DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
No. 266
Honderd en elfden Jaargang.
1909.
Deze Courant wordt eiken avondbehalve op Zon- en
Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per 3 maanden
voor P ikmaar f @s8©s franco door het geheele Rijk f 1,
Af jnderlijke nummers 3 Cents.
ZATERDAG
Prijs der gewone advertentiëns
Per regel f 0,10. Bij groote contracten rabat Groote
letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdrukkerij
v/h. HERMs. COSTER ZOON, Voordam C 0.
13 NOVEMBER.
Een karakteristiek Hollandsch
- boek.
BINNENLAND.
TcMeossisasaiiaer 1,
Dit nummer bestaat uit drie bladen
Eerste Kemer.
W. C, J. Passtoors.
Dure lelies.
Een strijd In eene gemeente.
Wie volgt Lovink op?
Het einde van een zwerver.
Terecht.
In den val
Kinderverlammlng.
Asaemburgh.
Uit Koedijk.
Uit Oude Niedorp.
De zaak Romer.
Dir. belastingen.
Uit Hoorn.
De Inb aak te Rotterdam.
ALKMAARSCHE COURANT.
ft
Helaas bet is geen nieuw boek, dat in het bo-
venstaand opschrift wordt bedoeld ear dat aanspraak
kan maken op de onderscheidende eigenschap van „ka
rakteristiek Hollandsch" te zijn.
Het is een boek waarvan thans de vijf en twintigste
druk is verschenen.
Ergo is het de Camera Obscura welk ander He-
derlandsch-letterkundig werk mocht zooveel herdruk
ken beleven?
Zeventig jaar is de Camera nu oud. Toen zij „hare
intrede in de wareld deed" was; de schrijver zelf nog
maar even vijf en twintig. Hij heeft veel genoegen
van zijn werk beleefd. Het is getuigde hij in 1869
den schrijver eene streelende gedachte, dat aan zijn
werk het voorrecht mag te beurt vdllen in handen te
komen van een geslacht van landgenooten, naauwelijks
of nog niet geboren toen hij het voor het eerst aan het
licht bracht. Sedert is er alweer een nieuw geslacht
gekomen, dat gretig zijn handen naar dit boek uitstak,
zoodat er telkens en telkens weer een uitgave noodig
was. Hu eens was het een volks- dan weer een luxe-
uitgave. He nieuwste, de vijf en twintigste houdt
tusschen deze beide soorten het midden. Het is een
deftig boek met strakke goudlijntjes en een zwaar
gouden relief portret van een ouden man, in het mid
den, en een glanzend gouden bovenkant. Zoo van
buiten doet het denken aan Beets, niet aan Hilde-
brand. Ons oude exemplaartje de zesde uitgave!
met het blauwe bandje zonder goud en zonder portret,
dient zich minder druk en minder deftig aan. Haar
het uiterlijk lijkt deze „jubileumuitgave trouwens
geen gouden maar een zilveren opKegge.
Maar slaat men het boek open, is men er eenmaal
aan gewend dat in die duidelijke letters precies
hetzelfde staat als in de kleine gezellige letter
tjes, waaraan men gewend geraakt is, dat op de
50 g*roote bladzijden geen woord meer, minder of an
ders over de Familie Stastok staat te lezen dan op de
32 kleine, dan geeft men gaarne toe, dat deze moderne
druk veel aangenamer is dan de oude en dat de
erven Bohn deze uitgave goed verzorgd hebben. Maar
ze hebben nog iets anders gedaan, ze hebben aan deze
25ste uitgave bijzondere betaekenis verleend door aan
onderscheidene personen in den lande, kunstenaars,
geleerden, politici hun oordeel over dit karakteristiek
Hollandsch© boek te vragen, zoodat een honderdtal
uitspraken aan het boek voorafgaan. Voorop staat het
volgende oordeel van H. M. de Koningin-Moeder:
„He nieuwe uitgave der Camera Obscura van Hil
debrand verlevendigt bij mij de herinnering aan het
eerste onderricht, dat ik ontving in de Hederlandsche
taal, omdat daarbij herhaaldelijk het werk van dr.
Beets werd gebruikt, om mij den rijkdom en de schoon
heid dier taal te doen begrijpen, en mij Hederlandsche
toestanden in Hildebrand's jeugd te doen kennen.
Dr. Beets heb ik toen reeds leeren hoogachten, zijn
werk leeren waardeeren.
Zijn nagedachtenis houd ik in eere. Emma."
Han volgen enkele uittreksels uit beoordeelingen
van vroeger datum. merkwaardig is de voorspelling
van IJntema in de Vaderl. letteroefeningen vanl840:
„Maar toch verdient het boek beter lot, dan aan het
zelve waarschijnlijk te beurt zal vallen. Het zal beval
len, het zal de aandracht trekken, maar waarschijnlijk
voor korten tijd en de opgang, dien het bij zijne intre
de in de wereld maakt, zal hoogstwaarschijnlijk voor
vergetelheid plaats maken."
Eindelijk in alfabetische volgorde de uitspraken van
d© mannen en vrouwen van beteekenis in ons land.
Asser, de minister van staat, de groote zeerecht-speci
aliteit opent de reeks met een mooie opmerkingmen
moet Hollander zijn om dit voortreffelijke boek volko
men te begrijpen en te waardeeren, terwijl, omgekeerd,
de landgenoot die het boek niet begrijpt en waardeert,
geen echte Hollander is.
Het is niet mogelijk al die uitspraken aan te halen
of weer te geven. Ieder zegt zijn meening en op on
derdeden loopen die opinies nogal uiteen. Te begrijpen
is het bijv. dat minister Heemskerk, oud-minister de
Marez Oyens spreken over „een gezonde levensbe
schouwing van Ohristelijken oorsprong" en „den op
rechten Christen." Maar al de uitspraken getuigen
van groote waardeering slechts Top Haeff vormt
eene uitzondering. In haar schooltijd waren enkele
fragmenten in een leesboek haar „een verkwikking,
troost en vreugde", daarna heeft ze „nimmer meer
openlijk noch in 't geniep, verplicht of voor plezier,
een oog in Beets' beroemde boek geslagen"; nu heeft
ze „het werk bij gedeelten overgelezen en „de ont
roering van de schoolbanken heeft zich bij herlezing
der aandoenlijkheden niet herhaald en de kostelijke
humor verhief zich zeldzamer tot geest dan zij
zich meende te herinneren" terwijl ze vreest
„dat het nu wederom tot den 50sten druk zal duren
vóór het werk, van zijn eereplaats in de boekenkast
opnieuw in haar handen valt."
Dit oordeel is een unicum in de reeks. Zelfs critici
als van Deyssel en Kloos hebben woorden van groote
waardeering: „Het is een prachtig boek, heerlijk om
te lezen," zegt de eerste, „De Camera bewonder ik, op
één enkel ding na: de telkens om een hoek glurende
eelfbewust-minzame gestalte van den auteur. Maar
de zon heeft wel haar vlekken, zou de Camera dan
niet mogen hebben haar Hildebrand aldus de laat
ste.
Beroemde mannen en vrouwen hebben zich uitge
sproken. Hederland telt ook nog niet-beroemde. Ook
zij hebben meer dan ééns hun oordeel gezegd. Hun
meening blijkt wel het best uit den grooten aftrek,
dien het boek vond en vindt om van de uitspraak
der lezers van den Hederlandsehen Spectator in 1892
maar te zwijgen. Het is dan ook een boek dat thuis
hoort in ieder huisgezin.
Heel dat boek ademt een geest van Holland-
sche eenvoud, degelijkheid en gezelligheid, een geest,
die helaas voor .een groot deel vervluchtigd is. Het zijn
niet alleen de diligences, de trekschuiten, de neepjes
mutsen en de cornetten welke dien tijd van den onzen
onderscheiden. Zonder die voorwerpen kunnen we
het best stellen en naar hen verlangen we niet terug.
Maar weemoedig en naijverig worden we gestemd, als
we ons verplaatsen in een periode, waarvan intimiteit
het kenmerk is, waarin de menschen in rond-Hol-
landsch durfden en konden zeggen, waar het op stond,
waarin ze aangenamer en gezelliger met elkaar kon
den omgaan, minder kringetjes trokken, die al kleiner
en kleiner worden en het „ego" tot centrum hebben.
Die tijd was minder hoog gestemd dan de onze.
Landgenooten, die de Camera niet-lezen beroepen zich
gaarne op Busken Huet en zeggen dezen na, dat het
boek niet verhevener is dan de nok van een gerefor
meerd bedehuis. Inderdaad hooge aspiraties had
den onze voorouders van zeventig jaar geleden niet.
Ons leven is anders dan het hunne. Men houdt ons
voor, dat het beter is en het zal in menig opzicht wel
zoo zijn, maar al, die voordeden beletten niet, dat wij
ons gaarne af en toe eenige ©ogenblikken in het hun*
ne verplaatsen en vermeien. En nu is Hildebrand
ons daarbij een voortreffelijke leidsman. De jongeman
van even over de twintig heeft een zeldzamen kijk op
zijn tijd gehad en een zeldzaam vermogen om dezen
weer te geven.
De opstellen, heeft hij zelf gezegd, zijn bedacht in
verloren uren, tusschen de wielen en op het water, op
wandelingen en 'in vervelende gezelschappen; zij zijn
geschreven in ©ogenblikken, waarin een ander zijn pi
ano opensluit, of een pijp rookt. Het is een werk voor
genoegen geschreven. Later heeft de schrijver opge
merkt, dat het in méér dan een opzicht de sporen
draagt van den jeugdigen leeftijd waarop het is sa
mengesteld. Wij voelen niet veel voor deze opmerking,
omdat wij overtuigd zijn dat het een zegen is geweest,
dat Hildebrand en niet Beets het boek heeft geschre
ven. Maar met instemming herinneren we nog even
aan die andere opmerking, dat het zijn onbekommerde
jeugd, bij weet zelf niet hoe, over het algemeen gelukt
moet wezen, met waarheid te schetsen, zoodat in zijne
kleine tafereelen dé mensch den mensch en de Heder-
lander zijn vaderland gevonden heeft. Hierin zijn
duidelijk de twee groote kenmerken van de Camera
aangegeven: het karakteristiek-IIollandsche en het
algemeen-menschelijke. Zoolang het de moeite loont
zich in te denken in het leven, dat Hildebrand heeft
waargenomen en in zijn bock heeft vastgelegd, zal de
Camera Obscura niet alleen letterkundige of geschied
kundige waarde behouden, maar van veel algemee-
ner beteekenis blijven en in ons land lezers van
elke intellectueele ontwikkeling in alle maatschappe
lijke rangen vinden.
En juist in een tijd van onrust en pessimisme als de
onze, zal dit rustige blijmoedige boek grooten aftrek
hebben en van goeden invloed blijven> een vluchtheuvel
zijn voor een ieder die zich eens even wenseht te ont
trekken aan het gecompliceerde leven van thans.
Voortgezet werd gisteren de beraadslaging over het
wetsontwerp betreffende het onderzoek naar het va
derschap. De heer Kist oordeelde dat aan het ont
werp een mooie gedachte ten grondslag ligt, n.l. deze
dat de wezenlijke vader verplicht is mede te zorgen
voor de opvoeding van het onechte kind. In het alge
meen is spr. dan ook voor eene dergelijke verplichting
tot onderhoud, echter zal het in vel© gevallen een har
de verplichting zijn'voor dengeen, dien ze treft. Daar
om mag geëischt worden dat er zekerheid besta, dat
het beginsel dezer verplichting naar recht en waarheid
zal worden toegepast. Die zekerheid biedt volgens
spreker het ontwerp niet. De vader wordt vermoed te
zijn, degene die binnen zekeren termijn met de moeder
gemeenschap heeft gehad. Dit vermoeden steunt ech
ter niet op recht en waarheid, al wordt door het ont
werp het wettelijk vermoeden als bewijsmiddel toegela
ten. Dit vermoeden toch sluit niet uit, dat een ander
dan de aangesprokene de wezenlijke vader is. 't Is een
loterij, 't kan voorkomen, dat de moeder wellicht den
ineest vermogende zal uitkiezen.
De in het ontwerp aangenomen rechtsgrond is on
houdbaar en daarom kan spreker zijn stem niet aan
het ontwerp geven.
Dje heer Belinck motiveerde zijn stem vóór het ont
werp.
De heer van Velzen verdedigde het ontwerp, betoo-
gende dat het niet meer dan billijk is dat de verwek
ker de financieele gevolgen van zijn daad draagt,
't Zal ook velen weerhouden om aan zinnelijke lusten
toe te geven.
De heer van der Feltz, hoewel erkennende dat de
aangevoerde theoretische en juridische bedenkingen
tegen het ontwerp niet geheel zonder grond zijn, oor
deelde dat deze bedenkingen hier niet te zwaar mogen
wegen en men veeleer moet letten op de bestemming
van het ontwerp om een groot maatschappelijk belang
te bevorderen.
De Minister van Justitie trad daarop in eene uit
voerige verdediging van het ontwerp, dat van groote
zedelijke beteekenis en van hoog maatschappelijk be
lang is, hetgeen hij in het licht stelde.
De Minister verdedigde voorts het stelsel van het
ontwerp, volgens hetwelk het feit der gemeenschap
recht geeft op het instellen eener alimentatie-aetie.
Bij dit ontwerp wordt geen eersten stap gezet op
den weg naar gelijkstelling van wettig© en onechte
kinderen. Integendeel, die baan wordt afgesloten met
de alimentatie actie. De Minister geloofde niet dat
het ontwerp ten gevolge zal hebben dat meisjes eerder
zullen vallen dan anders het geval zou zijn geweest.
In den regel valt een meisje niet uit kalm overleg,
maar voor hartstocht. Hetgeen een meisje staande
houdt is haar godsdienstig gevoel, haar plichtsbesef en
eergevoel, de vrees voor schande en verachting.
Het ontwerp op het vaderschap werd aangenomen
met 25 tegen 14 st.
Hog goedgekeurd is de overeenkomst met de Sa-
bangmaatschappij te Amsterdam en de salarisregeling
voor de commiezen en directeuren der posterijen en te
legrafie. Minister Regout meende, dat er vooralsnog
geen reden bestaat voor de instelling eener commissie
als scheidsgerecht bij geschillen tusschen hoogere en
lagere ambtenaren. D© Kamer is tot nader uiteenge
gaan.
ken had, om de kerk van Amby te bestelen, zoodat de
ze medekwam naar Amby, alwaar hij, toen beiden ach
ter de kerk aan 't snuffelen waren, werd gearresteerd.
Een fluitorkest.
Het Eriescha dorp Kollum heeft de primeur in de
zen! Daar is een uitvoering gegeven door een fluit-
orkest van jongens uit dat dorp. Zoo'n orkest is
voor zoover wij weten 't eerst in Hedérland. Voor
eenigen tijd werd het opgericht onder den naam „Oe
fening kweekt kennis." En geoefend is er, op straat
en in huis; overal was het repetitie. En de officieel©
repetities werden geregeld bezocht. De kunst werd ver
kregen; de uitvoering werd meerstemmig gefloten.
Ter afwisseling gaven de jongens voordrachten, en het
publiek, bestaande uit ouders en kennissen, amuseer
de zich best. 't Eerste fluitorkest in Hederland had
succes.
Haar het Dgbl. v. Hbr. verneemt, is da heer W. C.
J. Passtoors, lid van de Tweede Kamer voor Beverwijk
en burgemeester van Ginniken, ernstig ongesteld.
Een gevatte kou is ontaard in longontsteking en
doet den patiënt met ernstige koorts het bed houden.
GEMENGD mEUWS
Ter wille van het kind.
Tot heden is aan gelden en toezeggingen voor het
nieuwe koloniehuis voor het Centraal Genootschap
voor Kinder-vacantic-kolonies ongeveer 10.000 bij
een, d. i. het zevende deel van da benoodigde som.
Mevr. G. uit Amsterdam maakte op 4 Juli jl. een
uitstapje met een auto naar Hillegom. Men kwam
langs ©en veld lelies van den kweeker Van Til, me
vrouw ging den tuin binnen, raapte een paar lelies op
en plukte er ook een. Gistermiddag stond zij nu te
recht te Haarlem wegens diefstal. De officier van
justitie eischte 30 boete of 12 dagen.
Mevrouw G. had den kweeker 10 schadeloosstel
ling aangeboden; Van Til echter eischte 50 en krijgt
nu natuurlijk niets.
In de jongste Raadsvergadering te Westongeradeel
werd eene wijziging van de Politieverordening behan
deld, betrekking hebbende op 't houden van festivitei
ten, kaatswedstrijden enz. De drie vrijzinnig© Raads
leden wenschten opmerkingen te maken, doch de bur
gemeester was daarvan niet gediend, met het gevolg
dat de drie Raadsleden, als protest tegen dergelijke
leiding, de vergadering verlieten. Een en ander heeft
bij de vrijzinnige ingezetenen een gevoel van veront
waardiging doen ontstaan en ook onder de kerkelijken
zijn er, die de handeling van den burgemeester afkeu
ren. Onder de vrijzinnigen wordt nu overwogen, wat
hier in deze te doen staat. Het denkbeeld is geopperd,
voor alle betrekkingen en ambten door hen bekleed
en die niet hun bestaan uitmaken, te bedanken.
Of zou het waar zijn, wat sommige bladen melden,
vraagt de T e 1. dat het gewichtige ambt van direc
teur-generaal van den Landbouw niet meer zal ver
vuld worden?
Maar dan gaan we weer achteruit, zegt het blad.
Het was zoo'n gezondé toestand, sinds het besluit om
aan het hoofd van den landbouw, opgevat in den ruim-
sten zin van het woord, ©en man te hebben, die als
chef van dit departement alle koorden van de vele be
drijven op dat gebied in handen had. Vooral was het
zco'n groot voordeel, omdat bij het wisselvallige mi
nisterieel© leven, de directeur-generaal van Landbouw
steeds kon blijven. En nu zou alles weer uiteen moeten
vallen en zouden de verschillende afdeelingen ieder
zelfstandig gaan optreden?
Wij kunnen niet gelooven, dat dit de bedoeling zal
zijn. En al zal tijdelijk die toestand geduld moeten
worden (want een Lovink te vervangen is niet zoo ge
makkelijk), toch zal er wel onder de ambtenaren, die
Lovink tot voorbeeld hadden, één gevonden kunnen
worden, die de taak zou kunnen aanvaarden. We wil
len hopen, dat minister Talma de noodzakelijkheid dei-
vervulling van dat gewichtige ambt zal inzien en dat
dan de keuze weer 'n gelukkig© zal zijn; want de
practische leiding van den landbouw in één hand zoo
uitnemend door Lovink in toepassing, gebracht, is nog
en blijft dringend noodig!
Haar de H. Ct. verneemt, besloot de te Hijmegen
gehouden vergadering van den Hederlandschen Boe
renbond der regeering te verzoeken den heer Th. Ver
hebben, voorzitter van den Limburgsehen Boerenbond,
te benoemen tot opvolger van den heer Lovink.
Toen Vrijdagnamiddag Johan de Vos uit Parijs te
Eenige landbouwers te Boekelo, gemeente Lonneker,
vonden Donderdagmiddag, met den hals over. prikkel
draad hangende, een man ®e bleek overleden te zijn.
Het was het lijk van den zwerver J. Haehtegaal, di©
vermoedelijk in oververmoeiden toestand is gevallen
en gestikt. Aan den hals vertoonden zich eenige ver
wondingen.
De beide vermiste kinderen van den heer A. Haring
te Koegras zijn weder terecht.
Een inwoner van 't Zand had ze voor den nacht,
zonder de ouders te waarschuwen, bij zich gehouden.
In het begin dezer maand werd de offerbus, staande
in de R.-K. kerk te Bemelen van haren inhoud ont
daan, zonder dat men de(n) dader(s) kon aanhouden.
Gistermorgen wandelde een vreemdeling met zekere
R., een bekende der politie, door de straten van het
naburige Amby, zij waren goede maatjes geworden en
de vreemdeling een Belgisch deserteur met name
Sehadts, vertelde aan R., dat hij de kerk te Eemelen
bestolen had, in gezelschap van zekeren Kusters, lei
dekker uit Meerssen R. deed; nu net of hij wel zin
had de goedgevulde offerbussen der kerk te Amby te
ledigen, zoodat zij afspraken dit werk samen te doen.
R. kon een meisje een briefje in handen spelen, met
verzoek dit aan den wachtmeester der marechaussee
te brengen, zoodat deze spoedig verscheen om den
kerkdief in te rekenen.
R. nog niet tevreden met het. succes wilde K. uit
Meerssen ook in de gevangenis zien, ging naar Meers
sen, en vertelde dezen, dat hij met Sehadts afgespro-
Te Hieuw-Schoonebeek (Dir.) heeft zich een geval
van kinderverlamming met doodelijken afloop voorge
daan.
Mazelen
In noordoostelijk Friesland heerschen nog de maze
len, vooral onder de kinderen. Yan de Christelijke
school te Euitenpost waren deze week ruim 90 leerlin
gen absent wegens ziekte.
Het bekende oude kasteel Asaemburgh onder Heems
kerk, dat des zomers druk bezocht wordt, is in handen
van het Rijk overgegaan.
De omliggende landerijen, bestaande uit wei- en
tuingronden, zullen in publieke veiling worden ver
kocht.
Door een roofvogel aangevallen te worden behoort
tot dé zeldzaamheden, doch de heer II. alhier heeft de
vreugde van deze uitzondering mogen smaken. De
vreugde van den vogel bleek van korten duur, want
hij werd' met een kloet afgemaakt. Bij nader onder
zoek bleek het kolossale dier, dat tusschen de vleugel-
toppen 1 M. 50 cM. m'at, een zwart-bruine wouw te-
zijn, mans genoeg om een klein kind te verscheuren.
Hoogstwaarschijnlijk déet zich ook hier een ge
val van kinderverlamming voor.
De heer Jb. Pluister, dé vorige week benoemd tot
Diaken bij de Hedt ITerv. Gemeente alhier, in de
plaats van dén heer Jn. Glas, heeft voor die benoe
ming bedankt. In diens plaats is nu benoemd de heer
Jb. Rootjes.
Uit heer Hugowaard.
Op de voordracht voor onderwijzer aan school no. 2
zijn geplaatst de heeren: 1. D. Sinningh te Woudri-
chem. 2. W. Swart te Midsland (Terschelling). 3. A.
D. Schut te Helder.
Tot tijdelijk onderwijzeres aan dé school no. 2 alhier
is met ingang van 15 Hovember a.s. door B. en W. be
noemd, Mej. M. O. G. Lust te Haarlem.
Haar de H. Ct. verneemt, heeft de officier van
justitie bij de rechtbank in Den Haag tegen den oud-
overste Romer een (klacht-) vervolging wegens smaad
schrift ingesteld ter zake van een artikel in De
Avondpost van Mei j.l. door den heer Römer geschre
ven. De instructie is reeds geopend.
Bij den dienst der directe belastingen zijn gedeta
cheerd L. Fortuin, komm. 2e klasse te Avenhorn; L.
Holstein, id. te Heerhngowaard.
Door dé arrondisséments-rechtbank te Alkmaar is,
ter vervulling der vacature van kantonrechter te
Hoorn, opgemaakt' de navolgende alphabetische lijét
van aanbeveling:
mr. K. H. Hengeveld, kantonrechter te Medemblik;
rnr. J. Plet, kantonrechter te Tholen; mr. A. G. E.
ridder van Rappard, griffier bij het kantongerecht te
Purmerend. (St.ct.)
Toen Vrijdagmiddag Johan de Vos uit Parijs te
Rotterdam terugkwam, om te onderzoeken waar zijn
meisje, mej. Stute bleef die, zooals bekend, Dins
dag, toen zij op het punt stond naar Parijs te vertrek
ken, werd gearresteerd doch "Woensdag weer losgelaten
werd hij in de ouderlijke woning aan den Oppert
door twee rechercheurs gearresteerd.
