DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN. BLOOKER'S DAALDERS CACAO. No. 126 Honderd en elfde Jaargang. 1909. Deze Courant wordt eiken avond, behalve op Zon- en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per 3 maanden voor Alkmaar f 0,80; franco door het geheele Rijk f 1, wonderlijke nummers 3 Cents. Prijs der gewone advertentlën: Per regel f 0,10. Bij groote contracten rabat Groote letters naar plaatsruimte. Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdrukkerij v/h. HERMs. COSTER ZOON, Voordam C 9. DONDERDAG 3 JUNI. BINNENLAND. R«de-Fr. Netseher. Telefoonnummer 3, GEEN CACAO SMAAKT ZOO KRACHTIG ALS De doo,j van prinses Juliana Tweede Kamerverkiezingen COURANT. A r. liet aantal genoodigden bij de doopplechtigheid van Prinses Juliana, in de Willemskerk bedraagt ongeveer 300, waarvan het overgroote deel in ambtscostuum zal zijn gekleed. Zij zullen zieh omstreeks één uur in het kerkgebouw verzamelen, waarna de Koninklijke Fami lie daar zal arriveeren, vergezeld van de buitenland- sche vorstelijke personen, die in gala-rijtuigen naar de kerk worden gereden. Kort hierna wordt dan de jonge Prinses gebracht in de gouden koets en gedragen door de grootmeesteresse van II. M. Huis. Pij bet vertrek uit bot Paleis, en bij aankomst in de kerk, zal de bui ten opgestelde muziek het Wilhelmus spelen. Er wor den bijzondere maatregelen getroffen langs den korten weg, dien de rijtuigen zullen nemen, met het oog op bet publiek. Verwacht wordt, dat de plechtigheid in de kerk ongeveer een half uur zal duren. Men meldt, dat de kleeding voor liét bijwonen der plechtige bediening van don Heiligen Doop van II. K. IT. de jonggeboren Prinses op 5 Juni in de Wil lemskerk is Dameshooge kleeding met hoedmilitairengroo te tenue; voor anderen is de kleeding bij voorkeur ambtsgewaad of gala-costuum of wel rok met witte das. Naast den beer Du.vnstee is te Dratcn voor de Tweede Kamer candidaat gesteld de beer Z. I). J. W. Oulden, S. 1). A. P. te* Amsterdam. T)e beer Du.vnstee is dus niet, zooals wij gisteren meldden, gekozen. GEMENGD NIEUW F. Gisteravond werd te Parsingerhorn een vergadering gehouden, belegd door de besturen der kiesvereonigin gen „Vooruitgang" te Alkmaar, Koedijk, Kolhorn, Sehagen en Wieringerwaard, waarin de heer Fr. Net- scher, candidaat voor het lidmaatschap van de Tweede Kamer der Staten-Generaal als spreker optrad. De voorzitter, de heer ten Poekel, opende de verga dering met er op te wijzen, dat thans ieder kiezer zich zal afvragen: wie zal ik kiezen? Op den voorgrond dringen zich 3 groote vraagstukken, n. 1. algemeen kiesrecht, tienuren-dag en staatspensionneering. De heer Netseher, voorstander hiervan, heeft zieh bereid verklaard een candidatuur aan te nemen. Ook heeft hij op een vergadering van vrijzinnige kiesveree- nigingen zich bereid verklaard hier in het publiek zich te presenteeren, en daarom gaf spreker hem het woord. De heer Vet seller herinnerde er aan dat hij bijna op den dag af vier jaar geleden als spreker en als candi daat te Parsingerhorn is opgetreden. Over en weer staat men dus niet zoo heel vreemd tegenover elkaar. De omstandigheden echter zijn anders dan toen, de po litieke hemel is anders samengesteld, een groote zon, die toen schitterde is verdwenen, andere sterren hebben zich aan den hemel vertoond. Die afgeloopen vier ja ren kunnen leeren wat men in de toekomst te wachten heeft. Vier jaar geleden dan ging de strijd links te gen rechts om het ministerie-Kuyper te doen vallen, om de meerderheid van rechts te doen verdwijnen. Dat is gelukt. Enkele rechtsche distrieten zijn omgegaan, er was geèu parlementaire meerderheid meer en mi nister Kuyper moest wijken. Den heer de Meester werd de opdracht tot het vormen van een nieuw kabi net gegeven. De hoeren Pink en Staal muntten, in het door hem samengestelde ministerie vooral uit. Een aaneengesloten meerderheid was er echter in de Kamer niet. Zenuwachtige jaren lagen er achter ons door de leuze der anti-these, welke tweedracht en splitsing' on der het Nederiandsche volk had gebracht. Maar minis ter de Meester heeft onmiddellijk een groote verzoenen de politiek gevolgd. De gemoederen werden tot beda ring gebracht, liet kabinet-de Meester heeft echter ook anderszins uitgemunt. Het heeft een nieuwe pen sioenwet ontworpen, het maakte werk van uitbreiding der Ongevallenwet, liet trachtte art. 80 uit de Grond wet weg te nemen, om te komen tot algemeen kies recht, het wilde sociale wetten invoeren, en in verband daarmede ons belastingstelsel herzien minister de Meester ontwierp een nieuwe vermogensbelasting. Ook op ander gebied heeft het ministerie zieh zeer geluk kig onderscheiden van het voorafgaande. Minister Staal wenschte wijziging te brengen in ons militaire stelsel, om te geraken in de richting van een meer de mocratisch legerstelsel. Hij is de minister geweest, die een paar millioen op de begrooting wilde bezuini gen en het „blijvend gedeelte" wilde naar huis zenden, omdat dit gedeelte z. i. onnoodig onder de wapens werd gehouden. Ilij stelde vertrouwen in het volk. getuige het feit, dat hij de miliciens de geweren mee naar huis gaf, hetgeen getuigt van democratie. Het eenige groote ontwerp, dat tijdens dit ministe rie tot wet werd, is die op het arbeidscontract. Vijfen veertig ontwerpen waren reeds klaar, toen helaas een einde aan het leven van het ministerie werd gemaakt. Eerst werd, met behulp van den oud-liberaal van Hou ten, minister Staal naar huis gezonden. Toen is de begrootiiig van zijn opvolger van Pappard afgestemd en ging het Kabinet heen. Een rechtsch ministerie trad op, terwijl in de Kamer nog een kleine meerder heid van links was. Dit feit heeft invloed gehad op de werkzaamheid van het ministerie, maar het is toch bijzonder onvruchtbaar geweest. liet heeft gewacht op de verkiezingen. Krijgt het de meerderheid, dan zal het de aap uit deu mouw laten komen. Minister Kuy per twijfelde er eerst zelfs aan, of het ministerie- Heemskerk wel Christelijk was. Een zaak is er echter geweest, welke het cachet „Christelijk" aan het kabi net gafde uitgaven van oorlog zijn onmiddellijk toe genomen. Onder minister Kuyper waren de uitgaven voor oorlog' gestegen van 28 ii 29 millioen, onder het kabinet-de Meester daalden zo tot 26 ii 27 millioen, thans zijn ze weer 28V2 millioen. Blijft het ministerie aan het bewind, dan zullen er weer eenige millioenen bijkomen. Het ministerie neemt thans een afwachtende hou ding aan en er heerscht verwarring in de politieke par tijen, men is het kompas kwijt geraakt, wordt er ge zegd. De coalitie der kerkelijke partijen staat echter als een paal boven water. Pome en Dordt gaan samen, en den Helder is er bijgekomen. Staalman was er in 1905 uitgezet, hij was te democratisch, maar nu zijn èn Staalman on mr. Tijmen de Vries, zijn Siameesche tweeling tot de schoot der ware anti-revolutionnaire partij teruggekeerd. Eerst de laatste en bij de verkie zing voor de Provinciale Staten in den Helder volgde de heer Staalman. Thans ligt broeder Staalman op zijn bloote knieën voor den meester Kuyper. Is het, vraagt spreker, niet een vreemd verschijnsel, dat er hier in ons land een coalitie wordt gesloten tus- sehen Poomschen en anti-revolutionnairen, die elkaar vroeger steeds bestreden, die feitelijk met de horens aan den grond gericht tegenover elkaar staan? In an dere landen komt dit verschijnsel niet voor. De oorzaak van het samengaan hier is niet het moois, dat gezegd wordt: de wortel des geloofs, maar de winste, subsidie te krijgen uit de staatskas voor hun scholen, en ten tweede hun conservatisme. Links zijn er ook verschillende fracties. De sociaal democratie staan aan den zijkant, die kan spreker er buiten laten. Links staan dan de vrijzinnig-demo craten, de unie-liberalen en de oud-liberalen. Hoe staan deze partijen tegenover de drie in den aanvang door den voorzitter genoemde vraagstukken? Men zal misschien zeggen: het is kiesrecht voor en kiesrecht na, het begint ons te vervelen, gij schiet niet op. Dat de zaak niet opgeschoten is kan men de link- sehc partijen niet verwijten. Het spreken over alge meen kiesrecht geeft den braven burgers een heele rij angstige schrikbeelden, men ziet barricades en derge lijke schrikbeelden. In het midden der vorige eeuw toen er uitbreiding van het kiesrecht kwam, was het zoo, in 1898 ook. Dat behoeft niet, men kan vol ver trouwen het algemeen kiesrecht zien komen. Thans zijn er in ons land bij 51/2 millioen inwoners 800.000 kiezers. Alleen 25-jarigen hebben het kiesrecht meerderjarigheid geeft niet. Slechts zestig proeent van de 25-jarige mannelijke ingezetenen bezitten het kiesrecht. Fn Enkhuizen is het 73 in het district Alkmaar, 66 in Haarlem 53 enz. Op de meest grillige en willekeurige wijze is het kiesrecht dus over ons land verdeeld, dank zij de wet, die op een totaal verkeerde basis berust. De anti-rev. partij ijvert bijzonder voor het gezins hoofden-kiesrecht, dat door dr. Kuyper organisch wordt genoemd en waaraan is toegevoegd een kiesrecht voor ongetrouwden, bijv. Koomsch-Katholieke priesters. De Katholieke staatspartij heeft hiervoor nimmer groote liefde uitgesproken. De Christelijk-Historische partij, conservatief in merg en been, is natuurlijk niet voor uitbreiding van het kiesrecht. De vrijzinnig-democraten, de unie-liberalen de soci aal-democraten zijn voor algemeen kiesrecht. De oud liberalen hebben bij al hun conservatisme hun slimheid gehouden. Voor wat hoort wat, zeggen zij. Geven wij uitbreiding van het kiesrecht, dan willen wij het recht van amendement aan de Eerste Kamer geven. De Eerste Kamer moet thans een wet al of niet aannemen, mag geen wijziging aanbrengen. Dat is verstandig, immers de leden der Eerste Kamer staan als het ware buiten de groote maatschappelijke stroo- mingen, kennen niet de behoeften en nooden der kie zers. want het zijn meest de-hoogst aangeslagenen en zij houden er dikwijls een totaal ander inzicht op na dan het volk. De democratische vrijzinnigen kunnen daarin niet meegaan met de conservatief-liberalen. Er wordt voorspeld dat algemeen kiesrecht het mees te voordeel zal geven aan do kerkelijke partijen. Maar zou dat onder fatsoenlijke menschen een argument mogen zijn om het volk een recht te onthouden, dat liet toekomt? En al ware de voorspelling juist, dan zal het Nederlandsche volk op den duur wel op een andere wijze gebruik weten te maken van het kiesrecht. Schie ten met een geweer mo^Fmen leeren en zoo is het met algemeen kiesrecht ook het geval. Thans de tienurige arbeidsdag. In den laatsten tijd is er meer en meer een strooming gekomen, dat de staat tusschenbeide moet komen om te zorgen, dat de patroons geen onbeperkte macht over de werklieden hebben. De economische afhankelijkheden moeten bij de wet. geholpen worden, zoodat ze niet kunnen worden afgebeuld. In Frankrijk is men in dezen voorgegaan. l)e noodzakelijkheid van dergelijke wettelijke bepalin gen is in ons land gebleken, niet zoo zeer hier in dit distriet, maar in de centra van industrie. Niet lang geleden is door den sociaal-democraat Schaper een interpellatie tot de regeering gericht met betrekking tot deze zaak. Twee moties waren er ingediend, een van den heer Schaper en een van den heer Aalberse, welke laatste aangenomen werd en waarvoor de vrij zinnig-democraten hebben gestemd. De vrijzinnig-de mocraten willen dus de arbeiders in ongezonde bedrij ven niet langer dan een zekeren tijd laten werken. Bang behoeft men niet te zijn, dat het loon door zul ke maatregelen verlaagd zal worden. De vakvereeni- gingen zullen voor de oplossing van dit vraagstuk wel zorgen, dat kan de wetgever echter niet doen. Thans de staatspensionneering. Daarover behoeft spreker niet veel te zeggenhet ontstaan van een zeer sterke afdeeling van den Bond voor staatspensionnee ring wijst er op. dat men hier ook voor deze zaak voelt. In de anti-rev. partij en Katholieke partij wordt staatspensionneering onzedelijk genoemd. Dr. Kuyper, die zelf een pensioen heeft van 4000 gulden, heeft het aldus bestempeld. Van die zijde te hooren aanbevelen de dwangverzekering, met verplichte bijdrage van de belanghebbenden, is wel vreemd. Menschen met een inkomen van 4.80 in de week, zouden volgens het ontwerp-Kuyper worden gedwongen 24 jaren bij te dragen. Dr. Kuyper wil geen dwang op het gebied van vaccine en van het onderwijs. Hier meten de anti-rev. dus met twee maten Ook is het merkwaardig, dat de voorzitter van Patrimonium en die van den R. Katho lieken volksbond, een stelsel met premiebetaling aan bevelen. Sprekers verklaring hiervan is, dat de kerke lijke partijen tegen staatspensionneering zijn, om hun geloofsgenooten aan kun kerk te binden. Om do be deelden in hun macht te houden, gebruiken ze de be deeling. Als wethouder zou spreker hiervan aardige staaltjes kunnen opgeven. Bij staatspensionneering loopen de bedeelden uit de handen hunner voorman nen. Edel is deze veronderstelling niet, spreker geeft dit toe, maar te bout acht hij ze zeker niet. Er is gezegd, dat staatspensioen niet mogelijk is. Maar bijv. de oud-minister de Meester heeft in het naastbijzijnde district verklaard, dat de 13 a 14 milli oen voor staatspensionneering wel te vinden zijn. Als zoo iemand het zegt, dan mag men wel aannemen dat het zoo is. De financiëele specialiteit Patijn heeft hetzelfde verklaard. Doeh al ware het niet zoo, moe ten wij ons daarover warm, koud of dik maken? Onze taak als kiezers is niet dat te berekenen. Ilier geldt het het bespreken van beginselen, in den Ilaag worden de wetten gemaakt, daar hebben de kiezers niet mee noodig. Een groot deel van het Nederlandsche volk heeft zich buiten eenig partij-verbond oiA georganiseerd voor een beweging ten bate van staatspensionneering. Dat is wel eenig in ons Nederlandsche volksleven en het is een mooi verschijnsel dat duizenden zich hebben ver- eenigd buiten enge partij-verhoudingen om. Spreker is kort geleden voor dien Bond in Denemar ken zelf de werking van staatspensionneering gaan bestudeeren. Men wist tot heden van de stelsels wei nig anders af dan uit boekjes. Zelfs de regeering kende het Deensche stelsel niet precies. Met zijn oogen heeft spreker gezien en met zijn ziel heeft hij bewonderd de werking van dat stelsel. In het kleine Denemarken, armer dan Holland, is staats pensionneering mogelijk. Onaangenaam vond spreker het altijd op vragen daar te moeten zeggen, dat hier de ouden van dagen aan hun lot worden overgelaten. Deze bekentenis was beschamend en droevig. De conservatieve oud-liberale partij komt met het oud vrijwillige spaarsysteem, dat in België volkomen schipbreuk heeft geleden. Laat ons hopen, dat bij de samenstelling der nieuwe Kamer de meerderheid zal zijn voor staatspensionnee ring. Een hoop die niet denkbeeldig is, immers de unie-liberalen, de sociaal-democraten en vele vrijz.- democraten hebben zich hiervoor uitgesproken. Spreker komt aan de vraag, wat wij van rechts te wachten bobben, als zij de meerderheid krijgen. Heems kerk heeft de schaapsvacht aangetrokken en zijn na gels niet laten zien, kan hij dit wel doen, wat staat ons dan te wachten?, Dr. Kuyper begint weer. Ilij heeft noch zijn staart, noch zijn streken afgelegd. Het schelden op anders denkenden wordt weer gehoord. De anti-these, onder een laagje zand begraven tijdens het ministerie-Heems kerk, is weer opgegraven. De tweedracht wordt met nieuwe heftigheid aangeblazen. En nu weten we wel dat dr. Kuyper, als hij baas wordt, niet almachtig zal zijn. De Christelijk-historischen gaan nu stilzwijgend met hem mee, maar komt hij aan het roer, dan zou het zeer goed kunnen gebeuren, dat hun steun hem niet ten deel viel. Maar waar het gaat om practise^- elericale politiek gaat mr. Savornin Lohnian met dr. Kuyper mee. De schoolstrijd zal opnieuw ontbranden. Het bijzonder onderwijs zal meer en meer gesteund worden uit de openbare kas. Het resultaat van het bij zonder onderwijs is niet geëvenredigd aan de groote sommen, daaraan uit de staatskas besteed. Spreker betreurt het dat er vrijzinnigen uit gevoe ligheid met de clericalen in dezen meegaan. Immers mot hand en tand verzetten de kerkdijken zich tegen het stellen van waarborgen. Van het goedkeuren van het leerplan door autoriteiten willen ze bijv. het is weer gebleken met het onlangs behandelde wetsont werp op het middelbaar onderwijs niets weten. Bo vendien wordt er niet reeds genoeg aan het bijzon der onderwijs gegeven? Li sprekers gemeente wordt er voor de kinderen van bijzonder onderwijs meer sub sidie uit de staatskas dan aan kinderen van het open bare onderwijs verstrekt. En men vergelijke nu eens de resultaten van het on derwijs bij beider leerlingenIs het ook niet verkeerd dat onder den schijn van subsidie aan onderwijs wordt gegeven geld in kassen van kerkelijke orden? De broe ders bijv. die scholen beheeren, dragen het geld af in kassen van geestelijke orden. Is het de taak van don Ned'erlandschen wetgever allerlei secte-scholen als paddestoelen uit den grond te doen rijzen? Spreker ge looft dat de Katholieke partij als geheel hiermee met dr. Kuyper niet mee zal gaan. Door een goedgeloovig Katholiek hoorde hij onlangs prijzen de school van an dersdenkenden, die ze hadden bezocht, waar geien sec- tegeest werd gekweekt. De openbare school leert ver draagzaamheid een strooming voor deze overtuiging' is onder beschaafde en ontwikkelde Katholieken merk baar. Er zijn meer zaken waarover de coalitie-partijen het niet eens zijp. Daar is bijv. de doodstrijd, daar zijn geschillen tussehen Eabius en Kuyper, daar is het or gaan „de Klaroen," daar i's de nieuwe z. g. n. demo cratische partij in Enschede. Spreker herinnerde er nog' aan dat de heer Blum vier jaar geleden verklaarde, dat mr. Lely niet kon oordeelen over geloof, omdat hij een Jood was. In een paar groote bladen is een pole miek gevoerd over de vraag of kinderen, geboren uit een gemengd huwelijk door Katholieken moeten wor den beschouwd nis onecht. Wat zou er gebeuren nis deze menschen de macht in handen krijgen? Zulke za ken moeten voor ons een waarschuwing zijn. Om het onderscheid tussehen de vrijzinnig-democra ten en oud-liberale beginselen ten slotte te doen uit komen, wijst spreker er op dat de oud-liberalen staats hulp gevaarlijk vinden en alles wenschen over te laten aan het particuliere initiatief. Achter een dergelijke uitspraak zit een soort historische overlevering. Deze partij toch hecht de meest mogelijke waarde aan het individu, die ze hooger stelt dan de gemeenschap. Dat komt omdat zij zich acht de voortzetter van de groote denkbeelden der Eransche revolutie, die het individu met allerlei rechten heeft bevoordeeld. De verschrik kelijke belangrijkheid van het individu schijnt bij haar bestaan te zijn gebleven. Spreker gelooft dat zij daar bij op den verkeerden weg is. Als er op wetgevend ge bied niet reeds van dezen weg was afgeweken, zou het er treurig uitzien voor den kleinen man. Immers het beginsel komt hierop neer, dat men een bijzonder© po sitie geeft aan den rijke, den geestelijk en geldelijk be voorrechte. De roeping en plicht van den staat is het echter te zorgen voor de groote massa, voor de kleinen, die niet voor zichzelf kunnen, zorgen. Uit het zelfde beginsel groeit voort het standpunt der oud-liberalen inzake het kiesrecht, waar zij meenen dat door toene ming der welvaart uitbreiding van het kiesrecht van zelf zal komen. Men heeft echter de welvaart niet in zijn macht. Ook de positie ten aanzien van pension- neering berust op dit beginsel. Er wordt gezegdzorg voor je eigen, maar het individu heeft dat niet in zijn macht. Door de oud-liberalen wordt, blijkens een rede op de bondsvergadering o. a. gewenscht, dat bij een ongeval de eerste maand niet meer moet vallen ten gunste van de ongevallenwet, maar ten laste van de ziekteverzekering. De arbeiders moeten bovendien voor hun eigen pensioen zorgen. Waar moet dat alles vandaan komen? Door de vermeerdering van de wel vaart. IToe kan dat geschieden? Daarop krijgt men geen antwoord. Is staatshulp werkelijk zoo demorali- seerend? Is de ongevallenwet, zij moge fouten in de practijk blijken te hebben, ook door de schuld der ar beiders, nu zoo slecht? Neen. Werd op dezelfde wijze opgetreden ten opzichte van invaliditeit en werkloos heid, dan zou de arbeider niet gedemoralisseerd wor den, wèl snel geholpen. Men moet niet gelooven, dat staatshulp zoo slecht is. „De staat heeft de plicht om voor de zwakken op te treden," dit beginsel, zal ver meerdering van welvaart ten gevolge hebben. Het be ginsel der oud-liberalen is gebroed uit de studeerka mer, is het gevolg van gebrek aan feitenkennis. De andere politieke fracties ter linkerzijde hebben de ware opvatting van de taak, welke de staat in ons midden heeft te vervullen. Spreker meent, dat, waar zoo dikwijls aan candida- ten wordt verweten persoonlijke ijdelheid of belang er even op te moeten wijzen, dat wflmieer men hem een dergelijk argument mocht willen voorhouden, hij kon verklaren dat er geen enkel persoonlijk belang is, dat hem zou kunnen voeren naar de Tweede Kamer. Door eigen arbeid heeft hij zich een positie in de maatschap pij veroverd, geheel onafhankelijk en hem volkomen bevredigend. Redenen van financiëelen aard hebben hem dus niet kunnen leiden tot het aanvaarden van een candidatuur, die ten gevolge zou kunnen hebben dat hij werd gekozen. Ik meen aldus gaat spreker voort dat het zoo groote staatkundige gebied eens opnieuw geploegd moet worden en dat er af en toe nieuw zaad moet worden uitgestrooid. Het zaad der vrijzinnig-democraten moet worden uitgezaaid op den akker van de politiek, door de vrijzinnig-democraten beploegd. Een te groote eentonigheid is naar mijn meening niet te wenschen. Met een ander systeem van arbeid en met een andere keuze van zaad moeten proe ven worden genomen. Alleen om de mogelijkheid, dat ik deel kan nemen aan die taak heb ik de candidatuur aanvaard en ben ik bereid, wanneer de meerderheid der kiezers hun stem op mij mochten uitbrengen, in dat werk mijn aandeel te nemen. (Applaus.) De voorzitter deelt mede, dat wanneer de een of an der den heer Netseher iets te vragen heeft of inlich tingen wenscht over dit of dat, deze gaarne bereid is hem te woord te staan. De heer Koster van Sehagen wil niet ingaan op de woorden van den heer Netseher, maar waar deze in het district Alkmaar zooveel heeft gedaan voor de staats pensionneering, daar meent spreker een woord van aanbeveling te moeten zeggen voor den heer Netseher

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Alkmaarsche Courant | 1909 | | pagina 1