STADSNIEUWS.
mr. Teding van Berkhout waren spoedig ter plaatse,
en reecte tegen elf uur arriveerde het parket uit
Haarlem, t. w. de heeren mr. Hover, subst.-officier
van justitie, mr. De Josseling de Jong, rechter-com-
niissaris, mr. Meckmann, substituut-griffier. Mr. Hoy-
er waarschuwde den heer A. Lokerse, inspecteur van
politie te Bloemendaa.l, die met zijn bekenden politie
hond eveneens weldra op de plaats de® misdrijfs ver
scheen. Gemeentepolitie en rijksveldwacht kwam in
grooten getale op. De rijksveldwachters uit Halfweg
brachten ook twee politiehonden mee.
De justitie nam den toestand nauwkeurig op, maar
liet alles op de plaats van het misdrijf onaangeroerd.
Van de lijken werden foto's genomen, aan eenige
nienschen, o. w. de melkboer, werd een kort verhoor
afgenomen en toen ving men aan met te werken met
den politiehond van den inspecteur-Lokerse. Men liet
het beest ruiken aan het mes, dat bij Melchior gevon
den was en met zooveel kracht gehanteerd dat het, heft,
geheel was omgebogen. En voorts gaf men den hond
lucht aan.de in 't geldkistje gevonden portemonnaie,
die de dader ook in de handen moest gehad hebben.
Met. zijn geleider naar buiten gaande, stak bet beest
den neus in den wind en toen liep het zonder aarze
ling de brug over langs een houten schutting in de
richting van den molen. Eerst ging het even de wo
ning binnen van een zekeren M., die dientengevolge
(maar zonder eenjg resultaat) verhoord' werd, maar
daarna liep de hond, rechtstreeks naar een dubbele ar
beiderswoning een eindje voorbij den molen, en op
ongeveer 800 jneter afstand van de plaats van den
moord. De speurhond liep nu de woning binnen, waar
woest blaffende voor de bedstede staan, waarin deze
R. gewoonlijk slaapt. Wij zagen hoe ook de andere
speurhonden, nadat hun aan het mes en de portemon-
naie lucht gegeven was, steeds allen dezelfde richting
naar den molen namen, maar geen van hen drong tot
het huis van R. door en ging dit binnen, gelijk de
hond van den inspecteur Lokerse met zooveel belist-
heid had gedaan. Alle drie de honden bleven onder
weg op precies hetzelfde punt hij een breede sloot
staan. Mogelijk heeft de dader zich hier gewasschen
of een en ander ingeworpen. Dit zal nader onderzocht
worden.
Maar hoe dit zij. De justitie lietR., die in een her
berg in het dorp vertoefde, door rijksveldwachters op
halen, confronteerde hem met de lijken en nam hem
een streng verhoor af. Hij ontkende halsstarrig en gaf
op waar hij Zaterdagavond vertoefd! had. Dit klopte
niet zoo precies, maar wel bleek, dat hij te ongeveer
half tien met den sluiswachter nog moet hebben ge
sproken. In het dorp hadl hij wel eens gezegd Melchi
or „wel te zullen krijgen," omdat deze hem wegens
zaakbeschadiging (R. had het houten hek van Melchi-
or's huis vernield) tot drie maanden gevangenisstraf
had doen veroordeelen. Maar tot den rechter-commis-
saris zeide de verdachte niets tegen Melchior te heb-
bên. R., een dronkaard, staat zeer slecht aangeschre
ven. Hij bracht reeds een jaar in 's Rijkswerkinrich
ting- door en is opnieuw veroordeeld om daar een jaar
te vertoeven.
In verband hiermede hield de justitie hem, na zijn
tweede verhoor in den namiddag in arrest, al mag dit
niet beschouwd worden als een arrestatie in verhand
met den dubbelen moord.
De dochter van den vermoorde, die hoofdverpleeg
ster is in een der ziekenhuizen te Amsterdam, had
juist gisteren haar vrijen d'ag die ze steeds bij haar
vader doorbracht. De dokter van den vermoorde ging
haar tegemoet om haar eenigszins op de vreeselijke
gebeurtenis voor te bereiden.
De zoon van den vermoorde woont te Aalsmeer
kwam op het hooren der vreeselijke tijding direct
auto naar de plaats des onheils.
UIT BERGEN.
Iemand, die zich Zaterdagavond bij een barbier al
hier liet scheren en zijn rijwiel buiten had laten
staan, kwam tot de minder aangename gewaarwor
ding, dat dit, gedurende zijn slechts kort verblijf in
den scheersalon, verdwenen was. Alle pogingen om
het rijwiel terug te vinden, bleven vruchteloos, zoo
dat hier ongetwijfeld aan diefstal moet worden ge
dacht.
Houders van rijwielen, weest dus op uw hoede.
De beambte aan het Postkantoor, de heer E.
Schild, alhier, komt, naar wij vernemen, in aanmer
king voor eene benoeming tot brievengaarder te Ou
derkerk a. d. Amstel.
Velen met ons zullen den heer Schild die geduren
de zijn verblijf aller sympathie heeft verworven, noo-
dé zien vertrekken. In den heer Schild verliezen wij
een steeds bereidwillig en vriendelijk beambte.
PROF. VAN DER WAALS VERWERFT DEN
NOBELPRIJS.
Uit Stockholm wordt geseind, dat de Academie dei-
Wetenschappen besloot den Nobelprijs voor physica
van dit jaar, ten bedrage van 193,360 francs, toe te
kennen aan professor J. D. van der Waals te Am
sterdam, voor zijn werken over den toestand van gassen
en vloeistoffen.
KORTE BERICHTEN.
Er zijn plannen om te Amsterdam in 1913 een
groote tentoonstelling te houden van kunstnijverheid
op een terrein aan de zuidzijde van de stad, waar de
nieuwe stadsuitleg verwacht wordt.
Naar het Utr. Dagblad meldt is het Bouwmees
ters hartewensch in geheel Nederland van den trein
gehaald te worden met muziek en vaandels, er weer
heen gebracht te worden met fakkellicht.
Volgens de N. Gron. Ct. zal er deze week in Den
Haag een vergadering worden gehouden door de af-
deeling 's-Gravenhage van de Evangelische Maat
schappij, waarin zal worden behandeld een voorstel
om bij adres aan de Koningin te verzoeken wettelijke
maatregelen te nemen tegen vestiging in ons land van
meerdere Kloosterorden (men heeft het oog speciaal
op de uit Portugal verdrevenen waarvan vele leden
reeds op weg naar Nederland zijn) en een belasting
Ier goederen in de doode hand.
De Middelb. Ct. meldt, dat dr. Kuyper ontstemd
is over het feit, dat mr. Heemskerk geregeld met en
kele kamerleden dejeuneert of dineert en hij deze hee
ren en niet dr. Kuyper in het vertrouwen neemt.
Niet onvermakelijk noemt dr. Kuyper deze parlemen
taire lijfgarde van mr. Heemskerk: „het romp-parie-
ment der Witte Sociëteit."
Laatste Berichten.
prof.
Imog
en
per
dei-
De
UIT BERGEN.
Gisterenmiddag had, even voor den aanvang
wedrennen in deze gemeente, een ongeluk plaats,
heer Schönrock, pikeur bij den heer J. A Geersen,
bezig zijnde zijn paard Robert H. nog even te trainen,
kreeg hij de Mosselenbuurt gekomen, van het dier
zulk een slag tegen de borst, dat hij niet meer in
staat was te loopen. De inmiddels ontboden genees
heer dr. van Pelt constateerde dat de man een of
meer ribben gebroken had, en achtte overbrenging
per spoor niet gewenscht. Nadat S. per vigel ante naar
het dorp was gebracht, werd hij vervolgens per auto
naar zijn woonplaats Heemstede vervoerd.
UIT, HOORN.
De heer W. Muntjewerff, Directeur uitgever van 't
Schaakblad, to Amsterdam, hield Zondag in 't café
Jan Pietersz. Coen alhier een simultaan-schaakseance.
Er werden 18 partijen gespeeld.
De heer Muntjewerff won er 5, Remise 3, tegen de
heeren J. H. Haas te Hoorn, N. Borst te Spierdijk
en G. Klaver te Wognum.
Verloren 10, tegen de heeren W. Nobel, te Bobel-
dijk, M. Veer te Andijk, C. Reek te Hoorn, K. Singer
te Scharwoü, Joh. Hinke te Spierdijk, P. Klaver te
Spierdijk, A. Koedooder te Oosterblokker, P. Hoff te
Hoorn, II. Karsten en C. Ruiter te Oost-Zwaagdijk.
Daar de laatste 2 tijdig moesten vertrekken, waren j
die partijen verder gespeeld door de heeren Veer en
Singer. De partij duurde 6 uur.
Na afloop moest de heer Muntjewerff zijn bewon-
dering er over uitspreken, dat de Hoornsche Dam- en
Schaakclub zulke uitstekende schakers telde. 1
PROF. P. V. D. BURGt
DELFT, 7 Nov. Hedenmorgen -is overleden
P. van der Burg, in den ouderdom van 69 jaar,
leeraar aan de Technische Hoogeschool.
DE DUBBELE MOORD.
HAARLEM, 7 Nov. Hedennacht zijn twee Amster
dammers aangehouden en hedenochtend naar Haarlem
vervoerd, verdacht van het misdrijf, om met de lijken
te worden geconfronteerd.
Thans zijn in 't geheel 6 personen gearresteerd, 2
daarvan zijn rondloopers uit Amsterdam, die aldaar
zijn gearresteerd omdat zij Zaterdag in den omtrek
van Spaarndam hebben rondgezworven.
ONGELUKKEN.
ARNHEM, 7 Nov. De toestand van den reserve
luitenant Jhr. van Weede, die Zaterdag op weg naar
een jachtrit door het schrikken van het paard viel is
iets beter. De patiënt kreeg een trap tegen den borst,
waarbij een paar ribben werden gebroken. Het be
wustzijn is in het Diaconessenhuis teruggekeerd.
ROTTERDAM, 7 November. Een tweejarige jon
getje stootte een vierjarig broertje met een traproede
in het oog. De verwonde werd bewusteloos opgeno
men en is 's nachts overleden.
ROTTERDAM, 7 November. In de Boompjes ge
raakte een zekere N. uit Pernis fietsend in de Maas
en verdronk.
ROTTERDAM, 7 November. Zondag is aangevoerd
het lijk ran Jannigje Wisseling te Sliedrecht, opge
graven wegens vermoedelijk overlijden aan abortus
parvocatus. In verband hiermede is alhier gearres
teerd en na confrontatie naar het huis van bewaring
gebracht de deskundige mevr. van den B.
ROTTERDAM, 7 November. Bij een woordentwist
werd de bootwerker Z. van de trappenbrug gestooten.
Hij kreeg een ernstige schedelbreuk. De vermoede
lijke dader werd gearresteerd.
UIT SINT PANCRAS.
Bij de ned. herv. gem. alhier werd tot notabel her
benoemd de heer P. öroen en in plaats van wijlen
den heer 8. Duif benoemd de heer P. Koedijk.
UIT DRIEHUIZEN.
Zaterdagavond had alhier de eerste bijeenkomst
plaats van belangstellenden in het op 31 October j.l.
opgerichte reeiteer-college „Onder Ons." Na voorlezing-
van het reglement meldden zich al dadelijk een
twintigtal jongelieden van beiderlei kunne als lid aan
en konden de werkzaamheden nog dien avond een
aanvang nemen. Voorwaar, een aardig succes voor
het bestuur op een klein dorpje als ditHet bestuur
bestaat uit de heeren J. Vermeer, P. Hoogland Jz.,
P. Visser en C. Molenaar.
Tot bestuursleden van de vereeniging „Hulpbe
toon" zijn gekozen de heeren J. Bruijn te Zuidsoher-
mer en Jb. Wester te Driehuizen, de laatste ter ver
vanging van den heer P. Hoogland Cz., die niet meer
in aanmerking wenscht te komen.
HANDELSREIZIGERS-VEREENIGING
„EENDRACHT."
Zaterdagavond hield de afdeeling Alkmaar van de
Handelsreizigers-vereeniging „Eendracht" hare eerste
ledenvergadering in dit soizoen, welke tamelijk goed
bezocht was. Deze vergadering zal door een geheele
reeks gevolgd worden, te beginnen Zaterdag 3 Decem
ber a.s. en vervolgens telkens op den eersten Zaterdag
van de maand.
Medegedeeld werd, dat zich twee candidaat-leden
hebben opgegeven en dat de afdeeling Hoorn een pro-
paganda-vergadering aldaar zal houden op 20 November
a.s. tot deelname waarvan de leden worden opgewekt
verschillende besluiten werden genomen, o.a. in begin
sel tot de oprichting van een cursus in Engelsche
handelscorrespondentie en tot houden van een open
bare propaganda-vergadoring zoo mogelijk in do vol
gende maand.
Uit OUDKARSPEL
Voor de betrekking van onderwijzeres aan de open
bare lagere school alhier, welke den 1 Januari a.s.
door het ontslag van mej. A. Kuiper vacant komt,
hebben zich 18 sollicitanten aangemeld, waaruit een
zestal zal worden gevormd.
Pogingen worden aangewend om aan den Lan-
gendijk te doen optreden de zangvereeniging „De Stem
des Volks" te Alkmaar, welke in den laatsten tijd op
zoo waardeerende wijze van zich doet spreken.
VAN TEXEL.
Evenals nabij Huisduinen zijn ook op het Texelsche
strand ledige haringvaten aangespoeld. Achter het hedenmorgen in
dorp Den Hoorn zijn er eelr twintigtal gevonden, waar- '"leek volkomen
van eenige gemerkt waren als volgt: Klinge en Poort
man, Maatschappij voor Zeevisscherij, Vlaardingen.
BRAND.
Zaterdagavond ongeveer kwart voor zeven hoorde
men in de stad het gelukkig ongewone geluid der
brandklok. Honderden spoedden zich snel naar de
Breedstraat, waar het kantoor van den Heer C. Doorn,
effectenhandelaar alhier in lichte laaie stond.
De oorzaak van den brand die zich in den aanvang
zeer ernstig liet aanzien, is onbekend.
De politie was spoedig ter] plaatse aanwezig, het
viel haar moeielijk de enorme menschenmassa, die
uit alle op de Breedstraat uitloopende straten en
steegjes opdaagde op behoorlijken afstand te houden,
wat het krachtdadig optreden van de brandweer in-
i dien dit noodig was geweest zeer zou hebben be-
f moeilijkt.
De slangenwagen der politie was gelijk met het
Brandweercorps Kracht en Vlugheid ter plaatse aan-
i wezig. Kracht en Vlugheid gaf echter het eerst water,
j De inmiddels aangekomen spuiten behoefden geen
i water te geven, de toevoer uit 3 handkranen was vol-
j doende het vuur tot het eene perceel te beperken.
Aan de waterleiding werd zooveel water onttrokken,
dat de fittersbaas de heer Haasbroek het noodig oor-
j deelde een buitengedeelte der stad van het water af
j te sluiten.
j Verzekering dekt de schade aan huis en inhoud,
alleen de brandkast was niet verzekerd.
De brandkast van de firma Lips te Dordrecht, die
't bijzijn der politie werd geopend,
aan de verwachting te hebben be
antwoord. De inhouI bleek na opening niets te hebben
geleden, inwendig zag de kast er uit alsof er niets
was gebeurd.
VOETBAL.
Alcmaria wint van R. A. P. met 2—1.
Deze belangrijke wedstrijd had gistermiddag onder
groote belangstelling plaats. Het weer hield zich goed.
De toestand van het veld viel ons mee. Alleen bij 't
eene doel was men met zaagsel aan 't werk geweest
om de spelers aldaar vaster voet te geven.
Precies op tijd trapte R. A. P., dat den tos verloren
had, af. Zij had 't volgende elftal in 't veldde Bruijn
(d), de Vries en Kortenhorst (a), Jurrema, v. d. Linden,
Achterberg (m), Herckenrath, Hamburger, Popping Sr.,
van Seventer en Popping Jr. (voor). Alcmaria kwam
met haar gewone elftal.
Onmiddellijk ontwikkelde zich een vlug spel en werd
de Alkmaarsche verdediging aan het werk gezet. Zij
was in 't begin wat onzeker, doch 't gevaar werd
toch afgewend. Een enkele maal moest ook de Amster-
dainsche verdediging optreden en bij één der uitvallen
dachten wij Alcmaria te zien doelpunten. De links
binnen echter miste. Aan den anderen kant miste kort
daarna van Seventer een prachtkans, door voor doel,
huizenhoog over te schieten.
Het spel was zoowat 20 minuten aan den gang, toen
R. A. P. de bal door een vrije schop vlak voor doel
bracht en van Seventer geen moeite had vrij onver
wachts zijn vereeniging de leiding te geven. Het spel
werd nu vuriger, en groot was de blijdschap der Alk
maarsche supporters, toen kort daarna de middenvoor
prachtig gelijk maakte na fraai spel van den linker
vleugel. Dat gaf weer moed en ontwikkelde een harden
strijd om de leiding, Vlak voor rust werd een corner,
door den Alkm. rechtsbuiten zeer mooi genomen, door
den middenvoor keurig gekopt, doch jammer
net over de lat. Toen de bal weer was uitgetrapt floot
de scheidsrechter half-time.
In deze eerste helft vertoonde R. A. P. een zeer vlug
spel, dat aan de Alkmaarsche verdediging menig be
nauwd oogenblik bezorgde.
Herchenrath speelde nog niet geheel op kracht, en
hij werd tevens goed bewaakt. Van Seventer had een
blessuur aan de knie. Alcmaria gaf uitstekend partuur
en allen werkten als paarden.
De scheidsrechter trad zeer nauwkeurig op, gaf
enkele malen een vrijen schop voor verkeerd ingooien
en al waren zijn beslissingen in de oogen van enkele
toeschouwers soms wat vreemd, van partijdigheid was
o.i. geen sprake.
Spoedig ging het fluitje voor de tweede helft. Wie
zou de leiding nemen
Wel werd van beide kanten flink aangepakt, doch
't spel van R. A. P. scheen ons iets minder dan voor
rust. De voorhoede van Alcmaria was uitstekend op
dreef, de linkervleugel werkte heter, maar vooral de
rechtsbuiten en middenvoor vertoonden in de tweede
helft een uitstekend spel. Een vrije schop aan
Alcmaria even buiten het strafschopgebied toegestaan,
werd door den middenvoor keihard genomen, doch de
keeper stopte, al vallende, dit schot op prachtige wijze.
Het was de linksbinnen, die kort daarna voor Alc
maria de winnende goal scordde precies in den linker
hoek. Groot, zeer groot gejuich bij de Alkmaarsche
supporters.
In de laatste periode werkte R. A. P. enorm hard
om den gelijkmaker. De geheele voorhoede spande
zich krachtig in, dech de Alkmaarsche keeper sloeg
en schopte alles er uit. Werkelijk in deze periode
vreesde elk den gelijkmaker te zien komen, doch de
verdediging versterkt met den middenvoor, wist alle
gevaar te keeren. Een aantal fraaie doorbraken van
den rechtervleugel van Alcmaria werden door R. A,
P. met moeite afgewend.
Eindelijk floot de scheidsrechter tijd en was aan
alle onzekerheid een einde. Een 21 overwinning.
Het R. A. P. elftal speelde zeer goed. doch was
voor doel niet gelukkig. In de voorhoede blonken de
gebr. Popping uit. Alcmaria heeft kranig gewerkt en
tot 't laatste volgehouden. Vooral de verdediging heeft
het zwaar te verantwoorden gehad, doch hare veree
niging niet teleurgesteld.
Nu alle aandacht op de ontmoeting A. V.Ajax.
De tribune aan de Noordzijde van 't veld geplaatst
bood een uitstekende zitplaats, waarvan reeds velen
gebruik maakten. Vooral bij regenachtig weer of kouden
noordenwind zal zij blijken een aanwinst te zijn.
dus waarin ook geen gods-
ALGEMEEN KIESRECHT.
Vanwege de federatie der S. D. A. P.-afdeelingen
werd gelijktijdig met vele andere plaatsen in Neder
land alhier in de Harmonie eene openbare vergade-
heeren van Helsdingen
optraden, ter behande-
dat er in zake het Al-
zal worden gezet,
als voorzitter fungeerde,
zou
„de
ring gehouden, waarin de
en van llinte als sprekers
ling- van het petitionement
gemeen Kiesrecht op touw
De heer Thomassen die
heette bij de opening der aanwezigen welkom en ves
tigde er de aandacht op, dat er in verband met de na
tionale meeting die er, dit onderwerp betreffende, te
Amsterdam was gehouden, nu handelend moest wor
den opgetreden, opdat het petitionement in den wa
ren zin een volkspetitionement kan heeten, dat
brengen naar het begeerde algemeen kiesrecht.
Nadat een gedeelte van de zangvereeniging
Stem des Volks" een paar nummers had gezongen,
begon de heer van Hinte zijne rede met de verkla
ring dat het een heilig voornemen der arbeidersbewe
ging is het algemeen kiesrecht te zien ingevoerd. Al
le pogingen zullen daartoe dooor verschillende par
tijen, zooals de politieke partij of door de partij der
vakbeweging worden ingesteld, de gronden dier po
gingen mogen verschillend zijn, het doel waarnaar
gestreefd wordt is één.
Spreker besprak daarna de geschiedenis der vakbe
weging en wees daarbij op de omstandigheid dat ie
dere handeling der vakbeweging als een polittieke,
als een sociaal-democratische handeling wordt aange
merkt, hetgeen echter onjuist is te noemen; welis 't te
verklaren dat wanneer zoodanige handeling in het
belang der politieke beweging kan zijn, dat zij dan
niet wordt nagelaten, voor welke verklaring- verschil
lende voorbeelden werden aangehaald, waaruit de
conclusie werd getrokken dat ook het algemeen kies
recht zijn licht- en schaduwzijde zal hebben; de over
tuiging echter dat de eerste de laatste ver zal over
schatten zal de kracht geven tot den strijd.
Spreker betreurde het en noemde het een groot
euvel dat de arbeiders zoo weinig zeggingskracht heb
ben in de werking der staatsmachine, die stilstaat
wanneer het betreft de behartiging der belangen der
arbeiders en werkt met vol stoom wanneer de belan
gen der kapitalisten er mee zijn gediend, de motie
van den heer Heldt in zake het Staatspensioen in
1895 door de Kamer aangenomen en nog niet uitge
voerd, en de stakingswet in 1903, die in een tijd van
4 maanden is geboren, werden tot staving dezer be
wering aangehaald.
Dat de Christelijke arbeiders zich niet bij de gele
deren der vakbeweging aansluiten, maar zich nog te
veel afhankelijk stellen van dogma of kerk, werd door
spreker een groot bezwaar genoemd voor het spoedig
welslagen der thans op touw gezette onderneming.
Met nadruk wees hij er dan ook op dat de vakbewe
ging niet in 't minst beoogt eene omverwerping der
godsdienstige meeningen, welke ook en hij wees
daarbij op het samen kunnen leven in kazernes, waar
vloeken en razen schering en inslag is en welke daar
om lang niet zoo opbouwend, verheffend, mogen wor
den genoemd als een goede vakbeweging, waarin van
geen godsdienst sprake is,
dienst wordt gekrenkt.
Laten we er in de eerste plaats voor zorgen dat de
meening: „de vakbeweging bestrijdt den godsdienst"
verdwijne, opdat onze gelederen sterker, onze strijd
gemakkelijker wordt.
Spieker besprak daarna de actie ter verkrijging
van den 10-urendag, afschaffing van kinderarbeid,
waaruit bleek dat de tot standkoming dezer bepa
lingen verlangd werd niet als wordende geacht in 't
belang der arbeiders, maar uit vrees dat de duizenden
Christelijke arbeiders in Twente en elders naar de S.
JJ. A. 1 zouden overloopen.
eL voorbeelden uit het tegenwoordig regeerings-
i, eerden aangehaald, de tijd van de invoering
van het arbeidscontract, de ongevallenwet werden be
sproken, met deze laatste was de arbeiderspartij wel
ingenomen, zoo zeide spreker, maar de landarbeiders,
zeelieden en dienstboden moeten er in worden opge^
nomen, kortom de wet kan nog veel worden verbe
terd, wat alleen zal gebeuren wanneer algemeen kies
recht is ingevoerd.
Op al deze gronden drong spreker er ten slotte ten
zeerste op aan dat ieder in eigen kring er zooveel
mogelijk toe medewerke het petitionement groot en
grootsch te doen worden, in het belang van de spoedi
ge komst van het algemeen kiesrecht, in 't belang
van het volk, de kracht, de kern der maatschappij.
(Applaus.)
De heer van Helsdingen, daarna het woord verkrij
gende, zeide dat het doel zijner rede als 't ware mag
heeten een mobiliseering- der arbeiders1 voor den strijd
om het algemeen kiesrecht. Wel is er, zoo zeide hij,
een uitbreiding van het kiezersaantal te constateeren,
van 1880 tot 1900 is het procentsgewijze uitgedrukt
vermeerderd van pl. m. 6 tot pl. m. 29 en wel, dit er
kende hij, is een deel der arbeidersklasse in die ver
meerdering opgenomen, doch de bewering dat de nu
fungeerende kieswet het kiesrecht kan verleenen aan
alle arbeiders als zij het slechts willen hebben, noem
de hij beslist onwaar, het steeds minder worden der
jaarlijksche verhoogingen in het kiezersaantal bewees
dit.
Ruim een half millioen mannen boven de 25 jaar
zijn nog van het kiesrecht uitgesloten, niet alleen
daarom is de kieswet af te keuren, maar bovenal ook
om de willekeurige uitsluitingen, zoo zijn bijv. in
Noord-Brabant, Drenthe en Limburg ongeveer 4%
beneden en Zeeland, Friesland, Overijssel ongeveer
3 boven het gemiddelde percentage der uitsluiting,
wanneer Amsterdam hetzelfde uitgeslotenen zou
hebben als Alkmaar, dan had Amsterdam niet ruim
16 duizend zooals nu, ,maar ruim 100 duizend kiezers.
De plaatelandbewoners zijn veel meer bedeeld' met
kiesrecht dan de stadbewoners. Kortom spr. laakte
de kieswet zeer, te meer ook omdat de vrouwen er ge
heel in zijn uitgesloten en daardoor worden gelijkge
steld met kiftderen, krankzinnigen en misdadigers,
voor welker uitsluiting hij niet één gezonde reden
kon vinden.
De verschillende bepalingen die het kiesrecht ver
schaffen, werden besproken, en daaruit werd afgeleid,
dat de tegenwoordige wet berust op het censusstelsel.
Spr. wees er verder op dat de wetten gemaakt wor
den voor ieder, zoodat het billijk en rechtvaardig is te
noemen dat een ieder ook aan de totstandkoming dei-
wetten medewerkt, en zoogoed de uitbreiding van
het kiezersaantal' een werk der arbeiders is te noemen,
moet ook de invoering van het algemeen kiesrecht
eenmaal het werk der arbeiders genoemd worden,
daarom zal alles van de arbeiders hetzij door bemidde
ling der politieke arbeiderspartij hetzij door de vak
beweging gevergd worden om het A. K. te zien inge
voerd.
Nadat spr. had nageg-aan hoe de meeningen der
verschillende politieke partijen in zake het Algemeen
Kiesrecht zijn verklaarde hij met genoegen dat er bij
de katholieken een frissche stroom ten gunste van het
Algemeen Kiesrecht blijkens de algemeene vergade
ring der katholieke kiesvereenigingen is waar te ne
men. Eigenaardig vond hij echter dat noch Kuyper
noch Heemskerk, noch de R. Katholieke noch de Anti
revolutionaire fractie met een wijziging der kieswet,
die z. i. zeker een invoering van het huismans kies
recht ten gevolge zal hebben voor den dag komen.
In alle politieke partijen, zoo besloot epr. zijne rede,
wordt gezocht naar een oplossing van dit moeielijke
politieke vraagstuk, laat er daarom van uit het volk
een krachtige zet komen dat tot die oplossing door
invoering van het A. K. zal leiden.
Neemt het volk genoegen met de wetten waaron
der het leeft? de vrouwen b.v. die in de kieswet wor-
len gelijkgesteld met misdadigers, de arbeiders wien
verplichtingen worden opgelegd d'och rechten onthou
den? Neen zeker niet, en het volk zal niet langer
wachten op de handelingen der vrijzinnigen die steeds
zitten op de politieke wip en steeds van koers veran
deren.
Er moeten nieuwe krachten, nieuwe ideeën in ons
staatsbewind komen, de kracht daartoe moet uitgaan
van het volk, dat warmte, geestdrift en liefde voor de
zaak moet gevoelen, dat daardoor binnen de perken
van het wettelijk verweer en met betaamde en wettige
middelen zal strijden voor de invoering van het Alge
meen Kiesrecht.
Gelukt het op deze manier niet, dan zullen ze de
actie voortzetten desnoods op andere wijze, doch niet
dan nood gedwongen, maar dan ook met de heilige
overtuiging dat dan het volk de verantwoordelijkheid
der gevolgen vrijmoedig van zich schuift. Applaus.
Van de gelegenheid om te debatteeren of vragen te
stellen werd alleen gebruik gemaakt door Ds. Zuid
hof van Aartswoud, die als principieel voorstander
van Algemeen Kiesrecht inlichtingen vroeg omtrent
het te brengen huisbezoek en de daarbij te verwachten
tegenwerpingen van de zijde der tegenstanders. Heb
ben, zoo zeide hij, Briand en Viviani in Frankrijk,
niettegenstaande het algemeen kiesrecht niet hetzelf
de gedaan als Kuyper in Holland: stijgt in
Duitschland het budget voor leger en vloot niet, niet
tegenstaande het Algemeen Kiesrecht?
Daarbij veronderstelde hij dat bij eventueele invoe
ring van het Algemeen Kiesrecht de democratische
partij zou terug-gaan, daar er duizenden zouden zijn
die v/el het kiesrecht zouden krijgen doch er geen goed
gebruik van zouden weten te maken, daarom lag het
op den weg de begrippen van het volk te verhelderen,
te verruimen, opdat het Algemeen Kiesrecht eenmaal
verworven, nuttig kan worden besteed.
De heer Van Helsdingen den heer Zuidhof beant
woordende, zeide, dat al zijn in Frankrijk en Duitsch
land de toestanden nog niet zooals gewenscht, over
't geheel genomen zij toch veel beter zijn dan hier,
waarvan hij voorbeelden aanhaalde.
Het Algemeen Kiesrecht is niet het doel waarnaar
wij streven, maar het middel om het doel te hereiken
en spr. gaf de verzekering dat wanneer het middeleen-
maal in het bezit van het volk zal zijn de voormannen
van het volk wel zouden leeren hoe met dit middel
om te gaan.
Met een warm woord van opwekking tot den strijd,
vooral geuit tot de vrouwen, die zulk een grooten in
vloed daartoe kunnen uitoefenen, werd de vergadering
door den heer Thomassen gesloten.
De gedelegeerden der verschillende afdeelingen ble
ven nog eenigen tijd huishoudelijk hijeen ter bespre
king van de propaganda die in Noord-Holland ten
bate van het petitionement zal worden ondernomen.
