DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
dinsdag
stadsnieuwst
No. 121
Honderd es dertiende Jaargang*
23 M EI
Deze Courant wordt eiken avond, behalve op Zon- en
Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per 3 maanden
voor Alkmaar f0,80; franco door het geheele Rijk fl
Afzondei lijke nummers 3 Cents.
Prijs der gewone advertentiën
Per regel fO,ÏO. Bij groote contracten rabat. Groote
letters naar plaatsruimte.
/hr,MFDjran^caan de N' V' B°ek' en Han(ielsdrukkerij
v/h. HERMs.^COSTER ZOON, Voordam C 9.
Telefoonnummer 3.
ALKMAARSCHE COURANT.
ALKMAAR, 23 Mei.
Over de geheele wereld zal ongetwijfeld met deelne
ming gesproken worden over de tragische gebeurtenis,
welke Zondagmorgen in het vliegkamp van Issy les
Moulinaux heeft plaats gehad.
Op de ontwikkeling der vliegkunst en haar toepas
sing voor militaire doeleinden heeft Frankrijk steeds
veel hoop gesteld en het was de minister van oorlog
Berteaux, die deze kunst heeft bevorderd, die droomde
van een „twee mogendheden-standaard in de lucht,"
die hoopte Frankrijk boven het land en de zee zoo
machtig te maken als Engeland was op het water.
Terwijl Frankrijk de wereld in de lucht zijn nieuwe
prestaties hoopt te laten zien, moet plotseling de wed
strijd worden gestaakt en de schitterendste resultaten
zullen straks de herinnering aan de ramp niet kunnen
wegwis8chen, hoe weinig deze overigens met de
ontwikkeling der vliegkunst te maken heoft.
En terwijl op het vliegveld twee maal honderd dui
zend menschen bijeen waren, en er één werd gedood,
is die eene de minister van oorlog.
Zuiver menscbclijk geredeneerd is er natuurlijk
geen onderscheid tusschen den dood van bijv. een orde
bewaker en een minister. In de woning van den
een brengt een doodelijk ongeval evengoed rouw als
m het paleis van den ander. Maar terecht mag worden
opgemerkt, dat de dood - als het leyen - van een
hooggeplaatste nu eenmaaj meer de ifandacht trekt
dsn van iemand, die het maatschappelijk niet zoo ver
bracht. (leen wonder dan ook, dat de ramp meer
wordt besproken dan wanneer bijv. het geval zou zijn
geweest, indien een vliegmachine iemand onder de
menigte had getroffen. In een opzicht is dit ve~
sehijnsel gelukkig: omdat er nu eens flink de aan
dacht wordt gevestigd op het gevaarlijke, dat er nog
altijd aan het vliegen verbonden is, aan de groote
voorzichtigheid welke daarbij in acht genomen dient
te worden.
Velen voelen het gevaar niet. De Fransehe minister
an oorlog* schijnt het wel te hebben gevoeld.
V i ijdag j.l. sprak minister Berteaux met den afge
vaardigde Ba bi er over den wedstrijd van Zondag. „Ik
zal het vertrek bijwonen," zeide hij, „maar ik ben een
beetje bezorgd, er zal veel volk aanwezig zijn, en ik
ben erg bevreesd voor ongelukken. Indien zoo'n vlieg
machine öens op de toeschouwers viel, wat zou dat
ontzettend zijn! Ik zal blij zijn als de Zondag voorbij
is.
Een berichtgever deelde mede dat Berteaux, toen
hij de vergeefsche pogingen zag, die de militairen de
den om het publiek terug te dringen, tot zijn begelei
ders zeide„Wat zoudt ge er van denken, indien wij
eens het goede voorbeeld gaven en naar onze tribunes
terugkeerdenEenige ..oogenblikken later had het
treurige ongeluk plaats.
Het spreekt wel van zelf dat de ramp druk bespro
ken wordt. Enkele der vele oordeelvellingen laten we
hieronder volgen.
-m-i- b®kennen' Pe ministers bevonden zich op een
i r i/oruuueu zicu op een
plaats, waar ze niet hadden moeten zijn. En is het I
niet gebrek aan kalm overleg, om nu van opheffing
der snelheidswedstrijden te spreken? Late men zich
met door al te versche indrukken beïnvloeden. Denk
eens aan de rondvlucht van het Oosten, die zonder on
geluk is verloopen, omdat alles zoo voortreffelijk was
voorbereid. Er waren Zondag veel te veel lieden op
het terrein, die er niets hadden te maken.
Het is noodig. dat allen, die uit nieuwsgierigheid
naar de toestellen gaan kijken, weten, dat het op hun
eigen nsico gebeurt. Train is gedaald, waar hij moest
dalen. Men zegt, dat de wedstrijden over groote af
standen met moesten gehouden worden. Het is moge-
üjk. Maar het ongeluk van Zondag heeft met de
lengte van den af te leggen weg niets te maken en de
heer Moms heeft m. i. zeer verstandig gehandeld, door
te bepalen, dat de wedstrijd voortgezet moet worden.
EVANGELISCHE UNIE.
In de groote zaal van de Harmonie trad gisteravond
voor de Evangelische Unie alhier als spreker op de
heer G. W. Melchers, Ned. Herv. predikant te Purme-
rend.
De zaal was flink bezet.
In zijn openingswoord herinnerde de voorzitter, Dr.
Blokhuis, er aan, dat vijf jaar geleden de strijd' der
v r«jzinmgen alhier werd begonnen met een lezing-
van professor Eerdmans over het goed recht der Vrij
zinnigen in de Ned. Herv. kerk. Evenals een muziek
stuk goed is, wanneer het eindigt in den toon, waarin
het is opgezet, evenzoo had men gemeend, nu men.
naar men hoopt, aan het einde is van den strijd, goed'
o heer Marchis, hoogleeraar in de vliegkunst aan
de borbonne, zeide, laten we in de eerste plaats den
man, die dit vreeselij ke ongeluk geheel bui ten zij nschuld
heett veroorzaakt, buiten de kwestie stellen. Train is
geen nieuweling in het vak, hij is een ervaren vlieger.
Verder wordt zijn toestel, al kent het publiek het nog
nie met reden door alle technici gewaardeerd. Bei-
den, vlieger en tuig, hebben helaas een eskadron ku
rassiers voor zich gevonden, dat daar niets te maken
bad, en naar mijn meening beeft Train een wending
gemaakt die vele, meer bekende vliegers, hem niet
hadden nagedaan. Hij kon niet weten, dat zich achter
de ruiters menschen bevonden, die toen nog voor hem
onzichtbaar waren. Men kan hem voor dezen samen-
oop van omstandigheden geenszins verantwoordelijk
stellen. Anderzijds kan men niet genoeg voorziclitig-
h e ids m a a t regel e n nemen, waar het een zoo nieuwe
wetenschap als de vliegkunst geldt. De rondvlucht
van het Oosten kwam op het gewenschte oogenblik.
Het was zeer zeker gowenscht aan te toonen, dat men
nok boven liet. gewone land kon vliegen. Maar het
komt me voor, dat het nut van wedstrijden nog niet
bewezen is,
Naar mijn meening moeten dc fabrikanten van
vliegtuigen m rust en kalmte aan den arbeid, hun
■studies en hun proeven voortzetten en geld verdienen.
Het is te vreezen, dat de veelheid der proeven en
de daaraan verbonden moeielijkheden de fabrikanten
dwingen tot groote uitgaven, die hun bedrijf zwaar
drukken, zonder hun afzet te vermeerderen. De avia
tiek is een bij uitstek Fransehe vinding. Het is alles
zins te begrijpen, dat wij er trotseh op zijn, maar we
moeten zorgen, de kip, die gouden eieren legt, niet te
slachten.
De heer feuroouf, lid van de Commision Sportive
Acrenautique, is een andere meening toegedaan. Wij
hebben hier te doen met een doodgewoon ongeluk, dat
aan het, onbegrijpelijke noodlot is toe te schrijven.
Maar hoe dan ook, het is absoluut onbegrijpelijk, dat
een otficieele stoet een vliegveld oversteekt, op het
oogenblik, dat het sein tot vertrekken is gegeven
voor talrijke vliegtuigen.
Waar zijn diensten van orde voor? Er waren 3500
than troepen op het terrein met opdracht voor de vei
ligheid der toeschouwers te waken. Laten we het toch
te doen hetzelfde onderwerp te doen behandelen,
waarvoor de heer Melchers zich zoo bereidwillig had
beschikbaar gesteld.
Daarna werd den heer Melchers het woord gegeven.
We staan, zei spreker, aan den vooravond van een
belangrijke gebeurtenis. De strijd, die thans 5 jaar
gevoerd wordt, zal morgen voorloopig worden beslecht,
men zal hebben uit te maken, of de komende 10 'jaar,
het recht van benoeming van kerkeraden en predikan-
ten zal blijven aan den kerkeraad of dat het zal zijn
aan een kiescollege, dat voor 2/3 zal bestaan uit leden
en _ï00r /s uit de gekozen diakenen en ouderlingen.
Wat hier gebeuren zal, zal niet alleen voor Alk
maar, doch vóór het heele land van gewicht zijn en
daarom zal^ in geheel Nederland morgen het oog op
Alkmaar zijn gericht. Moge, als vroeger nu ook weer
klinken de leuze: Van Alkmaar de Victorie.
Van orthodoxe zijde is herhaaldelijk dit punt in het
debat- gebracht, of de Vrijzinnig Hervormden recht
hebben in de Ned. Herv. kerk te zijn en te blijven
Men stelt zich daarbij op het standpunt, dat wie de
leer de belijdenis niet_ onderschrijft, er niet in hoort
cm stelt de kerk daarbij voor als een gewone burgerlij-
ke vereemging, die gesticht is op een geloofsbelijdenis
als grondwet.
Historisch is dat geheel onjuist, wat spr. nader zal
aantoonen.
Het goed recht der Vrijzinnig Hervormden is op
verschillende gronden te bewijzen n.l. historische, re
glementaire en godsdienstige gropden.
Allereerst de historische: De 'orthodoxie beweert,
dat de kerk gesticht is op de geloofsbelijdenis, waar
voor de Vaderen goed en bloed hebben veil geluid.
Maar toen hier in Nederland de Ned. Herv. kerk ont
stond (ze werd niet g e s t i c h t) 'was er geen ge
loofsbelijdenis en wilde men daarvan zelfs niet weten
Men verzette zich tegen een dwang als de Luthersche
ideeen, den Hervormden wilden opleggen, tegen de
leerdry very der Lutherschen, die van uit Duitschland
j Nederland bewerkten, en als de Calvinistische idee
in die dagen, de eerste jaren van den tachtigjarigen
oorlog ingang vond, dan was de afkeer van de Augs-
burgsclie geloofsbelijdenis de oorzaak daarvan.
De Calvinisten waren toen de vertegenwoordigers
der groote verdraagzaamheid, wat spreker met tal van
citaten ontleende aan een werk van ds. S. F. Knip-
scheer over de invoering- en waardeering der gerefor
meerde belijdenisschriften in Nederland van 1618 uit
gegeven bij de firma Adriani te Leiden, aantoonde, en
ook de geloofsbelijdenis der Antwerpsche Synode van
1500 vond bij de Calvinisten veel tegenkanting.
Er was woeling en gisting en daardoor gevoelende
do behoefte aan een band, die bond, kwam de Ned
Herv. kerk in ons land tot stand.
P? e,i8'®nIijk.e geloofsbelijdenis ia vastgesteld dooi
de Dordsche Sijnode in 1618, doch dat is niet de belij
denis, waarvoor de vaderen goed en bloed hebben op
geofferd, dat is een belijdenis, die van boven af werd
opgelegd, die niet uitdrukt de meening der groote
massa.
Een Calvinistische groep is de leer op de spits gaan
drijven waardoor veroorzaakt werden de twisten tus
schen de Remonstranten en Contra-Remonstranten,
en waarin do laatste de overhand hebben behouden.
L-Door een gebrek aan de gasleiding gaat thans het
licht gedeeltelijk uit, wat den heer Melchers herinnert
aan, een spreekbeurt 1 jaar geleden. Toen kreeg hij den
volgenden dag ook zijn zin.]
Door hen is do belijdenis gemaakt tot een sehibbo-
waardoor zij anderen wilden uitdrijven, om de
macht te veroveren. Die macht in de kerk bleef ech-
tei by de overheid, die menigmaal ingreep ten behoeve
der „libertijnen. Zoo bleven in de kerk verschillende
stroomingen.
Na dit stuk geschiedenis besprak de heer Melchers
geen er gebeurd is na 1795, waarbij hij een en ander
mededeelde over het reglement van 18:16, waarin aan
de oynode terecht slechts een administratieve plaats
is aangewezen.
Uit dat reglement is hot bekende art. 11, waarover
strijd gaat, waarin o. m. aan ,1« bestuurslichamen
der kerk wordt opgedragen de handhaving der leer.
l it de toelichting, bij dat artikel gegeven, blijkt
naar spr aantoont ten duidelijkste, dat hier niet is
bedoeld de beslissing over leerstellingen. Die beslis
sing moet gaan via de universiteiten, dat is de weg
die er toe kan leiden, dat de kerk rekening-houdt met
den vooruitgang op wetenschappelijk gebied.
in zoo is het ook gegaan. Niemand, die meer zui
ver op het standpunt der oude geloofsbelijdenis staat
en ze van a tot z onderschrijft. Maar gaat het dan aan,
om waar men zelf 5 laat vallen aan anderen te ver
bieden er 10 af te doen?
Als w ij omdat wij die belijdenis niet geheel on
derschrijven niet in de kerk hooren, dan hooren de
coniessioneelen van nu er ook niet in.
Op grond van de historie meende spreker dus zijn
de Vryzmmg Hervormden liet, die als onze vaderen
de vrijheid willen, en zich op hetzelfde standpunt
plaatsen als dezen, dat de kerk niet is een monopolis
tisch bedrijf, doch dat daarin plaats is voor allerlei
richting, uitgezonderd natuurlijk de atheïsten. Spr.
beriep zich hierbij ook nog op het oordeel omtrent de
belydenis, uitgesproken door een bekend Alkmaarsdh
Calvinistisch, predikant Adolphus Venator (1612)
Nog twee zaken wensehte spreker verder nog te be
bandelen waarvan de eerste de eer van elk vrijzinnig
predikant raakt. Van orthodoxe zijde wordt gezegd:
Gij vrijzinnige moogt wel in de kerk blijven, als gii
maar onze leer predikt. Dat komt dus hierop neer
dat men den predikant wil maken tot een .gramophoon.
aart.egen nu komt spreker ten sterkste op en hij wijst
er op, hoe gelukkig het is dat de proponentsformule
zoo ruun is, dat men als predikant zijn eigen meening
mag verkondigen. (Applaus).
Het evangelie van Jezus Christus dat zoo eenvoudig
is, heeft men gelukkig nog steeds hooger gesteld dan
een belydenis. De moderne predikanten, spreker toon
de het op uitvoerige wijze aan, hebben van dat evange-
,.e 3°8' Yeel t(; zeggen tot de geloovigen en zij zijn het
die by de godsdienstige wereldbeschouwing rekening
1 cuden met de wetenschappelijke ontwikkeling, met
cc vooruitgang Dit laatste werd door spreker na de
pauze behandeld.
Spreker toonde aan de hand van de geschiedenis
aan, hoe de reclitzinnigen zich destijds hadden verzet
egen de nieuwe wereldbeschouwing, die een gevolg
was van Copernicus' stelling omtrent de wenteling der
aaide en hoe benepen en bekrompen die bestrijding
was, om dan er op te wijzen hoe ver wij van dien tijd
afstaan, hoe thans niet meer de godsdienst is de Ko
ningin der wetenschap, doch de godsdienst met de
ontwikkeling op allerlei gebied rekening houdt.
Unze begrippen omtrent de ouderdom der aarde zijn
door de onderzoekingen enz. geheel anders dan vroe-
Cl
Wij rekenen bij millioenen van jaren. Dat alles
heeft ons een heel anderen kijk op de dingen gegeven.
De kennis van de oudere volken is heel anders, veel
uitgebreider geworden. Ook de studie van den gods
dienst vaïi anderen, van het Boedhisme, het Mohame
damsme, enz. dat alles heeft onze denkbeelden belang
,IJf 8,-"wlJzig'l, en het zijn de modernen geweest, die
da t alles onder de oogen hebben gezien.
Ay zijn het die het hebben aangedurfd om den
godsdienst te toetsen aan de wetenschap, en dat alleen
geeft voormtgang. Het gaat niet aan om de ooren
t°°n ler st0PPen en te blijven staan op bet verouderde
standpunt, zooals de orthodoxie dat wil. De kerk moet
ook rekening houden met de vraagstukken van het le-
3; met de maatschappelijke toestanden.
a a nip-r moge ket waaf z«n> dat het vrije onderzoek
aanleiding geeft tot beunhazerij, daarvan is naar
vand me.eut,3undei' nadeel van te verwachten, dan
van den geloofsdwang.
Ten slotte toonde spreker aan dat het de modernen
zich iT 1S+ °m d3 macht in de kerk' maar hoe z'j
kerk fef!ei1 tep,n de Papieren paus, dien men in de
van (llz bmtn?.3half ?at is de Sroote achtergrond
an dezen stryd. Spreker verheugt er zich over, dat
zoovel en zich voor dien strijd interesseeren en ein
digt met een opwekking om voor een kiescollege te
stemmen, waardoor de belangen der Ned. Herv. kerk
op de breedst mogelijke wijze zullen worden behartigd
(Langdurig applaus.)
Onder luide instemming van de vergadering brengt
de voorzitter een woord van wanne hulde aan prof
erdmans, die „aan den overkant" de belangen der
vryzinmgen behartigt. Daarna wordt gelegenheid ge
geven, tot debat. geiegenneia ge
Door geen der aanwezigen wordt er gebruik van ge-
maakt, waarna de vergadering met een woord van har-
telyken dank aan dei! heer Melchers en het uitspreken
e ïoop dat Gods zegen den vrijzinnigen zal steu
nen, wordt gesloten.
HOE MOET HET IN EEN CHRISTELIJKE. PRO-
TESTANTSCHE KERK TOEGAAN? EEN
RECHTZINNIGE TOELICHTING VAN VRIJ
ZINNIGE OPPERVLAKKIGHEID.
Gisteravond had een vergadering- van het Nederl
Hervormd verkiezingscomité tot behoud van den ker
keraad te Alkmaar in het lokaal „Diligentia" plaats
De voorzitter, de heer ds. II. E. Vinke opende de
bijeenkomst met een kort gebed en heette de talrijke
aanwezigen hartelijk welkom. Hij zeide, dat allen wel
zouden gevoelen, dat er groote dingen op het spel
staan, immers or moest hier gestreden worden om de
belangen der Nederl. Hervormde kerk. Op dit woord
„kerk legde spreker den nadruk om duidelijk te doen
uitkomen, dat het hier geen vereeniging gold. Voor
yyt jaar is die strijd begonnen en spreker hoopte, dat
de overwinning zou worden behaald iii den naam van
Jezus Christus.
Ds. D. J, Karres te 's-Gravenkage behandelde daar
na het onderwerp: „Hoe moet het in een christelijke
protestantsche kerk toegaan? Een Rechtzinnige toe
lichting van vrijzinnige oppervlakkigheid."
Spreker begon met te zeggen dat de oogen van ve-
,len m de Ned. Herv. kerk gericht zijn op Alkmaar en
dat het sprekers hartelijke begeerte was, dat de begin
selen, die ons _land_ sterk hebben gemaakt tegenover
toome en Spanje, hier weer zouden overwinnen. Deze
stryd achtte spr wel gewenscht, omdat menige vrijzin
nige tot de conclusie kan komen, dat 't met zijn geloof
niet best staat en menige rechtzinnige beter zal leeren
inzien, welke voorrechten hij in zijn godsdienst bezit
Spreker wees vervolgens op het artikel van ds. Can-
negieter in het verkiezingsblad der Evangelische Unie
(no. 3) getiteld Roomsch-Katholiek of vrijzinnig-pro
testant.
Dr Cónnegieter beweert daarin dat in de protes
tantsche kerk onbeperkte vrijheid moet heersehen, dat
daar geen sprake kan zijn van een onfeilbaren Paus.
iy raadt aan het Protestantisme hoog te houden, er
geen Roomsch-Katholicisme van te maken, te zorgen,
dat de gemeente zoo worde ingericht, dat de vrijheid
van denken behouden blijft.
In no. 2 van dat blad had dr. Lindeboom het reeds
opgenomen tegen de onverschilligen, de Jan Raps, om
dat z. i de vrijzinnigen geen loszinnigheden willen.
Het verbaasde spreker dat dr. Lindeboom met geen
enkel woord rept van Christus. En wanneer de vrij
zinnigen zich ergeren aan de belijdenis der reehtzinui-
gen, dan zeide spreker, dat ook de vrijzinnigen een
belydenis hebben, al is het een poovere. Het is slechts
een algemeene godsdienstigheid, zoodat zelfs de Israë
lieten en Mohammedanen en Boedhisten de kerk der
vrijzinnigen kunnen binnentreden, wijl het. Christen
dom daar zijn karakter heeft ingeboet. Een dergelijke
grensbepaling is dan ook noch Christelijk noch Pro
test antsch. Prof. Oord, een vrijzinnige van onver-
dachten naam, verklaarde te Seheveningen, dat het
heil der rechtzinnigen alleenlijk in Christus is. Deze
formuleering is volkomen juist en de heeren Canne-
gieter en Lindeboom hebben, dan ook niets Christelijks
gezegd. Met het specifieke Christelijke geraken, do
vrijzinnigen totaal verlegen. Hun eorypheeën hebben
een nieuw geschiedenisvak uitgevonden om Jezus te
kunnen verklaren zonder wonderen. Toen dit schip
breuk leed, heeft men den historischen Jezus losgela
ten en hem beschouwt als een maaksel der oude dwee-
pende Christelijke gemeente. Men heeft zich echter
wel al te gemakkelijk van het oudste Christendom, dat
ten bloede heeft gestreden tegen het Jodendom en
heidendom, afgemaakt, niet getracht de kracht en do
zegepraal van die Christenen te verklaren. Die Chris
tenen bogen zich voor Jezus Christus, den middelaar
tusschen God en menschen, voor hun voorgangers, de
apostelen, sterkten zich door hun belijdenis, hadden
een hoog ideaal van zedelijkheid en godsdienst. De
vrijzinnigen echter verloochenden dat verleden met
volle bewustheid, hebben door het heerlijke Evangelie
van Jezus Christus een groote streep gehaald, al kun-
nen zij liet niet verklaren. En dat is geen wonder,
immers zij grondden zich niet in het verleden. Na de'
verslapping van het Christendom in de 18e eeuw,
kwam het ongeloof, dat alle g-rondslagen van de be-
laving ^Me omverwerpen. Maar daarnevens kwam
m frankrijk Rousswui, die terug wilde tot de natuur
3r' tsehland de cultuurbeweging, Lessing Goe
the bchiller, uit wier werken men de vrijzinnigheid
van onze dagen proeft, voeg daarbij de vlucht der na-
tuur-wetenschap iu de 19de eeuw en de macht der fi-
lozofische critiek en ge vindt onder de mtmschlieid
te herademing verklaard, welke ontstond uit het zich
yry' gevoelen om te handelen naar de lusten van zijn
hart. Dat is de vrijzinnigheid en haar geestelijke va
der hier is prof. Scholten in 1858. Dat er in 1908 geen
luisterrijk halve eeuwfeest is gevierd, is toe te schrij
ven aan gebrek aan stemming, en wijl in toenemende
mate was_ gebleken dat de onverschilligheid groeide,
het materialisme veld won, wijl de vrijzinnigen de kerk
leeg- preekten en voor de eenvoudigen van het gemoed
nooit iets hebben gehad. Het modernisme is slechts
een fata morgana, een luchtspiegeling. De godsdienst
der vrijzinnigen is slechts pure fantasie, kent geen
oef die tot zijn volk spreekt. Vandaar dat het mo
dernisme op uitzettende wijze kerkverwoestend zijn
kracht heeft getoond. Een moderne dominé had zelfs
volgens een anecdote verklaard, dat de kerk leegge-
preekt moest worden, om den menschen een zelfstan-
cigen godsdienst te geven. Verder herinnerde spreker
aan de vrije gemeente te Amsterdam, die niet doet
aan armenzorg-, (heel goedkoop, maar dat is de vrijzin
nigheid wel meer), niet aan prediking (wel lezingen
hield over cultuur en philosofie), terwijl do samen
komsten niet, met gebed geopend en niet met dankzeg-
Sin8 gesloten wordt. Voor zulk een gemeenschap
mag men het duurgekochte martelaarsschap niet prijs
geven.
Moet men daarom echter katholiek worden De vrij
zuinigen, die den Paus willen ontwijken, stooten op
den rehgieus-paganistischen klip, welke door hen niet
is te vermijden, zij komen tot een Christendom zonder
ChiistuS, een religie zonder God. Bij de bittere te
genstelling tusschen Rome en de hervorming is het
met aan te nemen, dat de Gereformeerde kerk zou zijn
doortrokken door den Roomsehen zuurdeesem. De
hierarchic kent men in deze kerk dan ook uiet, daar
het bestuur geschiedt door de gemeente zelf en toege
staan is het beroep op de Heilige Schrift, hetgeen
door Rome wordt verworpen. In de Gereformeerde
kerk kan men langs wettigen weg komen tot wijziging
der belijdenis', hetgeen de geschiedenis (artikel 36)
aantoont.
De ellende van den strijd van heden ligt in de te
genwoordige kerkorde, in art. 11 gelijk dr. Kromsigt
bier reeds aantoonde. Nimmer echter hebben de vrij
zinnigen art. 11 of de belijdenis gewijzigd, toen ze de
macht hadden. Waarom niet? Wijl ze gezwicht zijn