DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN
No. 129
Honderd en elfde jaargang.
7 JUNI.
BINNENLAND.
Deze Courant wordt eiken avond, behalve op Zon- en
Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per 3 maanden
voor Alkmaar f 0,80; franco door het geheele Rijk f 1,
Afzonderlijke nummers 3 Cents.
MAANDAG
Prijs der gewone advertentie»
Per regel f 0,10. Bij groote contracten raL ^ute
letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdrukkerij
v/h. HERMs. COSTER ZOON, Voordam C 9.
De verkiezingen.
Telefoonnummer 3.
OEMENQD NIEUWS.
Onvoorzichtig.
Verzoek om vroegere winkelsluiting.
Inbraak.
Staking.
Sintels zoeken.
In de kokende soep.
Gevallen.
'Uit Egmond aan Zee.
it.
1 I ■IIIIWIIBM II <1
HINDERWET.
BURGEMEESTER eu WETHOUDERS van ALK
MAAR brengen ter algemeene kennis, dat heden op
de gemeente-secretarie ter visie is gelegd het aan hen
ingediende verzoek met bijlagen van W. WIJPKEMA.
aldaar om vergunning tot het oprichten van een heete-
luchtoven in het perceel Achterdam Wijk C. No. 30.
Bezwaren tegen deze oprichting kunnen worden in
gediend ten raadhuize dezer gemeente, mondeling op
Donderdag 17 Juni e.k., 's-voormiddags te elf uur en
schriftelijk vóór of op dien tijd. Gedurende drie da
gen vóór gemelden dag kan de verzoeker en hij, die be
zwaren heeft ingebracht, op de secretarie dezer ge
meente van de terzake ingekomen schrifturen kennis
nemen.
Alkmaar, 3 Juni 1909.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
JAN DE WIT Dz., Voorzitter, lo. B.
DONATH, Secretaris.
De „Bond voor Staatspensionneering" heeft getracht
deze verkiezingen te beheerschen. Hij is in de laatste
jaren snel gegroeid en telt een dertigduizend tal le
den. Een krachtige propaganda is er gevoerd: men
denke maar eens aan de vele vergaderingen met spre
kers, opgeluisterd door lichtbeelden, zangnummers,
voordrachten en toepasselijke tooneelstukken, waarin
liet denkbeeld van Staatspensionneering wordt aange
prezen en waarin wordt aangespoord tot het lidmaat
schap van den Bond en het toetreden wordt den
aanwezigen soms* zóó gemakkelijk gemaakt, dat hun
de moeite gespaard wordt naar de bestuurstafel te
gaan, daar zo hun naam kunnen opgeven, gelijk wij
dat hier in Alkmaar hebben bijgewoond, hij eenige
bestuursleden, die «doh te dien einde in de pauze onder
het publiek in de zaal begoten. Dank zij deze krach
tige propaganda, is het geestelijke kind van de oprich
ters gegroeid tot een kraclitigen knaap. Doch het
is nog slechts een knaap, die in jeugdigen overmoed
zijn kracht wil beproeven en dingen doet, die hij zeker,
indien zijn beleid geëvenredigd was aan zijn kracht,
zou hebben nagelaten. Hij heeft zich meester willen
maken van de Tweede Kamer. Aan de „cand. voor lid
der Tweede Kamer" heeft hij onder mededeeling dat
de Bond circa 25000 leden telt, verzocht „wel Uw aan
dacht te willen schenken aan onderstaande vragen en
Uw antwoord zoo spoedig mogelijk aan den secretaris
te doen toekomen.'' Die vragen waren de volgende:
Zoudt Gij, als lid der Tweede Kamer, willen mede
werken aan het tot stand komen van een Ouderdoms-
pensioenwet, waarbij aan allen zonder onderscheid pen
sioen wordt toegekend?
Zoo niet
Zoudt Gij dan, U aansluitende bij wat genoemde
Bond voorts nastreeft (zie de Groninger motie van
1907), als Kamerlid willen medewerken aan het tot
stand koinen van een Ouderdoms-pensioenwet in den
geest van de Deensche wet van 1891 of de Engelsche
wet van 1908?
Zoo niet
Zijt gij dan wellicht een voorstander van Ouder-
domsverzekering met verplichte premiebetalingen,
zooals die o.a. is belichaamd in de Duitsche wet van
1889?
Of:
Zijt Gij tegen elke staatsbemoeiing op bet punt van
Ouderdomsverzorging
Op de vragen volgden deze zinnetjes:
„Uw antwoord wordt met belangstelling tegemoet
gezien en aan de Bondsafdeelingen in Uw kiesdistrict
meegedeeld."
„Binnen 14 dagen niet antwoordende, zullen wij U
als tegenstander van onzen Bond moeten beschouwen."
De verantwoordelijkheid van een volksvertegenwoor
diger is natuurlijk een geheel andere dan die van een
propagandist.
Dat het uitoefenen van pressie bij de stombus ten
bate van één belang gevaar oplevert voor de beharti
ging der onderscheidene landsbelangen het behoeft
niet te worden aangetoond.
En hoever ging die pressie van den Bond soms! To
Bcilon bijv. werd dr. Roessingh, die twintig jaar lang
de afgevaardigde voor dat district is geweest, op een
onaangename wijze bejegend door den propagandist
van den Bond, don heer van der Pers, die verklaarde,
dat men desnoods den heer Roessingh moest laten val
len.
En wat te zeggen van het manifest van den Bond
voor staatspensionneering, waarin in den aanhef wel
wordt gezegd dat men door het kiezen van nieuwe le
den voor de Tweede Kamer der Staten-Generaal heeft
uit te maken „in welke richting gij in de eerstkomen
de vier jaren het land geregeerd wilt zien, en welke
wetten gij in 's lands belang tot stand wenscht te
zien komen," waarin wel wordt verklaard: „wij willen
geen invloed uitoefenen op uwe politieke zienswijze,
wij wenschen die te eerbiedigen," maar waarin de
kiezers worden aangespoord te zorgen dat er „meer
dan ooit, mannen gekozen worden, van wie men zeker
weet, dat zij met kracht zullen aansturen op staats
pensioen zonder premiebetaling en dat aldus eindigt
„Denkt er vooral aan, als gij IT alleen in het stom
hokje bevindt, waar gij Uw stembiljet invult, dat ook
van Uwe stem het wel en wee van duizenden af
hangt,"
De pressie op de Kamerleden is falikant uitgekomen.
Van Standaard tot Nieuwe Courant, van Land en
Volk tot Centrum is tegen zulk een onverantwoorde
lijk optreden geprotesteerd. Een lijst van antwoorden
is, voorzoover ons bekend, niet gepubliceerd. Van zijn
kracht heeft de Bond, zooals wij in den aanvang zei
den, gebruik willen maken, maar van beleid getuigde
dit niet. „Land en Volk" heeft in dit verband ge
sproken van een „guillotine." Aan onze lezers, die
„onder de streep" in den laatsten tijd hebben gelezen
van de verschrikkelijke wijze waarop in Frankrijk dit
werktuig werd gebruikt, hoe daaronder tal van edele
hoofden zijn gevallen, zal deze beeldspraak bijzonder
duidelijk zijn.
Is de directe pressie op de Kamerleden blijkbaar
zonder invloed gebleven, de stembus zal moeten uit
maken, hoe de kiezers over deze zaak denken.
De aftredende candidaat in dit district heeft zich
niet laten "intimideeren. Hij is op het standpunt blij
ven staan, dat ook in 1905 door hem was ingenomen.
Tegenover hem staat een ander vrijz. cand., die zich
niet behoefde te laten intimideeren, omdat hij sinds
jaren een ijverig voorstander en een onvermoeid pro
pagandist voor staatspensionneering is geweest, een
der voormannen uit den Bond.
Maar hebben die kiezers, die zich bij het uitbrengen
van hun stem enkel laten leiden door „staatspension
neering," zich niet allereerst af te vntgen, of over het
ouderdomsvrangstuk in de komende vier jaren in het
parlement zal worden beslist? Zaterdag reeds ver
meldden we, dat de hoofdredacteur van het vrijzinnig-
democratiesche orgaan, het Kamerlid Marchant, tot
zijn kiezers zeide: „Tegen de actie voor het staats
pensioen bij deze verkiezing gebood reeds de overwe
ging verzet, dat uitvoering in de komende vier jaar
onmogelijk zou zijn en 't is een eisch van politieke eer
lijkheid om dit te bekennen."
Wat is het geval?
De Bond heeft ijverig gepropageerd, maar ernstig
cijferwerk heeft ze niet verricht.^ Hij bezit oiuler zijn
leden tal van predikanten en dat ligt voor de hand,
waar hij de naastenliefde wenscht to bevorderen.
Vandaar dat in geschriften en rodevoeringen nog
al eens bijbelteksten worden aangehaald. Aan Lucas
14 is, naar het ons wil voorkomen, echter te weinig
gedacht. „Wie van U zoo lezen we daar willen
de eenen toren bouwen, zit niet eerst neder en overre-
kent de kosten?"
De Bond heeft het „overrekenen" verzuimd.
Vaststaande cijfers zijn er, voor zoover ons bekend,
niet. Zeker er zijn ons een aantal schattingen bekend,
maar die zijn zoo onnauwkeurig dat we tegenover
de „schilderachtige cijfers" die indertijd in dit blad
werden opgenomen, een nieuwe artikelenreeks, over het
onderwerp staatspensionneering, onder het opschriftje
„Onzekere cijfers" zouden kunnen plaatsen. Men is
in den laatsten tijd overhaast aan het cijferen gesla
gen en de gevolgen daarvan zijn niet uitgebleven.
Als de heer Treub cijfert (Land en Volk van Woens
dag 14 April) begint hijmet een rectificatie van
een raming van zich zelf. Verder cijferende komt hij
tot de conclusies: dat de heer Vliegen zich eventjes 50
millioen met zijn stelsel heeft vergist;
dat de heer Wibaut, die „een bescheiden begin" wil
de, 40 millioen beneden de waarheid bleef;
dat de ouderdoms-pensionnéering naar Engelseh
model, met inbegrip der bedeelden, hier niet zou komen
te staan op 1*2 of 15 maar op 25 millioen per jaar, ter
wijl wegens de natuurljjke stijging van het aantal
ouden van dagen bij toeneming der bevolking ett ver
lenging van den levensduur, op een jaarlijksche toe
neming der uitgaaf van omstreeks 2 is te rekenen
en 42 millioen, wanneer men op 05-jarigen leeftijd
niet de peaisioenuitbetaling wilde beginnen.
Terwijl de heer Treub cijfert, cijfert ook,Het Volk
Het blad komt tot de slotsom dat 9V2 millioen vol
doende is. Maar een paar dagen later.... becijfert
het dat het zich vercijfert heeft en erkent„met een
pensioenbedrag als in Engeland zou het 15 a 17 mil
lioen kosten."
We zouden natuurlijk te veel van de aandacht on
zer lezers vergen, indien we alle finauciëele buitelin
gen op het slappe-koord van de staatspensionneering
gingen volgen -we hebben echter meer staaltjes bij
de hand.
Genoeg zij echter het feit, dat er nog geen vast
staande cijfers zijn.
En evenmin heeft men tot heden de middelen aan
gewezen, waarmede de uitgaven moeten worden be
taald. Het is waar, men hoort iets over successie-be
lasting, bezuiniging op oorlog en marine, over een
progressieve pensioen-belasting maar daarmede
moet men tevreden zijn.
In ieder welgeordende huishouding vraagt men, al
vorens een uitgave te doen, hoeveel kost het?
Zou men dat in de staatshuishouding dan niet moe
ten doen?
Aangenomen echter, dat de voorstanders van staats
pensionneering een meerderheid kregen, dan nog, en
wij beroepen ons hier op de autoriteit van mr. Treub
kon er voorloopig niets van komen, ja, ook al krijgen
zij een „working majorty" zoo groot als zij maar kun
nen wenschen.
„Het voorspiegelen van maatregelen in het belang
der misdeelden in de maatschappij, welke uitvoerbaar
heid men niet eerst heeft onderzocht, is geen demo
cratie maar demagogie." (volksverleiding)."
Dr Bos bestreed in het Aprilnummer van de Vragen
des Tijds het denkbeeld van staatspensionneering zon
der premiebetaling als niet passende in de door hem
ontwikkelde „Vrijziimige-Hervormingspolitiek," „Pen-
sionneering, geen verzekering; belasting, geen premie"
noemt hij „ten eenenmale een valsche leuze". „Laat
althans wie ze laat klinken, er dadelijk bijvoegen, dat
geen cent staatsgeld beschikbaar blijft in dergelijk
stelsel voor de regeling van de verzekeringen tegen
ziekte, tijdelijke en blijvende invaliditeit, maar deze
door do belanghebbenden geheel moeten betaald wor
den. De eerlijkheid gebiedt, dat."
Mr. 11. A. Smidt, vrijzinnig-democratisch Kamerlid
te Veendam zeide tot zijn kiezers verslag Prov.
Gron. Courant 5 Mei dat het zijn meening
„over de ouderdomsverzekering en over staatspensionnee-
ring wasdat het voor den staat op het oogenblik wel
niet mogelijk is."
En wat zei prof. Drucker, vrijzinnig-democratisch
Kamerlid in zijn Vrijdag j. 1. gehouden politieke le
zing te Groningen?
Hij verklaarde dat op de wijze, waarop de staatspen
sionneering thans door sommigen op den voorgrond
wordt geschoven, veel is, dat van do zijde van spreker
en zijn vrienden verzet heeft uitgelokt.
„Voorts zoo lezen we in het verslag van de Prov.
Gron. Ot. van 5 Juni verzet spr. zich er tegen, dat
men door het aannemen van allerlei veronderstellin
gen, die zullen moeten falen, en door naar het Engel
sche voorbeeld de bedeelden uit te sluiten, waarvoor
nauwelijks een reden is aan te wijzen, tot eenigszins
bereikbare cijfers komt. Men is aan den anderen kant
zeer optimistisch ten opzichte van het bijeenkrijgen
van de benoodigde millioen, 15 of 20 millioen, het
komt er zoo nauw niet op aan. Waimeer men echter
heeft bijgewoond hoe moeilijk het is de Tweede Kamer
te brengen tot de belasting van een paar millioen, dan
kan men niet zoo optimistisch denken over de ver
krijging van die zooals men dat zegt „luttele" 15 of 20
millioen. Voor spr. gaat het niet zoo gemakkelijk
maar te zoggen de zaak is in orde, ik ben voor staats
pensionneering. Bovendien vreest spr., dat de uitvoe
ring van dat stelsel niet zooveel tevredenheid zal wek
ken in liet land. Spr. wil zich hoeden iets te beloven,
waarvan hij niet overtuigd is, dat het kan worden uit
gevoerd en, eenmaal uitgevoerd zijnde, voldoening zou
schenken. Daarom kan spr. niet meegaan met de mode
van den dag."
In het debat met den heer Vliegen zei de heer Druc
ker zich nog te herinneren hoeveel moeite het kostte
10 opcenten op de vermogens- en bedrijfsbelasting te
leggen, hoe de socialisten toen zelf kwamen vertellen,
dat die opcenten op de bedrijfsbelasting niet
moesten worden geheven, omdat er zooveel menschel!
waren, die het eigenlijk niet best paste.
Als het /oo gaat begrijpt spreker niet, waar die 22
millioen (hij uitkeering op 05-jarigen leeftijd) van
daan moeten komen.
Met een enkel woord lichtte spr. toe dat hij door het
ijveren voor staatspensionneering de mode van den
dag to noemen, geen verwijt heeft willen richten tot
hen die al lang voor de idee van staatspensionneering
propageeren. Spr. heeft volstrekt niet bedoeld de zaak
belachelijk te maken. Spr. heeft daarmee alleen zijn
afkeuring willen uitspreken over hen die plotseling
voorstanders der verplichte verzekering voor staats
pensionneering zijn geworden, met het oog op een po
litiek voordeeltje. Spr. herhaalt dat hij het een der
allerbelangrijkste vraagstukken acht maar dat men
niet de oplossing moet zoeken door een leus. Als de
lieer Vliegen alléén in de Kamer zat, zou, dat gelooft
Sj r. wel, de wet er gauw zija, maar men zal in de
Kamer wel niet zoo spoedig een meerderheid vinden.
Dit alles moge in ernstigeoverweginggenomenworden
door hen, die Vrijdag geroepen zullen zijn, een afge
vaardigde naar de Staten-Generaal te kiezen.
Wij gelooven thans te kunnen eindigen met de be
antwoording der door ons gestelde vraag: hebben in
dit district de beginselen, die in het program, door on
zen afgevaardigde onderteekend, zijn neergelegd sinds
1905 het veld moeten ruimen, voor die zijns tegenstan
ders?
Nóch „algemeen kiesrecht," nöch „wettelijke tien-
uron-dag" zijn bijzonder op den voorgrond gesehoven
of gedrongen en daartoe was ook geen bijzondere aan
leiding. En wat „staatspensionneering" betreft het
kiezen van een afgevaardigde die voor staatspension
neering is, zal in de komende periode tot geen prac-
tisch resultaat leiden.
Thans rest ons de 2de vraag n.l. of Alkmaars afge
vaardigde, wien in 1905 het vertrouwen door deover-
groote meerderheid der kiezers opnieuw werd ge
schonken, dat vertrouwen in de afgeloopen jaren on
waardig heeft betoond.
Vrijdagavond was zekere Janssen te Bautsch, nabij
Heerlen (L.), bezig met liet schoonmaken van een met
hagel geladen geweer. Plotseling ging het wapen af
en de man kreeg heel de lading hagel in zijn rechter
arm, die eenvoudig aan flarden hing. De ongelukkige
werd naar het hospitaal te Heerlen vervoerd, waar dr.
De Weener den arm amputeerde.
Naar aanleiding van het gunstig resultaat in Am
sterdam, zal door het bestuur van den Nederlandschen
Bond voor Boekverkoopersbedionden, afdeeling 's-Grn-
venhage, tot (1e Haagsche patroons het verzoek gericht
worden, evenals te Amsterdam, hunne winkels of kan
toren, van 15 Juni31 Augustus des avonds om 8 uur
te sluiten en de werkzaamheden op dat uur te doen
eindigen.
Te Vliet, bij Lekkerkerk, is ingebroken in de werk
plaats van den heer R. van Vliet, goud- en zilversmid.
Gestolen zijn: een gouden dames-horloge en 6 of 8
gouden ringen.
Te Klein Ulsda (Fr.) staakten Zaterdagmiddag do
tichelwerkers in de steenfabriek van de firma Strating,
omdat geen loon voor Pinkster-Maandag werd uitbe
taald.
In vroeger tijd werd door de spoorwegmaatschappij
en toegelaten, dat arme lieden op de spoorwegterrei
nen, nabij de locomotieven, stukjes steenkolen zochten,
uit de daar uit de locomotieven geworpen sintels.
In verband met de veiligheid, heeft de Hollandscho
Spoor thans een verbod hiertegen uitgevaardigd, het
geen zeker een teleurstelling is voor de vele behoeftige
lieden die hiermede, gedurende de wintermaanden,
brandstof voor hun huishouden bijeenzochten.
Te Losser is het vijfjarig zoontje van den herber
gier Gervink in een pot met kokende soep gevallen en
aan de gevolgen overleden.
Een 12-jarig meisje viel Zaterdag in een woning aan
de Lijnbaansgracht te Amsterdam van een hooge trap
ze bekwam een ernstige hoofdwonde en werd voor de
eerste hulp naar het zittingslokaal in de Willemstraat
gebracht. Vandaar werd ze per brancard naar het
Binnengasthuis vervoerd, waar ze in zeer bedenkelij-
ken toestand aankwam.
Naar wij vernemen, is op initiatief van den heer W.
la Roy, hoofd der school te Egmond aan Zee, door een
groot aantal notabelen dezer gemeente aan den presi
dent van de rechtbank te Alkmaar een request gericht,
waarin o.m. het volgende voorkomt:
„Ten diepste geroerd door de gebeurtenissen van den
jongsten tijd in deze gemeente en ten zeerste geschokt
door hetgeen het hoofd onzer gemeente, den burge
meester is wedervaren, kunnen zij niet nalaten hun
groot leedwezen daarover uit te drukken.
„Maar dit neemt niet weg, dat zij betreuren in de
hoogste mate het lot dat hun burgemeester wellicht te
wachten staat. De meesten der ondergeteekenden heb
ben den heer Pranger gedurende een groot aantal ja
ren kunnen gadeslaan in zijn maatschappelijk en gees
telijk leven en bovendien in zijn ambtelijk leven.
„Nöch op het een, nöch op het ander kon gedurende
een kwart eeuw iets worden, aangemerkt.
„Door zijn leven en zijn daden als mensch en ambte
naar heeft de heer Pranger het onverzwakte vertrou
wen van ondergeteekenden gewonnen. En het is hun
een waarachtige behoefte uw geëerbiedigd college de
heilige verzekering te geven, dat dit vertrouwen op
hechte grondslagen berust zóó zelfs, dat zij zich ge
noopt gevoelen u mede te deelen, dat na de treurige
gebeurtenissen dat vertrouwen in burgemeester Pran
ger bij hen nog in geenen deel is geschokt geworden.
„Kon het mogelijk zijn, dat van hun burgemeester
nog afgewend kon worden het fel dreigende dat hem
boven het hoofd hangt, ondergeteekenden zouden zich
