"buitenlamp."
STADSNIEUWS,
MIMMMi
W5j Kolven.
Vliegen.
Vrijwilligers.
Te veel verbeeldingskracht.
Feest aan de Dedemsvaart
Uit"Meer Hug-iwaard.
Uit Sijbecarspeï.
r 1 I
Opening Bruinvis-Kamer.
Turnlust,
Geheelonthouding.
Verkeer naar Alkmaar en omstreken.
Volgens besluit van de Kolf club Bolsward zal de
24ste nationale wedstrijd van den Nederl. Kolfbond
worden gehouden op 12, 13 en 14 September, eonform
het voorstel van het hoofdbestuur.
Het vliegen met de Wright-machine te 's-Graven-
hage ging gistermiddag niet door, doch is uitgesteld
tot Dinsdagmiddag 4 uur op het terrein van Duindigt.
Sedert 1 Januari tot einde Juni hebben 619 perso
nen vrijwillig bij de koloniale reserve dienstgenomen.
Tn het eerste halfjaar van 1908 namen 570 vrijwillig
bij dit korps dienst.
Zaterdag groote consternatie in de fabriek van de
diamantslijperij op de N. Achtergracht. De diamant
slijpersbaas S. vermiste n.l. vijf geslepen steenen, elk
ter waarde van ongeveer 500. Hij had ze op een
werkbank gelegd en nu waren ze spoorloos verdwenen.
Overal werd gezocht, op den grond, in de laden,
maar alles vruchteloos. Ze waren bepaald gestolen,
meende de heer S., en ten slotte werd aangifte ge
daan bij de politie.
Deze stelde een voorloopig onderzoek in, dat echter
tot geen resultaat leidde, want nergens waren de ver
miste diamanten te ontdekken.
Gelukkig echter zijn ze thans terecht. De diamant
slijpersbaas bleek ze zelf thuis te hebben en ten on
rechte in de verbeelding te hebben verkeerd, dat hij
ze meegenomen had naar de fabriek.
Op 9 Juli zal men het honderdjarig bestaan van de
Dedemsvaart herdenken, of ten minste den honderd
sten verjaardag van het oogenblik, dat de eerste spade
in den grond werd gestoken. Dat was toen een groo
te triomf voor mr. Willem Jan baron van Dedein,
naar wien het kanaal zijn naam draagt, en die eigen
lijk zijn gansche leven en zijn fortuin aan de verwe
zenlijking heeft gewijd van het grootsche plan, door
zijn schoonvader, Gerrit Willem van Marle, ontwor
pen en op touw gezet.
Van Marle had groote bezittingen in de Avereester
venen, waar dewoeste, ongerepte veengronden zich
uren ver ook buiten zijn eigendom uitstrekten en
waar de uiterst armoedige streek tot welvaart en ont
wikkeling zou kunnen komen, als men de schatten
van den bodem maar zou kunnen ontginnen. Maar
daartoe was het volstrekt noodig, dat er een afvoerka
naal kwam, waarlangs men de turf kon verschepen,
een kanaal, dat in verbinding stond met een bevaar
baar water. Van Marle nu hield zich in de tweede
•Jic-lft der 18e eeuw ernstig met dat vraagstuk bezig.
Hem zweefde als ideaal voor een vaarwater, dat ten
Oosten van Hasselt de uitgestrekte venen in zou gaan
en tot aan de Vecht zou worden voortgezet.
In 1791 had hij een plan gereed, maar het vond
géén genade bij de autoriteiten in de provinciale
hoofdstad, die voor den transitohandel van hun stad
nadeel vreesden van het geprojecteerde kanaal en die,
inziende wat er goeds was in het idee, om aldus een
groot deel van Overijsel uit zijn isolement op te hef
fen, met een ander ontwerp kwamen, dat van Zwolle
uit met een groote bocht naar Hardenberg liep. Kam
pen en Deventer steunden zusterlijk dit veel kostbaar
der plan. In 1799 stierf Van Marle zonder dat men
iets verder was gekomen.
Zijn oudste dochter trouwde in 1802 met Mr. Willem
Jan baron van Dedem, die toen hij met de plannen
van zijn overleden schoonvader kennis had gemaakt en
zich erin had gewerkt, vol ambitie er propaganda voor
ging maken en met de door Van Marle verzamelde
bouwstoffen de verwezenlijking zich ten taak stelde.
Daarvoor ontzag hij geen moeite; hij bezocht de reeds
bestaande veenkoloniën in Groningen Friesland en
Drente, liet zich te Annerveen voorlichten door den
kundigen Grevelinks, studeerde de landmeet- en wa-
terpaskunde, onderhandelde met de eigenaren over af
stand van grond en had eindelijk een ontwerp klaar
van een breed scheepvaartkanaal, dat van Hasselt uit
in vrijwel vlak oostelijke richting naar Ane aan de
Vecht zou loopen.
De tegenstand van de Overijselsche steden werd nu
ondervangen door een beslissing, die aan koning Bo
dewijk Napoleon was ontlokt ter gelegenheid van een
bezoek, dat de koning in het voorjaar van 1809 aan
de noordelijke provincies bracht. Het Zwolsche plan
kwam den koning te omslachtig voor, de rechte lijn
naar Ane aan de Vecht trok hem meer aan, en Van
Dedem, handelende voor de erven Van Marle, ver
kreeg bij Koninklijk besluit van 22 Maart 1809 con
cessie tot kanalisatie. Den 9den Juli daaraanvolgen
de werd de eerste spade in den grond gestoken.
Het begin was er toen wel, maar daarmee was men
nog niet over de moeilijkheden heen. Integendeel.
Eerst ging alles goed, want reeds in 1811 was het eer
ste gedeelte van Hasselt tot Oosthuizerveld onder
Avereest voltooid, waar men met de eigenlijke verve
ning kon aanvangen. Men legde ook zijkanalen en
wijken of wieken aan en zelfs was de hoofdvaart in
1825 al tot de markt Lutten doorgetrokkenmaar in-
tusschen waren de financiëele moeilijkheden voortdu
rend grooter g'eworden en na verscheidene leeningen,
die de onderneming op de been hielden, was men ge
noodzaakt de vaart aan het Rijk over te doen voor een
som van bijna viermaal honderdduizend gulden. Dat
v/as in 1826.
Iwee jaar later kocht Van Dedem, weer met vreemd
kapitaal gesteund, de vaart met al haar objecten te
rug, om door den aanleg van nieuwe werken en de
voortzetting van het hoofdkanaal in oostelijke rich
ting opnieuw de geldelijke moeilijkheden op zich te
zien aanstormen en eindelijk in 1845 de geheele De
demsvaart met zijkanalen en aanhoorigheden voor bij
na ton over te dragen aan de provincie Overijsel.
Die is nog eigenares; zij heeft de vaart tot aan de
echt doorgetrokken, voltooide de doortrekking van
het zijkanaal naar Ommen, van de Butt er hoofd wij k
naar Coevorden en van het Bichtmiskanaal, dat de
Dedemsvaart met den benedenloop van de Vecht ver
bindt. In 1867 was alles klaar.
Tn 1859 heeft men het marktplein te Avereest een
eenvoudig monument voor Van Dedem onthuld. Het
dorp Dedemsvaart met zijn ongeveer vijf duizend in
woners aan de vaart van denzelfden naam en aan de
spoorlijn Meppel Zwolle is ook zelf reeds een monu
ment voor ontwerper en uitvoerder van het ontgin
ningsplan, voor Van Marle en Van Dedem!
Uit Lïmrïifiu.
Op den 1 Juli heeft de veldwachter M. Wokke te
Bimmen, die dat ambt ruim 40 jaren heeft ver
vuld, zijne wapens in tegenwoordigheid van den Raad
na een hartelijke toespraak van den Burgemeester
neergelegd en werden die wapens den nieuw benoem
de, P. B. Annaert, die met 1 Juli in functie trad,
overhandigd.
Uit B eek op Langendijk
Van het begin der afslagmarkt te Broek op Range-
dijk 5 Juni, tot het einde der maand, werd reeds aan
gevoerd 18.774 zak aardappelen, 853.600 bos wortelen
en 565 bos uien.
Werd de aardappelhandel in deze omgeving ernstig
bedreigd door gemis aan direct vervoer, aangenaam
zal het landbouwers en handelaars zijn, te vernemen
dat door de ijverige bemoeiingen van „Nieuwleven"
dit vervoer van het station Noord-Seharwoude doch
ook van Broek op Bangendijk, met aanvang van 5 Juli
beter wordt geregeld.
De gemarkte producten zullen nu direct na de la
ding door een convooi worden opgehaald en kunnen
dus nu gelijk met die van „De Streek" in 't Buiten
land aankomen.
Onze ploegbaas C. Timmer herdacht 3 dezer 't feit,
dat hij 25 jaar geleden in dienst trad bij de II. IJ. S.
M.
In België zijn groote overstroomingen. In het
Walenland, langs de Maas en hare bijrivieren, is de
toestand, door de overvloedige regens veroorzaakt,
zeer erg. Donderdag is er twee-en-twintig millimeters
water gevallen te Hastiere, negen-en-twintig te Ande-
nette, negentien ten Ben-Aliin, een-en-twintig te
Hoei, even zooveel te Ampsin, drie-en-twintig te
Amay, vier-en-twintig te Chokier, een-en-twintig te
Argenteau en negentien te Visé.
Als men van de kom der Maas overgaat tot die der
Amblève, vindt men vier-en-dertig millimeters te Sta-
velot; in de kom der Vesdre, twee-en-dertig te Ba
Reid en vijf-en-vijftig te IBockai; in de kom der Becq,
dertig te Harnois; in de kom der Semois, zeven-en-
veertig te Poncel, twee-en-veertig te Bouillon en acht-
-en-vijftig te Bonglier. In de kommen der Vilroin, der
Ourthe, Bessen, en Samber is eveneens een groote
hoeveelheid water gevallen.
Er zijn in die streken erge overstroomingen te vree
zen, die op dit tijdstip van het jaar een echte ramp
zouden veroorzaken.
In de provincie Ruxemburg is het niet minder erg
gesteld. Gedurende twaalf dagen regende het daar on
ophoudend. In de omstreken der gemeenten Messancy,
Athus en Aubange staan de velden gansch onder wa
ter. De eerste hooioppers drijven op het water rond.
Er zijn zelfs eenige wegen overstroomd en het water
is in de kelders der huizen geloopen.
De landbouwers hebben hun vee op plaatsen moeten
stellen, die door de overstrooming niet bedreigd wor
den. De Semois, tusschen Etalle en Aarlen, is op ver
scheidene plaatsen buiten hare oevers geloopen, en de
Amblève en de Ourthe dreigen met hetzelfde onheil.
Te Aarlen alleen is er Dinsdag drie-en-tachtig milli
meters water gevallen!
Alhoewel Aarlen op een© hoogte van 416 meters ge
bouwd is, zal deze stad overstroomd worden, indien de
regen aanhoudt.
Ook te Buik wordt de toestand erg. Sedert Donder
dag staat de Maas 1 m. 77 boven het normaal peil.
Een gedeelte der kaaien staat onder water.
De Duitsche Rijksdag behandelde Zaterdag in
tweede lezing de brandewijnbelasting. De commissie
stelde voor een accijns voor den inlandschen brande
wijn voor een deel der productie van 105 M., voor het
andere deel van 125 M., de z.g. Eiebesgabe van 20 M.
per hectoliter blijft dus bestaan.
De door de commissie voorgestelde belasting van
parfumerieën en het invoerrecht werden met alge-
meene stemmen verworpen.
De bestaande-, en het. bovenvermelde besluit ook de
nieuwe belastingwet, maakt onderscheid tusschen de
zoogenaamde kontingentierte en de niet-kontingen-
tierte brandewijn, d.w.z. een deel van de geprodu
ceerde spiritus wordt met 20 M. per hectoliter minder
belast, zoodat die belastingverlaging voor dat deel
den producenten ten goede komt, de Biebesgabe.
De Duitsche Keizer zal na de feestelijkheden te
Sassnitz-Trelleborg in de Duitsche wateren blijven
kruisen. Hij zou eerst later naar het buitenland
gaan zooals ook trouwens het oorspronkelijke plan
was.
De Russische regeering richtte Zaterdag tot
de vreemdde mogendheden een telegram van den vol
genden inhoud: De Russische regeering kwam bij de
bespreking over den toestand te Teheran tot dit be
sluit, dat in geval van het binnentrekken der revolu
tionairen in Teheran, de Russische en andere Euro-
peesche gezantschappen, instellingen en onderdanen,
evenals de Russische weg EnseliTeheran ernstig be
dreigd kunnen worden. Daarom werd besloten uit
Bakoe een afdeeling troepen naar Enseli te zenden.
De bevelhebber van deze troepen is voorzien van de
meest stipte lastgeving, waaruit volgt, dat het doel
van de troepenzending uitsluitend de bescherming
van de Russische en buitenlandsche gezantschappen,
instellingen en onderdanen is en geen inmenging in
de binnenlandsche aangelegenheden van Perzië mag
plaats hebben.
De Russische troepen blijven aan de grens van
Perzië slechts zoo lang, tot het leven en de bezittingen
van de Russische en buitenlandsche diplomaten, in
stellingen en onderdanen volkomen verzekerd zullen
zijn te achten.
Den 18en dezer zal het twaalfde Internationaal
Anti-alcoliol Congres in het Imperial Institute te
Bonden door lord Weardale worden geopend.
Een groot aantal afgevaardigden wordt niet alleen
uit de Engelsche koloniën en de Vereenigde Staten,
maar ook uit verschillende landen van Europa ver
wacht. Wat Zweden betreft, hoopt de kroonprins van
Zweden het congres bij te kunnen wonen.
Ten congresse zullen lezingen worden gehouden en
o.a. studiën worden ten gehoore gebracht over den in
vloed van alcohol op de menschelijke nakomeling
schap, alcoholisme en misdaad,, wetgeving' voor drank
zuchtigen en zoo meer.
Aan den Matin" werd uit Marseille geseind,
dat het einde van de staking der inscrits marit-imes
in zicht is.
Een expediteur, die goederen naar Syrië had te ver
zenden, deelde aan de Compagnie des Messageries
Maritimes mede, dat hij zich tot een buitenlandsche
maatschappij zou wenden, en kreeg toen den raad, nog
een weinig geduld te hebben, daar eerlang de staking
weer tot het verleden zou belmoren.
In de Vereen igde Staten zal da eerste of-
ficiëele proef met de verzetbare tijdrekening genomen
worden.
De burgemeester van Cincinnati heeft een besluit
van den gemeenteraad geteekend, bepalende, dat te
beginnen met 1 Mei van het volgende jaar, de klok
ken een uur voor gezet zullen word'en, om de men-
schen een uur langer van het daglicht te laten partij
trekken. Met 1 October wordt de klok weer op den
juisten tijd gezet.
He burgemeester hoopt, dat het voorbeeld navol
ging zal vinden.
De New-York Herald maakt melding van geruch
ten, dat er in Venezuela weer eens een revolu
tie zou worden voorbereid. Aan het hoofd der bewe
ging zou generaal Celestino Peraza staan^ de leider
van de oppositie tegen president Gomez in het Venezo-
laansche parlement.
Dr. Francisco Pulgar, de financiëele agent van ge
neraal Peraza in de Vereenigde Staten een Vene-
zolaanscli generaal schijnt het zonder agenten en ver
tegenwoordigers niet te kunnen stellen, want in Ame
rika moeten zij het geld voor hun ondernemingen ha
len, verklaart dat er van deze geruchten niets aan
is. Generaal Peraza zou geen belang hebben bij een
revolutie, integendeel zijn belangen zouden zeer ge
schaad worden, daar zijn vermogen in hoofdzaak be
legd is in aandeelen van een goudmaatschappij en voor
den goeden gang van zaken is vrede noodig.
De heer Olcott, president van de Orinoco Steamship
Company verklaarde dat volgens door hem ontvangen
inlichtingen er in Venezuela geen sprake is van een
naderende revolutie. De N.-Y. Herald intusschen weet
mede te deeleli, dat er toch Amerikaansche financiers
zijn die gelden ter beschikking stelden van generaal
PeraZa, omdat zij in hun verwachtingen, aan de regee
ring van president Gomez vastgeknoopt, teleurgesteld
zijn daar deze hun belangen niet voldoende schijnt te
willen behartigen.
Te Palermo is een algemeene staking uitgebro
ken. De dokwerkers aldaar meenden dat Genua ten
koste dmn Palermo werd bevoordeeld. De minister-
raad houdt zich met de zaak bezig.
GEMENGDE MEDEDEEBINGEN.
Jack the Ripper.
In de Eondensche wijk Whitechapel is Vrijdag een
meisje van negentien jaar vermoord. Men vond haar
met afgesneden keel, en er lag in een hoek van de
kamer een met bloed bevlekt zakmes. Het meisje be
hoorde tot die vrouwen, onder wie Jack the Ripper
zijne slachtoffers uitkoos en de misdaad is in dezelfde
buurt gepjeegd. De politie doet daarom ijverige na
sporingen.
Aardbeving.
Op Jamaica is in den ochtend van den 2den de
zer een hevige aardbeving gevoeld, de tweede binnen
drie dagen. De bevolking van het voor eenige jaren
zwaar geteisterde Kingston sloeg de schrik om het
hart.
Een dierentemster gewond.
In het Eunapark te Parijs is een dierentemster, ter
wijl zij zich met zes krokodillen oefende, door een der
reptielen van acht voet lengte in den rechterarm ge
beten. Het was een vreeselijke wond, waaruit het
bloed gutste. De temster doodde het dier met drie re
volverschoten, die zij met de linkerhand loste. Toen
zeeg zij, uitgeput door bloedverlies, bewusteloos ineen
en moest naar het hospitaal vervoerd worden.
Revensmoede.
Een strijkster te Hamburg was zoo bedroefd over
den dood van haar bruidegom, dat zij uit een fleschje
lysol dronk en toen naar bed ging om -te sterven. Eeni
ge buren hoorden echter het kermen der arme vrouw;
zij riepen in allerijl een dokter, die overbrenging naar
het ziekenhuis noodig achtte, waar het meisje werd
behandeld met gunstig gevolg. Toen zij bemerkte,'wat
er gebeurd was, was zij wanhopend. De ongelukkige,
die den dood zoekt, wordt streng bewaakt.
Treurige dood.
In het dorpje Nienhagen zijn in een modderpoel de
lijken van een jong meisje en dat van haar zeven we
ken oud kind gevonden. Het meisje, nauwelijks zestien
jaar oud, was de dochter van een welgesteld landbou
wer, die een buitenechtelijk kind had en zich van het
leven beroofde, omdat zij voortdurend aanleiding gaf
tot huiselijken twist.
Gered.
Een arbeider, die bij de instorting van den Brugg-
waldtunnel begraven werd, is eindelijk na tien da
gen gered. Eenige steunbalken, die niet onder den
druk bezweken waren, hadden hem een veilig hoekje
geboden. Met moeite moest de man uit zijn engen
kerker gehaald worden. Zijn eerste woorden waren:
„Breng me naar bed, ik heb slaap."
Het aantal slachtoffers van de ramp bedraagt dus
nu zeven. Alle lijken zijn nog niet gevonden.
Brand.
In Cobalt (Ontario) is de voornaamste wijk van de
stad Vrijdagochtend afgebrand. Vijfhonderd houten
huizen gingen in rvlammen op. De schade wordt op
100.000 pd. st. geraamd. Er zijn een dood© en zes ge
kwetsten, twee kinderen worden vermist. Een mijn
schacht en een spoorbrug zijn mede vernield.
Drieduizend menschen zijn onbehuisd.
II o t e 1 d i e v e n.
In het seizoen van 1907 werden in een der eerste-
rang-hotels dat alleen bijna door rijke Amerikanen
wordt bezocht, en gelegen is aan den Nijloever, ver
scheidene brutale diefstallen gepleegd, meestal tijdens
de morgenuren. Het gelukte maar niet de spitsboeven
te grijpen, totdat een Engelsche detective, die ook in
het hotel verblijf hield, op een hoogst eenvoudige me
thode kwam.
De politieman stelde zich in verbinding met den
schoenpoetser van het hotel; hij bestudeerde langen
tijd het schoeisel van alle gasten en kwam daarbij tot
de meest verrassende resultaten. Vooral werd zijn aan
dacht geboeid door een paar laarzen met breede zolen,
die aan de buitenranden en aan de punt een weinig
versleten waren, doch overigens nog in volkomen goe
den staat verkeerden. Op de laarzen die „verdacht"
werden (de detective had meerdere paren opgemerkt
die in de termen vielen om -nauwekurig te worden ga
degeslagen) werd nu, zooals dat gewoonte is, met krijt
het kamernummer van den gast geschreven, en het
bijzonder verdachte paar laarzen, met het kamernum
mer acht, werd extra gemerkt door het opdruppelen
van kreosoot. De detective herhaalde dit proces gedu
rende een week en op zekeren dag was uit een niet
gesloten hotelkamer een portefeuille met 30.000 francs
verdwenen. De gast had slechts eem enkel oogenblik
zijn kamer verlaten en den diefstal terstond ontdekt.
Binnen tien minuten was de dief gesnapt. Het was
inderdaad de man met de gemerkte laarzen. Op het
tapijt waren niet alleen zachte afdrukjes van het cijfer
acht te zien, doch de voetsporen roken' ook naar kreo
soot. Op den dief werden eenige portefeuilles gevon
den, van vroegere, in het hotel gepleegde diefstallen
afkomstig.
Brutaal.
De Parijsche juwelier Goldschmidt die naar Bon
den was gegaan met een groote waarde aan edelge
steenten om die in Engeland te verkoopen, moet in
een koffiehuis te Bonden van zijn waardenzijnberoofd.
Hij had zich naar de waschkamer begeven om zijn han
den te wasschen en de tasch met zijn waarden op de
waschtafel neergelegd. 2 mannen namen de tasch weg,
zonder dat de juwelier, een man van 70 jaren, die nog
trachtte zijn eigendom aan de dieven te ontrukken,
het kon beletten. De waarde van het gestolene zou vol
gens den heer Goldschmidt een millioen gulden bedra
gen.
Zeppelin n«ü de N ordpool.
De Duitsche keizer en graaf Zeppelin hebben een
plan ontworpen voor een Pooltocht met een bestuur
baar luchtschip van het Zeppelin-type, onder leiding
van den graaf en prof. Hergezell.
De tocht zal in 1910 ondernomen worden, nadat
vooraf verschillende proeftochten zullen hebben plaats
gehad. j. i
Dinsdagmiddag l1/2 uur, zal aan den archivaris der
gemeente namens den gemeenteraad worden aangebo
den de Bruinviskamer.
Tevens zal dan namens zijn vrienden worden ge
schonken de in die kamer passende meubileering.
Zij, die zijn uitgenoodigd deze plechtigheid bij te
wonen, worden op het aangegeven uur verwacht in
het Stedelijk museum. (Ingang- breedstraat).
Aan de gymnastiekwedstrijd, gehouden te Haarlem
ter gelegenheid der reclametentoonstelling, werd door
onze stedelijke vereenigingen de „Halter" en „Turn
lust" deelgenomen. „Turnlust" verwierf onder de lei
ding van den heer F. J. W. Bam'bert in de wedstrijd
staaf- en vrije oefeningen beide eerste prijzen. Res
pectievelijk een zilveren en een verguld zilveren me
daille.
Ongetwijfeld zal het Zondagmorgen bij het ontwa
ken voor honderden en nog eens honderden, ja wij
zullen kunnen zeggen voor duizenden en nog eens
duizenden een groote teleurstelling zijn geweest na
een dag als Zaterdag, den grauwen hemel te hebben
moeten aanschouwen, die niets voorspelde dan regen
en nog eens regen. Die teleurstelling zal zeker het
meeste zijn gevoeld door hen die naast hun ontspan
ning hun inspanning zochten ten bate van de geheel
onthouding.
De afdeeling Alkmaar van de Nederlandsche Ge-
heelonthoudersvereeniging leed dan ook gisteren met
haar openluchtvergadering, waarmee zij een flinke
propaganda voor haar doel en streven beoogde en die
zij, dank zij hare bemoeiingen die zij zich daarvoor
had getroost, zeker had kunnen verwachten, volkomen
échec door het weer.
Het verwonderde ons dan ook niet, dat, toen wij
ons om 2 uur, voorzien van capé en paraplx ie, naar
het feestterrein begaven, daar te moeten vernomen dat
de meeting niet daar maar in „Diligentia" zou wor
den gehouden.
Daar gekomen vonden we de zaal eivol onder het
zeer aandachtig gehoor van den heer Averkamp, die
duidelijk uiteenzette de kwade gevolgen die het drank
misbruik niet alleen, maar ook het meest matige
drankgebruik voor de maatschappelijke samenleving
had. Zeer breedvoerig stond spr. stil bij het gebruik
van alcoholhoudende dranken in verband met de men-
schelijke voortplanting; waarvoor hij dit gebruik in
alle opzichten zeer schadelijk en nadeelig achtte dit
met vele voorbeelden uit officiële statistieken gege
ven, toelichtende.
Een warm applaus volgde op deze rede.
„Op onthouders, met uw zangen, Fier omhoog met
d' blauwe Vaan" werd daarna door een gecombineerde
club van zangeressen en zangers uit verschillende af-
deelingen zeer goed ten gehoore gebracht, waarna mej.
Funke het podium betrad.
In een keurige rede bracht spreekster het drankge
bruik in verband met den huiselijken haard, waarvan
de gezelligheid zoo veel in waarde verliest, door de
kwade gewoonte van mannen, broeders of zoons om
eens even een potje bier of een borreltje te gaan drin
ken, welke gewoonte haar oorsprong vindt in de zoo
te verfoeien en te laken handeling van ouders of ver
plegers om de kinderen, hetzij reeds kort na de ge
boorte met een lepel bedwelmende drank zoet te hou
den of om ze later uit goedheid te laten meeproeven.
Spreekster stelde zich voor 'een enge straat in een
groote stad, in het holle van den nacht, zij ziet daar
iemand met waggelende tred een kroeg uitkomen, zij
ziet de vrouw, moeder, die nu wacht op haar man,
maar door zijn drinken ook dikwijls wacht op geld, op
brood en kleeren voor haar en haar kinderen.
Breedvoerig werd verder door spr. geschetst hoe het
drankgebruik armoede schept, liefdeloosheid zaait, de
kracht voor den maatschappelijken strijd doet vermin
deren, zelfbeheersching, zelfvertrouwen, doet te loor
gaan.
Spreekster stelde veel vertrouwen in de pogingen
van de vrouwen om het stemrecht te verkrijgen, dan
zullen zij meer kunnen strijden tegen het drankge
bruik -en al mocht voorloopig in Nederland dit
vrouwenkiesrecht tot de vrome wenschen blijven be-
hooren, de vrouwen die het wel meenen met het lief
en leed der maatschappij zullen niet met de handen
in 't haar gaan zitten, maar zij zullen strijden tegen
den kanker der maatschappij. Die strijd moet niet
alleen bestaan in het houden van vergaderingen e. a.
maar ieder die zich zedelijk geroepen gevoelt den
strijd tegen den alcohol te strijden, zal dien strijd
moeten aanbinden in eigen kring in eigen omgeving,
waartoe zij een ieder aanspoorde. (Daverend applaus).
De heer van den Berg noemde in een van humor
tintelende rede de omvangrijkheid van het drankge
bruik. Er zijn, zoo zeide spr.één geheelonthouder te
gen één misbruiker tegen 98 matige, fatsoenlijk-mati
ge gebruikers van drank, die jaarlijks 80 millioen aan
dit gebruik besteden, een bedrag waarvan men aan
20000 personen, mannen, vrouwen en kinderen iedere
week 8 zou kunnen uitkeeren, stelt u voor de bevol
king van 10 steden gelijk aan Alkmaar.
Die hoeveelheid drank is gelijk aan een kanaal lang
1 uur wandelen, 4 meter breed en 2 meter diep. De
23000 gelegenheden waar drank wordt verkocht vor
men te samen een stad bijna 6 maal zoo groot als Alk
maar.
Na het noemen van deze duidelijke voorbeelden
wendde spreker zich in hoofdzaak tot de arbeiders, die
in verschillende vakken georganiseerd zijn, onverschil
lig tot welke politieke kleur die organisaties behoor
den. Hij wees er daarbij op dat zoolang de duivel
„Alcohol nog zeggingskracht heeft, de strijd tegen ko
ning Mammon" weinig resultaten zal opleveren, waar
om hij het proclameeren van een werkstaking ten zeer
ste aanbeval, n. 1. een werkstaking voor het drankge
bruik.
Wij werken niet langer ten dienste en ten bate van
den alcohol moet worden uitgeroepen en het handha
ven van die leus zal ongetwijfeld meer maatschappe
lijken welstand en een meer menschwaardig bestaan
bevorderen dan vele organisaties zich durven voorstel
len. (Applaus.)
Nadat het in den aanvang genoemde zangcorps nog
eenige nummers had gezongen en ook Ds. Winkel van
Franeker nog een kort woord ten bate van de geheel
onthouding had gesproken, verliet men om ongeveer
5 uur de zaal, om nog toen onder het prachtigste we
der een propaganda-optocht door de stad te maken.
Dat het verkeer naar Alkmaar en omstreken giste
ren wat beteekende en het daarom zoo te betreuren
was dat het weer tot in den namiddag zoo weinig tot
genieten meewerkte, blijkt o.a. uit de aanvraag giste
renmorgen van 3 gezelschappen, 2 van ongeveer 200
en 1 van ongeveer 100 personen om een onderdak in
de Harmonie, terwijl in den namiddag de Geheel ont
houdersclub pogingen deed om zijn meeting, die door
het slechte weer niet in de bosschen van Heiloo kon
doorgaan, daar te mogen houden.
Daar die Deutsche Verein van Amsterdam, een club
van ongeveer 100 personen, de beide zalen van de
Harmonie in beslag had genomen voor een diner en
voor conversatie- en dansgelegenheid, moest de heer
de Bange de andere gezelschappen belet geven.
