DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
Belangstelling voor Alkmaar gevraagd.
Honderd en dertiende (aargang.
1911
ZATERDA
7 [ANUARI.
BINNENLAND.
No. 6
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
ALKMAA
(/LI d- 1 i. i iilji
Er is thans, nu we het eerste tiental jaren van de
twintigste eeuw achter ons hébben, alle aanleiding eens
om te» kijken, eens een terugblik te slaan op wat de
ze tienjarige periode voor de stad onzer inwoning
aan belangrijks heeft gebracht, eens een verlangenden
blik in het Zondag begonnen tijdperk te werpen.
Het decennium, dat achter ons ligt, hebben we
geenszins te beschouwen als een wonderkind, welks
prestaties ver boven zijn leeftijd! uitgaan, waarover
deswege met buitengewonen eerbied' en bewondering
wordt gesproken -en geschreven. Eigenlijk is dat maar
goed! ook, want uit wonderkinderen groeien) in den re
gel geen menschen, die aan de in hun jeugd opge
wekte verwachtingen beantwoorden.
Veeleer hebben wij het afgeloopen tiental jaren,
beoordeelend naar wat het voor onze stad heeft ge
bracht, te beschouwen als voorbeeld van een ontwik
keling, welke bij gestadige voortzetting voor de toe
komst heel wat belooft. Enl voor het thans aangebro
ken tiental jaren hebben we ons voornamelijk af
te vragen wat het belangrijkste is, waarvan we
de totstandkoming in die periode voor het cen
trum van Noord-Holland boven het IJ wen-
schelijk en mogelijk achten. Hu dient men) hierbij
voor het verleden zoowel als voor de toekomst een
scheiding te maken tusschen hetgeen door gemeente-
zorg of wel door het particulier initiatief tot stand
werd gebracht, en voornamelijk op het oog te hebben
prestaties op een geheel nieuw gebied, niet op een
uitbreiding van hetgeen reeds bestond, daar het in een
vooruitgaande stad voor de hand ligt dat het bestaan
de zich uitbreidt.
Wat is er nu in de afgeloopen tien jaren voor be
langrijks door het gemeentebestuur of met hare mede
werking tot stand1 gebracht?
Hemen we allereerst het onderwijsgebied, dan zien
we dat geopend werden de huishoud- en industrie-,
school, het gymnasium, de handelsavondcursus, de
handelsdagsehool, dat het aantal leervakken der am
bachtsschool aanmerkelijk is vermeerderd', dat het her-
halingsonderwijs is ingevoerd en dat de school voor
meisjes en de derde gemeenteschool overeenkomstig
moderne eischen zijn verbouwd en ingericht.
De openbare gezondheid werd bevorderd door de
instelling van een gemeente-slachthuis, door een in
grijpende uitbreiding van het ziekenhuis (waaraan o.
m. een operatiekamer werd verbonden), door de ge
leidelijke uitvoering van een plan tot rioleering, door
het besluit om beerputten toe te laten.
Een werkliedenreglement werd vastgesteld', een ge
meentelijk pensioenfonds ingesteld, de risico voor on
gevallen van gemeente-werklieden zelf aanvaard, met
de bedoeling een ongevallenfonds te vormen.
Voor het marktwezen werd' een kostbare verruiming
van het marktterrein bewerkstelligd.
Het verkeerswezen werd bevorderd door den aanleg
van twee nieuwe bruggen en door uitbaggering van
havens en vaarten, de verlichting door uitbreiding
van de gasfabriék met een watergasinstallatie, een
reuzengashouder en een verbeterde leiding.
Een plan van uitbreiding werd vastgesteld, een
aanvang werd gemaakt met de verwezenlijking daar
van door onteigening, vestiging van een bouwverbod'
en een aanzienlijke uitbreiding van het gemeente-
grondbezit. Het woningvraagstuk werd ter hand ge
nomen, er werden voorschriften vastgesteld, ten ein
de betere woningen te krijgen, men heeft een zeer
ernstig en breed' opgevat woningonderzoek ingesteld,
men is overgegaan tot enkele onbewoonbaarverkla
ringen.
Bijzondere zorg onder leiding van een tuinarchitect
is besteed aan den! Hout en de plantsoenen.
En eindelijk heeft men aan het stedelijk museum
een Bruinviskamer toegevoegd en een nieuwen geest
in het Weeshuis gebracht.
Wij komen tot het gebied van het particulier initi
atief, èn ontmoeten daar de tram -EgmondAlk-
maan—Bergen, de verbouwing van het spoorwegstati
on, de gezinsverpleging, de Toynbee-vereeniging, de
vereeniging voor de volkshuisvesting, de zenuw-afdee-
ling van het Sint Elisabethsgesticht, de hernieuwde
actie der ontzetvereeniging, de beid© middenstands-
vereenigingen, de bank van de R.-Kath. midden-
sta, ndsvereeniging „de Hanze," de R. Rath, sociale ac
tie, de nieuwe R. Kath. kerk, tal van vak- en drank-
bestrijdingsvereenigingen en liefdadigheidsvereenigin-
gen, de ijsbaan de Quint, de openbare leeszaal en boe
kerij, de coöperatie de Voorwaarts, de ontwikkelings
club
Op volledigheid maakt deze opsomming natuurlijk
geen aanspraak we noemden slechts hetgeen we
wisten. Toch is het reeds een heele lijst geworden!
Intusschen heel wat langer is een verlanglijstje
van hetgeen „men" gaarne in het tweede tiental jaren
dezer eeuw zou zien tot stand gebracht. Tal van zaken
kwamen ons, te hooi eni te gras als we met stadgenoo-
ten over de naaste toekomst van onze stad spraken
ter oore, of werden in openbare vergadering of in
geschrifte als wenschelijk aangeprezen.
Verschillende van deze uitingen mogen hier een
plaatsje vinden, zonder dat hiermee wordt gezegd, dat
wij ze allen voor onze rekening zouden willen nemen,
waarvan de onmogelijkheid trouwens reeds hieruit
blijkt dat verschillende desideratie met elkaar in
strijd zijn. i
Op het gebied van onderwijs: een Tuinbouwwinter-
school, een school voor zwakzinnige kinderen, een
school (tand) arts, schoolvoeding en sehoolkleeding
van gemeentewege, gemeentelijk voorbereidend onder
wijs.
Uitbreiding van gemeentebedrijven gemeente
exploitatie van een tram, instelling van eeni grondbe
drijf.
Sociale maatregelen: oprichting van een arbeids
beurs, een werkloozenfondö, een gemeentelijke bank
van leening.
Hygiëne: instelling van een keuringsdienst op le
vensmiddelen.
Verkeerswezen: vervanging van de Vlotbrug, ver
betering van de Frieschc brug, een breeden weg van
de kaasmarkt naar de Bergerbrug, betere bestrating
der buitenwegen, een vereenigd post- en telegraafkan
toor, een centraalpunt waar trams en treinen sa
menkomen, schoeiïng van de Kanaalkade.
Verfraaiing en verbetering: van den toestand aan
het afgesneden kanaalVak en van dien vóór het stati
on, uitbreiding van het grondbezit in de richting van
Ileilo.
Verlichting: oprichting van een eJectrische centrale
voor verlichting en beweegkracht, ook voor de om
liggende door trams met Alkmaar verbonden plaatsen
in den geest van het bekende West-Friestóhe plan,
verplaatsing van da gasfabriek naar de overzijde.
En wat het particulier initiatief betreft, wordt nog
steeds gehoopt op een oplossing van het schouwburg
en concertzaal-vraagstuk, zou men een groote tentoon
stelling, een meer actieve bevordering van het vreem
delingenverkeer, muziekuitvoeringen op Donderdag
avond in de stad, negenuursluiting, Zondagsrust kun
nen wenscheni.
Ziedaar een verlanglijst, alsof het begonnen tien
jarig tijdperk één doorloopend Sint-Hikolaasfeest
Het spreekt wel van zelf dat ieder die belang stelt
in de stad zijner inwoning en wien de openbare zaak
ter harte gaat, wel een oordeel heeft over hetgeen als
het belangrijkste is1 te beschouwen van hetgeen de ja
ren 19001910 Alkmaar hebben gebracht en wat de
jaren 19101920 zouden kunnen brengen.
En nu ligt het op den weg van een openbaar or
gaan in casu onze courant om eens zulke oor
deelvellingen in te zamelen en daaraan openbaarheid
te geven. Twee wegen staan daarvoor open:
We zouden ons direct tot de gemeente-bestuurderen,
tot dé hoofdambtenaren, tot de velen, die een rol spe-
lefi in het openbare leven van deze stad! die, elk op
zijn wijze, de openbare zaak dienen, kunnen wenden
en hun een antwoord op onze vragen verzoeken. Maar
ook zouden we de vragen in de courant kunnen plaat
sen en daardoor al onze lezers, dus alle godsdienstige,
maatschappelijke en politieke kringen, in de gelegen
heid stellen hun antwoord in te zenden.
De laatste methode leek ons niet alleen minder om
slachtig, maar ook veét meer doeltreffend, daar wij
hierdoor een ieder in de gelegenheid zouden stellen
vrijelijk zijni meening te zeggen en niemand bij vergis
sing zouden overslaan. Bij een flinke deelname heeft
een diergelijke algemeen© rondvraag ongetwijfeld een
groot direct practisch nut: zij kan leeren kennen wat
er in de verschillend© lagen van Alkmaar als het be
langrijkste voor de ontwikkeling van het stadsleven
wordt gedacht en gehoopt, en zij schept de mogelijk
heid, om goede denkbeelden en nuttige wenken, die
anders allicht op den achtergrond waren gebleven,
eens naar voren te brengen, zij is een middel om eens
belangstelling in de openbare zaak te toonen. En hoe
wel wij hier voortdurend hebben gesproken over stad-
genooten, toch spreekt het wel van zelf, dat wij geens
zins degenen uit den omtrek willen uitsluiten, die on
ze stad uitnemend kennen en weten, welk© hare drin
gende eischen zijn. Ook hun antwoorden zullen' welkom
zijn!
Laat ons tenslotte nog even kort mogen herhalen,
wat onze bedoeling is.
Wij noodigen du® bij dezen alle belangstellenden
uit, de volgende vragen wel te willen beantwoorden:
a. WAT IS HAAR UW MEENING HET BE
LANGRIJKSTE, DAT IH DE JAREH1900
1910 IH ALKMAAR DOOR GEMEEHTE-
ZORG OF PARTICULIER IHITIATIEF TOT
STAHD KWAM?
b. WAT IS HAAR UW MEEHIHG HET BE-
LAHGRIJKSTE, DAT IH DE JAREH 1910—
1920 IH ALKMAAR DOOR GEMEEHTE-
ZORG OF PARTICULIER IHITIATIEF TOT
STAND ZOU KUNNEN KOMEN?
Ten einde de antwoorden op deze vragen te kun
nen publiceeren, verzoeken w© beleefd inzending met
vermelding van naam aan onize redactie uiterlijk 1
F ehruari.
Indien antwoorden vergezeld gaan van een kaartje
of een teekening, welker opneming in de courant dooi
de redactie wenschelijk wordt geacht, dan is de direc
tie bereid op haar kosten daarvan een cliché te laten
vervaardigen.
Moge uit het aantal en uit het gehalte der ingeko
men antwoorden blijken, dat er in Alkmaar, zoo bij
hoog als hij laag, belangstelling is voor de openbare
zaak en voor de ontwikkeling van de stad' en dat men
zich gaarne een kleine opoffering wil getroosten,
wanneer op die belangstelling ten bate van die
openbare zaak een beroep wordt gedaan!
PALEIS HET LOO.
Met de voorbereidende maatregelen voor de verbou
wing van het Koninklijk paleis is men druk bezig. De
oude stallen zijn ontruimd voor tijdelijke werk- en
bergplaatsen; vele boomen, w.o. zeer zware, zijn geveld
voor de noodige ruimte van het eerst bij te bouwen ge
deelte.
De aanwijzing zal geschieden op 25 Januari; de aan
besteding op 6 Februari.
ZONDAGSRUST.
De minister van waterstaat heeft de medewerking
van den minister van oorlog verzocht, om het alge
meen© streven naar de Zondagsrust van het personeel
in Staatsdienst zooveel mogelijk te bevorderen.
Gemengd nieuws.
EEN JEUGDIGE DIEF.
De politie te Kapelle, heeft een 15-jarigen jongen
op heeterdaad betrapt, die herhaaldelijk de offerbus
der Christelijke school aldaar, plunderde.
„SMAKELIJK ETEN."
Een boertje, dat meer dan 1300 meter van het
slachthuis te Zevenaar woont, en dus niet verplicht is
daar te slachten, slacht thans een tiental varkentjes,
waarvan 2 in de hoogste mate vlekziekte hebben. Ge
noemd boertje slacht in het abattoir één gezond var
kentje, wat de paarse keurstempels genoeg uitwijzen,
'n Paar dagen later ziet men ons boertje door Zeve-
naar's straten venten; de vlekziekribbetjes en de vlek-
ziekhammetjes, netjes gerangschikt tusschen de met
keurstempels bedrukte ribbetjes en hammetjes van het
gezonde varken. De menschen, die ervan gekocht heb
ben zullen wel smakelijk gegeten hebben.
EEN HULDE AAN CARNEGIE.
De Larensche Kunsthandel ontving van enkele
„vrienden van den vrede" de opdracht, door een onzer
beste portretschilders het portret te doen schilderen
van den heer A. Carnegie, den stichter van het Vre
despaleis te 's-Gravenhage, die onlangs weer een gift
van tien millioen dollar schonk ter bevordering van de
vredes-idee. De bedoeling van de „vrienden van den
vrede" is, het portret van den heer Carnegie aan te
bieden ter plaatsing in het Vredespaleis, als een ge
paste en welverdiende hulde.
SMOKKELEN.
Evenals in zooveel andere grensgemeenten is ta
Qlanerbrug, dat juist op de Duitsch-Hollandsche
grens ligt, het smokkelen aan de orde van den dag.
Vooral jenever, gestookt op de even over de grens
gelegen stokerij „Viefhoes," wordt bij massa's ons land
binnengesmokkeld. Niettegenstaande de Hollandsche
commiezen op hun hoede zijn en iedere wéék voor de
rechtbank te Almeld talrijke vonnissen wegens frau
deleuzen invoer worden gewezen, ontspringen, velen
den dans.
De overheid schijnt thans echter met kracht tegen
de smokkelaars te willen optreden, door het korps
commiezen wederom belangrijk uit te breiden. Thans
bedraagt hun aantal 12.
PARLEMENTARISME.,
Een kieschheidshalve niet genoemd Kamerlid, van
wien gezegd kan worden, dat hij zich niet dikwijls,
wellicht nog nooit, in de Kamer liet hooren, beweerde
tegenover eenige invloedrijk© kiezers, dat hij bij de
laatste Begrootingsdebatten dagelijks in de Kamer
verslagen genoemd was geworden.
Men verwonderde zich; men twijfelde.
Waarop het Kamerlid in de krantenverslagen van
elke zitting de woorden „gelach," „beweging," „teeke
nen van goed'- en afkeuring" aanwees.
„Dat ben ik!" zeide hij met benijdenswaardige
bescheidenheid. (Hbld.)
NIEUWJAARSBAL TEN HOVE.
Het galabal ten Hove heeft gisteravond, later dan
in de laatste jaren gewoonte was, in den Haag plaats
gehad.
De Koninklijke familie, H. M. dé Koningin, H. M.
de Koningin-Moeder en) Z. K. H. dé Prins, bevonden
zich van 9 uur af tot omstreeks middernacht te mid
den van de genoodigden.
De salons, d'i© in cirkelvorm' rondom de groote bal
zaal loopen, waren glinsterend verlicht, de ineenloo-
pende zalen waren met palmgroepen getooid.
Het aantal gasten bedroeg pl. m. 1000, hoofdzakelijk
genoodigd uit de volgende categorieën: de Huizen
van Hare Majesteiten en Z. K. II.; den Raad van
State en de andere hooge staatslichamen, onder wel
ke de leden van de Eerst© Kamer der Staten-Gene-
raal; verder de leden van de Tweede Kamer te dezer
stede wonende; de Gedeputeerde Staten, den gemeen
teraad van den Haag, de leden der rechterlijke colle-
giën en van het kantongerecht alhier; hoofd- en an
dere ambtenaren der departementen; de opper-, hoofd
en verdere officieren tot en met den kapiteinsrang
van het garnizoen; een groot gedeelte der luitenants
van de korpsen alhier; officieren Van het Indisch le
ger hier ter stede aanwezig; de vlagofficieren enz. dét
Koninklijke marine; vertegenwoordigers der Vereeni
ging tot het verleunen van Koninklijke subsidiën aan
jeugdige kunstenaars, benevens dames en heeren der
uitgaande wereld als particulieren.
Tot deze laatsten behoorden eenige hier vertoeven
de vreemdelingen', Amerikaansche en Engelsche da
mes en heeren, die door bemiddeling van de gezanten
van hun land, aan H. M. de Koningin zijn voorgesteld.
In het cercle, dat het bal vooraf ging, stonden met
of .zonder dame geschaardhet gezantschapscorps met
het legatiepersoneel; de voorziter van de Eerste Ka
mer der Staten-Generaal' (de voorzitter van de Twee
de Kamer was door een sterfgeval in de familie afwe
zig) de grootófficieren van Hr. Ms. Huis; de minis
ters; de ministers van1 staat; de alhier aanwezige ge
zant van H. M. té Weenen, jhr. nir. van Weede, de
vice-president van den Raad van State; president en
de procureur-generaal van den Hoogen Raad; do
grootkruizen der Nederl. ridderorden; de vice-admi-
raals en luitenant-generaals; oud-miniisters', dé com
missaris der Koningin, de gouverneur der residentie.
De voorbereiding, leiding en1 regeling van dit bui
tengewoon druk bezochte bal heeft ditmaal voor het
eerst in handen van den het vorige jaar benoemde
hofmaarschalk, jhr. Boreél, berust.
UIT BROEK OP LANGENDIJK.
Aan de afslagmarkt te Broek op Langendijk werd
gedurende December aangevoerd, 154200 bloemkóolen,
575300 rood© kooien, 334300 gele kooien, 193600 witte
kooien, 408 balen wortelen, 3340 balen uien, 3103 ba
len roode kool en 2336 bieten, terwijl 459 waggons
groenten werden vrezondeti.
UIT HEER-HUGOWAARD.
Vbor de vacant© betrekking van Onderwijzeres aan
school no. 2 is de navolgende voordracht opgemaakt:
1. mej. Choufoir te Huizen. Mej. Millaard! te
Alkmaar. 3. Mej. Roosloot te Dalenveld (Dr.)
Door no. 1 der voordracht wordt de betrekking tij
delijk waargenomen.
UIT St.-PANCRAS.
In de zaal' van den heer Ruys gaf Vrijdag 1.1. het
stafmuziekkorps van het Leger des Heils eene groote
muziekuitvoering met medewerking van het uit zijn
midden gevormde mannenkoor.
De zaal was flink bezet, voor het meerendeel door
jongelui.
Afwisselen,# werden muziek- en zangnummers ten
gehoöre gebracht, zeer naar genoegen van de aanwe
zigen. Ook aan to^/praken en uitingen van dankbaar
heid' der heilsoldaten ontbrak het niet.
In aanmerking genomen den korten tijd Van voor
bereiding en studie, ruim 8 maanden, viel de muziek
te loven. Wel was ze in de forto's te ruw en waren de
solisten niet altijd even) gelukkig, doch het doel: te
getuigen voor het Heilsleger, wérd bereikt.
MOORD TE SPAARNDAM.
Vanwege de Haarlemsche justitie wordlt, in overleg
met Rijnland, thans de Kolk en omgeving der groote
sluizen (onmiddellijk bij de woning, waarin de mis
daad plaats had) afgedregd.
MENSCH EN DIER.
Dokter G. W. Bruinsma te Breda schrijft o. a. in
„Het Nederlandsch Tijdschrift voor Geneeskunde",
het volgende:
„Vlak achter mij woont een gezin met zes kin
deren, waaraan één lijdend© aan diphtheritis. Het pa
tiëntje is ingespoten, de geneesheer acht het noodig
©n ieder collega zal'het met hem eens zijn, omdat
wij anders zeker in dezè dichtbewolkte buurt een
brandpunt van besmetting krijgen dat de andere
kinderen prophylactisch ook met serum worden behan
deld; de ouders wat lang niet altijd het geval is
vinden het goed om de nog gezonde kinderen te laten
inspuiten, doch het moet achterwege blijven, omdat
de man hij verdient 7 per week en valt dus niet
onder de armen het niet kan betalen, minstens 5
fleschjes il 75 ct. 3.75, meer dan het halve week
geld
Iets verder woont een flinke boer met zes paarden
op stal, die hij heeft laten inspuiten als voorbehoeding
tegen droes; het serum daarvoor is hem kosteloos ver
strekt door het Rijksinstituut te Rotterdam."
BRUTAAL.
Donderdag kwam er in het paleis van justitie, te
Haarlem, iemand op dé publieke tribune luisteren.
Zijn aanwezigheid in het gebouw werd' zeer op prijs
gesteld, want de man werd verdacht van verduistering
en zijn aanhouding was in het Alg. Politieblad ver
zocht. Men heeft het brutale heerschap maar meteen
in verzekerde bewaring gesteld.
De man, P. geheeten, wordt verdacht van rijwiel
diefstal. (H. D.)
GEVAARLIJKE GEWOONTE.
Bij enkele gezinnen bestaat nog de gewoonte, om
bedden te verwarmen met keien, die dan vooraf in het
vuur worden gelegd. Hoe gevaarlijk dit soms is, bleek
Donderdagmiddag te Winschoten, alwaar de vrouw
van A. Prak een heetien keisteen in een kindérbed' lei.
Kort er op sloeg de rook uit de bedstede, alwaar een
klein kind lag te slapen.
De kleine was bijna gestikt.
Het bed verbrandde.
DE GNBEHEERDE BENZINE.
Uit het onderzoek, ingesteld door de politie te
Haarlemmermeer, ia gebleken, dat de kisten met ben
zine, die een schipper aan den ringdijk bij Oude-We-
tering had' gelost en aldaar onbeheerd bleven staan,
verzonden waren door d© Mij. de Automaat, te Rot
terdam, aan haar depot t© Hoofddorp. De motorschip
per Zegveld, van Oudshoorn, had de kisten vervoerd
en aldaar gelost. Hij had echter vergeten, hiervan
kennis te geven aan den houder van het depot. De
kisten benzine zijn thans op een veiliger plaats opge
slagen, waar de rechthebbende ze in ontvangst kan ne
men tegen betaling van opslagloon. Tegen den schip
per zal procesverbaal worden opgemaakt.
DE ONTSLAGEN GEMEENTE
VELDWACHTER.
De met 1 Januari ontslagen gemeente-veldwachter
R. v. d. Meulen te Gorael, berust niet in zijn „otium
cum dignitate." Tot dusver is hij in gebreke gebleven
zijn wapens, ambtspenning en acte van aanstelling in
te leveren. Eerst wil hij afwachten de beschikking op
zijn adres aan den minister van Justitie, waarin hij
zich heeft beklaagd over het z.L onwettig ontslag.
Voorts heeft hij een adres aan den gemeenteraad
gezonden, waarin hij vooreerst bedankt voor het hem
