DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
Honderd en elfde Jaargang.
1909.
VRIJDAG
24 DECEMBER.
BINNENLAND.
No. 300
Deze Courant wordt eiken avondbehalve op Zon- en
Feestdagenuitgegevens. Abonnementsprijs per 3 maanden
voor ikmaar franco door het geheeie Rijk f 1,
Af aderlijke nummers 3 Cents.
Prijs der gewone advertentiën:
Per regel f 0,10. Bij groote contracten rabat Groote
letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdrukkerij
v/h. HERMs. COSTER ZOON, Voordam C 9.
De Vredesweek,
YeleSföoanransnae?'
O
Dit nummer bestaat uit 3 bladen,
MESS®8®' Wegens het Kerst leest
zal de Courant Zaterdag
avond NIET verschijnen.
ILKMAARSCHE COURANT,
Eenigen tijd geleden hebben wij ergens het voorstel
gelezen om den 25sten December van elk jaar een vre
desweek over de geheeie wereld te openen. Er was een
heel programma voor die week, zoowel voor het begin
als voor de ontwikkeling van deze instelling. Men zou
beginnen met verg'adteringen. Evenals in Frankrijk
„alles met een mopje"' eindigt, gelijk de tooneeldich-
ter zegt, begint tegenwoordig alles, overal, met verga
deringen. Men zou dus beginnen met vergaderingen,
waar propaganda zou worden gemaakt voor de vredes-
idee en voor de gedachte om de laatste 6 dagen des
jaars te wijden aan den vrede. Voor de vredesbewe
ging' zou gecollecteerd worden en zoo men al geen
week van genotsontzegging voorstond, wilde men toch
het te veel, dat in de laatste week des jaars gewoonlijk
in der menschen magen terecht komt, gebruiken tot
spijziging van de hongerigen en voor propaganda. De
ze propaganda zou langzamerhand zóó krachtig wor
den, dat in dien tijd overal vredesgedachten zouden
heerschen. Het oogenblik ware dan gekomen om
zelfs in dezen gedachtengang een bizonder stout idee
aan de regeeringen te verzoeken de bedragen, die
zij per zes dagen van het jaar uitgeven aan oorlogs
voorbereiding, te besteden voor vredelievende doelein
den. Dat geld zou gebruikt worden voor propaganda
voor de vredesbeweging.
De schrijver, die wij hier citeeren, gaat nog veel
verder. Hij wil het geld ook besteden aan spijziging
van de behoeftigen, hij wil een algemeene vacantie
van zes dagen mogelijk maken, hij wil dat men den
onvrede in het dagelijksch leven keere en dat er met
name .-ook in den socialen strijd in die dagen vrede zij.
Laten wij nu die overdrijving voor wat ze is, dan
blijft er ,in het eerste voorstel toch wel een groote en
mooie gedachte, die zoo ze al niet zoo gemakkelijk
zal zijn te verwezenlijken toch op zichzelf alleszins
de aandacht verdient.
De mooie vredesidee van het Christelijk Kerstfeest
zou ware het mogelijk iets van het bedoelde voor
stel te verwezenlijken inderdaad weer een nieuwe
toepassing krijgen en weer dieper op het menschdom
inwerken.
Hu weten wij wel, dat men in Nederland vele be
zwaren tegen een dergelijke campagne zal hebben.
„Alweer nieuwe vergaderingen, alweer nieuwe ge
legenheden om „te getuigen," alweer nieuwe reclame"
zoo hooren wij mopperen het is nu heusch ge
noeg.
Het is vooral tegen die stemming dat wij zouden
willen opkomen. En met dubbele kracht zouden, willen
opkomen in verband met de groote vredesidee.
Er gaat op dat gebied te weinig initiatief uit van
ons land. Zoo terecht heeft dr. Kuyper er onlangs
nog weer op gewezen, dat te weinig bewegingen van
internationalen aard haar brandpunt in den Haag
hebben. Inderdaad wij zijn hier bij andere kleine
landen en met name bij België en Zwitserland *ver ten
achter. En dat is te merkwaardiger, omdat de mo
gendheden den IIijag, door het als zetel van het arbi
tragehof aan te wijzen, zelf min of meer gekenmerkt
hebben als internationale hoofdstad. Wij vergeten, dat
wij bij de internationale beweging als wij dit woord
eens mogen gebruiken, in wijden zin dubbel belang
hebben: Eerstens het groote algemeen-menschelijke
belang dat door de toenadering tusschen de naties op
den duur de kans op botsingen vermindert, op den
duur de welvaart en de beschaving vooruit gaat. En
tweedens hebben wij daarbij het groote nationale be
lang, dat naar mate wij ons land meer tot het centrum
van dit internationalisme maken, alle voorstanders
van dit internationalisme meer belang krijgen bij de
voortdurende onafhankelijkheid van ons vaderland.
Wij zijn hier al eens eenmaal bijzonder krenterig ge
weest, van een zuinigheid die de wijsheid bedriegt. In
plaats van zoodra er sprake was van dat permanente
hof van arbitrage onmiddellijk een nieuw paleis daar
voor aan te bieden dat de groote gedachte zoo goed
mogelijk zou verzinnelijken, hebben wij ons de loef la
ten afsteken door een rijk Amerikaansch particulier.
Hoeveel waardiger ware het geweest als de Neder-
landsche staat zelf een gebouw gegeven had. En hoe
veel duidelijker zou het aan heel het buitenland zijn
geworden, dat Nederland voor de beweging gevoelt en
het zich tot een hooge eere rekent de vertegenwoordi
gers van alle volkeren der aarde bij zich te ontvangen
in een waarlijk Koninklijk, Statelijk paleis, niet in het
geïmporteerde huis van een Amerikaanschen nabob.
Wij willen in geen enkel opzicht de daad van Car
negie verkleinen. Die blijft er even groot om of Ne
derland ook zoo'n idee heeft gehad dan of het van een
vreemdeling heeft moeten leeren hoe men in zulke za
ken werkelijk groot kan doen.
Wij betreuren het dus ten zeerste dat Nederland
Carnegie niet voor is geweest en niet zelf het paleis
heeft gesticht dat nu uit Amerikaansche beurs wordt
gebouwd. Zeker. Wij hebben zoodoende eenige mil-
lioenen in onze zak gehouden. Maar zelfs als wij ons
op streng nationaal standpunt stellen, zelfs als wij de
zaak op zijn allernuchterst beschouwen en alle ge
dachte aan bevordering der groote vredesidee op zijde
schuiven, dan nog durven wij de vraag stellen, welk
geld beter besteed waren: het geld dat wij voor een
bescheiden Nederlandsch dreadnoughtje zouden moe
ten uitgeven of dat, hetwelk gediend zou hebben om
aan deze internationale zaak meer dan tot nu -toe ge
schied is de nationale zaak te verbinden.
Intusschen de fout is nog goed te maken. Als j
wij ons maar bewust worden, dat Nederland hier een
roeping te vervullen heeft, dat veel meer dan tot he- j
den moet zijn het land van waar het initiatief uitgaat
tot internationale toenadering op elk gebied.
Met dankbaarheid moeten wij erkennen, dat hier
wel het een en ander is geschied. Zijn het Nederlan
ders geweest die bijna drie honderd jaar geleden het
eerst de gedachte aan een internationaal recht hebben
gehad, en die gedachte hebben uitgewerkt, ook het te
genwoordige Nederland bekleedt hier een eervolle
plaats. Wij behoeven slechts te herinneren aan het
werk van Staatsraad T. M. C. Asser, dat zoowel op
het gebied van het theoretische internationale pri
vaatrecht als op dat van de praktijk van dit recht een
beteekenis heeft, die waarschijnlijk eerst later ten
volle zal kunnen werden gewaardeerd. En zoo is er
meer.
Maar lang, lang niet genoeg. Nederland behoort
hier duidelijker, krachtiger te getuigen. En wel verre
van te mopperen, dat er al zooveel getuigd wordt,
dient men krachtig de hand aan den ploeg te slaan,
dient men scherp toe te zien. om overal daar het initi
atief te kunnen nemen, waar kans is op succes:
Een bezwaar is hier, dat_ zulk ©en rol ingaat tegen
onzen bedachtzamen volksaard, dat wij dit soort re
clame niet verstaan en. het daarin toch tegen het bui
tenland moeten afleggen.
Het is niet te ontkennen, dat het ons heel wat zelf
overwinning zal moeten kosten om hier krachtiger op
te treden dan tot nu toe geschiedt. Doch het moét nu
eenmaal en het tweeledig doel (bevordering van in
ternationale toenadering en handhaving van onze na
tionaliteit tegenover gewelddadige aanslagen) is waar
lijk een extra-inspanning wel waard.
Trouwens meer inspanning is niet noodig als de
inspanning maar in de goede richting wordt geleid.
Er is b.v. in ons land in tegenstelling met bij onze
oostelijke buren een groote ahtipathie tegen het mi
litarisme. Die antipathie richt zich voor een niet ge
ring deel tegen ons leger. Principieel kan men daar
tegen niets inbrengen voorzoover men er zoodoende
op uit is daarin hervormingen in te voeren. Doch zeer
vaak gaat men verder en richt men zich tegen wat
men dan gewoonlijk „soldaatje spelen" noemt. Die op
positie nu is in zoover nutteloos, als men wel weet,
althans kan en moet weten, dat wij niet uit eigen lief
hebberij er een leger op nahouden, maar daartoe ge
dwongen werden door international© verhoudingen;
dat wij dus de last van het leger moeten dragen om
niet de kans t© loopen den nog veel zwaarderen last
van het leger van een eventueelen grooten veroveraar
mee te helpen dragen.
Indien de kracht, die thans verspild wordt aan
machteloos ingaan tegen hst onvermijdelijke eens kon
worden omgezet in productieven arbeid ten bate van
het 'bovengenoemde internationalisme, dan zou er veel
nuttige arbeid kunnen worden verricht, die op den
duur veel zekerder tot het gewenschte doel zal leiden
dan wat nu geschiedt.
Moge dit besef spoedig wat dieper in onze natie
doordringen. Mogen dagen van rust en bespiegeling,
als die welke thans aanbreken, waarin luider dan an
ders azl klinken het verlangen van het menschdom
naar vrede, mogen die dagen er ook de individu toe
brengen om zichzelf de vraag te stellen of men nu in
Nederland waarlijk genoeg beseft, dat het thans de
plicht is 'van eiken denkenden Nederlander om naar
de mate zijner krachten mede te werken aan deze be
weging, die tegelijk moet strekken tot bevestiging on
zer onafhankelijkheid.
En als men zich hiervan bewust is, wellicht dat er
dan gelegenheid komt om eens te overwegen of toch
niet iets van het bovenvermelde idee om de laatste
week des jaars min of meer tot de vredesweek te ma
ken kan worden verwezenlijkt.
Want kon iets dergelijks verwezenlijkt worden, dan
zouden zij nog dieper beteekenis krijgen, de heerlijke
woorden, die in deze tijden een ieder op de lippen zwe
ven
Vrede op aarde.
TWEEDE KAMER.
Gisteren werden de algemeene beschouwingen over
hoofdstuk VIII der staatsbegrooting (Oorlog) voort
gezet. Nadat verschillende sprekers het woord hadden
gevoerd, betuigd© de minister van oorlog zijn erken
telijkheid aan de leden die hem steun toezegden en
vleide zich met hun steun bij de volvoering van zijn
moeielijke taak. In de eerste plaats .verdedigde dó mi
nister den oud-minister Sabron tegen het verwijt van
tendentieuse handelingen. Daarvoor is die man te eer
lijk en te nauwegezet.
De minister denkt er niet aan het voorbereidend
militair onderricht op te heffen, alvorens iets anders
daarvoor in de plaats te kunnen stellen.
Hoe eerder hoe liever wil de Minister komen tot een
weerbaar volk en daartoe strekken zijn voorstellen.
De minister is een voorstander van Zondagsrust in
de kazerne.
De minister zal zich beijveren om de tractementen
der officieren te verbeteren.
De minister kan het streven van de vereeniging Ons
Belang niet waardeeren, waar het eerste streven van
dien Bond is eigenbelang, hetgeen staat tegenover het
algemeen legerbelang.
Ten aanzien van de opmerkingen gemaakt over de
scheiding der artillerie-officieren zegt de minister een
beslist voorstander te zijn van de vereeniging.
In opheffing van het wapen der Genie zou eenig
voordeel gelegen zijn.
Het ranselvraagstuk zal in nauwgezette overweging
worden genomen.
De gelegenheid voor jeugdige onderofficieren om
op jeugdigen leeftijd den dienst met pensioen te ver- j
laten, moet blijven bestaan.
Tegen d;e voorstellingen omtrent de leveringen dooi
de firma Ivrupp, moet de minister ernstig opkomen.
De officieren met het onderzoek van liet materieel be
last, kan geen enkel verwijt treffen.
De minister is een groot voorstander van vooroefe
ningen en openluchtspelen. Het ligt in de bedoeling
de bewegingsspelen voort te zetten.
Bij art. 22 (soldijen) verdedigde de heer Ter Laan
een amendement om het artikel met 25.000 te ver
minderen, dat evenwel werd verworpen.
Voor de aanschaffing van motorfietsen brengt de
minister een memoriepost op de begrooting.
Nadat verschillende artikelen waren goedgekeurd,
kwam aan de orde de vestingbegrooting voor 1910. De
heer Thomson stelde medie namens anderen een motie
voor
De Kamer van oordeel dat de wet van 24 Juli 1899
Stbl. no. 194 niet 'wordt uitgevoerd] volgens de duide
lijk uitgesproken bedoeling van den wetgever; van
oordeel dat de Scheveningsehe haven ook bij juiste
naleving der wet niet voldoen kan aan de eischen die
in verband met de betrokken belangen moeten worden
gesteld
noodigt de regeering uit om:
lo. een voorstel tot wetswijziging in te dienen,
waardoor niet langer uitgesloten blijff, dat de haven
aan de te stellen eischen ten volle zal kunnen gaan be
antwoorden
2o. reeds dadelijk maatregelen te nemen dat de
wet, hierboven genoemd, naar de bedoeling van den
wetgever wordt uitgevoerd.
Deze motie zal nader worden behandeld.
De vestingbegrooting werd z. h. s. aangenomen.
De oorlogsbegrooting kwam in stemming en werd
aangenomen met 43 tegen 20 stemmen.
Verschillende kleinere wetsontwerpen benevens de j
wet op de middelen werden aangenomen.
Ook het wetsontwerp tot aanvulling der middelen
ter goedmaking van de uitgaven, begrepen in de
staatsbegrooting 1910 (opcenten bedrijfs- en vermo
gensbelasting) werd zonder debat of stemming aange
nomen.
In de avondvergadering kwam aan de orde de Suri-
naamsclie begrooting, waarna de vergadering werd
verdaagd tot Dinsdagmiddag l1/2 uur.
DE KONINKLIJKE FAMILIE.
De Koninklijke trein, welke de Koninklijke familie
Dinsdag 28 dezer van het Loo naar de residentie zal
terugvoeren, komt in den namiddag te 's-Gravenhage
aan.
QEMENCSO NIEUWS.
ANGSTIGE UREN.
De drie opvarenden van de Urker botter No: 108
hebben eergisternacht angstige oogenblikken doorge
maakt. Op de hoogte van Scheveningen brak de
mast hij het dtek af en viel met zeil ©n takels over
boord. Doordat het zeil vol water liep, ontstond er ge
vaar dat het vaartuig zou omslaan, waarom de beman
ning d© touwen doorsneed] om vrij te komen van het
buiten boord hangend tuig. Nu was men echter zon
der mast en zeil en kon dus niets uitrichten; de uit
geworpen dreg' hield niet, zoodat het kleine vaartuig'
overgeleverd was aau wind en golven. Met een nood-
mastje wist men verder te; zeilen tot men verkenning-
kreeg aan de lichten van IJmuiden. Opnieuw werd 'de
dreg uitgeworpen om een goede gelegenheid af te
wachten om naar binnen te komen. Gelukkig naderde
een stoomtrawler, die later bleek te zijn IJM 49 Am
sterdam. Deze nam het scheepje op sleeptouw en
bracht het in den afgeloopen nacht te IJmuiden bin-
DE BEDRIEGER BEDROGEN.
Een molenaar in een plaatsje aan die Duitscb© gren
zen wilde dezer dagen eens zaken doen met smokke
laars, door wier bemiddeling hij eenige balen suiker
uit DuitSchland zou ontvangen. De smokkelarij ge
lukte en de voordeelige koop werd gesloten.
Groote teleurstelling echter, toen het bleek, dat de
bedrieger zelf bedrogen was; want behalve een boven
laag van suiker, waren de zakken overigens gevuld
met zand!
Het lastige van het geval voor den molenaar is nu,
dat hij deze zaak nief voor den rechter kan brengen,
zonder zelf wegens zijn smokkelarij te worden ver
volgd.
SNIPPERS UIT HET HBLD.
In de uitstalkast van een groentenkeldertje
„Rijne dooren."
Bedoeling „Reine d'or" vermoedelijk
Uit een kruiersnota, betreffende een brief naar den
kleerwinkel „Nieuw Engeland gebracht:
„1 boodschap naar Engeland 10 cents."
Uit de aankondiging van een concert:
„Met welwillende medewerking van den heer Johan
H., vlooi."
Verklaring: vlooi en viool bezitten dezelfde letters,
al mag haar rangschikking stellig niet willekeurig
opgevat worden.
ROLSCHAATSEN.
In het Brongebouw te Haarlem zullen in begin Ja
nuari wedstrijden op rolschaatsen gehouden worden.
DE VOGELMOORD.
Lloe ondanks de vogelwet de mode ook hier te lande
ernstige schade toebrengt aan onze vogelwereld kwam
gisteren weder aan het licht bij de behandeling van
een zaak waarin een\poelier uit den Helder gedaagd
was wegens het verzenden van niet minder dan 260
zeemeeuwen.
De vogels waren bestemd voor een groothandelaar
in Amsterdam. De ambtenaar vond het heel jammer,
dat het maximum wat geëischt kon worden slechts een
boete van 20 was, daar het hier geldt de bestrijding
van den omvangrijken vogelmoord die langs het
strand, vooral op de eilanden, wordt bedreven. Daarom
eischte hij 20 boete subs. 4 dagen hechtenis.
HET NOODLOTTIGE SCHOT.
Zooals men zich herinneren zal, heeft de 72-ijarige
S. M. te Llillegom, die veel last had van appelen- en
peren-stelen uit zijn boomgaard, den 28sten Septem
ber een schot'gelost op twee 13-jarige jongens, waar
door deze zoo gewond werden, dat ze een tiental da
gen in het Ziekenhuis te Leiden moesten worden op
genomen. Gisteren werd deze zaak voor de Haarlem-
sche Rechtbank behandeld. In aanmerking nemende
dat beklaagde reeds langen tijd veel last had van
vruchtendieven, dat hij volledig bekend heeft en hoog
bejaard is, eischte de officier van justitie 3 weken
hechtenis. Uitspraak a.s. Maandag.
VLUG WERK!
Woensdagavond reeds is in den circus Carré op de
bioscope een welgeslaagde opname vertoond van de
begrafenis van den Koning der Belgen.
BOUILLONBLOKJES EN SOEPTABLETTEN.
Een nieuwe tak van nijverheid wordt uitgeoefend
door de fabriek van geconcentreerde levensmiddelen
aan den Schoterweg' 176 te Haarlem, en wel de fabri-
katie van Bouillonblokjes en soeptabletten. De produc
ten van deze fabriek worden geregeld naar de meeste
landen van Europa en Amerika verzonden en vinden
in het buitenland goeden aftrek, daar zij uitmunten
door een hartigen smaak, dien zij verkrijgen door het
extract van onze heerlijke Ilollandsehe-""groenten,
waarmede zij bereid worden.
Ook in ons land worden deze producten meer en
meer gewaardeerd en is men dus voor het gebruik er
van niet meer op uit het buitenland geïmporteerde
artikelen aangewezen.
Ook onze landbouw profiteert min of meer bij den
vooruitgang dezer inrichting.
EEN ZELDZAME VISCIT.
Eergisteren werd aan den Rijksvischafslag te
IJmuiden aangevoerd en verkocht een maanvisch, ook
wel zonnevisch genaamd, welke gevangen was door een
stoomtrawler IJM. 75 Betsy.
Deze visehsoort komt in de Noordzee zeer zeldzaam
voor en wordt meer in den Atlantischen Oceaan en
in de Middellandsche Ze© aangetroffen.
De visch woog ruim 175 pond en werd door de
koopers (de heeren Von Oterendorp Co.) naar
Keulen gezonden, waar ze zeer veel kijkers toch zich
trekt.
UIT gCHERMERIIORN.
Bij die alhier gehouden stemming voor 2 leden van
den gemeenteraad moet in de vacature de Goede her
stemd worden tusschen de heeren K. Honing en J.
Rolff; in de vacature de Boer, tusschen de heeren J.
Helder en G. Moerbeek.
PREDIKBEURTEN.
Ned. Herv. kerk, le Kerstdag, namiddags half ze
ven, Kerstfeestviering. 2e Kerstdag, voormiddags
half tien, Ds. van Tricht te Graft.
Ger. Kerk, le en 2e Kerstdag, voormiddags half 10,
Preeklezen.
UIT SPIJKERBOOR.
Woensdagavond j.l. brandde te Spijkerboor de bur
gerwoning van G. B. geheel af. De bewoners konden
zich slechts met moeite redden. De brand nam zoo
spoedig in hevigheid toe, dat men niets kon redden.
UIT WERVERSIIOOF.
De raad van Wervershoof besloot den heer P. de
Groot, te Purmerend, concessie te verleenen tot het
doen van boringen en het nemen van proeven ten
dienste eener eventueel aan te leggen drinkwaterlei
ding.
DOOR DE GLADHEID.
Te Avereest is Maandag de vrouw van den landbou
wer Scliolten door de gladheid uitgegleden en gisteren
aan de gevolgen overleden.
SCHOOLSTRIJD.
Te Zuilichem worden pogingen aangewend om de
openbare school te vervangen door een bijzondere,
waarbij van weerszijden groote verbittering heerscht.
De kinderen, die naar de bijzondere school willen
gaan, worden voorloopig in de kerk ondergebracht. Er
schijnt een klacht bij den officier van justitie inge
diend te zijn door openbare onderwijzers, wegens mo
lest door kinderen van de bijzondere school.
Van weg© het Ned. Onderwijzers-genootschap is
een onderzoek ingesteld naar het verschil in den leef
tijd van toelating' der kinderen op de openbare en op
de bijzondere lagere school, in verband met de con
currentie dier scholen. Van de 230 afdeelingsbesturen
hebben slechts 72 de gestelde vragen beantwoord. Uit
de antwoorden bleek, dat er 36 zijn, die geen gevolgen
hebben te constateeren, 20 waar de gevolgen zich be
palen tot enkele gevallen, en 16, die van bepaalde con
currentie spreken. Voorts bleek, dat de aannemings
leeftijd op de openbare scholen dezelfde was of een
hoogere, nergens een lagere dan op bijzondere scholen.
