DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
BLOOKER'S
Damrubriek.
m
m
m
m
m
m
jN
m
a
m m
m
aan
a
a. I
OH
M 0
Honderd en elfde Jaargang.
1909.
V R IJ D A G
17 SEPTEMBER.
DAALDERS
CACAO
Chineezen onder ons.
BINNENLAND.
m
m s n
No 217
Deze Courant wordt eiken avondbehalve op Zon- en
Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per 3 maanden
voor P iktnaar f franco door het geheeie Rijk f 1,—.
A* aderlijke nummers 3 Cent's.
Prijs der gewone advertentiëns
Per regel f 0,10. Bij groote contracten rabat, Oroote
Setters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdrukkerij
v/h. HERMs, COSTER 8* ZOON, Voor dam C 9.
in
m
Zij, die zich met I October
op dit blad abonneeren, ontvangen de
tot dien datum verschijnende nummers
FRANCO en GRATIS.
DE UITGEVERS.
MEN MOGE U NAMAAK
OPDRINGEN,
HOUDT VAST AAN
GE WEET DAT DIE
UITSTEKEND IS.
m
1
Tweede Kamer.
Zwart.
3tt
De stoere Nederlandsche zeevaarders, die, drie eeu
wen geleden, den weg naar de Oost-Indiën vonden en
weldra aanvingen er een commercieele en politieke or
ganisatie voor hunne Vereenigde Oostindische Com
pagnie op te bouwen, troffen er in dat afgelegen
tilandengebied een samenleving, die tot op zekere
hoogte kosmopolitisch mocht heeten. Niet alleen dat
de eigenlijke inheemsche bevolking van den Archipel
uit een complex van velerlei volkeren bestond, vaak
na aan elkander verwant, maar toch zeer verschillend
in taal en in kleederdracht, in zeden en gewoonten en
in rechts- en staats-instellingen niet alleen dat zij
zeiven, dienaren der Edele Compagnie, er te wedijve
ren hadden met Spanjaarden, met Britten en met
Portugeezen, maar ook verschillende niet-Indische
Aziaten, hadden zich en hier en daar genesteld;
behoorde de Hindoe-overheersching reeds sedert vrij
geruimen tijd tot het verleden, andere elementen.
Chineezen en Arabieren vooral, huisden op vele plaat
sen in den Archipel.
Het kwam onzen Nederlandschen pioniers weldra
voor, dat van het Chineesche element partij te trek
ken viel; en in de Instructie voor den Gouverneur-Ge
neraal en de Baden van Indië van 1617 reeds werd de
zen autoriteiten dan ook opgedragen de immigratie
van Chineezen aan te moedigen „alzoo de Chineezen
.en industrieus, naarstig en ongewapend volk zijn,
van dewelken (naar men verstaat) niet te vreezen is,
dat zij te eeniger tijd revolteerende, zich meester van
dezelve landen" (d. w. z. van Indië) „zouden mogen
maken."
En zoo geschiedde. De immigratie van Chineezen
werd aangemoedigd, en hield aan. Immigratie van
Chineezen wel te verstaan, doch niet van Chineezin-
nen. De Chineesche immigrant placht op Java een
dochter des lands te huwen, en, later, de dochteren uit
AAN DE DAMMERS.
Aan de oplossers onzen dank voor da ingezonden op
lossingen. 1 iül
Slagzet no. 10 (oplossing).
Stand. Zw. 3/0, 8/11, 13/20, 23.
W. 25, 27, 28, 32/35, 37, 38, 40, 42/46, 48, 49.
Dit was de stand na den 15en zet van wit. Hierna
speelde zwart.
Zw. 17—22, 11 31, 16—21, 23—29, 13—18, 19 50.
W. 28 17, 37 26, 26 17, 34 12, 12 23.
Dergelijke damzetten kunnen vaak zeer verborgen
in 't spel voorkomen, vandaar dat het voor allen goed
zal zijn, een dergelijke zet zich in 't geheugen te pren
ten en vooral te bestudeeren.
Probleem 43 van H. Hoogland Jr., Utrecht.
Stand. Zw. 3, 4, 6, 7, 12, 13, 15, 16, 18, 20, 23, 24.
W. 21, 27, 29, 31, 32, 34, 35, 36, 38, 39, 40, 43, 44.
Dit probleem vereischt, voor de meeste onzer lezers
wel eenige toelichting, ook ten opzichte van datgene,
vrat in onze vorige rubriek over problemen gezegd is.
Wit heeft 1 schijf meer dan zwart, overigens valt er
op den bouw niet veel aan te merken. De laatste zet
van zwart 1924 is zeer duidelijk. Dte stand1 is natuur
lijk. Het eigenaardige van dit probleem is echter, dat
het probleem niet eindigt met een slagzet van wit,
maar met een stillen zet, van wit, waarop voor zwart
beslist verlies volgt. Dit eigenaardige soort van pro
blemen hebben wij nog niet veel behandeld.
Ziehier de oplossing van probleem 43.
VA/if qtvppU"
35—30, 21—17, 43—38, 39 8, 31—26!
24 42, 12 21, 42 33, 3 12.
Na 3126 van wit kan zwart 2 stukken laten slaan
van 26 op 8, of schijf 12 op 17 zetten, maar in 't laat
ste geval volgt ook onmiddellijk verlies door 3024.
Vandaar dat de eerste zet in dit probleem 3530 zeer
die paring geboren, of aan nieuwe Chineesche immi
granten, öf aan eveneens uit Inlandsche moeders ge
boren zoons van Chineesche immigranten uit te huwe
lijken. Zoo ontstond een gemengd ras, dat, hoezeer
in menig opzicht zeer wel te onderkennen van zijn
voorouders van vaderszijde en van over zee, derzelver
godsdienst en véél van hun zeden en gewoonten, ja
zelfs ook hun familie en erfrecht in eere bleef houden.
En de Nederlandsche overheerscher, die steeds de
eigenaardigheden van alle Indische naties zoo veel
mogelijk placht te ontzien, heeft ook tegenover de In
dische Chineezen dezelfde gedragslijn gevolgd.
In de drie eeuwen van ons koloniaal bezit moge, ge
durende een korte spanne tijds althans, de „ongewa-
pendheid" der Chineesche ingezetenen te wenschen
hebben overgelaten (in het midden der achttiende
eeuw) het „industrieus en naarstig" zijn dezer
klasse van ingezetenen is steeds boven allen twijfel
verheven geweest. De Chineesche bevolking op Java,
thans bijna 300.000 zielen sterk, heeft steeds het groot
ste gedeelte van kleinhandel en klein-bedrijf in b&n-
den; bovendien is menig Chinees groothandelaar, hui
zenverhuurder, landeigenaar, reeder, industrieel, aan
nemer van gouvernementsleverantiën, pachter van de
in de laatste 15 jaren'reeds grootendeels afgeschaf
te „verpachte middelen." Het zijn meerendeels uit
nemende mannen van zaken of uitstekende ambachts
lieden. Zij wonen op de van gouvernementswege daar
voor aangewezen plaatsen in de van gouvernements
wege daartoe aangewezen wijken, waar tot op zekere
hoogte de politie en administratie (en ook, eveneens
tot op zekere hoogte, de rechtsspraak in zake huwelij
ken en echtscheidingen) bij uit henzelven gekozen
hoofden berust. En. zij zitten vol grieven. Grie
ven, waarover men 15 jaar geleden nimmer iets ver
nam. Toen werd nog algemeen aangenomen dat de
Chinees zich onder ons bestuur, dat hem betrekkelijk
weinig in zijn bewegingen belemmerde en hem rust en
veiligheid waarborgde bij het doen van zijn zaken, te
vreden gevoelde, dat bij zich meer Nederlandsch-In-
disch onderdaan gevoelde, dan Chinees. Trouwens, de
meesten hunner waren reeds sedert verscheiden ge
slachten achtereen op Java gevestigd; de vermogen
den onder hen waren, nu ja, in hun jonge jaren wel
eens naar China geweest en kenden wel een of ander
(Zuid-)Chineesch dialect, maar dachten er niet aan
om ooit voor goed naar China te trekken, waar im
mers de bescherming van hun persoon en goed wat te
wenschen overliet. „Men" vond dat zij het onder ons
bestuur beter hadden dan ze 't in China zouden heb
ben gehad, en dat schenen zijzelven ook zoo te vinden.
En het leek wel dat alle band tusschen ben en het Chi
neesche Rijk ontbrak. In een Nederlandsche kolonie
geboren uit ouders, aldaar gevestigd, waren zij Neder
landers en ingezetenen van Nederlandsch-Indië, en
geenszins onderdanen van den keizer van China. Had
niet indertijd in 1740, toen, te Batavia, Semarang, en
Soerabaya Chineezen-bloedbaden op groote schaal had
den plaats gehad en toen de Gouverneur-Generaal
deswege een explicatie tot den Keizer van China had
gericht, deze laatste te kennen gegeven: dat hij die
Indische Chineezen niet als zijn onderdanen beschouw
de?
Zoo was het tot de laatste jaren der 18de eeuw.
Doch nu zijn de bordjes verhangen.
De verklaring daarvan heeft men in de eerste plaats
in China zelf te zoeken. De herhaalde annexaties van
Chineesch grondgebied door Europeesche mogendhe
den, het optreden van een hervormingspartij in China,
de Boksersbeweging met de gevolgen daarvan, de Rus
sisch-Japansche oorlog hebben den Chinees gewekt.
Het isolement van China zou toch op een goeden
dag een einde hebben moeten nemen; de bedoelde
goed is aangebracht.
Dergelijke stillezetten in een probleem, die de winst
aan wit verzekeren zijn zeer fraai. Een zeer mooi
voorbeeld hiervan is het volgende, dat wij gaarne on
der de aandacht van onze lezers brengen, 't Is een
stand van den heer I. Weiss, aangegeven door onder
staand diagram.
Zw. 9, 10, 11, 12, 16, 17, 18, 20, 22.
W. 19. 26, 32 ,33, 38, 42, 43, 47, 48.
Wit speelt eerst 1913, waardoor zwart wordt go-
dwongen tot 914, terwijl hij nu schijf 13 zal winnen.
Wit speelt echter 138 en zwart slaat 12 3. Hierna
speelt wit 2621. Zwart moet nu slaan van 17 op
26, anders slaat wit 32 23 (3 schijven). Na 17 26
van zwart 'speelt wit 3228 en wint, want hij slaat of
28 6, of speelt 28-23, 33 4.
Beide dreigingen kan zwart niet verhinderen. Wij
hopen dat dit soort van problemen onze lezers nu
eenigszins duidelijk is geworden. Oplossing' is dus als
volgt
19—13, 13—8, 26—21, 32—20.
9—14, 12 3, 17 26.
Goede oplossingen ontvangen van de beeren D. Ger-
ling, J. Houtkooper, beiden te Alkmaar; S. Homan te
oorzaken hebben dat einde slechts verhaast. Nu is de
verjongingsbeweging onder hen sterker dan ooit en
strekt zich tot ver buiten China uit, ook tot onze In
dische Chineezen. Een beweging, die een nationalis
tisch Chineesch en religieus-confuciaansch karakter
heeft, maar tevens toch ook streeft naar Europeesche
kennis, wetenschap en techniek ennaar meerdere
gelijkheid met den Europeaan, ook in diens Aziatische
bezittingen.
Onze Chineezen in Indië meer speciaal: onze
Chineezen op Java, op welk eiland hun aantal tus
schen 250 en 300 duizend bedraagt, hebben nu te
genwoordig grieven. Grieven, die ze vroeger niet ge
voelden, althans zeker niet plachten te uiten. Grieven
van voornamelijk drieërlei aard en zulks wel a. betref
fende de politie-rechtspraak in 't bijzonder en de cri-
mineele rechtspraak in 't algemeen, b betreffende de
passen- en wijken-stelsels en c betreffende het onder
wijs. Een vierde grief isdat men hen te veel be
lasting zoude laten betalen.
Over de politie-rechtspraak, zooals die in Indië
voor Inlanders en daarmede gelijkgestelden bestaat,
schreven we reeds in een vorig artikel. Ze geeft in
derdaad weinig waarborgen tegen veroordeeling van
onschuldigenze moge voor een bevolking van
eenigszins fatalistisch aangelegde landbouwers en
daglooners als waaruit de meeste Indische volkeren
bestaan, met haar voor deze soort van lieden betrek
kelijk lichte straffen, wel dragelijk wezen, voor een
complex van mannen van zaken zooals onze Chineezen
is ze zulks inderdaad niet. En met de crimineele wet
geving is het niet andersde waarborgen b. v. die ze
geeft tegen willekeurige of onnoodige toepassing van
de preventieve hechtenis is, voor mannen van zaken
vooral, voor wie tijd geld is, onvoldoende te achten.
Maar meer nog dan de hardheden van de rechtsbedee-
ling gevoelt de Chinees ook als hij nimmer met den
rechter in aanraking komt in zijn dagelijksch leven
grieven tegen de wijken- en passen stelsels,, stelsels,
die niet voor de eigenlijk gezegde Inlanders (Javanen,
Soendaneezen, Maleiers enz.) doch slechts voor vreem
de Aziaten en hun' nakomelingen gelden. Het wijken-
stelsel: de Chinees mag slechts op de daarvoor aange
wezen plaatsen, en daar dan nog maar alleen in de
daarvoor aangewezen wijken wonen; het passen-stel-
sel: hij mag zich niet zonder paspoort van de eene
plaats naar de andere begeven. Beide stelsels nu, hoe
voortreffelijk ook uit een oogpunt van koloniale over-
heerschers politiek, zijn sedert jaren toegepast gewor
den op een wijze, weinig geschikt om het onaangename
ervan te doen vergeten, al zijn, althans ten aanzien
van het passen-stelsel, in den loop der laatste jaren
voor te goeder naam en faam bekend staande Chinee
sche ingezetenen wel eenige vrijgevigheden ingevoerd
geworden.
(Wordt vervolgd.)
Gistermiddag om 2 uur vergaderde de Tweede Ka
mer.
Do voorzitter deed modedeeling van het inkomen
der geloofsbrieven van het nieuw gekozen lid van Ede,
den heer W. van Manen Johzn. Hij benoemde een
commissie tot onderzoek daarvan.
De voorzitter las daarna een dankbetuiging voor
van H. M. de Koningin, voor den gelukwensch dei-
Kamer bij de geboorte van Prinses Juliana. H. M.
zegt daarin, den hartgrondigen wensch te koesteren,
dat de opvoeding der Prinses bevorderlijk zij aan het
welzijn van het vaderland.
De heer Plate bracht namens de commissie van on-
Wijde Wormer en H. E. Lantinga te Haarlem,
Van probleem 42 nog van G. J. Hartkamp te Alk
maar en N. K. Snel te Liinmen.
Slagzetten in de Eransche opening
No. 12.
Wit
1. 34—30
1. 17—21
2. 30—25
2. 21—26
3. 31—27
3. 18—22
4. 27 18
4. 12 23
5. 40—34
5. 7—12
6. 4440
6. 12—18
7. 50—44
7. 8—12
8. 32—27
8. 20—24
9. 34—30
9. 2—8?
Stand na
den 9en zet van
Zw. 1, 3/6, 8/16, 18, 19, 23, 24, 26.
W. 25, 27, 30, 33, 35/49.
Welken slagzet doet wit nu?
derzoek naar de geloofsbrieven van den heer «Van Ma
nen, rapport uit en concludeert tot toelating. Aldus
werd besloten.
De voorzitter: De heer Van Manen is in bet ge
bouw aanwezig, ik verzoek den heer griffier hem bin
nen te leiden. (Er ontstaaj in de Kamer hilariteit).
De heer Van Manen werd door den griffier binnen
geleid en legde de bij de wet voorgeschreven eeden af.
Hij nam vervolgens zitting.
Alleen de heer Brummelkamp wenschte hem geluk
toen de heer Van Manen naar zijn plaats werd geleid,
niemand der andere leden ging paar hem toe.
De voorzitter stelde voor heden om 11 urn- de Mijn
wet-Van Kol aan de orde te stellen.
De voorzitter zei dat het bij hem een punt van over
weging heeft uitgemaakt om zelf de Kamer bijeen te
roepen voor de behandeling van het wetsontwerp-Van
Kol. Hoe zij over die bijeenroeping in dit stadium
denkt, kan reeds hieruit blijken dat het voorstel niet
van hem is uitgegaan.
De heer Schaper zette uiteen waarvan de voorstel
lers hun voorstel tot behandeling hebben gedaan en
dankte de leden, die vrijwillig het voorstel steunden.
Spr. vleit zich, dat, zoo uitvoerig is voorbereid in één
dag behandeld zal kunnen worden. Kan dit niet, dan
zou zoo noodig de behandeling Zaterdag kunnen wor
den voortgezet.
De heer De Savornin Lohman had verschillende be
zwaren tegen het als nog aan de orde stellen van dit
ontwerp.
De heer Lohman is van meening dat dadelijke be
handeling niet noodig is, daar de heer Troelstra, die
het geheel bleek met den heer Van Kol, diens voorstel
zeer gemakkelijk kan overnemen en verdedigen.
De heer Van der Velde was het eens met den heer
Lohman.
Spr. is dus ook tegen behandeling op heden 11 uur.
De heer Van Karnebeek was daar ook tegen, dus
ook tegen de behandeling op morgen.
De heer Schaper verdedigde nader het voorstel en
betoogde, dat de Kamer baar volle vrijheid behoudt
ten aanzien van Staats- of particuliere exploitatie.
Spr. mag niet aannemen, dat enkele personen het
voorstel tot behandeling alleen onderteekend hebben
om den heer Van Kol aangenaam te zijn.
De heer Troelstra meent dat de zaak zeer urgent is.
Wordt zij niet beslist dan blijft deze zaak weer hangen
tot nadeel en schade van een groot volksbelang-.
De beer Roodhuyzen repliceerende constateert dat
feitelijk 22 Juni de levensdraad van deze Kamer was
afgesneden.
De heer Van Kol. Maar de Kamer moet zijn plicht
doen tot den laatsten snik.
De heer Roodhuyzen. Maar hier wil men zijn plicht
doen na den laatsten snik (groote hilariteit).
Na dupliek van den heer Schaper wordt het voorstel
tot behandeling der mijnwet-Van Kol, op heden 11
uur verworpen met 40 tegen 31 stemmen.
De heer Lieftinck begeeft zich Maandag 4 uur ten
paleize het Loo ter beëediging als Kamerlid door H.
M. de Koningin, ten einde in de gelegenheid te zijn
als tijdelijk voorzitter der Tweede Kamer Dinsdag a.s.
de leden der Kamer te beëedigen, daartoe door H. M.
de Koningin gemachtigd.
De Tweede Kamer is dien dag bijeengeroepen 's mid
dags drie ure. Aau de orde is alsdan de benoeming
der commissiën voor bet onderzoek der geloofsbrieven.
Eén dag kamerlid.
Eén dag Kamerlid, of De Komeet van Ede.
't Was op den heer Van Manen na net als van
In den volgenden stand deed de heer H. J. de Bruijn
vroeger Rotterdam, nu Hengelo) met zwart een aar-
digen damzet.
Stand. Zw. 4, 5, 6, 8, 10, 10, 18, 21, 20, 35.
W. 15, 29, 32, 33, 36, 38, 42, 44, 45, 48.
Zwart speelde als volgt:
18—23 29 18
8—13, 18 9
4 13 15 4
21—27 4 81
26 501!
Als probleem geven wij ditmaal een probleem van
den Franschen Componist J. Vardon te Caen, die ge
regeld medewerkt aan ons Hollandsch Damtijdschrift
door 't inzenden van problemen, die allen door
fraaiheid uitmunten van ontleding.
Bespreking volgt in de volgende rubriek.
Probleem 44 van J. Vardon, Caen (Fr.)
Zw. 5 ,6, 9, 10, 12/14, 18/20, 22/24, 27, 28, 32.
W. 11, 16, 25, 29, 31, 33, 34, 36, 38, 39, 40, 42, 43, 44,
48, 50.
Opl. roor 23 Sept. bureau van dit blad.
9
