DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN
Vooibercldend Militair Onderricht.
No. 17.
Honderd en elfden jaargang.
1909.
DONDERDAG
21 JANUARI.
Hinderwet.
Mariken van Nieumegken.
BINNENLAND.
Deze Courant wordt eiken avond, behalve op Zon- en
Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per 3 maanden
voor Alkmaar f 0,80; franco door het geheele Rijk f 1,
/Wonderlijke nummers 3 Cents.
Telefoonnummer 3.
Prijs der gewone advertentiën:
Per regel f 0,10. Bij groote contracten rabat Groote
letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdrukkerij
v/h. HERMs. COSTER ZOON, Voordam C 9.
De bewijzen van militaire bekwaam
heid en lichamelijke geoefendheid liggen
van heden af voor belanghebbenden
ter gemeente-secretarie beschikbaar.
1.1
H. M de Koningin.
Huldeblijk aan H. M de Koningin.
Nederland en Venezuela.
Tweede Kamerverkiezingen.
RECHTZAKEN.
Arrondlssements-Rechtbank te Alkmaar.
Een biljet van f 1000 verloren.
De huzaren.
De fabrieksquaestie te Breda.
Een R.-K. V»ije Universiteit.
AL&MAARS
De Burgemeester voornoemd
G. RIPPING.
Alkmaar, 19 Januari 1909.
BURGEMEESTER en WETHOUDERS van Alk
maar brengen ter algemeene kennis, dat heden op
de gemeente-secretarie ter visie is gelegd het aan hen
ingediende verzoek met bijlagen van
JOH. HILLEaldaar om vergunning tot het uit
breiden van een rywielherstelplaats, door het oprichten
van een dubbelen moffeloven in het perceel Ritse
voort, wyk A No. 41.
Bezwaren tegen deze uitbreiding kunnen worden in
gediend ten raadhuize dezer gemeente, mondeling op
Dinsdag 2 Februari e.k., 's voormiddags te elf uur en
schriftelijk vóór of op dien tijd. Gedurende drie dagen
vóór gemelden dag kan de verzoeker en hij, die be
swaren heeft ingebracht, op de secretarie dezer ge
meente van de terzake ingekomen schrifturen kennis
nemen.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
Alkmaar, G. RIPPING, Voorzitter.
9 Jan. 1909. DONATH, Secretaris.
BURGEMEE8TER en WETHOUDEES van ALK-
MAAR brengen ter algemeene kennis, dat in het
gemeenteblad van Alkmaar, No. 285, is opgenomen
hun besluit van 14 Januari 1.1. waarbij is vastgesteld
eene Instructie voor den gemeente
archivaris,
welk besluit, heden afgekondigd, gedurende drie maan
den voor een ieder ter gemeente-secretarie ter lezing
is nedergelegd en aldaar tegen betaling van f 0.05
in afdruk is verkrijgbaar gesteld.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
Alkmaar, G RIPPING, Voorzitter.
20 Jan. 1909. DONATH, Secretaris.
ALKMAAR, 21 Januari.
De Rijkskanselier von Bülow heeft als Pruisisch
minister-president den Pruisischen Landdag vergast
op een politieke potpourri. Hij heeft een groote rede
voering gehouden en daarin dingen betoogd, die niet
alleen voortreffelijk waren in het oog van de zeer con
servatieve leden- van dit vertegenwoordigend lichaam.
Maar ook heeft hij eenige gedachten gesproken, die
buiten het parlementsgebouw niet zullen nalaten een
slechten indruk te maken en die naar buiten geheel
anders zullen wtrken dan vermoedelijk bedoeld is.
Reeds in het haastig samengestelde korte overzicht
van de rede in ons nummer van gisteren, vermeldden
we, dat de Rijkskanselier ook heeft gesproken over do
bestrijding van de sociaal-democratie. Maar hij heeft
méér gezegd, dan daaruit viel af te leiden, immers Lij
verklaarde o.a.
„Ik weet wel dat het mogelijk is, jegens de sociaal
democraten den weg der wetgeving te betreden. Om
dat te doen, moet de regeering echter de overtuiging
gekregen hebben, dat de bestaande middelen zelfs bij
een krachtige, ferme toepassing niet meer vol
doende zijn. Deze overtuiging heeft de regeering
a o g niet gekregen en het moet ons bij voorbaat
reeds duidelijk zijn, dat een betreden van het wetge
vende gebied geen middel tegen alle kwalen is. Het
komt er slechts op aan, dat de regeering in de bestrij
ding van de sociaal-democratie ook werkelijk gesteund
wordt."
Het is wel opvallend, dat de heer von Bülow aldus
gesproken heeft in den Landdag, nu bij de laatste ver
kiezingen in Juni een zevental sociaal-democraten
naar dit Huis zijn afgevaardigd zij hebben allen
nog geen zitting genomen, daar van vier de verkiezin
gen ongeldig verklaard zijn, terwijl de vijfde in de ge
vangenis zit.
Zouden deze verkiezingen den heer von Bülow plot
seling het roode gevaar hebben doen ontdekken? Het
is natuurlijk niet aan te nemen. Meer ligt de veronder
stelling voor dc hand, dat er een ander gevaar dreigt
en wel den heer von Bülow persoonlijk: de intriges van
een hofkliek. Men weet dat er in den laatsten tijd tel
kens sprake is van pogingen, om den Rijkskanselier
een beentje te lichten. Nu klinkt het niet onwaar
schijnlijk dat de heer von Bülow, om het verwijt te ont
gaan, dat hij niet krachtig genoeg de sociaal-democra
tie bestrijdt, een uitzonderingswet in het uitzicht stelt,
verklaart, dat hij er principiëel niet tegen is. Handig
zou dat niet zijn. In de eerste plaats niet, omdat hij
daardoor vele vrijzinnigen, wier hulp hij niet kan
missen, van zich zal vervreemden. In de tweede plaats
niet, omdat er geen krachtiger propagandamiddel voor
de sociaal-den) eerja tie is dan een uitzonderingswet.
Nauwelijks was bekend dat de heer von Bülow over
zulk een maatregel in den Landdag had gesproken of
in den Rijksdag zeide dr. Franck, een sociaal-democra
tisch afgevaardigde: „De arbeiders staan ook zonder
dat onder een uitzonderingswet. Ik weet niet, wie het
langer zal uithouden, het schijnt wel of cr iemand
tracht, een wankelend kanseliersschap op deze wijze te
steunen. Wij zijn bereid een frisschen, opgewekten
strijd te Voeren. Met uitzonderingswetten kan ieder
ezel regeeren."
Inderdaad gelooven we, dat de Duitsche sociaal-de
mocraten zulk een uitzonderingswet gaarne zouden
zien komen. Reeds het dreigement zal tot nauwere
aaneensluiting leiden en werd het van kracht, dan zou
het getwist tusachen revolutionuairen en revisionisten
het is bij ons net als daar spoedig zijn geëindigd.
Maar zoover is het nog niet en de tegenstanders van
de sociaal-democraten kunnen voorloopig gerust blij
ven. De heer von Bülow is vooral een man van woor
den, niet van daden jammer, dat hij wel eens wat
al te veel woorden gebruikt, hetgeen bij zijn handig
heid soms doet bevreemden.
De Rotterdamsche Onderwijzers-Tooneelvereeniging
zal op Zaterdag 30 Januari in de „Harmonie" alhier
het middeleeuwsche mirakelspel „Mariken" van Nieu-
meglien" opvoeren.
Voor hen die die opvoering willen gaan zien en
wij hopen dat velen uit belangstelling voor onze oude
literatuur en voor den oudsten tooneelarbeid onzer
dichters zich daartoe zullen opmaken geef ik, op
verzoek van de Rott. Onderw.-Tooneelver., een kort
overzicht van den inhoud van het stuk en een zeer
vluchtige beschouwing van het geestelijk leven en (je
godsdienstige overtuiging van 15de eeuwsche Neder
landers. Vooral het laatste is noodig; want wil men
een middeleeuwsch drama of ook maar elk voortbreng
sel onzer middeleeuwsche kunst kunnen waardeeren,
dan is eenige kennis van de godsdienstige opvattin
gen dier tijden een eerste vereischte.
De kerk d. i. natuurlijk de Katholieke kerk be-
heerschte het geheele maatschappelijke leven dier da
gen. Buiten haar waren er eigenlijk weinig zaken die
aan de groote massa belangstelling inboezemden. Wat
de kerk deed was goed, wat zij beval werd opgevolgd;
wat tegen haar of tegen haar wil geschiedde was be
slist uit den :>ooze. Waar de toestanden aldus waren
is het natuurlijk van groot belang te weten hoe de ver
houding was tusschen die kerk en het tooneel. Al da
delijk zij gezegd dat die verhouding uitstekend was.
Dat verwondert ook niemand, die bedenkt dat beiden
in één richting werkten, dat het tooneel als 't ware
illustreerde, in beeld bracht, wat van den kansel werd
geleerd; dat verwondert nog minder iemand die weet
dat de tooneelspelers dier dagen van beroepstoonee-
listen, althans in den zin dien wij aan dat woord
hechten is nog geen sprake -dikwijls personen waren
die kerkelijke ambten bekleedden, en dat ook de gees
telijken zelf aanvankelijk in de gedramatiseerde bijbel
verhalen wel hebben meegespeeld.
Gedramatiseerde bijbelverhalen: de kerk zelf voelde
al spoedig het dramatisch karakter van haar eere-
dienst. Zij begon met op hooge feestdagen, Kerstmis,
Paschen, Pinksteren, het gedeelte van het Evangelie
dat van de gebeurtenissen, op die dagen herdacht, han
delde, dramatisch voor te stellen en gebruikte daar
voor natuurlijk personen die aan haar dienst verbon
den waren.
In de nocturne van den Kerstnacht b. v. verkondig
de één stem de blijde boodschap, een ander hief daarna
den Engelenzang aan, een derde was woordvoerder van
de herders in het veld enz. Om kort te gaan want
we kunnen den ganschen ontwikkelingsgang van de
gedramatiseerde liturgie tot het geestelijk en wereld
lijk tooneelspcl hier niet uiteenzetten is het wond'-r
dat de kerk met welgevallen zag dat dichters zich aan
getrokken voelden, om, öf het leven van heiligen of het
een cf ander mirakel voor het tooneel te bewerken en
den volke te vertoonen niet alleen ter meerdere glorie
Gods en der Heilige maagd, maar ook om het daar
door den menschen maar weer meer in te prenten dat
er een leven is na dit leven en dat daarheen twee we
gen voeren: één naar de eeuwige gelukzaligheid, maai
de andere naar de eeuwige pijn? Doch dien laatsten
behoeft niemand te gaan: kent niet ieder den weg die
ten leven voert? Ja ieder kent hem, maar ieder gaat
hem daarom nog niet; de geest is wel gewillig maar
het vleesch is zwak; en het komt voor dat men jaren
achtereen van God afdwaalt. Maar dan laat het ge
weten ons toch dikwijls niet met rust en er komt een
tijd dat men wel terug zou willen. Doch God (of
Christus, in dc Katholieke middeleeuwen hetzelfde)
is heilig en kan het kwaad niet zien. Geen vergeving
voor den zondaar als daar niet was de Moeder
maagd, Maria, die nooit ophoudt ook voor de diepst
gevallenen te pleiten bij haar Zoon, een pleit dat voor
o betrokkenen altijd gunstig uitvalt. Natuurlijk een
aardschen zoon zou liet al moeielijk vallen zijn moeder
iets te weigeren, hoeveel te moeielijker Hem die als
Mensch op aarde leerde dat men zijn ouders moet lief
hebbeu en eeren. Van zoo'n pleidooi voor Gods troou
tusschen Maria eenerzijds en Mascheroen, den procu
reur van den duivel, anderzijds is het in Mariken
voorkomende wagenspel (zie beneden den korten in
houd) eeu illustratie.
Maar, waar vergeving zoo makkelijk is te verkrijgen,
dan speelt de duivel toch eigenlijk een ondergeschikte
rol. Hij is wel machtig, maar God is toch altijd nog
machtiger; voor het kruis moet de duivel wijken. Men
heeft wel een heimelijken angst voor hem, maar tege
lijkertijd lacht men hem uit, omdat hij altijd aan 't
kortste eind trekt en zich zijn prooi nog ziet ontgaan,
waar hij ze zoo stellig dacht te zullen behouden. Dat is
dat eigenaardige halfslachtige karakter dat de duivel
vooral in de latere middeleeuwsche kunst steeds ver
toont. In Mariken is hij waardig gehouden, (1.
w. z., men laat 'hem niet tot vermaak van het publiek,
gelijk in vele stukken het geval is, op het tooneel aller
lei kluchtige bokkesprongen maken. Maar ook in dit
stuk moet hij, hoewel knarsetandend van woede, zijn
prooi ten slotte loslaten. Moeten? Dat eigenlijk niet.
Hij voert Emmeken op een gegeven oogertblik met zich
de hoogte in, om haar dan plotseling los te laten in de
hoop dat zij zal doodvallen. Maar zijn toeleg wordt
verijdeld door toedoen van de Moedermaagden won
der boven wonder het mirakel van dit mirakelspel
Emmeken valt niet alleen niet dood, maar de van
dien val weldra bckomene krijgt na jaren van ernstige
boetedoening ten slotte volkomen vergiffenis.
(Wordt vervolgd.)
De Haagschn correspondent v&n de „Tel schrijft
Dinsdagmiddag h»bben wij ons nog eens overtuigd
of de onbescheidenheid van 't publiek jegens H. M.
de Koningiu nu werkelijk zoo groot is, als in de
laatste dagen weder wordt beweerd. En tot onze spijt
moeten we erkennen het is zoo. Een zeer groot aan
tal menschen stond onze Koningin op te wachten,
toen Zij uit het paleis van H a» Moeder kwam en
het geheele escorte van oudo-juffrouwen-met-bood-
schappen-mandjes wand-lende heertj -s en fi-tsers
zette zich achter H. M. in beweging, het Voorhout in.
Z-lfs van buiten de stad schijnen menschen te komen
met het speciale doel, H. M. de eer aan te doen,
Haar te begeleiden. Zou daar nu werkelijk niets aan
te doen zijn? Do plaatselijke pers slooft zich uit om
middelen te vinden, teneinde H. M. te vrijwaren tegen
dergelijke verregaande onbescheidenheid en het schijnt,
dat er zelfs eene organisatie op til is om naar die
middelen te zoeken.
Z. K. H. Prins Hendrik.
Z. K. H. Prins H«ndrik heeft het voornemen het
eerste C .sino-bal van dit seizoen Dinsdag in het Hotel
den Ouden Doelen te bezoeken.
Uit meest betrouwbare broD wordt san de „O. H.
Ct." medegedeeld, dal hot huldeblijk san H. M. de
Koningin aan te bieden vanwege Haarlem en omstr* -
k«n zal bestaan in een nader te bepalen voorwerp,
terwijl de resteerende gelden aan H. M. zullen worden
ter hand gesteld ten einde te gebruiken op die wijze
w-lke H. M. hot wenschelijkst zal -"inden.
Mevr. BoogaardVrijthoff te Sluis, echtgenoote
van den burgemeester, heeft het initiatief genomen
tot de vorming van een comité, dat zich ten doel stelt
door kantwerksters te Sluis een kleed te doen vervaar
digen, behoorende bij den door de vrouwen van Zee
land aan II. M. aan te bieden kinderwagen.
De nieuwe minister van waterstaat
D-< benoeming v*n het Eerste Kamerlid mr. Regout
tot Minister van Waterstaat is gisteren geschied met
ngang van heden.
i Mr. Regout, is gisteravond te half zeven per Staats
spoor uit Maastricht in de residentie aangekomen.
De minister wordt hedenvoormiddag door H. M. de
Koningin beëedigd en zal vermoedelijk ook reeds heden
het beheer van bet waterstaatsdepartement uit handen
van den interimairen minister, den heer Talma, over
nemen.
Uit Car.: 9*8 wordt gemeld
Dank zij de medewerking vau alle tegenstanders
van het totnutoe gevolgde stelsel, wordt president
Comez met eiken dag populairder. Binnenkort zal
Castro waarschynljjk bij proclamatie worden afgezet.
De onderhandelingen met de Amerikaansche regee
ring over het herstel vau de diplomatieke betrekkin
gen hebben ten naaste bij hun beslag gekregen.
Dr. J. de J. Paul, oud-minister van buitenlandsche
zaken van Venezuela, gedelegeerde der Venezuelaan-
«che regeeri'g, is gistermiddag uit Parijs te 's Gra-
venbage aangekomen en heeft zijn intrek genomen
in Hotel des lades.
Men meldt uit Bi uk el, dat Dr. P*ui, op weg naar
den Huag, in e n interview heeft verklaard, dat e» n
spoedige hervatting van de diplomatieke betrekkit.-
gen tusschen Nederland en Venezuela kan worden
tegemoet gezien en dat hij van d-n H«»g naar En
geland en vervolgeus naar Dmtachiand en Italië ver
trekken zal.
Mr. N. G. Pieraon ze>1 by de aanstaande Kamerver
kiezingen niet meur een candldatnur aanvaarden.
Hooge leeftijd en gezondheidsredenen leidden tot dit
besluit.
Het „Huisgez.' deelt mede, dat de afgevaardigde
voor 'a Hert genhosch, mr. A van Sasse van IJsselt,
geen hernieuwing van zijn mandaat wenscht.
Dr. Ph. Roessingh, lid der Tweede Kamer voor
het district Emmer, is thans ook opnieuw voorloopig
candidaat gest-Id door da liberale kiesvereeniging
Nieuw-Doi drecht, te NL-uw Dordrecht.
M-4 zekerheid kan worden medegedeeld, dat by de
aanstaande Kamerverkiezingen geen samenwerking
tusachen de Liberale Unie en den Vryz. Dom. Bond
is te wachten. Stappen om tot samenwerking te
komen zijn niet gedaan en daartoe zal zeker doo<- den
Vrijz. D«ro. Bond ook niet het initiatief worden ge
nomen. Zdf-» staat het ernstig te bezien, of, indien
de Liberale Uuie in dezen den eersten stap zou doen,
zij dan bij den Vryz. Dem. Bond een gewillig oor
zou vinden.
De heer J. Welleman te Krabbendijke is door vrij-
zinnig-democrutische werkliedenvereenigingen in het
district Ridderkerk candidaat gesteld voor het lid
maatschap van de Tweede Kamer.
Zitting van Dinsdag 19 Jan.
Vervolg.)
Baggerdiefstal.
Ariën B., landbouwer te Langedijk, heeft den 14en
December met een schuit te Hoorn gebaggerd in de
sloot bij het rijkslandbouwproefstation, zonder dat hij
daartoe het recht had.
Beklaagde's bedoeling was den bagger voor zijn land
te gebruiken.
Durk van den Berg, rijksveldwachter te Hoorn, liep
dien dag langs het landbouwproefstation en zag, dat
bekl. bezig was met baggeren. Toen deze den veld
wachter zag, was hij van plan weg te varen, maar
bleef, toen hem dit gezegd werd, liggen.
Getuige Reindert Visser, administrateur van de
boerderij van het rijkslandbouwproefstation, verklaart
dat bij de proefzuivelboerderij landerijen en slooten
behooren. De huurder van de landerijen mag den bag
ger uit de slooten gebruiken, dus de zuivelboerderij
heeft recht op den bagger.
Wegens dezen baggerdiefstal werd 10 boete subs.
10 dagen hechtenis geëischt.
Mishandeling.
Auke en Hendrik Jan B., vader en zoon, te Den
Eurg op Texel, hadden den 18en December aldaar
C'ornelis Kalis mishandeld door hem den keel dicht te
knijpen en een slag op het aangezicht te geven.
Comelis Kalis deelt de rechtbank mede, dat hij
den 18en December met Hendrik Jan B. van 't werk
kwam. Ze kregen woordenwisseling, die op ruzie uit
liep. Hendrik's vader, Auke B., kwam er bij en greep
beklaagde bij den keel, daarna sloegen zij hem. Cor
nelia had hiertoe, naar hij beweert, geen aanleiding
gegeven.
Beklaagden verklaren Kalis niet bij zijn keel, maar
bij zijn boezeroen te hebben gegrepen.
Getuige Nicolaas Lap zag dat Auke B. Cornelia
Kalis met beide handen bij zijn keel vastgreep en Hen
drik Jan B. een slag gaf, die op Kalis z'n schouder
terecht kwam.
Ook Willem Eelman was getuige van de ruzie en
zag wel degelijk dat beklaagde Auke B. getuige Kalis
opzettelijk bij de keel greep.
De officier van justitie eischte wegens mishande
ling 15 boete subs. 15 dagen hechtenis.
QEMENÜU NIlU w s.
Maandagmiddag te ruim 12 uur is vermoedelijk in
de wachtkamer van het hulppoatkantoor in de Van
E -ghenstraat te Amsterdam verloren een brief inhou-
d nde een bankbiljet van f 1000 No. 3649 AX.
Gestoorde nachtrust.
Giste-nacht omstreeks 118/4 uur werd Weesp uit zyn
nachtrust opgeschrikt dour bet aanhouden blazen eener
stoomfluit, welk gefluit maar geen einde nam, doch
hoe langer hoe scheller werd, coodat men onheil op
de spoorlijn moest vermoeden, wat echter ten slotte
gelukkig onjuist bleek te zijn. Tal van inwoners
spoedden zich naar het station en daar bleek dat de
stoomfluit van een uit de richting Hilversum aanko
menden locomotief onklaar was geraakt en van den
Keverdijk was blijven doorblazen, tot hier aan het
station, waar men in het euvel kon voorzien en het
fluiten ophield.
Vijf der huzaren van de depóts te Haarlem, die aan
de j J. or geoorloofde verwijdering hadden deelgenomen,
zijn in twee gedeelten onder militair geleide van daar
naar Vlissmgen overgebracht, ten einde aan strengere
krijgstucht te worden onderworpen, by de 2e klasse
van het algemeen depót van discipline te worden ga-
plaatst.
Door bemiddeling vau den burgemeester van Breda
he-ft de firma Klep besloten, het grootste gedeelte
van hare vroegere arbeiders wederom in dienst te nemen,
ofschoon zij daaraan op het oogenblik geen behoefte
heeft.
Ondanks de formeele tegenspraak van het „Utr.
Dagblad", schrijft de „Stichtsche Crt." haar bericht
omtrent de stichting eener R.-K. Vrije Universiteit te
Utr«cht, ton volle te kunnen handhaven.
„Wij mogen", zegt het blad, „in enkele byzonder-
heden misschien bezijden of boven de waarheid zyn
(wij hebben het oog op de genoemde cyfers) de hoofd
zaak is juist.
De opmetingen, die gedaan zyn, en andere praeli-
minaire maatregelen, die genomen 'zyn, staven de
waarheid van ons bericht.
De toekomst zal ons binnen niet te veel jaren in
het gelyk stellen."
