DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
No. 194.
Honderd en elfde faargang.
1909.
ZATERDAG
21 AUGUSTUS.
Tusschen twee kaarten.
BINNENLAND.
Deze Courant wordt eiken avond, behalve op Zon- en
Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per 3 maanden
voor Alkmaar f 0,80; franco door het geheele Rijk f 1,
Afzonderlijke nummers 3 Cents.
Telefoonnummer 3.
Prijs der gewone advertentiën:
Per regel f 0,10. Bij groote contracten rabat. Oroote
letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdrukkerij
HERMs. COSTER ZOON, Voordam C 9.
Dit nummer bestaat uit drie bladen.
Staatsbegrooting 1910
OGMEPiOD NIEUWS
Be last van woonwagens.
Roekeloos.
Onrust voor niets I
Vergif igd.
Een goede vangst.
Een haas tusschen de fiets.
Weinig honing.
Meeldauw.
Een grafsteen ontdekt.
Kinderspeelterreinen.
Toch gekozen.
Een wielerongeluk
Straatschendafen,
Het Arasterdam-iche Wethoude schap
van Onderwijs.
Zeilwedstrijd Aikmaarder Meer.
StooTipont te Velsen.
Uit Heiioo.
AL&MAARSCIE COÜRANT.
RIA.VI
Wanneer men de pas uitgegeven wandelkaart ver
gelijkt met haar voorgangster van 1883 en daarbij ver
schillende andere gegevens van toen en van nu naast
elkaar legt, dan krijgt men een eigenaardig beeld van
de ontwikkeling van onze stad en hare bevolking.
En des te interessanter wordt dat beeld, indien men
in aanmerking neemt dat vijf en twintig jaar in het
leven van een stad', die haar ouderdom hij eeuwen telt,
toch waarlijk geen veel-omvattende spanne tijds is.
Op onze oude lezers, die feitelijk van dag tot dag
de ontwikkeling der stad hunner inwoning hebben ge
volgd en als het ware elke vordering in hun geheugen
hebben aangeteekend zal dat beeld niet den indruk
maken, dien het vermoedelijk geeft aan wie nog niet
het voorrecht hadden zoolang in Alkmaar te wonen en
voor wie de punten tot vergelijking schaarscher zijn.
Binnen zijn gordel van water heeft Alkmaar weinig
wijziging ondergaan. De heide kaarten toonen in dat
opzicht gering verschil de uitbreiding van hot
Waagplein bijvoorbeeld, hoeizeer op zich zelf be
schouwd van groot gewicht, is relatief van zoo weinig
beteekenis, dat zij op een plattegrond niet wordt op
gemerkt. Terloops zij even gezegd, dat de oude kaart
toch wel duidelijker is dan de nieuwe: men kan er de
kerken en openbare gebouwen beter op onderscheiden,
omdat zij niet zijn weergegeven door een rood' vlak,
m'aar door teekeningetjes, men kan beter zien wat een
plein is de Paardemarkt is bijv. op de nieuwe kaart
precies zoo geteekend als een huizen-massa, terwijl het
Hof niet aangegeven is, evenmin als bijv. het burger
weeshuis met het gymnasium en de Magdalenenstraat.
Met deze paar opmerkingen willen we intusschen aller
minst een ongunstig oordeel over de kaart uitspreken.
Daarvoor herinneren we ons nog te goed hoe onrecht
vaardig we indertijd een onderwijzer vonden en we
doen dat nog die een kaart van Frankrijk, veelkleu
rig product van veel uren huiswerk en opoffering, met
een cijfer 4 (van de 10) teruggaf, omdat hij tijdens
zijn meer dan vluchtige beoordeeling toevallig ontdek
te dat er Fontainebeau in plaats van Fo-ntainebleau
stond geschreven.
Buiten de Singelgrachten is op de plattegronden
onzer stad het onderscheid aanzienlijk. Waar de oude
kaart slechts de Druiven- en Snaarmanslaan vermeldt
daar treffen we op de nieuwe een heel straten-complex
aan van Gashouder-, Kinheim-, Stations-, Spoor, Stu-
art-, Midden- en Tuinstraat Wat ten westen van
den Stationsweg' toen nog de groene graskleur bad
heeft nu een roode-steenen-tint. Het straten-complex
op het vroegere land van Holtz is van te jongen da
tum dan dat we dat nog zouden moeten releveeren,
waarbij komt dat er nog niet zoo heel veel gebouwd
is. De eerste overweging geldt ook voor den aanbouw
ten Oosten van den Kennemerstraatweg, waar een
heele plek rood is, die vroeger groen was, en in de om
geving van de Nieuwpoortslaan, waar men hetzelfde
opmerkt.
Dit zijn wel de grootste brokken van nieuwen aan-
leg.
Hoe groot zij ook mogen lijken, zij schijnen klein
in verhouding tot de oude stad, als men ze vergelijkt
met de toeneming van de bevolking.
Daarvoor moeten we aan beide kaarten op den ach
terkant zijn.
Op de oude zien we aangegeven, dat Alkmaar ruim
14000 inwoners telt, op de nieuwe „meer dan 20.000"
(den eersten Juli j.l. bedroeg het reeds 21.094).
Dit is inderdaad een flinke toename.
De kaarten geven beide nog een cijfer: de aanvoer
op onze kaasmarkt. De oude kaart zegt: „Jaarlijks
worden hier op de Vrijdagsche markten 4 a 41/2 mil
joen K. G. kaas gewogen," op de nieuwe lezen we dat
er „ongeveer 7 millioen K. G. per jaar" wordt aange
voerd (in 1908 was het 7.818.305 K. G.)
Dat zijn cijfers die spreken
Meerdere punten van vergelijking kunnen we vin
den in de gemeente-verslagen. Maar alvorens we uit
die boeken een paar bladzijden opslaan, moeten we
even constateeren, dat de oude kaart, niet speciaal
uitgegeven voor vreemdelingen, een aardiger, volledi
ger en interessanter beschrijving van onze stad geeft.
De nieuwe beschrijving heeft de foto's vóór, maar
Overigens leert men onze mooie stad met haar belang
wekkende gebouwen veel beter kennen uit de oude.
Mochten bijv. het huis de „Schopjes" en het huis met
den kogel vergeten worden, zijn de geschiedkundige
bijzonderheden van de kerken en liefdadige gestichten
niet vermeldenswaard Zou de nieuwe kaart niet in
bruikbaarheid gewonnen hebben, indien ook aan den
achterkant wat meer zorg besteed ware?
Vergelijken we nu enkele andere gegevens uit de
beide jaren, allereerst betreffende het marktwezen. De
aanvoer van vee op de verschillende week- en jaar
markten steeg van 79.599 tot 97.876 stuks, van boter
van 89945 K. G. tot 124.105 K. G. De zaadmarkt daar
entegen liep een weinig achteruit.
Jammer is het dat we voor het verkeerswezen geen
cijfers kunnen geven, betrekking hebbende op 't reizi-
gersvervoer. Het telegraaf- en postverkeer toont een
enormen vooruitgang. In 1883 werden er 12697 tele
grammen behandeld en in 1908 77.827 (en dan nog de
31324 verzonden telefoongesprekken van de inge
komen wordt geen statistiek meer gehouden). Het
aantal brieven daalde van 815.674 tot 716.823 gefran
keerde, maar het aantal briefkaarten steeg van
160.400 tot 573.474, en het drukwerk van 332.902 tot
1.588.208
De gemeente-rekening is in die vijf en twintig jaren
ook gestegen. Voor beide jaren kan men de zelfde
mille-cijfers gebruiken alleen zijn ze wat anders ge
groepeerd: 281 en 821. De ontvangsten bedroegen in
1883 281.682.46 tegen 821.618.40 in 1908. Wanneer
de gemeentehuishouding precies was ingericht als de
gewone huishouding van ieder verstandig burger,
wanneer n.l. de uitgaven naar de ontvangsten werden
geregeld, dan zou de toename een niet te beschrijven
heugelijk verschijnsel zijn. Wij weten echter beter:
het gemeentebestuur zegt eerst, hoeveel geld het noo-
dig heeft en regelt daarna en daarnaar zijn ontvang
sten. Het zou interessant zijn, de verschilpunten in
onderdeelen na te gaan om tot een goed inzicht dei-
stijging t©_ komen en misschien doen we dat bij gele
genheid wel eens, doch voor heden willen we slechts
nog één post beschouwen. Onze politie is duurder ge
worden de kosten zijn gestegen van 11.112.805
tot 24.011.67. Daarvoor hebben we natuurlijk meer
dere veiligheid gekregen. Ofschoon we veel talrijker
zijn dan destijds, hebben we het der politie niet zoo
heel veel lastiger gemaakt. Zij behoefde slechts 209
malen meer te verbaliseeren en dat is niet zoo- veel,
immers de wetgever heeft ons, vrije burgers, aardig
in banden geslagen en heel wat voetangels en klem
men gelegd op verboden terreinen, waar de menschen
van '83 zich vrijelijk konden bewegen of die toen nog
ontdekt moesten worden. Toen ter tijde kon er bijv.
niet 224 maal een waargenomen overtreding van mo
tor- en rijwielwet gepleegd worden, had men niet be
vreesd te zijn een drankwet of een leerplichtwet te
overtreden.
Neen, wij zijn er wat de misdrijven en overtredingen
betreft op vooruitgegaan. Wel niet zooveel als dp
Kaasmarkt, maar toch er valt vooruitgang te con
stateeren. Dat is een goed punt om voor heden -J-
den eersten Kermisdag! mee te eindigen.
De nieuw opgetreden Ministers van Oorlog en van
Koloniën hebben zich, naar men verneemt, in hoofd
zaak kunnen vereenigen met de ontwerpen der oor-
logs- en Indische begrootingen voor den dienst ve.<
1910, welke door hun onmiddellijke ambtsvoorgangers
waren voorbereid.
Overigens zijn deze bewindslieden voornemens hunne
beginselen in d© memories van antwoord op de onder
scheidene begrootingen uiteen te zetten.
Gisternacht heeft ten huize van den landbou
wer W. van den Bosch, te Walderveen, onder
Lunteren, een brutale diefstal met inbraak plaats ge
had. Door eenige ijzeren spijlen te verbuigen, heeft
men zich door een raampje toegang tot den kelder we
ten te verschaffen, waaruit ongeveer 200 eieren, 6
kazen en een groote hoeveelheid spek ontvreemd zijn.
Vermoedelijk is de diefstal gepleegd door bewoners
van reiswagens, die waarschijnlijk een of meer kinde
ren door de kleine opening naar binnen hebben ge
stuurd.
Te Gouda had een jongmensch uit Winterswijk, die
te laat op het station aankwam, de roekeloosheid op
den reeds in beweging zijnden trein te springen en
een coupédeur te openen. Hij geraakte tusschen den
trein en het perron.
Do reizigers in de coupé trachtten tevergeefs hem
naar binnen te halen. Het jongemensch wist zich aan
den trien vast te honden totdat de machinist, opmeek-
zaam gemaakt door geschreeuw en gebaren, den trein
deed stilhouden, waarna de reiziger, die er zonder let
sel was afgekomen, uit zijn gevaarlijke positie verlost
werd.
Natuurlijk werd proces-verbaal tegen hem opge
maakt.
Donderdag kwamen een vijftiental onderwijzers uit
Westfalen (Duitschland), die een voetreis door Ne
derland maken, door Barneveld trekken. Toen de hee-
ren echter het onder de gemeente gelegen Briellard-
sche Bosch bereikt hadden, achtten zij dien dag ver
genoeg te hebben gewandeld. Fluks werd een tent,
waarvoor zij alle materialen bij zich hebben, geplaatst
en weldra strekten zij hun moede ledematen uit om
den slaap des rechtvaardigen te slapen. Eenige bewo
ners dier streken evenwel die de toebereidselen dei-
wandelaars, die zij in voor hen onbekende klanken
hoorden spreken en die er met hun gedeeltelijk bloote
beenen en hun door de zon gebruind gelaat ietwat
Oostersch uitzagen, met onrust hadden aangezien
spoedden zich naar de politie, met de boodschap, dat
blijkbaar een troep zigeuners in hun nabijheid verblijf
hielden, met verzoek natuurlijk „deze bende" even te
komen arresteeren.
Ter plaatse aangekomen, zag de politie direct, dat
men zich onnoodig ongerust had gemaakt, waarna, ook
de buurtbewoners zelf zachtjesaan begrepen, dat zij
van de vreemde gasten niets te vreezen hadden.
Omtrent de vergiftiging der kinderen in Botterdam
wordt nog vernomen:
Gisternamiddag zijn ook de 4-jarige Cornelia en de
11-jarige Louise Korteland overleden, terwijl het vijf
de kind uit het gezin Korteland, de 6-jarige Jacobus,
pier rijtuig naar het ziekenhuis is overgebracht, omdat
zich bij dit knaapje mede verdachte verschijnselen
openbaarden.
Overal in de stad worden steeds meer doosjes met
het verdachte .snoepgoed d'oor de politie in beslag ge
nomen. Zij zijn voorloopig op de politiebureaux gede
poneerd.
De lijken van de vier overleden dochtertjes van Kor
teland worden voor de gerechtelijke schouwing naar
het ziekenhuis overgebracht.
Au de droogmaking van de plassen de Koekoek en
het Zwijnsleger bij Kampen zoover is gevorderd dat
hier en daar reeds land boven komt, worden er door
verschillende visscliers duizenden kilo's paling gevan-
Te Loosduinen keerde een jongmensch per fiets van
het Badhuis terug, toen eensklaps een haas, die uit
de duinen dwars over den weg wilde vluchten, tus
schen de ketting der fiets bekneld geraakte. De jonge
ling sprong spoedig van zijn rijwiel, nam het gedjood-
de dier mee en bracht het naar huis.
Verbrand.
Gisternacht was de kolenwerker M. F. B.; wonende
in de Paul Krugerstraat te Botterdam werkzaam op
het stoomschip Mutatio, liggende in de Maashaven
aldaar. Tijdens de werkzaamheden stiet een kolen
bak tegen een paal waaraan een brandend© lamp hing.
De lamp viel en brak en de brandende olie stortte
zich uit over den rug van den kolenwerker voornoemd.
Met zware brandwonden aan hoofd en rug is de man,
door de pijn nagenoeg bewusteloos, naar het zieken
huis vervoerd.
Ut Barneveld schrijft men:
Het honinggewin is dit jaar zoo slecht te noemen,
als het nog maar zelden of ooit geweest is. Van het
drijven der stokken, dat gewoonlijk om dezen tijd van
het jaar reeds heeft plaats gehad, kan in het geheel
geen sprake zijn. Een imker, die reeds 36 jaar bijen
heeft gehouden, vertelde ons nog nooit zoo'n slecht
jaar als dit gekend te hebben. En ook thans nog wordt
op do heide niets gewonnen. Ten eerste, deelde ons
genoemde imker mede, bloeit de heide verre van mooi,
en ten tweede wordt in de bloempjes, geen honing ge
vonden, wat vermoedelijk moet worden toegeschreven
aan het vallen van brak water, gedurende een onweers
bui.
Een angstige nacht.
Ten gevolge van het. breken dier zeilval van zijn
zeilscheepje, was de rijkshavenmeester van Urk, die
met zijn vrouw, dochter en twee zoontjes uit zeilen
was, genoodzaakt zijn anker uit te werpen en den ge-
heelen nacht van Woensdag op Donderdag in angstige
spanning ter hoogte van Schokland door te brengen.
Donderdag werden zij uit hun benarden toestand
verlost, en door een botter weer naar Urk overge
bracht.
Te Frederiksoord vertoont zich de meeldauw op de
bladeren van het eikenhout. Vooral jonge loten zijn
het meest aangetast. De groei van het hout wordt
door deze woekerplant zeer belemmerd.
Ook op de Veluwe vertoont zich de zoogenaamde
meeldauw in erge mate op het eikenhout. Geheele
bosschen hebben dientengevolge een witgrijze kleur
aangenomen. Vooral de jonge loten hebben van de
ziekte te lijden.
Te Velsen is een grafsteen ontdekt welke de namen
draagt van Isaac Leyendecker (f 18 Februari 1706),
Petronella de Beer (t 22 Mei 1670) en Barbara van
Deuvei'den (t 29 Januari 1680).
Hoogstwaarschijnlijk is het de grafsteen van ds. I
Leyendecker, die van 1668 tot 1699 predikant was te
Purine,rend ;en die in 1706 is gestorven. De twee goed
gebeitelde wapens hebben vermoedelijk betrekking op
de families, tot welke de beide vrouwen (echtgenooten
van den predikant) hebben behoord.
De niet groote en nog gave zerk, welke langen tijd
omgekeerd tot bedekking van een put heeft gediend
heeft voorloopig eene plaats gekregen in de bur
gemeesterskamer van liet Baadliuis te Velsen.
Uic- en Inlegkunde.
Boer Teunis bezocht met zijn zoon Krelis dé stad
Amsterdam waar hij nog nooit van zijn leven geweest
was. De meester van het dorp had hem nog een gidsje
meegegeven, waarin hij letterlijk van alles kon vinden
wat er hier ter stede maar te koop is. Natuurlijk
moest het paar naar Artis, in het boekje aangeduid
als N. A. W. (Natura Artis Magistra).
„Wat zonen die letters N. A. M. toch beteekenen?"
vroeg de vader.
„Wel, dat is nog al wiedes vader; natuurlijk: He
derlandsche Apen-Maatschappij. (Hbld.)
Het ITaagsche raadslid Ter Laan maakt op het
oogenblik, op in.ita.tief der Commissie van Bijstand
voor het gemeenteonderwijs en in opdracht van het ge
meentebestuur, een dienstreis door Duitschland, ter
bestudeering der inrichting en exploitatie, van kinder
speelterreinen.
Hoewel de kiezers waren gewaarschuwd, dat de ver
kiezing van een vergunninghouder als lid van den ge
meenteraad onwettig is, is gisteren de heer W. A,
Smeenk, vergunninghouder te Gen-dringen, met groo
te meerderheid tot lid van den gemeenteraad gekozen.
Een oudje.
Te Zandberg (Gr.) was de 85-jarige vrouw K. giste
ren nog werkzaam bij het inhalen van het koren.
Even voor achten had gisteravond te Groningen de
aankomst plaats van de tweede en grootste étape:
MaastrichtGroningen van den wielertoer door Ne
derland. Een groote massa menschen was op de been
gekomen, om getuige te zijn van de eindspurten dei-
deelnemers. De eindcontrole was geplaatst bij Help
man, Café du Passage.
Jammer genoeg had de aankomst, door onvoldoend
optreden der politie, een ongeluk ten gevolge, dat op
het eerste aanzien een zeer ernstig karakter droeg.
Terwijl de deelnemers in volle vaart naar het einddoel
spurtten, kwam een bakkerswagen uit een zijstraat ge
reden, met het gevolg, dat drie renners met zulk 'n
geweld tegen den wagen botsten, dat zij een heel eind
over den grond werden geslingerd en bleven liggen.
Gelukkig kon weldra worden waargenomen, dat
slechts uitwendige lichte verwondingen het gevolg
waren van deze minder aangename ontmoeting.
Door de Haarlemsche bladen wordt ernstig geklaagd
over straatschandalen, avond aan avond in de Groote
Houtstraat.
Tiet straatvlegeldom viert daar op de meest, brutale
wijze hoogtij. Liederlijke taal wordt uitgeslagen door
jongens en meiden en vaak worden voorbijgangers
ernstig gemolesteerd'.
Beeds heeft het O. M. bij de rechtbank tegen indi
viduen, die, zich aan dergelijke feiten schuldig maak
ten, 2 en, 3 weken gevangenisstraf geëischt.
Donderdagavond weer kreeg de heer P. Leupen on
verwachts een klap op zijn rug van een onder invloed
van sterken drank verkeerenden loteling, waardoor
zich een gevecht ontspon, waarbij de beer L. gekwetst
werd en werd weggedragen. Het bleek dat zijn knie
ernstig was opgezwollen en de knieschijf stuk was. De
dader is gevat.
De Telegraaf vernam, dat, indien thans geen ander
vrijzinnig raadslid een eandidatuur aanvaardt, de heer
Ketelaar zou terugkomen op zijn voornemen om zich
niet beschikbaar te stellen voor het ambt van wethou
der van Onderwijs te Amsterdam.
Op verzoek om inlichtingen seinde de heer Ketelaar
aan Land en Volk:
„Kqnde bewuste bericht zelfs niet. Heb aan mijn©
verklaring van twee weken geleden niets toe te voe
gen."
Voor den morgen te houden zeilwedstrijd op het
Alkmaarder Meer, uitgeschreven door de Zaanland-
sche Zeilvereeniging, zijn ingeschreven 50 zeilvaartui-
gen, 8 motorbooten en 16 wherries.
Gisteravond ongeveer lialf-zes sprong van de stoorrr-
pont Kennemerland een der staaldraden, waaraan de
overtochtkettingen bevestigd zijn. De overvaart kon
daarom niet meer plaats vinden. Gelukkig was juist
de stoompont Velsen met 't inleggen van nieuwe ket
tingen gereed gekomen, ze had daarvoor gisteren ge~
pi'oefstoomd. Hoewel de vuren reeds afgedekt waren
en 't personeel hiervan zich juist huiswaarts zou be
geven, was de Velsen binnen zeer korten tijd in de
vaart gebracht.
De stoomtram HaarlemAlkmaar ondervond eeni
ge vertraging.
Diefstal.
Uit Philippine meldt men dat, toen Donderdagmid
dag De Neuf en zijne kinderen te huis kwamen aan
het station Bouchaute (België) zij hun vrouw en moe
der aan een stoel in de huiskamer vastgebonden von
den met een prop in den mond, terwijl alles overhoop
lag. Nadat de vrouw uit hare netelige positie verlost
was, vertelde zij, dat twee mannen, haar onbekend, al
het geld hadden gestolen.
Uit Wieringerwaard.
De heer IT. Peereboom is benoemd tot sub-ontvanger
der accijnzen.
Den 23en dezer des morgens ongeveer half tien zal
onder leiding van Pastoor Seutei' de kapel nabij de
Bunxputte, gewijd aan O. L. Vrouwe ter Nood, wor
den ingezegend.
Den 25en zullen 2 extra treinen ongeveer 1000 pel
grims vervoeren van Amsterdam tot het houden van
godsdienstoefeningen ter bovengenoemde plaatse.
Door „Heiloo Vooruit," vereeniging tot bevordering
van het vreemdelingenverkeer, is in hare bij den heer
E. -van der Horst gehouden vergadering na re- en du
pliek met de vertegenwoordigers van verschillende
zanggezelschappen en het fanfarekorps „Eensgezind
heid" beslote^op den verjaardag van IT. M. de Ko
ningin eene muziekuitvoering te geven, des avonds om
7 uur.
Het plan bestaat om eene muziektent op te richten
in de nabijheid van het Postkantoor en uit te geven
feest-programma's nader de zang- en muziekstukken
aan te duiden. Werkt het weer een weinig mede,, dan
belooft de avond van 31 Augustus recht gezellig te
worden.
