DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
BLOOKERS
CACAO
No. 269
Honderd en twaalfde faargang.
1910.
DINSDAG
15 NOVEMBER.
BINNENLAND.
Deze Courant wordt eiken avond, behalve op Zon- en
Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per 3 maanden
voor Alkmaar f0,80; franco door het geheele Rijk fl,
Afzonderlijke nummers 3 Cents.
Telefoonnummer 3.
Prijs der gewone advertentiën
Per regel f 0,10. Bij groote contracten rabat. Oroote
letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdrukkerij
v/h. HERMs. COSTER ZOON, Voordam C 9.
CACAO moet in de fabriek
in BUSSEN verpakt worden en
in dien vorm de gebruikers be
reiken; dan is er waarborg van
zuiverheid en kwaliteit.
De lage prijzen der bussen
DAALDERS
bewijzen, dat de kosten der ver
pakking niet van beteekenis zijn.
De gemeente-subsidie aan de
Alkmaarsche Leeszaal.
Bussen van 1 Kilogram (2 pond) ƒ1.50
rr J (1 pond) 0.80
T (4 pond) 0.421.
1 Hectogr. (1 ons) „0.18
„4 (4 n „0.10
H
Uit het overzicht dat wij Zaterdag gaven van de
stukken der sectie-behandeling- van de Gemeente-be
grooting dienst 1911, heeft men kunnen zien, dat vier
leden van de eerste sectie zich tegen de verhooging
der subsidie voor de openbare leeszaal en boekerij met
150 verklaren, dat een der leden van de 3e sectie
zich niet kan vereenigen met een verhoogde subsidie
en dat B. en W. zeggen, dat zij, waar de motieven
niet worden medegedeeld, deze niet kunnen ontzenu
wen.
Metterdaad is het moeielijk naar de motieven te
gissen. Zij kunnen van principieelen aard zijn en dan
kan men er zich met den Haagschen (anti-rev.) wet
houder de Wilde indiens eerlijke en krachtige verde
diging van het voorstel, om het gemeente-subsidie op
8000 te brengen, over verbazen, dat er nadat de ge
meenteraad eenmaal begonnen is steun te verleenen,
principieel verzet komt tegen een verhoogd subsidie.
Iloe stond het ten dezen aanzien twee jaar geleden in
den Alkmaarschen gemeenteraad, toen besloten werd
steun te verleenen De heer de Groot was er tegen
omdat hij het gewenscht achtte te wachten tot de
volgende begrooting, uitdrukkelijk verklaarde hij ech
ter dat hij de zaak wèl genegen was. De heer Dor-
beck zou willen afwachten, om beter over het al of
niet wenschelijke van subsidie te kunnen oordeelen,
ook om eerst te zien aangetoond, dat het particulier
initiatief te kort schoot. De heer Fortuin was tegen
stander omdat de openbare leeszaal enkele mid
denstanders (houders van bibliotheken) voor een deel
broodeloos zou maken. Alleen de heer van den Bosch
kwam met de bekende principieele bezwaren, welke
door een groot deel zijner geloof sgenooten worden ge
deeld, hoewel blijkens het aan den minister uitge
brachte advies er in de besturen van de Centrale Ver-
eeniging en de leeszalen te 's Gravenhage, Leeuwar
den en Leiden katholieken zitting hebben.
Behalve principieele bezwaren kunnen er utiliteits-
gronden zijn. Men kan een subsidie van 300 voor
de financien te hoog vinden maar dan zouden we
willen wijzen op de sympathieke uitlating van den
heer van den Bosch, waarbij deze destijds verklaarde,
dat, zoo hij overtuigd was, dat- deze zaak goed en nut
tig was, hij zich er voor zou schamen, angstvallig te
vragen: kunnen we het betalen? Men kan van mee
ning zijn, dat de instelling niet aan haar doel beant
woordt, Klachten daaromtrent kwamen, naar wij van
nabij weten, nimmer bij het bestuur in. Het bezoek
neemt geleidelijk toe elke maand zijn er eenige
honderden bezoeken meer te boeken dan in de over
eenkomstige maand van het vorig jaar. Misschien
vindt men het gehalte van de bezoekers niet gelijk
men dit verwacht had, heeft men van hooren zeg
gen want uit eigen onderzoek weten slechts een
paar raadsleden iets over deze instelling dat zij
alleen wordt bezocht door onontwikkelden en niet-
bezittenden, die minder om ontspannings- of ontwik-
kelingslectuur komen dan wel om onderdak, om
warmte, gelijk zij Dinsdags bijv. de rechtzaal met- hun
bezoek vereeren. Wij hebben het bezoekershoek eens
geraadpleegd en daaruit opgeteekend welke personen
in de laatste maand dit boek teekenden. Wij laten
hier de beroepen dier personen volgen zonder er ééntje
weg te laten: gepensionneerd1 ambtenaar O. 1. L.,
leerling R. II. B. S., öud'-hoofd! der school, tuinbou
wer, predikant, tuinbouwer, typograaf, motorschipper,
rrmTTnoan,T\r0rSe'™akei'' der school, ambtenaar
II, IJ. o M., caféhouder, kantoorbediende, bakker,
beambte R. O. G., reiziger, banketbakker, bakker, bak
ker, reiziger, landbouwer, landbouwer, gep. kapitein
O. I. leger, timmerman, schilder, st-ucadoor, leerling
Se klasse R. II. B. S„ rechterlijk ambtenaar, ingeni
eur,. (onleesbaar), kok banketbakker, commies
strafgevangenis, apothekers-assistente, arts, ambte
naar II. IJ. S. M„ ambtenaar H. IJ. S. M.
We hebben voorts over Zaterdag en Zondag laast,-
i aan den beambte een opgave van de bezoe
kers gevraagd naar hunne beroepen. Ziehier dit
lijstje: rentenier, rentenier, los werkman, los
werkman, rentenier, slager, dame (geen beroep
opgevend), winkelbediende, dame (geen. beroep opge
geven), bakker, zonder, zonder, journalist (niet aan
de Alkm. Ct., voegen wij er aan toe, om mogelijke
verkeerde conclusie te voorkomen, kantoorbediende,
sigarenmaker, notarisklerk, onderwijzer, apothekers
assistente, timmerman, bakker, kantoorbediende, pak
huisknecht, letterzetter, winkelbediende, reiziger, leer
ling gem. normaallessen, tandtechnicus, goudsmid
kruidenier, vleeschhouwer, onderwijzer, schilder, 4 da
mes (geen beroep opgegeven).
Men kan verder van meening zijn, dat er een be
paalde partij-politieke of weinig ontwikkelende lec
tuur te veel wordt gelezen. Er bestaat voor het pu
bliek gêlegenheid niet-aanwezige boeken enz. ter aan
schaffing voor te dragen, waardoor niet alleen de on
partijdigheid wordt bevorderd, maar ook een maat
staf wcrdt verkregen van den smaak, de ontwikkeling,
de wenschen van de bezoekers. Wij vonden op de
laatste bladzijden van het daarvoor ingerichte boek
en weer laten wTij geen enkele aanvrage weg de vol
gende aanvragenUrbi et orbi, de wonderen der tech
niek, de electro-technische school (door 4 personen
aangevraagd), de geschiedenis der wereld, „wees zoo
goed en leg Verdam Gebreken van de stoommachine
voor mij klaar. Zou het mogelijk zijn dat u eenige
werken op electrisch gebied in de bibliotheek hadt?':
„Is het mogelijk de Telegraaf ter lezing te leggen?"
„Is het mogelijk een abonnement op „de Sport" te
nemen?", verzoeke een JoodSch blad aan te schaf
fen, een boek van Stanley, het Nedérl. Advertentie
blad, Brand van Ibsen, een Leiddraad bij de keuze
van een beroep.
ILet beeld van de openbare leeszaal en boekerij door
bovenstaande gegevens van deze instelling ont
wikkeld, zal naar alle waarschijnlijkheid] heel wat gun
stiger zijn dan menigeen zich op gTond van losse
praatjes of van vermoedens heeft gemaakt.
Het leert duidelijk dat'de heer Zaadnoordijk volko
men gelijk had, toen hij twee. jaar geleden in den
Raad betoogde, dat in de inrichting' vooral technische
lectuur en lectuur voor iedereen zou worden gevraagd.
Nu kan het bestuur helaas aan al die aanvragen
niet voldoen. Het particulier iniatief moet ge
holpen worden door het openbaar gezag. En het is
ook logisch, dat waar de overheidi door haar onderwij
lezers maakt, zij zoo krachtig mogelijk de poging
steunt om voor die lezers lectuur ter beschikking* te
stellen. Jammer, dat die steun in ons land1 nog een
kwestie is van meerdere of mindere welwillendheid:
van de gemeenteraden!
Het voorstel van B. en W. om de subsidie van 150
op 300 te brengen het bestuur heeft 500 g
vraagd is waarlijk niet te vérstrekkend. Voor wie
geen principieele bezwaren bestaan kan een bedrag
van 1% cent per hoofd en per jaar aan dit doel
uit de gemeentekas besteed, niet te veel zijn. In het
zeer breed gemotiveerde adres der vereeniging- wordt
geconstateerd, dat de gemeente Dordtrecht 1750,
s-Gravenhage- 800, Groningen 500 (verleden jaar
bovendien 1200), Leeuwarden 500, Utrecht 2180,
ZutfeU (waar indertijd de inrichting werd' bekostigd
en nu ook 500 gevraagd: is) 200 wordt gegeven.
Daarin wordt bov-endien opgemerkt, dat bij rijkssub
sidie het rijk hetzelfde jaarlijksche bedrag zal g*even
als de gemeente. Men weet dat er over die rijkssub
sidie veel te doen is en dat bijv. dr. Kuyper (Stan
daard no. 11831) zoo de hulp onmisbaar mocht* blijken,
deze wil zien komen van gemeentewege niet van het
Rijk. Men herinnert zich misschien ook dat wij op
grond van betrouwbare inlichtingen in ons nummer
van 13 Augustus hebben geschreven: „De beweging
„van^ de openbare leeszalen en boekerijen zal vermoe
delijk in ons land in tweeën geschieden: openbare en
„bijzondere instellingen."
Welnu in het pas verschenen voorloopig verslag om
trent de staatsbegrooting voor het dienstjaar 1911 le
zen we (pag. 24) „Door eenige leden werd vervol-
„gens gevraagd of aanvragen om subsidie waren inge-
„komen van niet neutrale leeszalen. Indien de Minis
ter er toe mocht overgaan ook deze in de subsidiee-
„ring te betrekken, welke zullen d'an de daarbij te stel
ten voorwaarden zijn?"
Er zijn inderdaad aanvragen van katholieke leesza
len (Hilversum en Rotterdam) ingekomen. Dat wijst
er reeds op dat het gaat in de richting, welke wij
eenige maanden geleden voorspelden. De kans op
rijkssubsidie is dus nog geenszins verkeken. Wordt zij
de volgende maand gevoteerd, dan zal de Alkmaarsche
inrichting, dus ook de gemeente Alkmaar daarvan een
even hoog bedrag ontvangen als morgen door den
Raad zal worden toeg'estaan.
In elk geval hopen we door het verstrekken van bo
venstaande gegevens er toe hebben bijgedragen
om misverstand, zoo dit mocht bestaan, op t-e heideren,
een ongunstigen indruk, die niet op eigen onderzoek
berust, weg te nemen. Een principieel betoog hebben
wij niet geleverd, omdat, hoe sterk dit: ook moge zijn,
het toch niemendal zou baten. Maar we hebben eenige
utiliteitsgronden, welke enkele raadsleden zouden kun
nen weerhouden vóór de subsidie-verhooging te stem
men, trachten te weerleggen. Mochten we daardoor
bij sommigen een meer welwillende stemming hebben
opgewekt, dan zal ons dit ten zeerste verheugen, ter-
wille van de gemeente, die voor onder wijs-dueleinden
gelukkig steeds bereid is zóó groote offers te bren
gen, dat het bedrag-in-kwestie zeer gering is te ach
ten; voor de inrichting, die niet.alleen in staat ge
steld moet worden te blijven maar ook moet kunnen
voldoen aan de aanvragen van nuttige, ontwikkelende
of goede, ontspannende lectuur, en tenslotte voor de
honderden, die van de vermeerdering der subsidie zul
len profiteeren zelfs de tegenstanders ontkennen
(men zie het bovenaangehaald voorloopig: verslag pag.
27) „geenszins het groote nut, dat deze (instellingen)
„voor de volksontwikkeling kunnen hebben."
DE RIJKSMIDDELEN.
De cijfers in den staat, bevattende het gewone
maandelijksche overzicht van de opbrengst der Rijks
middelen, komen voor de afgeloopen maand October
merkwaardig veel overeen met die van dezelfde maand
van 1909. Er zijn maar enkele belangrijke vermeerde
ringen of verminderingen op te merken, en zoo is ook
de slotuitkomst slechts weinig hooger dan verleden
jaar. We behoeven dus wel niet te verzekeren, dat Oc
tober 1910 niet behoort tot de „mooie" maanden.
Er werd in het geheel ontvangen 16.397.390.891
tegen 16.331.843.25 in October 1909. Dus slechts
65.547.14" meer.
Bij een vergelijking van beide maanden blijkt, dat
dit jaar meer opleverden: de bedrijfsbelasting
188.000, de invoerrechten 63.000, de wijnaccijns
1000, de accijns op het gedistilleerd 329.000, de
zout accijns 20.00, die op bier en azijn 10.000 en die
op het geslacht 15.000, de belasting op gouden en
zilveren voorwerpen 1000, de registratierechten
75.000, de hypotheekrechten 2000, de posterijen
J 113.000, de rijkstelegraaf 23.000 en de loodsgelden
12.000.
Minder werd ontvangen: uit de grondbelasting
28.000, het personeel 24.000, de vermogensbelas
ting- 132.000, het recht op de mijnen 13.000, den
suikeraccijns 301.000, de zegelrechten 95.000, de
successierechten 88.000. de domeinen 27.000 en de
Staatsloterij 82.000.
Hieruit kan men zien, dat de meerdere opbrengst
van den drankaccijns, die evenals de vorige maanden
weer verre beneden de verwachting bleef, bovendien
bijna geheel wordt geabsorbeerd door de mindere ont
vangst nit verschillende andere middelen.
De opbrengst over de eerste tien maanden van dit
jaar stellende naast die over gelijk tijdperk van 1909,
zien we dat dit jaar meer is ontvangen uit: de
grondbelasting 162.000, de personeele belasting
244.000, de bedrijfsbelasting 813.000, de vermo
gensbelasting 349.000, de invoerrechten 638.000,
den suikeraccijns 76.000, dien op den wijn 10.000,
op het gedistilleerd 2.617.000, op zout 84.000, hier
en azijn 48.000 en het geslacht 413.000, de belas
ting op gouden en zilveren voorwerpen 29.000, de
registratierechten 156.000, de hypotheekrechten
20.000, de successierechten 377.000, de posterijen
772.000, de rijkstelegraaf 242.000, de jacht- en
vischacten 1000, en de loodsgelden 175.000. Hier
tegenover staat een mindere opbrengst uit het recht
op de mijnen van 11.000, de zegelrechten van
215.000, de domeinen van 247.000 en de Staatslo
terij van 184.000.
De suikeraccijns heeft in de laatste drie maanden
van dit jaar opgeleverd 6.217.217.71, tegen
6.305.332.79 in gelijk tijdperk van 1909.
In het geheel werd dit jaar ontvangen
141,231.282.22s, en in de eerste tien maanden van
1909134.566.616.015, zoodat er thans 6.664.666.21
meer is opgebracht.
DE BEGROOTING VAN OORLOG.
Het ligt in het voornemen de oorlogsbegrooting voor
1911 dit jaar vroeger in de Tweede Kamer te behan
delen dan het vorige jaar, toen de beraadslaging eerst
zeer kort vóór het Kerstreces kon worden gehouden.
DE 40 MILLIOEN.
In verband met het ingediende wetsontwerp tot in-
telling van een fonds van 40 millioen voor verbete
ring onzer kustverdediging heeft de Koningin een
commissie benoemd ter bestudeering van zwaar ge
schut en de opstelling daarvan in geschutfabrieken te
Le Creuzot. St. Chamond, Pilsen, Maagdenburg, Es
sen, e. a. De commissie, die hare werkzaamheden reeds
in deze maand aanvangt, bestaat uit de heeren J. Z.
Staten, luitenant-kolonel der genie; L. Tidenins
Kruythoff, majoor Oost-Indisch leger; J. O. ten Noe-
ver de Brauw, kapitein der artillerie; A. D. J. Berk
hout, kapitein der genie, en F. W. J. Groeneboom,
luitenant ter zee 1ste klasse.
DE VERSTERKING VAN VLISSINGEN.
De Indépendance Beige bevat een hoofdartikel over
de voorgestelde versterking van Vlissingen, waarin
gezegd wordt: Onze buren en vrienden (de Nederlan
ders) zijn vrij hun verdedigingswerken in te richten
zóoals zij willen. Maar de mogelijkheid, dat Engeland
ons langs de Schelde te hulp komt, ingeval er op ons
gebied een inval gedaan werd, is de beste waarborg
voor onze onafhankelijkheid en onze waardigheid op
politiek gebied. Zonder dien waarborg zijn wij, aan
handen en voeten gebonden, overgeleverd aan dien-
gene onzer machtige buren, die ons gebied door wil
trekken om den tegenstander te ontmoeten. Neder
land heeft daarom niet het recht om dien waarborg
tot een waarborg in schijn te maken, door, indieu het
dat zou wenschen, de Schelde voor onze vrienden te
sluiten.
PROVINCIALE STATEN VAN NOORD-HOL
LAND.
Uit de verschillende veorstellen voor de a.s. najaars
zitting zullen we enkele aanstippen:
Naar aanleiding van een adres van het Nederlandsch
Verbond van vakvereenigingen om in de bestekken
van werken, voor rekening van de Staten van Noord-
Holland uitgevoerd, te doen opnemen zoodanige bepa
lingen, dat den arbeiders als minimum de ter plaatse
gebruikelijke arbeidsvoorwaarden worden gewaar
borgd, en voorts aanvullingen van het arbeidscontract,
geven Ged. Staten in een uitvoerig praeadvies te ken
nen, dat omtrent het laatst gevraagde de bezwaren te
groot zijn, om voorshands daaraan gevolg te geven en
dat. wat het eerste betreft, de thans ten deze gevolgde
gedragslijn als voldoende kan worden aangemerkt.
Op kosten van het hoogheemraadschap zal een nieuw
strandhoofd bij Kamperduin worden gebouwd en on
derhouden en de provincie zal voor haar rekening ne
men de werkzaamheden, noodig voor de kustverdedi
ging ten zuiden van de Hondsbossehe zeewering' tot
de noordelijke grens van Rijnland, dat is voorbij
Zandvoort. Het gevolg van dezen maatregel zal zijn,
dat in de toekomst hoogst belangrijke geldelijke offers
van de provincie zullen worden gevraagd, waar toch
de aan te brengen voorzieningen slechts kunnen be
staan in den aanleg van meerdere hoofden op het
strand.
Het is nog niet mogelijk eenig cijfer te verstrekken,
dat betrouwbaar aangeeft, hoe groot de som voor een
afdoende voorziening in de toekomst zal kunnen wór
den, maar Gedeputeerde Staten zijn van oordeel, dat
de regeling van deze zoo hoogst belangrijke aangele
genheid niet langer mag worden uitgesteld.
Ged. Staten bieden ter vaststelling aan een vemfem
wing met enkele wijzigingen van het contract in 1895
met het bestuur van het krankzinnigengesticht Coude-
water gesloten.
"Voor het gesticht Meerenberg wordt een eerste
suppletoire begrooting voor 1911 voorgesteld groot
65.727.25 voor de uitvoering van buitengewone wer
ken.
Zoowel voor de hoofdbeambten, beambten en overig
personeel in vasten dienst van de gestichten Meeren-
bi rg en Duinenbosch wordt een nieuwe, pensioensrege
ling voorgesteld, ook voor hun weduwen.
Gedeputeerden van Noord-Holland zijn met hun
collega's uit Utrecht over de al dan niet benoembaar
heid der vrouw in waterschapsbesturen niet tot over
eenstemming kunnen geraken, het bestuur van het
Hoogheemraadschap van Zeeburg en Diemerdijk ont
raadt ten sterkste de verkiesbaarheid van de vrouw
in zijn college, en Gedeputeerden van Noord-Holland
wenschen de beslissing nu over te laten aan de Staten
van dat gewest.
Ged. Staten stellen voor in de kosten voor de ver
betering van den openbaren g-ezondheidstoestand te
Urk 5000 te gaan bijdragen, mits het gemeentebe
stuur een volledig plan indient van de voorgenomen
werken en een door den raad goedgekeurd volledig
werkplan voor den reinigingsdienst.
De eerste zitting heeft plaats op 0 December te 11
uur en de volgende op 20 December te half elf.
STAATSCOMMISSIE REORGANISATIE
MILITAIR ONDERWIJS.
De kapitein van den staf der artillerie G. G. van
Everdingen, adjudant van den gouverneur der Ko
ninklijke Militaire Academie, is benoemd tot lid en
plaatsvervangend secretaris der Staatscommissie in
zake de reorganisatie van het militair onderwijs bij de
landmacht.
Gemengd nieuws.
WIJNMALEN VOOR DEN KANTONRECHTER.
De thans gevierde vlieger Wijnmalen zal waar
schijnlijk spoedig voor het kantongerecht te Eist moe
ten terechtstaan ter zake van het in die gemeente
met een motorrijtuig rijden op zoodanige wijze dat de
veiligheid in gevaar /frerd gebracht. Dit geschiedde
voor eenige weken, tloen een span paarden van den
landbouwer P. te Elden tengevolge van voomeld feit
schichtig werden en op hol sloegen. In Eist hoopt
men, dat Wijnmalen naar de zitting van het kanton
gerecht komt vliegen.
EEN MILLIOENENJACHT.
Eenigen tijd geleden meldden we, dat zich te Keulen
een vereeniging gevormd heeft met het doel, op
krachtdadige wijze de belangen te behartigen van de
ruim 200 menschen, die in de vaste overtuiging ver-
keeren, dat ze aanspraak kunnen doen gelden op de
nalatenschap van den Ilollandschen veldmaarschalk
Paulus Wirtz, in 1676 te Hamburg overleden.
Een nader bericht meldt thans, dat het bestuur der
nieuwe vereeniging verklaard heeft te kunnen bewij
zen, dat het testament, vervalscht werd en Holland in
de zeventiende eeuw met middelen van geweld de er
fenis aan de stad Hamburg ontrukte. De bewering,
ciat de kwestie intusschen verjaard is, gaat. volgens 't
bestuur niet op.
De justitie te Weenen moet, naar een Duitsch blad
bericht, zich reeds met de zaak bemoeid hebben. Bin
nenkort staat er te, Keulen een tweede vergadering t«
Wachten.
Dit alles klinkt heel mooi en goed, maar waarschijn
lijk zal de vereeniging het nooit verder kunnen bren
gen dan dat ze af en toe bij haar leden weer nieuwe,
niet te verwezenlijke illusies wekt. Uit oude geschrif
ten toch is gebleken we hebben 't indertijd uitvoe
rig medegedeeld dat de litad Hamburg met de ge
heele erfeniskwestie nooit iets te maken had.
(Tel.)
DE HAZENZIEKTE.
Werd onlangs een bericht over doode en zieke hazen
in IJ- cn Haarlemmermeerpolders tegengeschreven,
ook in andere provinciën doet de ziekte zich voor,
met name in Groningen, waar men denkt aan een be
smettelijke ziekte (tuberculose).
EEN MOOIE GIFT.
Bij een bezoek, dat dezer dagen de directeur-gene-
sal der Staatsspoorweg--Maatschappij, de heer jhr. J.
