DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
Damrubriek.
L
m
m
m
m
m
m
m
Honderd en elfde Jaargang.
1909.
V Ry D AG
1 OCTOBER.
Eedsdwang.
n
iü
iü
m
iü
iü
No 229
Deze Courant wordt eiken avond, behalve op Zon- en
feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per- 3 maanden
voor A ikmaar f franco door het geheeie Rijk f
Af onderlijke nummers 3 Cents.
Prijs der gewone advertentiën:
regel f ÖJQ, Bij groote contracten rabat Groote
Setters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdrukkerij
v/h. HERMs. COSIER ZOON, Voordam C 9.
N N E N L A N O,
zp
ffjf
H
B
S
ÉH
§8
H
HP
s
f m
Hl
li
Hf
M H
li Iü
J
TFeMooanaiffiia®* S.
Tweede Kamerverkiezing.
Moord
m
SP
m.
Éi
HP
iü
gp
g§
mt
'■m
Éi
fj
9ê
AL&MAARSCHE GOURANT.
In het midden van September heeft de vereeniging
„de Dageraad" te Amsterdam, te Rotterdam en in
Den Haag protestvergaderingen georganiseerd tegen
den in onze wetgeving voorkomenden eedsdwang, wel
ke drie vergaderingen, elk van drieën bij groote meer
derheid van stemmen, verklaarden een toestand te
wenschen, waarbij het aan ieder, die te kennen geeft,
dat hij gewetensbezwaren heeft tegen den eed, zal vrij
staan om in stede daarvan een belofte te doen.
De kwestie is bekend. In zeer veel gevallen vorde
ren onze wetten eedsaflegging, in slechts weinige
daarvan behelzen ze facultatiefstelling, in dier voege,
dat de te beëedigen persoon zelf kiezen mag of hij
zweren of beloven zal, in sommige andere (waaron
der o. m. dat van het getuigenis afleggen in een recht
zaak) schrijven ze voor dat men „op de wijze zijner
godsdienstige gezindheid den eed of de belofte doen"
moet. Dit laatste wordt algemeen zóó opgevat dat,
wie tot een kerkgenootschap behoort dat den eed er
kent, den eed aflegt naar den ritus van zijn kerkge
nootschap, dat de Doopsgezinden met „beloven"
kunnen volstaan en dat zij, die tot géén kerkgenoot
schap behooren, den eed moeten afleggen op een wijze
waarop ook b. v. de Nederlandsche Protestanten en
Katholieken het plegen te doen, n.l. door, onder het
opsteken van de twee voorste vingers van den rechter
hand, den ambtenaar die den eed afneemt de woorden
na te zeggen: „Zoo waarlijk helpe mij God Almach-
tig!" j
Menig vrijdenker heeft hierin aanstoot gevonden.
En ook menigen geloovige stuit het „dat zij, die rond
weg verklaren niet in God te gelooven, nogtans ge
dwongen worden dien God op de meest plegtige wijze
aan te roepen" zooals het toenmalige (Roomsch-
Katholieke) Kamerlid mr. Heijdenrijck zich uitdrukte,
toen hij er in September 1881 den Minister van Justi
tie mr. Modderman over interpelleerde. Wie de zaak
nader wenscht te bestudeeren, die herleze het destijds
over die interpellatie gevoerde debat (afzonderlijk uit
gegeven bij H. C. Susan O.Hz. te 's-Hage), en die bla
de re ook eens in de „Weekbladen van het Recht" uit
dien tijd, een tijd waarin de kwestie vele gemoederen
in beroering placht te brengen.
De kwestie is dus niet nieuwEn wat opvallend is
ze is eigenlijk nog precies in hetzelfde stadium als in
1881. De interpellatie-Heijdenrijek heeft géén veran
dering eerder een bevestiging van den bestaan
den toestand teweeggebracht, en de ter gelegenheid
van die interpellatie gehouden debatten zijn, hoewel 28
jaar oud, nu nog actueel. Er is in die 28 jaar (be
halve dan dat men bij enkele sedert nieuw uitgevaar
digde wetten (de „beroepswet" b. v.), als men al we
der een nieuwen eed invoerde, de keuze tusschen eed
of belofte aan den te beëedigen persoon gelaten heeft)
aan de wetgeving op dit stuk niets veranderd. Zoo
b.v. worden vrijdenkers, als getuigen voor den rechter
verschijnend, nog steeds -tenzij ze van huis uit
Doopsgezind mochten wezen genoopt om onder aan
roeping van het Opperwezen te zweren, op gevaar af
van anders gegijzeld te worden en tot gevangenisstraf
te worden veroordeeld bovendien. En, is de wetgeving
onveranderd gebleven, met haar gangbare uitlegging
en toepassing is het evenzoo gesteld, evenals ook
met de protesten en bezwaren ertegen. Protesten en
bezwaren, die alleen in Nederland schijnen voor te ko
men: althans op geen van de drie onlangs gehouden
protestvergaderingen schijnt ook maar een woord te
zijn gerept omtrent geestverwanten in den vreemde,
nog ook omtrent resultaten of successen, door dezen
behaald.
Hoe het zij, in Nederland is ten dezen alles nog:
juist zooals in 1881. En een kwestie die zóó lang in
éénzelfde stadium blijft, is aan het doodbloeden: stil
stand is in zulk een geval achteruitgang. Bovendien
AAN DE DAMMERS.
Met dank voor de ontvangen oplossingen.
Oplossingen.
Slagzet No. 13.
was een foutief antwoord op den llen zet van
wit, want wit speelde:
28 19 14 23A
25—20 15 24
3429 23 34 of 24 33
39 19 13 24
37—31 26 28
27—21 16 27
38—32 27 38 of 28 37
42 15
Speelt zwart bij A 13 24 dan volgt
37—31 26 28
27—21 16 27
38—32 27 38 of 28 27
42 4!
Interessante slagwending.
Probleem 45 van A. M. Olsen.
Wij kunnen niet anders dan dezen hooggeachten blin
de ons compliment maken voor zijn fraai probleem.
Goede stand, gelijke stukken, mooie slagwending. Ont
leding is zeer fraai, gelieve daarom onderstaande op
lossing wel te bekijken.
Wit Zwart
27—21 16 18
38—33 29 27
28—22 24 35
22 4 11 22
4440 35 44
37—32 27 38
is de door de protestvergaderingen voorgestane oplos
sing der aangelegenheid: facultatiefstelling van den
eed, zóó, dat ieder óók de geloovige, óók de trouwe
kerkganger dus die te kennen geeft dat hij er ge-
etensbezwaren tegen heeft, met een belofte zal kun
nen volstaan zelfs voor menig tegenstander van
den eedsdwang onaannemelijk. Gij of ik, we kunnen
morgen aan den dag van een of ander vergrijp ver
dacht worden; wellicht zal de schijn tegen ons we
zen; in zoodanig geval kunnen de mondelinge me-
dedeelingen die onverschillig-wie aan den rechter ge
lieft te doen, mijn eer, mijn maatschappelijke posijie,
mijn vermogen, mijn vrijheid ernstig in gevaar bren
gen. Het zij zoo, maar is het dan te veel gevergd, als
ik dan de grootst mogelijke waarborgen verlang: dat
„onverschillig wie" daarbij niet alleen niet liegen zal,
maar dat hij bovendien zijn uiterste best zal doen om
zieh zoo juist, zoo volledig en zoo nauwkeurig moge
lijk uit te drukken De grootst mogelijke waarborgen
- een plechtige en nadrukkelijke bevestiging op zijn
woord van eer" is mij niet voldoende, juist omdat ik
weet dat nog een andere vorm van bevestiging bestaat,
waaraan hij méér waarde hecht. Ik heb recht, dat mij
tegen logenachtig, onjuist, onvolledig of onnauwkeu
rig getuigenis die waarborg worde verstrekt, die den
getuige zoo diep mogelijk, die hem het diepst van alle
in zijn consciëntie tast! Het mag hem, trouw kerkgan
ger als hij wellicht is, niet vrij staan mij dien krach-
tigsten waarborg te onthouden en mij er op één na den
krachtigsten voor in de plaats te geven. Of acht men
soms bij onze rechtsbedeeling de waarborgen tegen
rechterlijke dwaling zóó afdoende, dat er op dezen
eenen wel wat kan worden afgedongen?
Wel is valsch getuigenis, onder gelofte afgelegd,
even strafbaar als valsch getuigenis onder eede,
maar. de strafbepaling tegen meineed kan betrek
kelijk zelden worden toegepast; het gebeurt niet licht,
dat indien valsch getuigd is geworden, zulks èn wet
tig èn overtuigend bewezen worden kan. En het is mij
niet alleen om de eventueele strafbaarheid van den ge
tuige, het is mij om 's mans consciëntie bovendien te
doen!
Niet dat de eed in deze een absoluten waarb.org te
gen logens of tegen onberaden praatjes geeft;
maar hij geeft, in zeer veel gevallen, een relatieven
waarborg van betrekkelijk groote waarde.
Is niet de oplossing van de kwestie in andere rich
ting te zoeken? Is die niet reeds in het debat van 1881,
aangegeven door den toenmaligen (Roomsch-Katholie-
ken) afgevaardigde mr. Haffmans. Als de vrijdenkers,
die bezwaar hebben tegen een eed, zich vormen tot een
genootschap, tot een lichaam dan zou men eens
kunnen zien ofmen, al dan niet na voorafgaande
wetswijziging, aan hen, die aantoonen dat zij leden
van dat lichaam zijn en dat zij niet tot een eigenlijk
gezegd kerkgenootschap behooren, zou kunnen toe
staan om, in stede van een eed, een belofte te doen.
Men heeft dan, ten aanzien van elk hunner, telkenma
le „een uitwendig waarneembaar en bewijsbaar feit"
als waarVan minister Modderman in bedoeld debat, zij
t dan ook in eenigszins ander verband, gesproken
heeft dat zekerheid geeft „dat zij werkelijk ge
moedsbezwaren hebben en niet eenvoudig gemoedsbe
zwaren uitdenken pour le besoin de la cause." Waar
om nog nimmer naar oplossing in dezen geest ge
streefd is?
heeft het voornemen daar tot ongeveer half October
te vertoeven.
De opening der gewone najaarszitting der Staten
van Noordholland, is door Gedeputeerde Staten voor
dit jaar bepaald op Dinsdag 7 December a.s.
GEMENGD NIEUWS.
De Trappisten te Tilburg
De paters keeren te Tilburg terug; terwijl er thans
reeds wederom bier wordt gebrouwen.
De ex-abt Verbrugge heeft zich onderworpen, doch
is niet te Rome geweest. De tweede overste van Chi-
may (grens) wordt abt te Tilburg.
Met de schuldeischers is alles geregeld. Het kloos
ter komt op naam eener vereeniging, die daarvoor
wordt opgericht.
De kloosterkwestie te Zundert is nog niet geregeld,
maar dit zal vermoedelijk wel volgen. (Msb.)
Dc P-spercd-echtache zr^k
Door drie personen, nauw bij de bekende Papen-
drechtsche zaak betrokken, zijn drie verschillende en
verschillend gemotiveerde adressen verzonden aan den
Hoogen Raad met het verzoek den rechter in de ar-
rondissements-rechtbank te Dordrecht, mr. J. E. van
Rhede van der Kloot te doen ontzetten uit zijn ambt.
In een dier adressen wordt tevens gevraagd een ver
volging wegens meineed tegen dezen rechter te willen
doen instellen.
Al deze adressen staan in verband met de behande
ling' van de Papendrechtsche strafzaak.
Oudheden
Bij het afgraven van wierdegronden onder de ge
meente Ezinge (Gr.) zijn vele bronzen muntstukken
gevonden uit de 15de of 16de eeuw, benevens een ijze
ren kistje met 25 groote zilveren Spaansche matten,
met duidelijke borstbeelden en een met het jaartal
1573 er op te onderscheiden.
Choiera
Een timmermansknecht, werkzaam aan de steigers
in de nieuwe buitenhaven te Neuzen, is onder verdach
te verschijnselen ziek geworden. Zijn gezin is geïso
leerd. De faeces zijn opgezonden naar Utrecht.
(M. Ct.)
niet uitgesloten is, dat ze uit den trein zijn geworpen.
Het onderzoek wordt steeds ijverig voortgezet.
Treurig.
Sedert gistermorgen elf uur werd te Ambt-Almelo
vermist het 5-jarig kind van J. ten Donkelaar, aldaar.
Alle nasporingen bleven vruchteloos, totdat gister
avond in een houtloods van Gebr. Israels het lijkje
werd gevonden onder een stapel planken, die omgeval
len waren.
De Centrale Liberale Kiesvereeniging in het district
Breukelen besloot, hare leden bij de herstemming voor
de Tweede Kamer geheel vrij te laten.
V oege winter?
i Over het eiland Tholen trokken deze en ook reeds
de vorige week zwermen wilde ganzen. Eene voorbo
de van een vroegen winter?
Inhraek
Een hoofdagent van politie zag gisternacht, om 2
uur, dat drie inbrekers een onbewoond bovenhuis ver
lieten boven het manufacturenmagazijn der firma J.
H. Keiler Zoon, aan de Wester Wagenstraat 19 te
Rotterdam.
Nagezet, werden twee hunner in de woning van een
hunner, in de Hofstraat, gearresteerd. Het bleken
bekende inbrekers, n.l. Bakker en Termeulen.
Bij onderzoek bleek, dat bij de firma Keiler de
brandkast geheel was opengebroken en daaruit 2100
ontvreemd. Op beide personen werd niets gevonden.
Gisteravond is, tijdens afwezigheid der bewoners, in
gebroken bij deu assuradeur P. A. Zuur, wonende aan
het Boschje te Rotterdam. Toen één der dames thuis
kwam, hoorde zij onraad in huis en durfde niet naar
binnen te gaan. Terwijl zij om hulp ging, sprongen
de inbrekers het huis uit. Bij onderzoek bleek, dat een
schrijfbureau was opengebroken en daaruit gouden
sieraden, ter waarde van 100, waren ontvreemd.
Van een kerkboek was het gouden slot afgerukt.
Provinciaal Bestuur van Noordhoiland.
De commissaris der Koningin in de provincie
Noordholland is naar het buitenland vertrokken en
4 20 over 27, 49, 40, 12, 3, 20, en wint.
Wij hopen weldra weer een probleem van dezen be
minden auteur te plaatsen.
Goede oplossingen ontvangen van D. Gerling, J.
Houtkooper, G. van Nieuwkuijk, allen te Alkmaar; G.
J. Hartkamp, Alkmaar; S. Homan, Wijde Wormer;
11. E. Lantinga, Haarlem.
Van de vorige vraagstukken nog goede oplossingen
ontvangen van J. Speets te Benningbroek.
DAMPARTIJ no. 8.
De volgende korte partij werd nu ongeveer 16 jaar
geleden gespeeld hier heel ver vandaan n.l. in Caracas
de hoofdstad van Venezuela. Twee aldaar wonende
Franschen speelden een kleine match en de kortste
partij uit die inatch is onderstaande. Deze partij
wijkt nog al tamelijk af van de gewone speelwijze. Wit
speelt een centrumspel, zwart brengt zijn stukken
naar de randen. Ofschoon het centrumspel beslist
sterker is, brengt de tactiek van zwart zijn tegenpartij
toch eenigszins in de war en krijgt hij na den 15en zet
van wit gelegenheid te winnen door een aardigen slag-
zet. Men oordeele zelf.
Eransche opening, (onregelmatig beantwoord).
Wit D. L. Zwart C. Perret.
1. 34—30 1. 19—24
een weinig voorkomend antwoord.
2. 30 19 2. 13 24,
nu zwart op deze wijze slaat, heeft hij een centrum-
schijf voor den langen vleugel gebracht en daardoor
zijn centrum verzwakt. Schijf 20 en 15 kunnen
slechts over 25 in 't spel gebracht worden.
3. 40—34 3. 9—13
4. 32—28 4. 20—25
5. 44—40.
Wit behandelt de opening zeer goed.
Omtrent het vinden van vrouwenkleederen in een
dennebosch onder St. Jansteen, meldt men nader, dat
de kleedingstukken nabij de. spoorlijn lagen, en dat het
6. 50—44
7. 28 17
8. 31—27
9. 37 28
5. 14—20!
6. 17—22
7. 12 21
8. 21 32
9. 7—12
Zwart speelt steeds op afruilen en brengt daardoor
zijn schijven naar den rand.
10. 41—37 10. 18—22
11. 28 17 11. 12 21
12. 33—28.
Wit speelt weer op 't centrum.
12. 21—26
13. 47-41 13. 16—21
14. 36—31 14. 11—16.
Wit denkende dat zwart met zulk een stelling toch
niets kan uitrichten speelt onvoorzichtig,
15. 38—32??
4136, 31—27, 3430 enz. was een
uitstekende voortzetting.
(Stand na den 15en zet van wit).
t
^5^
ÜP
SBXP.
staa
Zw. 1/6, 8, 10, 13, 15, 16, 20, 21, 24, 25, 26.
W. 28, 31, 32, 34, 35, 37, 39, 40/46, 48, 49.
Noordh, Veldwachtera vereeniging.
Bovengenoemde vereeniging hield gisterenmiddag
een algemeene vergadering in het lokaal van den heer
Egelman te Hoorn. Daar de leden door hun ambt
niet steeds in de gelegenheid zijn de vergaderingen te
bezoeken, achtte de voorzitter de opkomst van deze
vergadering dubbel te waardeeren, omdat daaruit
blijkt de belangstelling die de leden voor de vereeni
ging gevoelen.
Na goedkeuring der notulen, bracht de heer Van
der Woning verslag uit van de in Augustus gehouden
Bondsvergadering en deed hij mededeeling van een
adres, gericht aan den minister van Binnenlandsche
Zaken, inzake wijziging aan art. 136 der Gemeente
wet, waardoor de veldwachters niet meer afhankelijk
zouden zijn van plattelands-gemeenteraden.
Verzocht werd, dat de Rijksregeering het min. sa
laris zou bepalen op 700 g.opname in het pensioen
fonds van burgerlijke ambtenaren achtte men ge-
wenscht; pensioen kan worden verkregen op 60-jari-
gen leeftijd en minstens 30 dienstjaren en moet wor
den genomen op 65-jarigen leeftijd; voor behoorlijks
woning moet worden zorg gedragen; 80 moet wor
den toegestaan voor kleeding; vrije geneeskundige be
handeling voor het geheeie gezin, met vrije keuze van
geneesheer en apotheker; aangedrongen werd op gelij
ke uniform.
Medegedeeld werd vervolgens, dat voor 19 leden aan
vragen waren verzonden om vrije geneeskundige be
handeling voor het gezin, met het volgende resultaat.
Van 4 gemeenten was nog geen antwoord ontvangen.
Wervershoof, Grootebroek, Beets, Oudendijk en Nib-
bixwoud hadden gunstig beschikt. Avenhom stond
het gevraagde toe voor man en vrouw en Zwaag alleen
voor den man. Wijdenes gaf 20 g. verhooging. Blok
ker en Wijde Wormer zouden zich niet onttrekken.
Spanbroek zou het in overweging nemen. Andijk en
Bovenkarspel zullen een desbetreffende verzekering
afsluiten. Westwoud en Schellinkhout hebben afwij
zend beschikt.
Aan de vereeniging is in deze de medewerking door
den commissaris der Koningin toegezegd, die niet on
genegen zou zijn om zijn tusschenkomst te verleenen
voor die gemeenten, die het verzoek van de hand zou
den wijzen.
Besloten werd om het Bondsbestuur te verzoeken
met een rijwiélfabrikant een contract te sluiten om
den gemeente-veldwachters en den leden van hun ge
zin korting te verleenen bij het aankoopen van rijwie
len.
Eveneens werd besloten 29 October in Alkmaar een
propaganda-vergadering te houden, waartoe alle ge
meente-veldwachters zouden worden uitgenoodigd.
Vasthoudende aan art. 4 van het Reglement zullen
buitengewone gemeente-veldwachters geen lid der ver
eeniging kunnen worden.
Door het bestuur zal, op voorstel van het Hoofdbe
stuur, een onderzoek worden ingesteld naar de moge
lijkheid tot oprichting van een eigen orgaan voor den
geheelen Bond met een oplaag van 1000 ex. Het be
stuur zal zich daartoe in verbinding stellen met ver
schillende uitgevers, alsmede inlichtingen inwinnen
omtrent een geschikt redacteur, enz., ten einde voor
25 Mei 1910 omlijnde voorstellen te kunnen indienen
bij het Hoofdbestuur.
Met een opwekking om vooral de propaganda-verga-
dering te bezoeken, sloot de voorzitter de bijeenkomst.
15. 21—27
16. 31 22
(Wit kan niet 32 21, want dan volgt 16 38.)
16. 24—29
17. 34 23 17. 35—30
18. 35 24 18. 20 36.
Wit geeft op.
Probleem 46 van den heer J. Westerhof geven wij
als een bewijs, dat in 't Noorden van ons land ook
goede dammers en problemisten worden gevonden. De
ontleding is niet moeielijk, en wij hopen dan ook van
velen de correcte oplossing te ontvangen.
Probleem 46 van J. Westerhof, Appingedam.
a
HP
mm
Zw. 2, 8, 9, 12, 13, 14, 18, 19, 22, 23, 28.
W. 24, 29, 30, 32, 34, 37, 38, 39, 41, 42, 47.
Oplossingen voor 8 October bureau v. d. blad.
