DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
Dit nummer bestaat uit 3 bladen.
Honderd en elfden Jaargang.
ZATE RiD^AIG
Door de lucht en door het stof.
No. 95
1909.
Deze Courant wordt eiken avond, behalve op Zon- en
Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per 3 maanden
voor Alkmaar f 0,80; franco door het geheele Rijk f 1,
Afzonderlijke nummers 3 Cents.
Prijs der gewone advertentiën:
Per regel f 0,10. Bij groote contracten rabat Groote
letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdrukkerij
v/h. HERMs. COSTER ZOON, Voordam C 9.
24 APRIL.
BINNENLAND.
Telefoonnummer S.
Tweede Kamer.
GEMENGD NIEUWS.
Uit Zuldscharwoude.
Uit Akersloot.
Uit Schagen.
Uit ,.De Egmonden".
Uit Koihorn.
COURANT.
Hij de behandeling van het vraagstuk hoe het toe
komstige snelverkeer er in Nederland zal uitzien heeft
men naar wij gisteren betoogden wel wat uit het
oog verloren, dat de spoorwegen toch niet altijd de
spoorwegen van tegenwoordig zullen blijven. Niet
minder opmerkelijk komt het ons voor, dat men zich
ook heelemaal niet schijnt af te -vragen of de spoorwe
gen wel het vervoermiddel der toekomst zoowel voor
goederen als voor passagiers zullen zijn.
Natuurlijk kan daarop heden niemand een antwoord
geven. Zou dan ook op'het oogenblik de kwestie bin
nen weinige maanden muiten zijn opgelost, dan zou
men geen keus hebben en van de opvatting moeten
uitgaan, dat de spoorwegen in de eerste tijden precies
zóó zullen moeten worden geëxploiteerd als nu ge
schiedt. Doch waar wij in de gunstige omstandigheid
verkeeren, dat de kwestie niet vandaag of morgen kan
en moet zijn opgelost, daar loont het toch de moeite
scherp uit te kijken of er nieuwe vervoermiddelen op
komst zijn, die een groote toekomst hebben.
En van dat scherp uitkijken merken wij al heel wei
nig. Van eeltige poging 0111 ook ten onzent een be
stuurbaar luchtschip te probeeren merkt men niet veel.
En evenmin maakt men zich warm over de vraag hoe
ten slotte het luchtverkeer geregeld zal worden. I11 het
buitenland is deze kwestie allang van het terrein der
spotbladeugrappen overgegaan op dat van voorzichti
ge, wetenschappelijke beschouwingen. Zeer terecht. De
gemeenschap moet hier even vlug zijn als de enkeling.
Heeft deze zijn machine vervolmaakt en kan. hij begin
nen om daarmee een passagiersdienst in te richten,
dan moet de staat ook al weten, welke positie hij te
genover de nieuwe machine zal innemen. En nu zijn
hier natuurlijk niet de eerste eischen, dat de staat
moet zorgen voor zijn douanes, voor het opvolgen van
zekere verkeersregels, voor de veiligheid van de men-
schen beneden, die zeer ongaarne sinaasappelschillen
en glasscherven im wunderschönen Monat Mai uit de
lucht zullen zien vallen. Maar wel moet de Staat in
de eerste plaats weten of en hoe hij concessie voor pas
sagiersvervoer zal geven, welke positie hij tegenover
het nieuwe vervoermiddel zal innemen en' of hij wel
licht het geheele openbare luchtverkeer aan zich zal
trekken.
In Duitschland is op dit laatste al herhaaldelijk aan
gedrongen. Wij hebben voor ons een opstel van
„Kriegsgerichtsrat" Dr. Griinwald, die met aandrang
betoogt, dat de staat het openbare luchtschip-verkeer
ter hand moet nemen, omdat hij zoodoende kan zorgen
dat dp veiligheid voor de passagiers zoo groot mogelijk
zal zijn en een zeer Duitsch voordeel dat eventu-
ecle onbehoorlijkheden van het reizend publiek direct
door staatsambtenaren zullen worden tegengegaan.
Ook noemt de schrijver vereenvoudiging van de doua
ne-bemoeiingen als een voordeel van staatsexploitatie
naast betere samenwerking met de (door den staat ge
ëxploiteerde) spoorwegen. Verder zou het voor het in
ternationale verkeer veel beter zijn als de staten in dit
opzicht alleen met elkaar te doen hadden en niet zou
den behoeven rekening te houden met derden-exploi
tanten. En eindelijk kan het een mooie bron van in
komsten voor den staat worden, terwijl deze later bij
naasting allicht hooge sommen zou moeten besteden.
De schrijver laat de mogelijkheid nog over, dat par
ticulieren hun eigen luchtschepen hebben en daarmee
doen wat zij doen willen. Anderen zijn minder vrijzin
nig. Zoo wil de bekende professor Meili niet toestaan
een luchtschip te bouwen zonder dat de staat conces
sie geeft; hij wil den bestuurder geëxamineerd hebben
011 ook overigens een voortdurend staatstoezicht in
richten voor de luchtschepen.
Anderen maken zich verdienstelijk met het ontwer
pen van luclitpolitieverordeningen, van bepalingen
over luchtseinwezen, van luchtsclieepvaartregels en
andere wettelijke bepalingen, deze materie betreffende.
In elk geval men is ginds klaar. Komt daar straks
het betrouwbare luchtpassagiersschip ter wereld, dan
vindt dit zijn plaats in de maatschappij onmiddellijk
bepaald.
In Nederland van dit alles niets. Daar is de zaak
nog in het stadium van de goedkoope uien en wacht
men rustig af tot het buitenland gevonden zal hebben.
Zeer ten onrechte. En niet alleen om de nationale
eer. Maar wel degelijk ook om deze overweging, dat,
waar men in het buitenland de zaak technisch bestu
deert, er bij die studie werklieden en ingenieurs ge
vormd worden, die uitstekende arbeidskrachten zullen
zijn zoodra de groote moeielijkheden zullen zijn opge
lost en men met ernst aan den arbeid zal kunnen gaan
om het luchtvaartverkeer in het dagelijksch leven te
brengen. Bij ons niets van dit alles: technici oefenen
zich niet, werklieden oefenen zich niet, de mannen
van het administratieve recht weten er niets van
alles wacht, totdat het buitenland een flinken voor
sprong heeft gehaald.
E11 toch is de zaak van het luchtvaartverkeer juist
voor ons land in dezen tijd in veel opzichten bijzonder
belangrijk, evenzeer als de kwestie van de meer alge-
meene toepassing van het automobielverkeer. Ook hier
lastige vragen: Hoe zal de auto zich ontwikkelen? Zal
zij een normaal, populair vervoermiddel kunnen wor
den? Zal zij dan over aparte wegen moeten loopen of
zal het wegverbreedingsplan van een bekend Neder-
landsch Kamerlid genoeg ruimte voor een zeer ontwik
keld en werkelijk nuttig auto-verkeer geven?
Vragen altemaal, waarvan de oplossing van groot
belang kan zijn als straks de kwestie van het Neder-
landsche Spoorwegverkeer opnieuw in discussie komt
En tóch hoe weinig worden deze kwesties in ernst
in ons land besproken.
De beraadslaging over het wetsontwerp tot wijziging
der wet op het M. O. werd gisteren voortgezet en wel
over het amendement-De Geer, strekkende om aan het
einde van art. 45bis toe te voegen:
„In gemeenten waar geen openbare II. B. S. geves
tigd is, mag de toegang tot de gesubsidieerde H. B. S.
tenzij de school uitsluitend voor interne leerlingen be
stemd is, aan geon leerling geweigerd worden op grond
van godsdienstige gezindheid."
Door den heer Ter Laan is een sub-amendement
voorgesteld op het amendement-De Beaufort e. s.
strekkende om aan dat amendement toe te voegen
„met dien verstande, dat het schoolbestuur niet het
recht heeft de leerlingen te verplichten om het gods
dienst onderwijs bij te wonen."
De heer Van Asch van Wijck betoogt dat het uit een
paedagogisch oogpunt verkeerd zoude zijn leerlingen
van sommige vakken ook van het bijwonen van het
godsdienst onderwijs vrij te stellen.
De heer De Savornin Lohman vindt het uitmun
tend dat ook de Bijz. 11. B. S. gesubsidieerd zullen
worden maar de rechten van het Bijz. onderwijs moeten
onaangetast blijven. Spr. erkent, dat van de linkerzijde
tegemoetkoming is betoond. Men bouwt de Christelijke
scholen niet voor kinderen van Christenen, maar om
Christelijk onderwijs te geven. Geen uitsluiting dus
op grond van godsdienstige gezindheid, dat kan en dat
mag niet. Met het amendement-De Geer gaat spr. me
de.
De heer Bos verklaart voor het amemdem.-De Geer
te zullen stemmen, mits het sub-amendement-Ter Laan
verworpen worde. Van zijn standpunt zal spr. echter
niet tegen het amendemenfr-De Beaufort kunnen stem
men.
De heer Van Wijnbergen sluit zich aan bij het be
toog van den heer Bos en is het met hem eens dat de
linkerzijde het betreuren zou wanneer zij het amende
ment-De Beaufort aannam.
De heer De Beaufort kan zich ook niet vereenigen
met het sub-amendement-Ter Laan omdat ook hij cle
vrijheid van de schoolkinderen onaangetast wil laten.
De heer De Waal Malefijt stelt zich ook op het
standpunt der billijkheid en rechtvaardigheid en daar
om blijft bij hem bezwaar bestaan tegen het amende
ment-De Beaufort. Hij zal daarom zijn stem aan dat
amendement niet kunnen gevèn.
De heer Ter Laan verdedigt nader zijn sub-amende
ment en trekt zijn sub-amendement in en maakt daar
van een zelfstandig amendement.
De minister van Binnenl. Zaken herhaalt, dat het
subsidie krachtens art. 2 niet hooger mag zijn, dan dat
^rachtens art. 45bis gegeven. Billijkerwijze zal het la
ger moeten zijn. Het zal den minister aangenaam zijn,
wanneer deze wet met zoo groot mogelijke meerderheid
wordt aangenomen.
Amendementen, zooals dat van den heer Ter Laan
zijn doodend voor de wet. Door aanneming van dit
amendement zouden de ouders het recht krijgen om
het godsdienstonderwijs te schrappen of dit te maken
tot een abnormaal vak. Dat kan niet worden toegela
ten.
Een zelfde ongunstig oordeel kan de minister niet
uitspreken over het amendement-De Beaufort, maar
tot ingenomenheid is de minister toch ook nog niet
kunnen komen.
Het amendement-De Geer verdient de voorkeur en
tegen dat amendement bestaat dan ook geen bezwaar.
De heer Ter Laan wijzigt de redactie van zijn
amendement. De bedoeling blijft evenwel niet het
zelfde.
De heer Troelstra vraagt zich af of wij niet in de
omgekeerde wereld zijn gekomen. Immers de heer
Bos zeide, dat wij ons moeten plaatsen op het stand
punt van de voorstanders van het bijzonder onderwijs.
I11 zijn grenzenlooze gemoedelijkheid ging de heer Bos
inderdaad toch te ver. Het minste wat de linkerzijde
eischen kan is toch wel dat hare kinderen vrijstelling
kunnen krijgen van het godsdienstonderwijs wanneer
zij bijzondere scholen, met ons geld opgericht, door om
standigheden verplicht zijn bij te wonen.
Men moet zich op het standpunt plaatsen dat goed
onderwijs gegeven worde en dat de minderheden daar
van profiteeren kunnen. E11 nu zegt de minister maar
niet meer of minder dan dat eerst de kinderen van ge
lijke godsdienstige gezindheid zullen worden toegela
ten.
Besloten wordt na de pauze met dit debat voort te
gaan. (Besloten was. dat 11a de pauze de motie-Duy-
maer van Twist aan de orde zou komen).
De heer De Beaufort heeft met eenige verbazing
van dezen minister gehoord, dat het schoolbestuur
moet beslissen of de kinderen al dan niet aan het gods
dienstonderwijs zullen deelnemen. Vroeger heeft deze
minister altijd verkondigd, dat het kind behoorde aan
de ouders en dat aan dezen de beslissing was. Met zijn
amendement heeft spr. niet anders bedoeld, dan dat
kinderen van andersdenkenden op gelijke voorwaarden
zullen worden toegelaten. Spr. ziet geen aanleiding
om de redactie van zijn amendement te wijzigen.
De heer Eerf deelt mede, dat de Comm. v. Ilapp. het
amendement-Iloessingh ontraadt. De meerderheid der
Commissie ontraadt het amendement-Ter Laan. De
helft van de Commissie geeft de voorkeur aan het
amendt.-De Beaufort boven dat van den heer De Geer
Met al de spitsvondigheden waarmede het amendement
De Beaufort is bestreden kan de helft der Commissie
zich niet vereenigen. Mocht het amendement-De Be
aufort verworpen worden dan adviseert de helft der
Comm. tot aanneming van het amendement-De Geer.
De amendementen worden in stemming gebracht.
Het amendement-Iloessingh (handhaving der neu
traliteitsconelusie) wordt verworpen.
Het amendement-De Beaufort (voor alle richtingen
toegankelijk stellen dc Bijz. II. B. S.) wordt verwor
pen.
Het amendement-De Geer (toelatingen met beper
kingen) wordt aangenomen.
Het amendement-Ter Laan (vrijstelling van bijwo
ning godsdienstonderwijs) wordt verworpen.
Aan de orde is alsnu art. 45-ter bepalende, dat het
subsidie wordt verminderd met 50 ten 100 voor elk
jaar, waarin het aantal_ leerlingen minder dan 18,
waar het geldt een II. B. S. met 5 j. c., en minder dan
30 waar het geldt een H. B. S. met 5 j. c. bedraagt.
Het subsidie vervalt voor elk jaar, waarin het aantal
leerlingen aan die scholen onderscheidenlijk minder
dan 12 en 20 bedraagt.
De heer Ter Laan licht eep amendement toe om de
getallen 18,30, 12 en 20 te veranderen in 30, 50, 18 en
30.
Het amendement-Ter Laan wordt verworpen.
Hierna is aan de orde een amendement van de hee-
ren Van Asch van Wijck en Van Wijnbergen om na
irt. II in te voegen een nieuw art. 11a luidende: de
aanspraak op subsidie gaat niet verloren, wanneer het
ouderwijs wordt gegeven door leeraren in het bezit
eener akte van bekwaamheid, bedoeld in art. 44, indien
zij bij de inwerkingtreding dezer wet reeds als zoodanig
in functie waren.
De heer Ter Laan geeft in overweging de redactie te
wijzigen in dien ziii door er aan toe te voegen: „aan
dezelfde school voor M.O." teneinde te voorkomen, dat
een school voor M. U. L. O. worde omgezet in een II.
B. S.
De heer Van Wijnbergen brengt deze redactiewijzi
ging aan, waarna de minister het amendement over
neemt.
De overige artikelen worden goedgekeurd. De eind
stemming zal plaats hebben Donderdag a.s. 11a de pau
ze.
Dinsdag 11 uur voortzetting.
De llaad dezer gemeente vergaderde gisteravond 0
ur.
Voorzitter-secretaris was de heer J. M. Q, Kroon.
Aanwezig waren alle leden.
Nadat de vergadering was geopend, kwam de 14-jari-
gen jongenheer A. Berkhouwer te Zuid-Scharwoude in
de vergadering, die aan de gemeente aanbood de twee
geschilderde tegels waarmede hij op de tentoonstelling
te Oudkarspel een eervolle vermelding behaalde. De
voorzitter bracht het jongmensch den dank van den
llaad.
De notulen van de beide vorige vergaderingen wer
den daarna gelezen en vastgesteld.
Wat betreft de notulen van de laatste vergadering
werd den voorzitter door den heer Greidanus dank ge
zegd voor de uitgebreidheid en de nauwkeurigheid
waarmede zij waren opgemaakt, door de belangrijkheid
werd dit door den Raad zeer op prijs gesteld.
De voorzitter stelde daarna aan de orde de gemeen
schappelijke regeling' in zake den boifw van een gas
fabriek.
Bij de voorlezing van dit reglement maakte de heer
Vlug een bemerking over „gasfabriek" genoemd in het
hoofd," hij wilde daarvoor lezen „steenkolengasfa-
briek."
De voorzitter zeide "dat van deze bemerking réeds
nota is genomen en het origineele stuk reeds in den
aangegeven zin is gewijzigd. Zonder verder eenige be
sprekingen werd deze regeling met algemeene stem
men aangenomen.
In verband met het vorenstaande stelde de voorzitter
aan de orde de geldleening uit deze regeling voort
vloeiende. Deze leening ten bedrage van 50000 zal
worden aangegaan tegen een rente van 31/., hoogstens
4 onder voorwaarde dat d eleening zal ingaan 1
Januari 1910 en de eerste aflossing niet voor 1 Janu
ari 1912 zal geschieden. De rente zal ingaan op den
datum waarop het kapitaal is gestort, na 1 Januari
1912 zal 0 aan rente en aflossing worden betaald in
den vorm eener annuïteitsleening, zoodat de leening in
30 jaar is afgelost. v
Het tijdelijke kasgeld zal worden genomen van de
Nederlandsche Bank tegen 3V2
Beide voorstellen werden zonder bespreking aange
nomen.
Het besluit tot verkoop van het stuk land voorzoo
ver het aan de gemeente Zuid-Scharwoude behoort
voor 3750, waarvan de verdere administratieve rege
ling aan Burgemeester en Wethouders zal worden over
gelaten, werd zonder discussies aangenomen.
De motor- en schippersvereeniging „de Eendracht"
verzocht het uitdiepen van de ondiepe plaatsen in de
wateren te-bevorderen en het vastleggen van de vaar
tuigen aan de grachtzijde te verbieden.
De voorzitter meende dat het eerste gedeelte van het
verzoekschrift thuis behoort bij het Polderbestuur, ter
wijl het moeielijk gaat personen te verbieden vaartui
gen aan hun eigen land vast te leggen.
De heer Vlug zegt dat het tweede gedeelte wel wat
reden van bestaan heeft.
De heer Bak zou de schuitengebruikers bij publica
tie willen verzoeken hun schuiten zoo vast te leggen
dat zij voor de scheepvaart niet hinderlijk zijn.
Na eenige besprekingen waaruit bleek dat de mee
ning van den voorzitter veld won n. 1. dat de doorvaart
van het water ook bij het Polderbestuur thuis behoort
besloot men aan adressanten te berichten dat zij zich
zal hebben te wenden tot het Polderbestuur.
De afdeeling Heer-Hugowaard van den bond van
Nederlandsche Onderwijzers verzocht een verandering
in de regeling der vacanties, daar de tegenwoordige
regeling niet kan genoemd worden in het belang van
het kind, onderwijzer en onderwijzers te zijn. Dit
adres was vergezeld van een memorie van toelichting.
De burgemeester gaf inlichtingen, waaruit bleek,
dat het leerplan binnenkort zal moeten worden gewij
zigd in verband met de totstandkoming van een Ka
tholieke School en Burgemeester en Wethouders stel
den voor dit aan adressanten te berichten, onder me-
dedeeling dat dan van hun schrijveri nota zal worden
genomen.
De heer Greidanus erkent wel eenigermate het recht
van adressanten en noemde voorbeelden: b. v. het sa
menvallen van de vaeantie met de vacantie van andere
onderwijzers en me het ook op het land- en tuinbouw-
werk in verband met de leerplichtwet.
De heer Bak vindt in de memorie een sterke over
drijving, die de vraag doet stellen: is de school de
bron van alle ziekten en vraagt of eigenbelang niet de
grootste drijfveer is die de bond dit adres deed schrij
ven, waarom gaat de bond steeds buiten de hoofden
derscholen om.
De voorzitter zegt dat het belang van het kind ze
ker ook wel zal hebben voorgezeten bij den bond.
Het voorstel van burgemeester en wethouders werd
daarna aangenomen.
Dezelfde bond vraagt het gebruik van een schoollo-
caal voor twee avonden per week, zoo noodig met vuur
en licht, voor het kosteloos door haar to geven onder
wijs in handwerken.
Zonder discussie wordt dit verzoc>k toegestaan.
De rekening van do 'leesbibliotheek over 1908 werd
goedgekeurd tot een bedrag in ontvangsten van
78.57°, uitgaven 54.04, batig saldo 23.93°.
Tot leden van het stembureau voor de verkiezing
van leden voor de Tweede Kamer werden benoemd de
heeren Greidanus en Vlug, en tot hunne plaatsvervan
gers de heer J. Kroon en P. Molenaar, en voor den ge
meenteraad de heer Bekker en Slot en tot 4de lid de
heer Molenaar, en tot plaatsvervangers de heeren
Kroon en Bak.
Na gedane rondvraag werd de vergadering gesloten.
Herkozen als Dijkgraaf van den West woudpol der de
heer II. Eeijne en als Hoofdingeland dc heer Jb, Bes-
se Dz., beiden te de Woude.
Den 23sten vergaderde in het N. II. Koffiehuis al
hier de vereeniging „Algemeen Belang," voor het
laatst, onder voorzitterschap van den weldra vertrek
kenden heer II. Feisser.
Medegedeeld werd dat voor het zomer-halfjaar een
verbeterde treinenregeling was verkregen, maar dat
verbeteringen in het postwezen alhier niet worden toe
gestaan. I11 de plaats van de heeren Feisser en Collot
d' Escur.y werden tot bestuursleden gekozen de heeren
S. Meihu.yzen en C. Nobel.
Uit het voltallige bestuur werd de heer Meihu.yzen
door de vergadering tot voorzitter gekozen. Den hee
ren zal van hunne benoeming, kennis worden gegeven.
Op voorstel van den heer Jb. Ko'ster werd de heer Feis
ser onder applaus der vergadering tot lid van verdien
ste van „Algemeen Belang" benoemd. Met de gebruike
lijke plichtplegingen werd daarna de vergadering ge
sloten, nadat secretaris Wiglama namens .het bestuur
den heer Feisser hulde en dank had gebracht voor zijn
onvermoeid werken in het behing van vereeniging en
gemeente.
Uit St. Pancras.
Hoewel de verschillende koolsoorten aan den Lange-
dijk en omstreken al heel wat beginnen te verminderen,
toch werden de vorige week nog 29 wagonladingen van
Broek op Langedijk verzonden. In de drie marktdagen
der vorige week, werden aan de afslagmarkt te Broek
op Langedijk nog aangevoerd 11.400 roode kooien,
20.(500 gele kooien, 2500 witte kooien, 435 balen uien
en 50 balen wortelen.
Deze week kondigde de redactie van het weekblad
Duin, Bosch en Zee, populair weekblad voor Fgmond
aan den Hoef aan: het einde van zijn bestaan. De her
haalde pogingen bleken tenslotte vergeefs.
Populair is het dus niet geworden.
De pensions en hotels worden, meer nog onderhevig
aan schoonmaakwoede dan de gewone burgerhuizen,
langzamerhand geprepareerd op en geopend voor het
a. s. zomerseizoen. Fr zijn reeds verscheidene gelukki
gen die „Verhuurd" hebben en juist 0111 dezen tijd de
beste prijzen hebben kunnen bedingen. Kenners van
voorteekenen in dit bedrijf voorspellen een uitnemend
seizoen. Het aantal aanvragen is dan ook niet go-
ring.
Hotel „Trompenberg" alhier is met een vleugel uit-
gëbreid.
Een eigenaardig, zij het dan ook niet nieuw idee,
heeft dc kunstschilder ten Holt, die al sedert maanden,
ook den winter door, in ons midden woont gehad.
Voorheen logeerende in hotel Zeezich.t heeft hij zich
een houten villa, van waar uit hij „Zee- en Duinzicht"
kan genieten, doen bouwen boven op een duin in
Nieuw-Fgmond.
Alhier is een zeer goed geslaagde tentoonstelling ge
houden van huisvlijt en handenarbeid. Buitengewoon
groot was het aantal bezoekers en vooral bezoeksters.
De tentoonstelling was dan ook een bezoek ten volle
waard, door het groot aantal inzendingen op verschil
lend gebied? Voor een zeer groot deel is deze goede uit
slag te danken aan de welwillende wijze waarop de
Industrie- en Huishoudschool te Alkmaar hare mede
werking heeft verleend. Een volledig leerplan was
