DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
Honderd en dertiende jaargang.
ZATERDAG
Gemeenteraadsverkiezingen.
BINNENLAND.
No. 165
15 JULI.
Deze Courant wordt eiken avond, behalve op Zon- en
Feestdagenuitgegeven. Abonnementsprijs per 3 maanden
voor Alkmaar f0,80; franco door het geheele Rijk f 1,
Afzondei lijke nummers 3 Cents.
Telefoonnummer 3.
Prijs der gewone advertentiën
Per regel f 0,10. Bij groote contracten rabat. Groote
letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdrukkerij
v/h. HERMs. COSTER ZOON, Voordam C 9.
Dit nummer bestaat uit 3 bladen.
ALKMAARSCIE COURANT
ALKMAAR, 15 Juli.
Het lijkt eenigszins gewaagd, in deze dagen belang
stelling te veronderstellen en aandacht te vragen voor
enkele niet-politieke opmerkingen over de gemeente
raadsverkiezingen in het algemeen.
Bij deze verkiezingen komt weer eens heel duidelijk
aan het licht hoe in het systeem van ons kiesrecht, ge
baseerd' op de meerderheid1 aan een kleine minderheid
dikwijls een beslissende macht wordt toegekend. Is het
op zich zelf reeds onbillijk dat
de helft 1 0
en de helft 1 alles;
des te grooter wordt nog die onbillijkheid indien de
helft -1- 1 ook nog fictief is.
Hierdoor wordt het immers mogelijk, dat een groep
kiezers, beschikkende over een luttel aantal stemmen,
de samenstelling van d'en raad geheel naar haar hand
kan zetten, hetzij onder beding van voordeel, hetzij uit
overwegingen, waarhij evenzeer edele als onedele
motieven kunnen voorzitten.
Dus niet alleen kan
51 procent der kiezers 100 procent van den in
vloed in den gemeenteraad
maar zelfs
49 procent der kiezers 100 proeent van den in
vloed in den gemeenteraad
en ook:
49 procent der kiezers 0 procent van den invloed
in den gemeenteraad,
zoodat. 2 procent der kiezers uit ons voorbeeld en nog
wel een veel geringer percentage in de practijk aan
een zwakkere partij onder de kiezers1 allen en een
een partij, die sterker is niet den minsten
i n v 1 o e d kan geven. 9
Indien men let op het kiezers-absenteïsme,
dat hier ter stede bij de verkiezing der vorige week
in de verschillende districten bedroeg 16, 22 en 14 pro
cent, dan is men geneigd de paradoxaal-ldinkende re
deneering te aanvaarden, dat 'het niet slechts de klei
ne minderheden zijn, die de samenstelling van den ge
meenteraad in gegeven gevallen bepalen, maar dat dit
ook geschied door de thuisblijvers
Zondert men degenen uit, die zich inderdaad niet
in staat achten uit de candidaten een keuze te doen
of die door ongesteldheid of een andere geldige reden
verhinderd zijn ter stembus te verschijnen, dan houdt
men een niet na te speuren maar stellig zeer groot
aantal kiezers over, die uit laksheid geen gebruik ma
ken van hun stemrecht. Tweeërlei verklaring wordt
in den regel voor die laksheid gegeven, waarvoor de
volgende antwoorden kenschetsend zijn:
„het kan me niet schelen of ik door de kat of dooi
den kater gebeten wordt";
„mijn stem zal in den toestand geen verandering-
brengen."
Vooral de mehscben van de kat en den kater zijn
veelal de ergste klagers.
De wijze, waarop het stedelijk bestuur wordt uitge
oefend, moest ieder kiezer kunnen schelen. Als1 ieder
kiezer zich even onverschillig toonde zou het er raar
gaan uitzienEn wat zouden dan de mopperaars een
keel opzetten en hoe zouden ze dan verg-eten, dat zij
zelf door hun onverschilligheid mede-oorzaak zijn, van
hetgeen ze achterna dan toch; wel heel erg- zouden blij
ken te betreuren! Dit is de uiterste consequentie
van hun standpunt. Maar ook al gaat men minder
ver, dan toch is er alle reden om hun niet-gaan ter
stembus af te keuren.
Wie staat op een dergelijk Nitsjewo-standpunt.
verspeelt niet enkel zijn invloed, maar verbeurt bo
vendien het recht tot klagen en mopperen. De kie
zers, die niet g-aan stemmen uit de overweging, dat
hun stem niet van beslissenden aard zal zijn, stellen
zich bloot aan verwijten, welke zij zich vermoedelijk
niet aantrekken maar welke desniettemin ten volle
verdiend zijn. lal van voorbeelden logenstraffen hun
bewering en veelzeggend is het voorbeeld van Herwij
nen, waar, gelijk men heeft kunnen lezen, iemand werd
verkozen met 110 stemmen, iemand met 111 werd ge
kozen en iemand met 109 stemmen afviel.
En wanneer men de uitslagen der laatste dagen na
gaat dan zal men inderdaad zien, dat enkele stemmen
dikwijls den doorslag geven, dat een overwinning werd
verspeeld doordat enkele kiezers zich niet de geringe
moeite wilden getroosten om hun functie uit te oefe
nen, hoe weinig opoffering dit ook van hen vergt.
Hoe dan te denken over de honderden die weigeren
naar het stemlokaal te gaan.
Het kan dan ook niet vaak genoeg worden herhaald
dat ieder, die; uit laksheid niet stemt, tot welke partij
hij ook moge behooren, stemt in de kaart van den te-
gencandidaat. Wie zijn stem niet doet hooren, doet
het geluid zijner tegenstanders des te krachtiger klin
ken! Door zijn stem1 uit te; brengen, geeft hij den door
hem gewenschten candidaat te verstaan dat hij hem
apprecieert en van een ander niet gediend is, door
thuis te blijven, geeft hij, in strijd met zijn meening,
te kennen, dat zijn oandidaat zijn man niet is, ontmoe
digt. hij dezen en ook allen, met wie hij het feitelijk
eens is.
Juist de thuisblijvers; hebben het vaak op hun ge
weten, dat candidaten, die tot de beste raadsleden be
hooren of van wie men goede verwachtingen mag
koesteren er niet of amper komen.
Ook degenen, die slechts met moeite kunnen wor
den bewogen hun stem uit te brengen, die moeten
wordenaangespoord, die op den dag der verkiezing
nog aangeschreven of zelfs per as gehaald moeten wor
den, mogen nog wel eens bedenken, welke „hand- en
spandiensten" zij van hun medekiezers, die gelukkig
meer belangstelling en meer ijver toonen dan zij ge
heel noodeloos vergen, hoe veel gemakkelijker zij het
inspannende verkiezingswerk zouden maken, indien
ze uit eigen beweging en vroegtijdig kwamen stem
men.
Zoolang aan het kiesrecht kiesplicht nog niet ge
koppeld is, zoolang de stembus aan een kleine min
derheid een onevenredig grooten invloed kan toeken
nen, zoolang kan niet te dikwijls en niet te; dringend
aan alle kiezers worden toegeroepen„stemten
„stemt vroeg."
EERSTE KAMER.
In de vergadering van gisteren werden negen-en-
twintig verschillende wetsontwerpen, waaronder het
Yaccinewetje, zonder hoofdelijke stemming aangeno
men.
Bij de overeenkomst met het1 waterschap Noord-
Oostelijk Noord-Brabant, betreffende het maximum
bedrag door dat waterschap in te houden van zijn bij
drage in de kosten der verlegging van den Maasmond
maakte de heer R e 11 (Y. L.) bezwaar tegen te
groote tegemoetkoming in de kosten.
De heer van der Does de Willebois
(R.-K.) verdedigde de raming van het waterschap bij
de kostenberekening en acht het door de Regeering
voorgesteld bedrag als tegemoetkoming noodig.
De Minister van Waterstaat (de heer Re-
gout) verdedigde het ontwerp, dat na repliek en du
pliek werd aangenomen.
De beraadslaging bij de wetsontwerpen, waarover
eenig debat plaats heeft, bepaalde zich tot enkele op
merkingen. Alle ontwerpen werden zonder hoofdelij
ke stemming aangenomen, waarna de Kamer in comi
té-generaal overging ter behandeling van de huishou
delijke begrooting.
Daarna ging de Kamer tot nadere bijeenroeipng
uiteen.
Bij het afdeelings-onderzoek omtrent de suppl. be
grooting van buitenlandsche zaken vóór het schenken
van zeven gekleurde ramen voor het Vredespaleis
welk wetsvoorstel inmiddels reeds gisteren zonder de
bat of stemming door de Eerste Kamer is goedge
keurd' sloten eenige leden zich aan bij de afkeu
ring, die in de Tweede Kamer werd uitgesproken over
het voorbijgaan van de Nationale indbstrie in haar
geheel, bij het voornemen om de ramen door een be-
p'aalde firma te doen uitvoeren. Deze leden meenden,
dat de door de regeering ingeslagen weg niet de ze
kerste was om te komen tot een zoo artistiek mogelij
ke uitvoering. Het uitschrijven van een prijsvraag
had h. i. daartoe betere waarborgen gegeven. Ander
zijds kon men zich echter met den door de regeering
ingeslagen weg volkomen vereenigen. En wat het uit
schrijven van een prijsvraag aangaat, werd door deze
leden opgemerkt, dat" hiermede niet alleen het doel
zou worden voorbijgestreefd, maar het bestuur van de
Carnegies-tichting door 'het inslaan van dien weg in
derdaad niet verstandig zou hebben gehandeld, gezien
de ervaring, die het zelf heeft opgedaan met de prijs
vraag voor den bouw van het Vredespaleis.
TUINFEEST TE SOESTDIJK.
Gistermiddag gaf H. M. dé Koningin-ÏJoeder te
haren paleize te Soestdijk het jaarlij-ksehe tuinfeest,
dat als naar gewoonte druk bezocht is geworden. Te
gen 3 uur kwamen de ruim 300 gasten bijeen onder de
groote beuken achter het paleis. Dank zij het heerlijke
weer was het in tegenstelling van verleden jaar weer
een echte „tuin"-partij. Tot de genoodigdien behoor
den als gewoonlijk de hoofd'- en subalterne officieren
uit de garnizoenen Utrecht en Amersfoort, de commis
saris der Koningin in de provincie Utrecht, leden van
Ged. Staten, van Provinciale Staten, burgemeesters
der gewestelijke gemeenten, leden van de rechterlijke
macht, leden van dten Centralen Raad yan Beroep, van
den Centralen Gezondheidsraad en tal van andere
autoriteiten en particulieren, waaronder zeer velen
met hun dames. Te ruim 3 uur verscheen de Koning
in-Moeder met Haar gevolg temidden harer gasten.
Nadat zij, die voor de eerste maal ten paleize waren
g-enoodigd, aan Hare Majesteit waren voorgesteld, on
derhield de Koningin-Moeder zich met verschillende
burgerlijke en militaire autoriteiten en hunne dames.
Aan verschillende buffetten konden de gasten ver-
verschingen gebruiken, terwijl de stafmuziek van het
7e regiment infanterie uit Amsterdam, kapelmeester
Zaagmans, het feest opluisterde met een matinee.
Tegen 5 uur trok Hare Majesteit zich in liet paleis
terug en keerden de gasten kort daarna in hun equi
pages en auto's huiswaarts.
SPAREN OP SCHOOL.
De minister van Waterstaat heeft besloten, ter be
vordering van het sparen op school, aan de hoofden
van lagere scholen spaa.rzegels op crediet te verschaf
fen.
Gemengd nieuw».
BOEFJES.
Door de politie te Zandvoort. zijn aangehouden drie
jongens, 11, 12 en '13 jaar; oud, uit Amsterdam, die
daar rondzwierven. Op het politie-bureau bleek dat
een van hen in het bezit was van een portemonnaie in
houdende 55.30. Aan den inspecteur vau politie
verklaarde hij twee dagen geleden de woning zijner
moeder, die werkvrouw is (zijn vader is overleden) te
zijn ontloop-en, na vooraf uit een kast 90 te hebben
weggenomen. Met de twee bij hem zijnde vriendjes had
hij aan reiskosten, snoepgoed, nieuwe kleeren, paardje
rijden enz. 34.70 opgemaakt.
voor stuurinrichting, eenige ijzeren trappen, een ma
honiehouten provisiekast, waarin leege en volle bier
en limonadefleschjes, l-edige petroleumfusten, gemerkt
H. P. M. 238 en .eenige scheepstrappen.
Men vermoedt, dat er onder de kust een ongeluk
heeft plaats gehad, waarschijnlijk een aanvaring. Bij
het loodswezen te Terschelling is- navraag gedaan om
trent inlichtingen betreffende het stoomschip „Elbing
VIII." Een binnengeloodst jacht is een drijvend lijk
in zee gepasseerd. Het strand! is bezaaid mét etiketten
van de Norddeutsehen Lloyd te Bremen.
DE MOORD AAN DE NIC. WITSENKADE.
Het Openbaar Ministerie bij den Hoogen Raad con
cludeerde tot verwerping van de beroepen in cassatie,
zoowel door dén procureur-generaal als door dé veroor
deelden ingesteld tegen het arrest van het gerechtshof
te Amsterdam, houdende veroordeeling van Imke
Beetsma en Pieter Ronner, wegens de bekende moord
poging aan de Nico-laas Witsenkade. Uitspraak 28
Juli.
INBRAAK.
Zaterdagnacht werd in den huize „Dartkuizerberg",
onder Leersum, en bewoond: door de familie S„ inge
broken, zooals 's morgens bij het opstaan bleek. De
meeste deuren stonden open, de „heeren" hadden ziich
aan wijn, gebak, vleesch enz. flink tegoed gedaan, me
denemende een bedrag van circa 70 en wat zilveren
voorwerpen. Een couvert met 1100 hadden ze wel
in handen gehad, doch niet medegenomen. Vermoede
lijk zijn zij gestoord' door den heer S., die eenig- onraad
hoorde, maar het zich later vergaf, denkende dat het
een van zijn logeergasten geweest was. Geen spoor der
daders was te ontdekken, totdat het gistermiddag der
Doornsche politie mocht gelukken één der vermoede
lijke daders in handen te krijgen. Drie anderen zijn
het Koopsche Bosch ingevlucht en worden door de po
litie achtervolgd.
HET VLIEG-ONGELUK TE LEEUWARDEN.
Omtrent de oorzaak van de vreeselijka catastrophe
wordt nog aan de N. R. Ot. medegedeeld dat een wer
velwind onder den rechtervleugel van den eendekker,
dezen naar rechts deed! zwenken; de vlieger had de te
genwoordigheid van geest, het contact met den motor
te verbreken, zoo was: de snelheid', toen de machine in
het publiek werd gedreven, betrekkelijk gering. Toe
schouwers, die in de nabijheid! van het tooneel' des on-
heils stonden, verklaarden, dat wanneer de menigte op
dat punt niet zoo dicht had gestaan, -er geen ongeluk
had behoeven plaats- te hebben. Olieslagers zelf was
geheel kapot: Waar is1 mijn machten? Is dat mijn ma-
chien?,- klaagde hij, zonder recht te beseffen wat er ge
beurd was.
Het gerucht liep heden, dat hij een bloedspuwing
zou hebben gehad. Wij kunnen positief verzekeren,
dat dit onwaar is. Er is om zijn broer Jan getelegra
feerd'. Van dezen kant. kwam bericht terug, dat hij
onmogelijk kon komen, waarschijnlijk komt hij, naar
het comité mededeelde, Zondag aanstaande.
Nu het ongeluk eenmaal gebeurd is, wordt er ge
vraagd, of er ook fouten zijn begaan. Het vliegcomi-
tc treft in dezen geen blaam. Dat de voorzitter order
zou hebben gegeven om gisterenavond! na liet ongeluk
nog te vliegen was onjuist. Hij gaf verlof er toe.
Of het van de vliegers echter verstandig- geweest is,
drie machines tegelijk op het terrein te brengen is te
betwijfelen, een feit is, dat Max, die het meest links
stond, thans niettegenstaande zijn machine betrekke
lijk geringe; snelheid had, toch- in het publiek kwam,
wat bij normaal' starten waarschijnlijk zou zijn voorko
men.
Het comité heeft dan ook' besloten niet meer dan
één machine tegelijk op het terrein toe te laten.
Aan de T el. wordt gemeld1:
Het publiek gedroeg zich voorbeeldig. Velen verlie
ten huilende de Willielminabaande personen, die op
de baan bleven, verdrongen zich uit nieuwsgierigheid'
om het hospitaal.
Als oorzaak van het ongeluk gaf Olieslagers ons op,
dat een windruk onder den rechtervleugel was geko
men, tengevolge waarvan de machine naar links was
omgeslagen. Op dat oogenblik had' hij den motor stop
gezet. De vlieger, die ongedei#di bleef, was even be
wusteloos geweest en hoopt, zoodra het vliegtuig is- ge
repareerd, weer te demons-treeren.
SPOORWEGVERBINDING
HOLLAND—FRIESLAND.
De Tel. verneemt, dat de Hollandsche Spoor de
gedurende den zomerdienst loopende extra morgantrei-
nen tusschen Amsterdam en Leeuwarden via Enkhui
zenStavoren v. v. ook gedurende de maand' October
van den a.s. winterdienst zal laten loopen.
SCHEEPSRAMP
Van Terschelling wordt gemeld:
Het lijk, alhier aangespoeld', is van een persoon van
middelbaren leeftijd en verkeerde in goeden staat.
Tevens zijn aangespoeld een groot scheepskompas,
een vat olie en een gedeelte van een scheepsbrug bene
vens twee lantare-nbakken, een kajuitdeur, een rooster
UIT St.-PANORAS.
De kies vereeniging „Burgerplicht" vergaderde Vrij
dagavond ter bespreking van hare houding in zake de
herstemming op a.s. 18 Juli tusschen den candidaat
der vereeniging, den heer C. Groen en de-n door haar
overgenomen candidaat van' de Volkskiesvereeniging,
den heer H. Nol.
Na uitvoerige' bespreking over het voorstel van het
Bestuur, om zich van stemming te onthouden en het
voorstel van een dier leden, om de kiezers geheel vrij
te late-n, werd het bestuiirsvoorstel met 10 tegen 3
stemmen aangenomen.
Nog werd besloten den leden circulaires; toe te zen
den, om ze met dit besluit bekend! te maken.
GOED AFGELOOPEN.
Toen de adj.-gem.-architect A. A. Versluijs te Enk
huizen gister-en per rijwiel den Burgwal passeerde,
werd uit een aldaar staand1 houtpakhuis1, bij het hout-
stapelen, onverwachts een balk daaruit over de straat
geschoven, waartegen hij met kracht aanreed'. Daar
door bekwam hij aan zijn voorhoofd een belangrijke
verwonding, terwijl hij, doordat, hij met zijn rijwiel
achterover sloeg, aan zijn achterhoofd mede verwond'
werd.
In bewusteloozen toestand werd! hij opgenomen en
in een woning binnengedragen. Nadat hij heelkundig
was behaude-ld, was zijn toestand; vrij bevredigend.
DE INTERNATIONALE STAKING AA.N DE
HAVENS.
Van Amsterdam is vertrokken het s.s. Friesland
naar Goole. Het voor Amsterdam bestemde s.s. Irma,
komende van Sundsvall, is te Zaandam- aangekomen.
De bootwerkers aldaar weigeren het te lossen. De
Prins Willem V is gisternacht naar West-Indië ver
trokken. Nog' zijn aangekomen de Stella van Peters
burg en de Juno van He-lsingfors en vertrokken de
Olaf naar Archangel, dé Thetis naar Söderhamn, de
Dan naar Petersburg en de Nereus naar Hernösand.
Donderdagavond' laat ziju wederom 280 Duitsche
werkwilligen, via de Ilembrug, te Amsterdam aange
komen. Zij zijn.bestemd! voor de firma Wm. Muller
en Co.
Bij de Rotterdamsche Tramwegmij. zijn nog eenige
voerlieden aan het werk, die van buiten zijn gekomen.
Gisteravond! vergaderden de koetsiers van Van
Gend! en Loos, die' zijn aangesloten bij den modernen
Transportarbeidersbond'. Aan elk dér stakende voer
lieden der Amst. Rijtuigmaatschappij is1 door de di
rectie een schrijven verzonden, waarbij aan ieder, in
dien hij op gistermorgen de®, voormiddags te zes uur
niet aan z^jn gewone stal zou zijn verschenen om zijn
gewone werkzaamheden te verrichten, ontslag op
staanden voet met_alle gevolgen daaraan verbonden
volgens de wet en met voorbehoud! van alle rechten op
schadevergoeding werd' aang-eze-gd.
Het bestuur der voerlieden deelde medé, dat nie
mand aan dien oproep gehoor heeft gegeven. Van de
400 aangeslotenen staken er thans ongeveer 350.
Veertig werklui dér Amsterdamsche Superfosfaatfa-
briek hebben geweigerd' een boot der Koninklijke te
lossen uit vrees voor terrorisme, waarop zij zijn ont
slagen.
De bestelwagens- der spoorwegmaatschappijen, de
postkarren en die van het Amsterdamsche goederen
vervoer worden thans begeleid door politieagenten of
infanteristen, die daarin of op den bok hebben plaats
genomen of wel door den wagen volgende cavaleristen
of militaire wielrijders, van wie een aantal gestoken
zijn in de nieuwe kaki-uniform, waarmede door het le
gerbestuur proeven worden genomen.
De 1-ondbrengers van „De Courant" hebben gisteren
de bladen afgehaald aan de drukkerij om, daardoor on-
noodig te maken de expeditie van de drukkerij naar de
bijkantoren per rijtuig.
De bedoeling hiervan is, bij wijze van sympathiebe
tuiging met d'e staking, aan de voerlieden te toonen,
dat zij er een extraloop voor over hebben.
De volgende vragen zijn, naar „Het Volk" meldt,
door het soc.-dem. raadslid Vliegen bij den burge
meester te Amsterdam als grondslag zijner interpel
latie ingediend:
le. Welke feiten hebben den burgemeester aanlei
ding gegeven die hulp te vorderen van krijgsvolk, dat
op 6 Juli en volgende dagen in de gemeente is opge
treden, zoogenaamd ter handhaving van de openbare
orde?
2e. Zijn de feiten van belemmering van bestuurs
leden van organisaties van in staking zijnde zeelieden
en havenarbeiders, in het bereiken van hun lokalen en
in de uitoefening van het recht van vergadering, ge
schied in overeenstemming met de- bevelen van den
burgemeester krachteïis art. 186 dfer Gemeentewet ge
geven
3e. Was het optreden der militairen in den nacht
van 5 op 6 Juli op Kattenburg, in den nacht van 8 op
9 Juli in de Warmoesstraat, alsmede het beschieten
van het stoomschip „Alster" op 9 Juli in overeenstem
ming met. de; bevelen, door dein burgemeester krach
tens- art. 186 G. W. gegeven?
4e. Heeft de burgemeester maatregelen genomen,
om hernieuwd! optreden van gelijken aard! door de mili
tairen onder zijn bevel te voorkomen?
