DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
No. 285
Honderd en t waaide Jaargang.
ZATERDAG
ECEMBER
De Schooltandarts.
BINNENLAND.
1910.
Xif*
Deze Courant wordt eiken avond, behalve op Zon- en
Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per 3 maanden
voor Alkmaar f0,80; franco door het geheele Rijk fl,
Afzonderlijke nummers 3 Cents.
Telefoonnummer 3.
Prijs der gewone advertentiën
Per regel f 0,10. Bij groote contracten rabat. Oroote
letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdrukkerij
v/h. HERMs. COSTER ZOON, Voordam C 9.
Dit nummer bestaat uit 3 bladen.
tl
KL
II
#1
AARSGH
RANT.
lAy
JTaar de betrekking- van WERKMAN-STOKER
aan het Gemeente-Slachthuis worden sollicitanten op
geroepen. Het weekloon bedraagt 10,(doch ge
durende het koeltijdperk van April tot November
12,met drie 3-jaarlijksche verhoog'ingen, elk van
0.50 's weeks. Pensioensbijdrage 6%.
In aanmerking komen bij voorkeur ingezetenen der
gemeente, niet ouder dan 30 jaar en van een gezond
lichaamsgestel. Persoonlijk bezoek wordt niet ver
langd.
Stukken in te zenden aan het Gemeentebestuur van
Alkmaar vóór 12 December a.s.
(Ingezonden)
Misschien is er nauwelijks een onderwerp te vinden,
dat bij den lezer aanvankelijk minder belangstelling
wekt, dan het bovenstaande. Dit feit heeft ons niet
weerhouden, om de redactie van deze courant, gastvrij
heid te vragen.
Het onderwerp is niet sympathiek. Misschien komt
dit, omdat de tandarts ons herinnert aan kiespijn. Is
het alleronbillijkst om den tandarts te verwijten, dat
hij bij 't trekken van tanden of kiezen zijn patiënten
pijn veroorzaakt, het is niet minder onrechtvaardig,
om^ tegen schooltandartsen van huis uit, een afkeer te
koesteren omdat in ons geheugen, tandarts en tand
pijn, denkbeelden vormen, die dicht bij elkaar liggen,
zoodat wanneer een dezer woorden gehoord of gezien
wordt, het andere ons onmiddellijk voor den geest
springt.
Wij verzoeken mitsdien onzen lezer, vroegere vooroor-
deelen op. zij te zetten en onpartijdig de vraag te wil
len overwegen, of het niet zeer gewenscht zou zijn,
voor de schoolkinderen, tandheelkundige behandeling
in te voeren. Zouden we te Alkmaar zoo vooruitstre
vend kunnen zijn, om hiermede een begin te maken
in ons land?
In een groote stad berekent men de kosten van die
behandeling op zestig cent per jaar en per kind.
In, een kleinere stad zal dit bedrag hooger zijn.
Maar, wanneer vaststaat, dat op geen enkel gebied
van de>n openharen gezondheidsdienst in verhouding
van de geringe kosten, zulke belangrijke resultaten te
verkrijgen zijn alsi bij de tandverzorging der school
jeugd, dan moeten we over de kosten heenstappen.
Tandverzorging in de school is een hulpmiddel tot
voorkoming van infectieziekten, is een der middelen
tot bestrijding van tuberculose, terwijl de gezondheids
toestand der kinderen ongetwijfeld verbeterd wordt
zoowel door reinheid der mondholte als door deskun
dige behandeling* in geval een tandziekte zieh voor
doet.
Carieuse tanden, ziek tandvleesch geven aanleiding
tot Stoornis van de gezondheid. Prof. E. Jessen te
Straatsburg zegt in zijn werk die Zahnpflege in der
Schule blz. 53, tal van schoolziekten, als- hoofdpijn,
duizeligheid, gebrek aan eetlust, bloedarmoe, zenuw
achtigheid vinden hun laats ten grond in het ziekwor-
den der tanden.
De woorden „laatste grond," nemen wij over uit het
Duitsch, omdat we zoo juist mogelijk willen weer ge
ven, hetgeen deze autoriteit beweert. „Laatste grond",
is een germanisme.
We houden niet van germanismen, maar wat de
Duitschers tot stand brengen op het gebied van hy
giëne in 't algemeen en ook ten aanzien van de tand-
hygiëne in het bijzonder, dat verdient toch alle bewon
dering.
Wanneer men leest, dat in Straatsburg drie, in
W iesbaden zelfs zes en in Dresden tien schooltand
artsen zijn aangesteld, dan dunkt ons, dat wij met een
volkomen gerust g*eweten, dit voorbeeld kunnen vol
gen, en een proef nemen hier ter stede. Dit is een
germanisme, dat we veilig kunnen volgen. Dat een
onverzorgde mond met' zieke tanden nadeelig moet
zijn, wie kan het in ernst betwijfelen?
Elf honderd veertig millioen, zegge 1140 000 000
zwammen, herbergt een zieke mond.1) En hoeveel zieke
monden zijn er?
Rotte kiezen zijn vacantie-kolonies voor bacteriën.
Diphterie-bacillen gedijen er.
Vooral in tijden van epedemie, zou het niet dan
plichtmatig zijn, dat alle kinderen zorgvuldig den
mond reinigen, voor dat zij op school komen.
Wellicht^zijn er lezers, die dit grappig en belachelijk
vinden. Wat moet men daarop antwoorden? In Rus
land zijn zelfs tal van boerendorpen, waar de maatre
gelen van regeeringswege tegen cholera genomen,
door de onontwikkelde bevolking met geweld worden
tegengegaan. Wij behooren toch verstandiger te zijn,
dan de Russische moesjik. En dat zijn wij ook; het
eenige wat ons dikwijls de parten speelt, dat is ons
conservatisme.
Wij loopen liever met elfhonderd millioen zwammen
rond, dan ya-n een verkeerde gewoonte af te wijken.
Maar omdat dit nu eenmaal de aard is, van ons
Hollanders, wordt het hoog tijd; dat het jongere ge
slacht anders en beter wordt opgevoed. Dit kan niet
anders dan met behulp van schooltandartsen.
Een tegenwerping waarmede men gaarne voor den
dag komt wanneer hygiënische maatregelen worden
voorgesteld, die men liever om andere redenen niet
wil toepassen is deze: men vraagt, „is de overheid wel
bevoegd den toestand der ta-nden van schoolkinderen
te onderzoeken en de behandeling te eischen?"
Het antwoord op die vraag is, ten eerste, dat we ge
lukkig in een tijd leven, waarin het gemeenschapsge
voel overheerseht en vermeende particulieren belan-
gen daarvoor moeten wijken.
Doch bovendien zou men de vraag met een weder
vraag kunnen beantwoorden „Zou de overheid wèl he
voegd zijn, een leerling met diphterie-bacillen op
school te dulden, die gevaar oplevert voor andere
scholieren, maar niet bevoegd zijn, om dien leerling
in het belang der andere kinderen van de school ver
wijderd te houden?"
Voorts leert de dugelijksche ervaring, dat de min
der gegoeden, die öf geheel kosteloos öf tegen geringe
kosten een medische hulp kunnen inroepen, veel eer
der daartoe overgaan dan. in de meergegoede kringen
gebruikelijk is, en zij mitsdien kostelooze verzorging
ook in dit opzicht in de hand zullen werken.
Practisch levert het onderzoek geen bezwaar op.
Het is thans reeds in de verordening opgenomen, dat
het kind zindelijk ter schole behoort te kopien, Het
begrip zindelijkheid zal' binnen korten tijd uitgebreid
worden tot de mondholte en wie eenmaal gewend, is
om ook deze deelen des lichaams te reinigen, kan er
evenmin huiten, als thans de overgroote meerderheid,
die het gelaat wascht, daar niet meer buiten kan zon
der zich .onaangenaam te gevoelen.
Een ander argument tegen den schoolarts is dit:
„laat ons," zoo zegt men, „eerst afwachten, totdat we
een schoolarts krijgen, en zien of hij dan dit onderdeel
der heelkundige taak, niet op zich kan nemen." Doch,
men vergeet hierbij, dat de tandheelkunde in den laat-
sten tijd een geheel afzonderlijk vak geworden is,
dat een hoog standpunt bereikt heeft. Men heeft
thans wel degelijk een specialiteit noodig om dit naar
eisch te behandelen.
Bovendien vooral in onze omgeving, zal er veel
werk zijn, om een behoorlijke verzorging van de mond
holte in te voeren.
In Mei 1908 heeft de Rotterdamsche Tandheelkun
dige vereeniging aan den Raad van Rotterdam, een
verzoekschrift gericht om een subsidie te verkrijgen
van 500 tot het instellen van een onderzoek van ge
meentewege naar de gebitten van de schoolkinderen.
Burgemeester en Wethouders stelden voor gunstig'
op dit verzoek te beschiken, maar het werd dooi' den
Raad verworpen. Tot motiveering van dit verzoek
werd er op gewezen, dat tandcaries de meest versprei
de van alle ziekten is en dat volgens onderzoekingen
op honderdduizenden van schoolkinderen in het bui
tenland verricht, meer dan 95 door tandcaries aan
getast zijn en circa 25 van het aantal tanden ziek
is. Daarbij zijn de hoogstschadelijke gevolgen van het
tandbederf duidelijk voor den dag gekomen. De tand
caries leidt, door het verweeken en afbreken van den
aangetasten tand, niet alleen tot een afschuwelijke
ontsiering van het gelaat, tot vermindering van liet
kauwvermogen, tot tand en kiespijn, maar zij is de
oorzaak van kaakontstekingen, fistels, koortsen, zwel
lingen der lymphklieren, maag- en darmziekten. Zij
bevordert het ontstaan van tuberculose, longontste
king, diphterie, croup, bloedarmoede, keel- en aman
del-ontsteking en zij is in zeer veel gevallen de oor
zaak van stinkenden adem.
Behalve het nadeel aan de gezondheid en het uiter
lijk van een tandlijder berokkend', belemmert deze
ziekte het onderwijs omdat de door pijn, koortsen en
voedingsstoornissen, verzwakte kinderen, de lessen
moeielijk kunnen volgen, zij niet zelden moeten ver
zuimen en buitendien door hun adem, die bij het spre
ken en zingen in d© lucht der schoollokalen verspreid
wordt, deze verpesten.
Aangezien alleen door bemiddeling van dc school
het tandbederf kan worden gestuit, ging men dan ook
terecht in het buitenland er toe over, schooltandartsen
aan te stellen en schooltandklinieken in te stellen.
Het komt ons voor, dat dit bui ten lands c h voorbeeld
hier ter stede behoort te worden gevolgd.
Men kan zich van de noodzakelijkheid der aanstel
ling van schooltandartsen op den dmur niet onttrek
ken. Het gaat niet aan, om ex zich van af te maken,
door er op te wijzen, dat andere ziekten, b.v. adenoïde
vegataties, oogziekten enz., nog veel meer storend op
het onderwijs zullen werken.
Immers is. dit het geval, dan moet ook daarin wor
den voorzien. Maar de verzorging van de tanden,
zal juist blijken te zijn, het middel bij uitnemendheid,
om andere ziekten der mond en keelholte op te sporen
en tijdig© deskundige behandeling mogelijk te maken.
Vóór alles, omdat het hier geldt iets nieuws, is,
dunkt ons noodig, een voorloopig onderzoek, omtrent
den toestand der gebitten van onze schooljeugd hier
ter stede.
Eerst, wanneer zoodanig onderzoek is vastgelegd' in
een rapport, kan met kennis; Van zaken een oordeel
worden uitgesproken en tegenstanders met kracht van
arguementen overtuigd worden.
voorkeur zouden wij zien, dat Burgemeester en
Wethouders' het initiatief namen, tot deze inderdaad
belangrijke aangelegenheid; de commissie van toe
zicht en de gezondheidscommissie zouden uitgenoo-
digdj kunnen worden om advies uittebrengen. Mis-
schien zou het deskundig lid der schoolcommissie be
reid zijn, in overleg met de onderwijzers, een sttistiek
samen te stellen omtrent het aantal gevallen van ca
ries en zoo mogelijk het percentage der zieke tanden.
Het doel van dit opstel is slechts dit om de zaak
ter sprake te brengen en de verwachting uittespreken
dat onze autoriteiten bewogen1 worden een onderzoek
te bewerkstelligen.
l) Zie Miller Mikro-organismen
Leipzig Thieme.
der Mundhökle
A. P. H.
TWEEDE KAMER.
In de zitting van gisteren was hoofdstuk III der
begrooting aan de orde. De voorzitter verzocht de
heeren „zoo mogelijk" zich te beperken. Allereerst
hervatte de heer P a t ij n (U.-L.) zijn betoog van den
vorigen middag en besprak de zaak-Van Hceckeren.
Spr. bracht hulde aan den minister voor het krachtig
weerspreken van het gerucht van vreemde inmenging
in onze defensie, doch acht het antwoord van den min
nopens de door den voormaligen gezant te Stockholm
ingezonden rapporten van 1904 en 1905 onvoldoende.
De minister zei dat het geen rapporten zijn
maar brieven.
De heer P a t ij n drong aan op een med'edeeling
wie tot het schrijven van die brieven aanleiding gaf
Was het da toenmalige premier? Spr. wenscht ophel
dering in deze aangelegenheid.
De heer Van Nispen tot Sevenaer (R.
K. Rh eden), wilde toelating van onze melk in
Duitschland en, als dat mislukt, retorsie-maatregelen
in ons tarief.
De heer de Kanter (U.-L.) vroeg maatregelen
tegen onjuiste berichten in de buitenlandsche pers,
De heer Duymaer van Twist (A.-R.) wil
de weten, of het verbod van hooi- en stroo-invoer in
Engeland zal worden opgeheven.
De heer Van Karnebeek (V.-L.) sprak over
de samentrekking der diplomatieke posten van Ma
dricl en Lissabon, over de stichting van een internati
onale rechtsschool voor volkenrecht ©n. over het bou
wen van een fort aan de Schelde.
Nadat de heer VanjRispen tot Sevenaer
(R.-K. Nijmegen) wees op de geruchten, dat onze ver
tegenwoordiger in Lissabon is overgeplaatst naar Ma
drid, de belangstelling van den minister had ge
vraagd voor enkele regelingen met België en zijn in
zichten inzake arbitrage-verdragen ontvouwd had,
werd de post op de begrooting van Landbouw,- betref
fende het instellen van een Zuiderzee-raad, waarover
de stemming tot hedenmiddag was uitgesteld, aange
nomen met 37 tegen 32 stemmen. Daarna sprak de
heer de Beaufort (V.-L.) over de noodzakelijk
heid van handhaving onzer onzijdigheid en wat de re
geeri-ng daarvoor te doen heeft. Spr. ging in den
breetle na, op welke wijze kleine mogendheden belioo-
ren t-e handelen om hun autoriteit te handhaven. Spr
betoogde verder, dat z. i. Nederland, volkomen recht
heeft- de Westerschelde te versterken, maar een tweede
vraag is, of die versterking noodig is. Hij achtte het
toch zeer gewenscht de vriendschappelijke verhouding
met België te bestendigen.
De heer Van Ids inga (O.-H.) sloot zich in
zake wijziging der vreemdelingenwet aan hij den vo
rigen spreker. Ook besprak hij de Schelde-kwestie in
verband met onze onafhankelijkheid en vroeg voorts
naar 's ministers plannen ten opzichte der landverhui
zing.
Spr. keurde het oprakelen der zaak-Van Heeckeren
af na 's ministers besliste verklaring in de Eerste Ka
ïner.
De heer J ansen (U.-L. Den Haag), weersprak
een opmerking van den heer Van Karnebeek, dat
het Haagsche gemeentebestuur niet zou willen mee
werken bij de voltooiing van het Vredespaleis.
Be, heer Kuyper (A.-R.) verklaarde, dat hij in
de Van Heeckeren-zaak niet mocht spreken. Het zou
plichtverzaking zijn. Maar hij heeft geen enkel woord
geschreven of gesproken in deze zaak, dat in strijd
met de waarheid' is.
Voorts bepleitte hij, ter bestrijding van lasterlijke
buitenlandsche persberichten, steun aan het instituut
voor International Control of News te- Londen.
De minister van buitenlandsche zaken
(de heer de Ma rees. van SwinderenX herhaalde zijn
vroegere verklaringen.
Het is den Minister bekend' en hij kan hier spreken
met het grootste gezag, -dat er geen feiten zijn, die
wijzen op eenige. inmenging van een vreemd© mogend
heid i-n onze binnenlandsche aangelegenheden.
Nadat de minister met een herinnering aan het be
zoek van het Belgische Koningspaar had geconsta
teerd, dat onze verhouding met België van den meest
vriendschappelijken aard is, verzocht hij zijn rede
Dinsdag 10% uur te mogen voortzetten.
Daarop werd de vergadering tot Dinsdag half elf
verdaagd.
Gemengd nieuws.
PAPENDRECHTSCHE STRAFZAAK.
Ter voldoening aan het verzoek van de commissie
van rapporteurs over de Justitie-begrooiing heeft dé
Minister van Justitie aan de Tweede Kamer doen toe
komen een afschrift van het arrest van het Gerechts
hof te Arnhem d.d. 29 Nov. j.L in zake de vervolging
wegens smaadschrift tegen H. Garsthagen.
VERGADERING VAN BESTUREN DER TUIN-
BOUWVEREENIGINGEN AAN DEN LANGEN-
DIJK EN OMSTR. MET IIET BESTUUR VAN
„DE KOOPHANDEL."
Op verzoek van „Koophandel" vergaderden Donder
dag te Zuid-Scharwoude met het bestuur dezer veree
niging de besturen van de afdeelingen „Langedijk en
Omst." en der vereenigingen „Eendracht" te Oudkar
spel. „Landbouwbelang" te Noord-Scharwoude,
Nieuwleven" te Ileer-Hugowaard' en „Waarland1"
n hoofdzaak ter bespreking van de contracten bij den
onderhandsehen handel in gebruik. Door ongesteld
heid was de heer Nobel, die gewoonlijk deze vergade
ringen presideert, afwezig en fungeerde als voorz. de
heer S. Zeeman. Meegedeeld werd een schrijven van
Groente-cultuur, waaruit bleek, dat deze vereeniging
zich ten aanzien der contracten alle vrijheid' wenscht
voor te behouden.
Door „Langendijk en Omstr." was voor har© leden
op de contracten gedrukt, dab levering van producten
niet later mag geschieden dan 7 dagen na den ver
koop. In de plaatselijke pers verklaarde „De Koop
handel" van deze nieuwe eontracteu geen gebruik te
zullen maken, terwijl het hoofdbestuur van „Langen
dijk en Omstr." den leden dier vereeniging ter kennis
bracht, dat alleen de nieuwe contracten gebruikt zou
den mogen worden.
In de vergadering nu werd deze zaak besproken en
door „De Koophandel" beweert, dat deze nieuwe be
paling door de handelaars niet- k a n worden aan
vaard. Blijkbaar werden de geopperde bezwaren tegen
deze bepaling mede door de tuinbouwers gevoeld, al
thans de besturen der afdeelingen van „Langendijk
en Omstr.", voor wier leden de bepaling trouwens al
leen geldend was, zegden toen afdeelingsvergaderin-
gen te zullen uitschrijven, waarin dan het voorstel tot
intrekking ter tafel zal komen. „De Koophandel"
verklaarde geen bezwaar te hebben tegen een z, g.
overleggel-d van 5 ets, per 100 stuks kool, indien leve
ring later moet geschieden dan per contract was be
paald.
Ook kwamen in deze vergadering weer ter sprake
het bedrag waarvoor het gebruik van een contract niet
verplichtend is, wanneer het geldt z.g. daghandel.
Voorloopig werd hieromtrent besloten de vereeniging
ieder voor zich de keuze te laten tusschen 25 en 100
gld.
Door één der handelaars werd nog in overweging
gegeven, dat „De Koophandel" zou besluiten de con
tracten verplichtend te stellen voor alle koopen. Hoe
wel dit bij sommige handelaars bestrijding vond, ble
ken anderen er wel voor te gevoelen. De tuinbouwers
zouden het zeer toejuichen en door „De Koophandel"
werd toegezegd in een daartoe te houden vergadering
over dit voorstel een beslissing te doen vallen. Tenge
volge eener klacht over het laat thuis komen der ar
beiders van de laadplaats t-e Broek op Langendijk,
wordt, nadat d'oor1 de handelaars is verzekerd, dat dit
een gevolg is van gebrek aan goede spoorwagens, be
sloten een commissie bestaande uit de heeren R. Slot,
J. H. Houtkooper, S. Zeeman en P. Wonder af te
vaardigen naar de dir. der Boll. Spoorw. Maatsch. om
voor verbetering te pleiten. Tevens zal' in den Tuin-
bouwraad deze zaak ter sprake worden gebracht, op
dat deze pogingen in het werk stellen om öf te Alk
maar öf te Broek op Langendijk, een emplacement te
krijgen voor een- voldoend aantal spoorwagens, welke
nu, doordat ze van elders moeten komen, veelal te
laat ter plaatse aankomen.
Voor den zooveejsten keer komt nog eens weer het
zoo verderfelijke focii ens tel sol ter sprake. De hande
laars, gevoelende dat zij daarvan de schade ondervin
den, verklaren zich sterk voor krasse maatregelen,
doch meenen, dat er dan volkomen samenwerking
moet zijn tusschen „De Koophandel" en Tuinbonwver-
eenigingen. Na vrij wat discussie wordt besloten, dat
bij het aanbrengen van een overtreding door „Koop
handel" en de betrokken Tuinbouwvereeniging 1
premie zal worden uitgekeerd, terwijl de overtreder
door den betrokken handelaar uit zijn dienst zal wor
den verwijderd, of door de t-uinbouwvereenigingen in
dien het een harer leden geldt, geroyeerd zal worden.
Aan het einde der vergadering werd door den heer
Zeeman nog meegedeeld, dat de arbeiders in dienst
der handelaars tegen ongevallen verzekerd zullen kun
nen worden bij de Tuinbouw-Onderlinge.
Hierna sluiting.
DE JACHT IN NOORD-IIOLLAND.
De commissaris der Koningin heeft bepaald, dat in
Noord-Holland de jacht op klein wild, met uitzonde
ring van die op houtsnippen, op Zaterdag 31 Decem
ber 1910, met zonsondergang en de jacht op grof wild
op Dinsdag 31 Januari 1911, met zonsondergang zal
worden gesloten.
Ilet. verkoopen, te koop uitstallen en vervoeren van
het hierbedoelda klein wild', zil uiterlijk tot en met
14 Februari 1911 mogen plaats hebben.
CONTANTE BETALING.
Te Amsterdam heeft' ten huize van den voorzitter
van de Staats-commissie voor den Middenstand verga
derd de commissie, uit haar midden benoemd op de
laatste algemeene vergadering, om de eindredactie
vast te stellen in zake het wetsontwerp tot bevorde
ring der contante betaling.
Nadat dit was geschied, besloot de commissie het
ontwerp met memorie van toelichting bij H. M. de
Koningin in te dienen met verzoek om het openbaar
te maken.
EEN ONRUSTIG GEWETEN.
Iemand uit Enschedé ontving dezer dagen een brief,
waarin een muntbiljet van 10 was gevoegd, gestem
peld ZwolleEnschede.
In dit schrijven wprd gemeld, dat dit geld het be
drag was, dat een half jaar geleden door den verzen
der werd gevonden in een portemonnaie, die door den
heer F. werd verloren. Deze had1 n.l. dadelijk in de
courant een advertentie geplaatst met opgave van het
adres, waar de eerlijke vinder het verloren geld kon te
rugbrengen.
ONGELUK AAN LICHTFABRIEKEN.
Aan de gemeente-lichtfabrieken te Haarlem werd
een ijzeren gording opgehesehen door middel van een
touw over een hijschblok, hangend) aan een ijzeren
spant. Het touw brak en de gording en de spant vie
len. Op die spant zat de 32-jarige monteur R. K.,
die op het ©ogenblik dat de gording viel van een
hoogte van 3 meter naar beneden sprong. Hij brak
daarbij zijn rechterscheen en kuitbeen.
EEN R. K. H. B. SCHOOL.
Te Ginneken bij Breda zal door d© paters Jezuiten
een bijzondere R.-K. Hoogere Burgerschool worden op
gericht; een huis is reeds voor dit doel aangekocht,
j
