
12.
Deze Courant wordt eiken avond, behalve op Zon- en
Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per 3 maanden
voor Alkmaar f 0,80; franco door het - geheele Rijk f 1,
Afzonderlijke v nummers 3 Cents.
Prijs der gewone advertentiëns
Per regel f 0,10. Bij groote contracten rabat Oroote
letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdrukkerij
v/h. HERMs. COSTER ZOON, Voordam C 9.
GERMANISMEN.
BINNENLA N D.
Telefoonnummer 3.
Directeureu van post- en telegraafkantoren.
De burgemeester van Best.
De Schiedamsche lotingskwestie.
Het Brlelsche vliegtoestel.
De drank.
Uit de diamantindustrie.
Vreemdsoortige diefstal.
Verbod opgeheven.
Kostbare g.afsteenen.
Uit Medemblik.
COURANT.
Evenals in de meeste andere landen van Europa
heeft men ook in Nederland een herleving van het na
tionale gevoel in den laatsten tijd kunnen waarnemen.
Wij achten dit een heugelijk teeken als reactie tegen
een theoretisch, dus onwaar, kosmopolitisme en inter
nationalisme, waarin velen zich vermijd hebben, die
deels beginseldrijvers waren, deels onverschilligen en
oppervlakkigen, deels menschen, die over de verschil
len der nationaliteiten niet konden oordeelen.
In den laatsten tijd heeft men de groote beteekenis
van het nationale moment weer beter onderkend. Va
derlandsliefde blijkt niet meer achterlijke zwakheid,
zij wordt gezien als een jonge, stuwende kracht, die
mits in toom gehouden tot veel groots, goeds en
moois kan leiden. Declamaties als deze, dat men niet
vaderlandslievend is, omdat men om financieele, ge
zondheids- of politieke overwegingen niet tevreden is
met den toestand in het vaderland, worden op haar
juiste waarde geschat en gerangschikt bij de andere
declamaties waarvan de groote hoeveelheid ter ken
schetsing van dezen tijd karakteristiek is.
Men moet deze ontwaking met groote ingenomenheid
begroeten, ook al hierom, wijl de ervaring ons
geleerd heeft, dat men nergens in den regel
en op den duur zoo thuis hoort en zooveel kans op ge
luk heeft dan in zijn vaderland en dat speciaal Neder
land in veel opzichten een van debeste, beschaafdste en
minst eenzijdig ontwikkelde volkeren van Europa is.
Wij vinden in ons land hoe langer hoe meer be
wijzen van een opgewekt nationaal leven, wij nemen
alom een streven waar om ons zelf te zijn,.öm niet bui-
tenlandsche gewoonten buitenlandsche taal na te apen.
Dat streven heeft onze volle sympathie. Doch het
wil ons schijnen, dat de richting, waarin velen streven,
niet altijd de juiste is.
De ijveraars voor de nationale zaak waren terecht
voor het zuiver houden van onze taal. Onze eigen,
moöie taal is een van de krachtigste middelen ter ver-
liooging van ons nationaal bewustzijn, van ons volks
gevoel en onzen zelfstandigheidszin. Dit instrument
moet dus zooveel mogelijk van vreemde smetten vrij
gehouden worden en waar de vreemde smetten er zijn,
moeten zij zoo mogelijk worden afgewischt.
Men gaat dus het overmatig gebruik van Fransche
woorden tegen, men toornt tegen de dwazen, die het
voornaam vinden een broek, een pantalon, een hemd,
een chemise en een kind een baby te noemen. Alles
terecht. Doch men wil ook Fransche en Engelsche
uitdrukkingen, die hier burgerrecht verkregen hebben,
eruit hebben en Nederlandsche daarvoor in de plaats
zetten. Ook dat ware nog goed, mits men dan werke
lijk eigen Nederlandsche woorden wist te vinden. Doch
in dit laatste schuilt vaak een groote moeielijkheid.
Men neemt vaak woorden, die als twee druppels water
op vertaald Duitsch lijken, die zoo ze al geen germa
nismen zijn toch op germanismen lijken.
ro IfOfY rr«>n plTVT
AAN DE DAMMERS!
De vele oplossingen van probleem no. 8 in dank ont
vangen.
Oplossing van probleem no. 8 van don auteur.
Wit speelt: 49—43, 4238, 4034, 38:18, 4842,
42:2 en wint.
De ontleding van dit probleem is werkelijk zeer
mooi. Den stand kunnen wij niet zoo zeer prijzen. De
ze is zeer onnatuurlijk en een natuurlijke stand is een
sieraad van een damprobleem.
^Maar de heer H. Hoogland heeft, ofschoon hij pas
17 jaar is, reeds meer dan 200 problemen gemaakt en
dat die nu natuurlijk niet allen even mooi zijn spreekt
wel vanzelf.
We willen nu ook nog even terugkomen op ons vo
rig probleem no. 7. De oplossing van den auteur was:
35—30, 13—8, 27—21, 28—23, 33—28, 31:2.
Wij moeten echter bekennen, dat wij, hoewel het pro
bleem wel aardig vindende, niet kunnen dwepen met
een eindstand van een probleem, waarbij wit nog 7
stukken (6 plus 1 dam) en zwart nog 3 stukken heeft.
Weliswaar is zwart verloren, maar daarvoor moet nog
zooveel gespeeld worden.
Oplossing van het vraagstuk uit de vorige rubriek,
zie s. v. p. verder in deze rubriek.
Onlangs ontwikkelde de heer D. Bruin, van Sint-
l'aneras in eene partij, die hij hier in Alkmaar speelde,
den volgenden mooien slagzet.
In onderstaanden stand speelde zwart 7—12, waarna
wit. speelde als volgt: 27—21, 31:11, 26—21. 28—22
32:21, 3832, 3430, 40:7 en wint.
|T*' "Tg
Zwart schijven op:
3, 6, 7, 13, 14, 16, 17, 18, 19, 23, 24, 25, 29.
Wit op:
26, 27, 28, 31, 32, 33, 34, 35, 36, 38, 40, 45, 48.
Wij maken den heer Bruin ons compliment voor de
zen zeer mooien zet.
Wij zullen een paar woorden noemen;
Ieder wist vroeger wat een officieele en wat een of-
ficieuse mededeeling was. Het waren echter oorspron
kelijk Fransche woorden en dus vertaalde men voor de
schrijftaal officieel door ambtelijk, officieus door half
ambtelijk, precies als in Duitschland. Die rare, on-
Nederlandsche Nederlandsche woorden, worden nog
niet gesproken maar ijverig geschreven, bij voorkeur
o.a. door enkele organen der dagbladpers. Diezelfde
bladen hebben het Hollandsche woord positie een der
gelijke verandering laten ondergaan. Men schrijft te
genwoordig steeds „stelling," een woord dat in een an
dere beteekenis wel Hollandsclr is doch in deze betee-
kening alweer doet denken aan het Hoogduitsehe
„stellung."
Er zijn nog verscheidene andere woorden, waarmee
iets dergelijks gebeurt. Doch waar wij ons niet verder
op taalkundig gebied wenschen te begeven, zijn de bo
venstaande voorbeelden ons voldoende, overtuigd als
wij zijn, dat iedereen bij eenig nadenken vele van
dergelijke woorden kan vinden.
Wat is nu ons bezwaar tegen déze wijze van oprui
ming van gallicismen. De overweging dat wij èn voor
onze taal èn voor onze onafhankelijkheid veel banger
zijn voor germanismen dan voor gallicismen. Door de
gallicismen heeft onze taal niet de minste kans te ver-
franschen. En gesteld zelfs de kans bestond dat er wat
voel van die gallicismen kwamen, voor onze onafhan
kelijkheid zou dat nog niet het minste beteekenen, daar
toch wel niemand eraan zal denken, dat Frankrijk bij
de tegenwoordige machtsverhoudingen zou omgaan
met het plan Nederland geheel of gedeeltelijk te an-
noxeeren.
Hoe geheel anders staat de zaak met de Dyitsche
taal en met Duitschland.
De Duitsche taal is de ergste vijand voor onze taal,
juist omdat zij tot dezelfde taalfamilie behoort. Trek
ken wij hiej- de grenzen niet scherp, dan kan men da
gelijks meer taalinvalleu verwachten, ja dan zal spoe
dig de tijd niet ver meer zijn, dat er een groote taai-
strook zal zijn, waarop men niet zal kunnen onderken
nen of men op Duitsch dan wel op Hollandsch taalge
bied staat.
Ts het nog noodig deze stelling met voorbeelden uit
de praktijk toe te lichten Moeten wij herinneren aan
onze medici, wier taalgevoel ten aanzien van deze
grenzen door het gebruik van vele Duitsche boeken
verstompt? Aan onze kooplieden met hun „bemerkin
gen" en hun „en gelooven wij." Aan de musici, die zóó
lang van Raffsche Liederen gesproken hebben, dat nu
zelfs al geen mindere dan J. N. van Hall spreekt van
„den Balzacschen dialoog" (Gids, Januari pag. 164).
Dan zijn er de Duitsch vertalende couranten-redac
teurs, die i nhun moeilijk bedrijf wij spreken hier
uit ondervinding geachte lezer zoo licht een van de
vfle Germanismen, die hen bespringen, bij zich houden.
Aan ons geheele publiek, dat deftig van „belichting,"
plat van „Ansichten" spreekt en bijna altijd met Ger-
In het laatste nummer van het Fransche Damtijch
schrift „Le jeu de Dames," troffen wij eenige vraag
stukken aan, waarin de winnende slagzet moest gevon
den worden. Het waren allen standen uit gespeelde
partijen, v. n. 1. uit partijen van den overleden Fran-
schen Grootmeester E. Leclercq.
We willen nu ook één der vraagstukken plaatsen en
wel om twee redenen. In de eerste plaats is de slagzet
zeer fraai en in de tweede plaats kan zij het bewijs le
veren van het hooge peil, waarop in Frankrijk het
dammen staat. Wij vinden in Frankrijk een aantal
buitengewoon sterke spelers, aan wier spits L Weiss
staat. Deze eminente speler is bij vele Hollanders be
kend. In den laatsten tijd doet echter veel van zich
spreken de 18-jarige Emile Fabre, die gedurende de
Kerstdagen een match van drie partijen gespeeld heeft
te Marseille met I Weiss. Weiss won cr 1 en maakte
remises. Later heeft Fabre zelfs nog een partij van
Weiss kunnen winnen. Dat belooft dus veel voor de
toekomst.
Maar nu ons vraagstuk.
In onderstaanden stand doet wit den winnenden
slagzet. Over acht dagen geven wij de oplossing, daar
wij er onze liefhebbers ook graag eens naar willen la
ten zoeken.
Oplossingen zullen ons zeer welkom zijn.
Zwart1, 6, 9, 14, 16, 18, 19, 22, 23, 30.
Wit27, 31, 32, 33, 37, 38, 40, 42, 43, 48.
De oplossing van het vraagstuk uit de vorige ru
briek is als volgt:
Nadat wit 3430 en zwart 5—10 gespeeld heeft ver
volgt wit: 27—22, (zw. 18:27) 33—29 (zw. 24:31), 30—
25 (zw. 27:38), 25:5, (zw. 23:32), 5:17, (zw. 13—18)
43:32 (zw. 812), 17:8 (zw. 2:13) en wit heeft 7 stuk
ken en zwart 6.
V an dit vraagstuk en van probleem no. 8 mochten
wij vele goede oplossingen ontvangen. Goede oplos
singen van beiden ontvingen wij van de heerenD.
manismen in de weer is.
Waarl. .k het Germanisme, dat is de vijand! Voor
onze taal. Maar door die taal ook voor onze onafhan
kelijkheid. Want zoo wij het gevoel verliezen voor het
verschil tusschen Duitsche en Nederlandsche uitdruk
kingen, dan is er alle kans dat de mooie kleine Neder
landsche taal onder den invloed van het groote
Duitsch in betrekkelijk korten tijd verwordt tot een
Duitsch dialect, dat alleen Duitsche woorden kent,
welke het wat anders uitspreekt dan, het Hoogduitsch.
En als wij eenmaal onze taal kwijt beginnen te ra
ken.
Nu achten wij het ongewenscht tegen Duitschland
alarm te blazen. Maar het is een niet tegen te spreken
feit, dat een groote groep menschen ginds, ja dat
„men" in Duitschland voor de toekomst niet wil ge
looven aan een zelfstandig Nederland. En al gelooven
wij gaarne, dat Duitschland' op het oogenblik geen an
nexatieneigingen heeft, 'wie kan zeggen, dat de bedoel
de meening niet op een goeden dag in de regeering de
overhand zal krijgen en tot daden zal leiden?
Deze overweging nu behoeft ons niet te leiden tot
een voortdurend achteruitwijken voor Duitschland.
Maar wèl moet zij er ons toe brengen om ons nationaal
gevoel overal te versterken waar dat maar kan. En
doen wij dat, dan behoeven wij in de eerste plaats aan
enze taal te denken en als regel te stellen, dat één ger
manisme erger is dan tien angli-, latin-, gallic- en
allerlei andere ismen.
Hoezeer wij dus voorstanders zijn van de beweging
om onze taal zuiver te houden en zuiver te maken, wij
gelooven, dat zij die een gallicisme uitroeien om er
een werkelijk of schijnbaar germanisme voor in de
plaats te stellen zij het onbewust oneindig veel
meer kwaad doen dan onze taal, aan onze zelfstan
digheid dan de anderen, die eens van confiseur, coif-
fcur of baby spreken.
Den 24<ten Januari e.k. zal in een der zalen van
hotel „Bellevue" te Utrecht een vergadering plaats
vinden van de versch'llende directeuren van poat- en
telegraafkantoren, in Nederland, gevolgd door een diner.
Geschenk aan de Koningin.
Te Middelburg heeft zich ook een comité gevormd
om aan H. M. de Koningin bij gelegenheid van de aan
staande heugelijke gebeurtenis een geschenk van de
Zeeuwsche vrouwen aan te bieden.
liet geschenk zal bestaan uit een kinderwagen met
tocbehooren.
Het aan te bieden geschenk van 's-Gravenhage en
andere Zuid-Hollandsche gemeenten zal bestaan in een
kamerwieg. De vervaardiging dezer wieg is opgedra
gen aan de firma H. P. Mutters en Zoon; de vervaar
diging der kant aan de Nederlandsche Kantwerk
school terwijl de vervaardiging van de lakens, sloopen
en verderen inhoud der wieg zal worden verdeeld onder
„Arbeid Adelt," „Tesselschade," de Vakschool voor
Meisjes en de Industrieschool voor Meisjes, alle te
's-Gravenhage.
Waarschijnlijk zal het geschenk van Roermond
bestaan uit een gouden drinkbeker.
Gerling, J. Iloutkooper, C. Kruiten, G. van Nieuw-
kuijk, O. H. Noome, O. Slotboom, D. Winkel, Alkmaar;
S. Homan, II. Lindeboom, O. Troostheide te Oudorp,
W. 1). Marees Beverwijk, A. van Nienes Noord-Schar-
woude; P. Zwakman Dz., Bergen.
Probleem no. 8 alleen van A. Bruijn Alkmaar en C.
II. den Hartigh, Heer-Hugowaard.
Vraagstuk no. 1 alleen van K. Akkcfrman, Heer-Hu
gowaard, J. Noome Mz. Purmerend en P. Rus Burger-
brug Zijpe.
Als probleem geven wij deze week weer een fijn
staaltje van het vernuft van den heer J. Noome Mz.
Purmerend.
Probleem no. 9 van J. Noome Mz.
Zwart: 2, 4, 7, 8, 9, 11, 13, 14, 19, 23, 24, 26, 36.
Wit: 22, 25, 27, 28, 30, 32, 34, 35, 37, 39, 42, 43
47, 49.
Oplossingen voor 20 Januari, bureau van dit blad.
CORRESPONDENTIE.
A. B. te A. Uw schrijven in dank ontvangen. Ho
pen IT spoedig eens te zien.
P. D. te A. TTw schrijven ontvangen. Al hebben
wij een probleem geplaatst, dan mogen wij er toch nog
wel iets op afdingen, 't Zou ons ten zeerste spijten,
indien uwe verdere medewerking ons onthouden werd.
B. D. de R. Zooals gij wel aan de oplossingen in
deze rubriek zult zien, waren de uwe niet geheel juist.
Laat IT dit echter niet afschrikken, maar ga op den
ingeslagen weg voort.
J. N. Mz. te P. Probleem in dank ontvangen. Zeer
mooi. Wordt nu reeds geplaatst.
C. T. te O. Uwe oplossingen waren goed. Hopen
I voortaan onder de vaste oplossers te mogen rekenen.
O. II. de II. te II. Volgende week iet® over „de
Oliemolen." Mag in uw probleem de dam op 17 in
een schijf veranderd worden.
P. Z. Dz. te B. Aan uw verziek is voldaan.
Tweede Kamerverkiezingen.
Naar de „N. H. Ct." uit bitrouwbxre bron ver
neemt, zal bij de a.R. Kamerverkiezing van dezen
zomer door de Liberale Unie te Haarlem de heer jhr.
mr. F. W. van Styrum, bij eerste stemming althans,
niet als candidaat worden gesteld.
Bij de Liberale Unie moet plan bestaan te stellen
of wel oud-minister Veegensof wel oud-minister
Rink terwijl de liberalen in het kiesdistrict Bever
wijk den overblijvende van deze twee aldaar zullen
candideeren.
De socialisten daar ter stede hebben mr. Troelstra
gevraagd, of deze de candidatuur wil aanvaarden.
Qf.MËNOO NIEUWS.
Men schrijft van welingelichte zjjde aan de „Tel.":
Hit bericht, verspreid door het „Huisgezin", volgens
welk nieuwe klachten omtrent den burgemeester van
Best bij de justitie zouden zijn ingekomen, ditmaal
den heer Dobjaelaere beschuldigende van 't schrijven
van anonieme brieven, verdient eenige toelichting.
Reeils voor eeDigen tijd is door den heer De Wert
aldaar, een schrijven gericht tot den minister van
Justitie, beschuldigende den heer Dobbelaere, burgem.
dier gemeente, van het schry ven van anonieme brieven.
Op dat schrijven is den heer De Wert bericht, dat,
waar door hem de termijn van drie maanden, gesteld
voor'het indienen eener klacht, was overschreden, aan
zijn verzoek om vervolging niet kon worden voldaan.
De heer Da Wert h-eft zich echter opnieuw over
dezelfde zaak tot Z. Exc. den minister van Justitie
gewend en op dat verzoek is nog geen antwoord, dat
zoo goed als zeker gelijkluidend zal zijn aan het
vorige, ingekomen.
Bljjkens bij den Raad van State, afd. voor de
geschillen van bestuur, ingekomen Kon. besluit, is
vehandhaafd de gedeeltelijke vernietiging door Ged.
S'aten van Zuid-Holland van de loting voor de nationale
militie te Schiedam, in October 1.1. gehouden, en
waarbij voor een der opgeroepen lotelingen, tengevolge
van een vergissing, een andere loteling had geloot.
De heer Robins schrijft aan „De Auto":
Het bericht in de dagbladen omtrent'de proefneming
met de vliegmachine 'is overdreven de waarheid is,
dat ik de vorige week een proef heb willen nemen,
dat ik zittende in de machine, deze in werking stelde
en ongeveer l/4 meter omhoog gingeen der drijf
riemen brak toen, waarop ik de verdere proefneming
moest eindigen. De bladen berichtten nu, dat ik een
sterke drijfriem zal nemen, dit is niet waar. Ik ben
thans bezig de machine zoodanig te wijzigeD, dat de?.e
riem komt te vervallen. Daar ik tevens wil trachten
een andere schroef te vervaardigen, zal mijne eerste
proef wel niet voor Maart plaats vinden.
Naar aanleiding van berichten over proefnemingen
met een aëroplane door den bekenden Haagschen
sportsman den heer Jochems, deelt men aan D o
Auto mede dat genoemde heer een aëroplane voor
zich bestelde, welke eerst in Mei of Juni hier in het
•land zal komen.
Welke motor in deze aëroplane zal worden aange
bracht, is nog niet beslist, doch dit zal te zijner tijd
worden bekend gemaakt.
E ne weduwe De Vries in de Prinsenstraat te
Groningen is gisteravond tengevolge van dronkenschap
in een stoof met vuur gevallen. In het ziekenhuis is
ïij aan de bekomen brandwonden overleden.
Hit aantal werklooze diamantbewerkers bedroeg in
de week van 8—9 Jan. 1126 tegen 1034 in de week
daaraan voorafgaande.
Woensdagavond is ten nadeele van een bewoonster
der Ceintuurbaan te Amsterdam een traplooper met
19 koperen roeden ontvreemd. Ook uit een perceel in
do Von Zesenstraat is een traplooper gestolen.
Gedep. Staten van Friesland hebben opgeheven het
verbod tot het bevaren van kanalen en vaarten in
de provincie, behalve wat betreft het Tjongerkanaal
en de Appelsch&atervaart.
In de Hervormde Kerk te Rauwerd (Fr.) liggen tal
van gebeeldhouwde grafsteenen, die graven dekken
van Friesche patricische familiën. Dit beeldhouw
werk, dat van groote waarde is, zal nu langs de
wanden ingemetseld worden, wyl 't gebouw van binnen
geheel gerestaureerd wordt.
Te Medemblik is opgericht een Chr.-Hist. Kiesver-
eeniging „Koningin en Vaderland" voor het district
Enkhuizen. Secretariaat is H. van Dorland. Besloten
werd zich aan te sluiten bij de Chr.-Hist. Unie.
