DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
De 40 arbeiderswoningen ten Z.W. van de Overdiestraat.
Bff
.Dm
iiiS
No 123
Honderd en veertiende Jaargang.
1912
ZATER DAO
25 MEI.
Deze Courant wordt eiken avond, behalve op Zon- en
Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per 3 maanden
voor Alkmaar f0,80; franco door het geheele Rijk f 1,
Afzonderlijke nummers 3 Cents.
Prijs der gewone advertentiën
Per regel f 0,10. Bij groote contracten rabat. Qroote
letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdrukkerij
v/h. HERMs. COSTER ZOON, Voordam C 9.
TULPEN. 1634—'37.
Telefoonnummer 3.
ALRMAARSCHE COURANT
Den 8aten Mei had de eerste steenlegging plaats voor de veertig woningen, welke voor de vereeniging voor Volkslmisvesting „Alkmaar", door den Heer Ij. C. OUDT, onder arclii-
tectnnr van den Heer P. N. LEGL1T zullen worden gebouwd. JBovenstaaude teekening geeft een denkbeeld van de lange huizenrij, welke er over enkele maanden zal zUn ontstaan.
ZIJ doet dnideiyk zien, dat er naar gestreefd is, eenige afwisseling te brengen in de voorgevels, teneinde hierdoor te voorkomen, dat de nieuwe straat al te eentonig zou worden.
Tuin en gaarde zijn weer getooid in hun frisch
groen lentekleed. Bloemen in allerlei kleuren sieren
hof, veld en weide. Van enkelen is 't hoogtij reeds
voorbij en onder deze troffen ons, als altijd, die tulpen
door haar pracht en schoonheid 't meest.
Wie zou kunnen denken, dat de tulpebollen, die men
nu voor enkele stuivers kan koopen, eens meer waarde
haddon dan goud of paarlen? En toch is dat zoo.
Van 1634 tot 1637 was de tulpenhandel de grootste
handel des lands. Alleen in Haarlem werd in minder
dan 3 jaar tijd's voor ruim 10 millioen aan tulpebollen
omgezet. Men schatte de tulp driemaal hooger dau
goud en rekende haar kostbaarder dan edelgesteenten.
We geven hier een rekening uit dien tijdl van een
tulpebol, die verhandeld werd' en nog wel een van de
minste soort.
Voor een Vice-Roi tulp van dien naam werd
gegeven
Twee lasten tarwe, waarde 448
Vier lasten rogge, 558
Vier vette ossen 0p 480
Acht vette varkens 240
Twaalf vette schapen 120
Twee okshoofden wijn 70
Vier tonnen 8-guld. bier 32
Duizend pond kaas 120
Een bed1 met toebehooren 100
Een pak kleeren 80
Een zilveren beker 60
Summa voor een tulpebol 2500
Maar daarbij bleef 't nieC Wat later werden de
bollen in 't openbaar bij 't gewicht verkocht, elk met
den hem toegevoegden naam.
Hier volgen eenige prijzen en transacties
Een Admiraal Liefkens 4400
Een Semper Augustus 5500
Een Vice-Roi 4200
Een Gouda 3600
Een pond gele kronen werd o.a. verhandeld voor
800, „mits nog den verkooper vereerende laken voor
een pak kleeren en een mantel, de el, naar 't oordeel
van alle kenners, over de acht gulden waardig."
Een Semper Augustus voor de som van 4600,
daarenboven nog een nieuwe, wel toegemaakte caros
(rijtuig) met twee appelgrauwe paarden en alles wat
er toe behoort Op den 5en Febr. 1637 werden voor
de erven van Wouter Bartholomeus, in zijn leven kas
telein der Oude Schutters-Doelem te Alkmaar, tulpe
bollen verkocht, waarvan de opbrengst was 90000 gul
den.
Nog een krasser staaltje:
Een heer uit Amsterdam had aan iemand uit Haar
lem verhandeld een Semper Augustus, onder beding,
dat de kooper den bol niet zou mogen afstaan, zonder
bewilliging van den verkooper. Den Haarlemmer
werd echter de verzoeking te groot door de aanbieding
van een Spaansch cabinet, waar hij al lang naar had
getracht en waarvoor hij graag 10.000 zou gegeven
hebben. Hij kreeg dit cabinet niet alleen voor zijn
bol, maar nog 3000 daarenboven. Toen de Amster
dammer dat hoorde, nam die ook zijn slag waar en
verkocht drie bollen van de Semper Augustus voor
j 30000, terstond in banco af te schrijven.
Door zulke voorbeelden van buitensporige winsten
werd' die wonderlijke handel steeds sterker gedreven.
De gouddorst lokte niet alleen edelen, heeren en bur
gers, maar ook boeren, schippers, voerlui, wevers, turf-
dragers, schoorsteenvegers enz. tot dien bollenhandel.
Zelfs vrouwen en dienstmeisjes deden er aan mee,, in
de hoop spoedig rijk te zullen worden.
Maar al gauw kwam de kentering. Velen hadden
grof gel'd gewonnen, maar nog veel meer hadden aan
zienlijke sommen verloren. Ook begonnen sommigen
in gebreke te blijven met 't betalen der penningen;
anderen daarentegen, die in enkele maanden rijk wa
ren geworden, gaven zich over aan groote buitenspo
righeden. „Die nauwelijks1 iu hun eigen huis te voren
een dronk klein* bier voor haren honger hadden kun
nen bekomen, wisten nu niet, hoe ze 't zeil hoog ge
noeg in top zouden hijschen. Gewone wijn was te
slecht; 't moest Vin Brulé of heete wijn zijn met sui
ker er in, of ten minste Spaansche wijn."
En zoo ging 't met andere zaken "eveneens. Den ge
wonen levensregel gingen velen te buiten. „Menschen
van geringe soort kochten wagenen, kales en paarden
en leefden als prinsen. Wevers en diergelijk slag van
volk wilden groote meesters zijn en de een wou voor
den ander niet wijken."
Eindelijk belegden de werkelijke bloemisten uit alle
steden van Holland op den 24en Februari 1637 een
vergadering te Amsterdam, waarop werd besloten, dat
alle koopen van tulpen, gedaan tot den laatsten No
vember van day jaar, zouden moeten gehouden worden,
doch de koopen, welke daarna waren aangegaan, zou
i de kooper mogen te niet doen, mits gevende aan den
verkooper tien ten honderd. De Staten van Holland
en Westfriesland, zetten dit besluit kracht bij, door
I op 27 April 1637 een plakaat van nog scherper inhoud
in alle steden van Holland te doen aanslaan,
j Daardoor kreeg de tulpenhandel zulk een plots^lin-
geu val, dat bollen, die eenige weken te voren J 5000
hadden gekost, nu werden van de hand gedaan voor
50 en nog minder. Overal heerschte ontsteltenis
onder de dwaze bollenkooplieden, want niemand' durf
de meer met zijn waren voor den dag te komen.
Abraham Munting, in de 17e eeuw hoogleeraar in
de genees- en kruidkunde aan de Universiteit te Gro
ningen, verhaalt ons 't volgende vermakelijk geval
van zijn eigen vader:
„Mijn vader had' in 't jaar 1636 aan iemand uit
Alkmaar eenige bollen verkocht voor 7000 gulden, ou
der voorwaarde, dat de koop vast zou blijven, indien
binnen den tijd van 6 maanden geen afslag kwam
voor te vallen; maar anders zou de kooper daarvan
ontslagen zijn met tien ten handerd te geven. Vermits
nu de afslag binnen de zes maanden voorviel, zoo ont
ving mijn vader wel 700 voor niet, want hij behield
zijn bollen, maar liever zou hij dezelve geleverd en de
J 7000 ontvangen gehad! hebben."
Zooals 't tegenwoordig nog gaat, zoo ging 't ook
toen. Van dwaasheden, die we begaan, geven we vaak
de schuld aan anderen of we trachten ze van ons af te
schuiven en zoo meent ook de geleerde Munting dat dc
oorsprong van dien „narrenhandel" moet worden ge
zocht in Frankrijk. Een feit is, dat vooral Parijsche
heeren in die dagen honderden, ja soms 1000 gaven,
niet voor een bol, maar voor een enkele tulpebloem.
De heeren vereerden ze aan de Parijsche schoonen en
de bloem, aangenomen zijnde, werd bevestigd op den
linkerboezen, „de plaats waar 't hert legt"; en mot die
bloemen werd meer gepronkt dan met de schitterendste
diamanten of paarlen. Toen men echter in Frankrijk
hoorde van de sterke daling der hollen in Holland,
verloren ze ook daar spoedig haar waarde. En zoo
eindigde hier zoowel in Frankrijk, wat in de Vader-
lnndsche historie bekend staat onder den naam van
„Holland's dwaze tulpenhandel." Sic transit, enz.
bFn¥e a l a jst i>.
TWEEDE KAMER.
In de vergadering van gisteren werd de algemeen e
beraadslaging over liet ontwerp tot regeling van de
li-beiderszickteverzekering voortgezet.
Do lieer De Savornin' Loliman (O. H.)
was naD het woord. Hij besprak het beginsel van
verplichte verzekering. Het gaat hier om de vrijheid
van het gezinshoofd, over zijn eigen inkomen te be
schikken naar hem goeddunkt. Spr. bestreed de door
de regeering aangevoerde gronden, om aan dit recht
te kort te doen. Spr. verzette zich ook tegen de be
perking van het ontwerp tot de arbeiders. Wil men
het (verkeerde) beginsel van het ontwerp aanvaarden,
aanvaardt het dan ook consequent en in zijn geheel
en maak het van toepassing voor allen. Maar het
aysteem is verkeerd. De staat moet zich niet op deze
wijze in de economische omstandigheden en behoeften
der arbeiders mengen. Wil hij het perse, laat men
dan ten minste een stelsel kiezen, waarbij de individu-
i eele vrijheid en de persoonlijke energie niet aan ban-
1 den gelegd wordt. Zoo'n stelsel is de vrije verzekering
i met steun van de overheid. Spr. verdedigt nader de
f subsidieering van liet particulier initiatief in zake
ziekteverzekering. Hij zal niet zeggen hoe hij zal
stemmen, doch afwachten wat gedaan zal worden
voor de bijzondere kassen.
De heer Kuy.per (A.-R.) zei, dat dit. ontwerp
den minister aanspraak geeft op den naam van Chris
ten-democraat. Hij hoopte, dat de minister het ver
band met de Ongevallenwet zal laten varen. De over-
beid moet tegen volksbederf optreden, dat mede door
j de opkomst van het fabriekswezen is opgetreden. Het
uitgangspunt i- voor spr. art. 36 van de Belijdenis der
Vaderen, dat de door God' aan de overheid opgelegde
taak aangeeft. De niensch moet niet worden gebruikt
als krachtwerktuig. Spr. betoogt dan dat het vrije
initiatief onvoldoende is gebleken. Spr. hield daarna
oen historische beschouwing over den loondienst eu
de armenzorg. Hij is tegen staatspensionneering en
verdedigt een bedrijfsorganisatie. Voor men zoover
komt, moet de overheid! echter met opvoedend karak
ter ingrijpen. En dan moet men beginnen daar, waar
hulp het meest noodig is, d. i. bij de arbeiders.
Dc. heer De Visser (O.-H.) hoopte aan de
Ziektewet zijn stem te geven, al zou hij haar ook gaar
ne geamendeerd in het Staatsblad' zien1 opgenomen.
Principieel was spreker voor de vrijwillige verzekering,
doch het nadeel van dit stelsel is, dat heb de arme ar
beiders niet helpt. Daarom gaat spreker met. den mi
nister mede, die geen nieuw beginsel in onze wetge
ving brengt, wijl in art, 1638 ij van het nrbeidscon-
tracl®do verplichting reeds voorkomt. Intusschen be
pleit spreker de noodzakelijkheid om in het particulier
initiatief de grootst mogelijke vrijheid' en ruimte te
laten. Doet de minister dit, dan zal spreker voor
stemmen.
De heer Roodhuyzen (U.-L.) stelde met den
heer De Kanter (U.-L.) de volgende motie voor:
De Kamer, van oordeel, dat bij de regeling der ziekte
verzekering op den voorgrond moet worden gesteld
verzekering bij particuliere kassen, beantwoordend aan
wettelijke eischen, en dat die bij de Overheidskassen
aanvullend behoort te zijn, gaat over tot de orde van
deu dag.
De motie moet gelijk bij deze discussie behandeld
worden.
Vervolgens was de minister aan het woord.
De minister van landbouw, nijverheid1 en han
del, de heer Talma, bracht hulde aan de Commissie
van Voorbereiding voor haar arbeid' en voor haar aan
gename samenwerking bij het mondeling overleg, en
ook aan den griffier. (Teekenen van instemming).
Hierna behandelde spr. een enkel punt uit. de debat
ten. Hij bestreed de bewering van den heer Treub, als
zou hij staatssocialist zijn en de meerwaardetheorio
unhangen. Hij schreef slechts, dat de arbeiders de
vruchten van zijn arbeid niet ander-, tot zich ziet ko
men dan in den vorm van een hooger loon. Vervol
gens kwam spr. tot hetgeen de heer Patijn gezegd
heeft over zijn beleid. Dc strekking van spr.'s wijzi
ging der Ongevallenwet was geen andere dan een ein
de te maken aan do tekorten der Rijksverzekerings
bank. Spr. vormde het plan, zoouls dit is medegedeeld:
ziekteverzekering voorop, daarna ouderdCms- en inva
liditeitsverzekering.
Voor de Ongevallenwet heeft spr. gezegd plaatselij
ke organen noodig te hebben; nooit" heeft hij gezegd:
zelfbesturende organen. Spr. had noodig een orgaan,
dat een wezenlijk orgaan is. Iiij maakte tot agent de
voorzitter van den Raad van Arbeid, die als zoodanig
met de Ziektewet te maken heeft, de arbeiders kent
en weet wanneer ze ziek zijn geweest. Voor de Onge
vallenwet ontdekt men nog steeds bedrijven; de Raad
van Arbeid zal echter hierin kunnen helpen, omdat
ziekte veel frequenter is dan het voorkomen van onge
vallen. Als de man, die een ziekenkas beheert, de
voorzitter van den Raad' van Arbeid! tevens oog en
hand is voor de Rijksverzekeringsbank, dan heeft men
een middel om de premie te innen van bedrijven, wel
ke anders onbekend zouden blijven totdat er misschien
een ongeval voor zou komen. Ook voor de uitkeerin-
gen heeft de voorzitter van den Arbeidsraad als agent
te zorgen, wat de administratie aan de Bank vereen
voudigt. De voorzitter geeft het bestuur van de Bank
een overzicht van wat hij doet en het bestuur contro
leert of dat juist is. De Raad van Arbeid krijgt de
'geheele administratieve opzet voor de uitkeering ge
durende de eerste weken en kan dat veel eenvoudiger
doen dan de Bank, waar de Raad de betrokkenen in
zijn nabijheid heeft.
Tegenover den heer Duys bestreed; spr. de opmer
king, dat de ontwerpen slordig zouden zijn samenge
steld.
Na do rede van den minister werd dc beraadslaging
verdaagd tot Woensdagochtend 29 Mei a.s., 's morgens
11 uur, wanneer do Minister zijn rede voortzet.
Gemengd nieuw*.
GOED AFGELOOPEN".
Een der vele hij Urk werkzaam zijnde ansgovis-vis-
schers, schipper R. Meester uit Bunschoten, is giste
ren overboord gevallen, terwijl de knechts bij het uit
vieren der netten* vrij ver van hun schip verwijderd
geraakt waren. Het gelukte den man met één hand
een dol van den bolder te grijpen, waaraan hij moest
blijven hangen, tot Urker visschers met hun vlet kwa
men aanroeien om hem uit zijn benarde positie te red
den. Toen bemerkte Meester dat zijn geld' 270 gul
den aan bankpapier, geborgen in een sigarenkoker
weg was, vermoedelijk in zee gevallen. Intusschen
was de botter wat verdreven, doch met dè beide vlet
ten ging men den omtrek ijverig doorzoeken, en wer
kelijk werd de goedi voorziene sigarenkoker na wat
heen en weer roeien gevonden.
AFGEDWAALD.
Te Zutphen is dezer dagen een duidelijk geadres
seerde briefkaart uit Urk besteld, na drie weken on
derweg geweest te zijn. Blijkens het stempel „Mis
kent to Boston. Mass. U. S. A." is zij in' dien tijd den
Atlantischen Oceaan tweemaal over geweest.
PO LIT IE-TOEST AKDEN.
Men meldt aan de Tel.:
Op 3 Juni dient voor de rechtbank te Haarlem do
zaak van den politie-agent Uiterwijk, beschuldigd van
mishandeling.
Belangrijke onthullingen omtrent politietoestanden
te Haarlem zijn te verwachten.
VROUWELIJKE SCHOENMAKERS.
De Nationale Vereeniging voor Vrouwenarbeid,
kennis genomen hebbende van het voorstel van B. en
W. van den Haag om aan de Haagsche Stehoenmakers-
pntroonsvereeniging j 2200 subsidie te verleenen voor
een vakschool voor het schoenmakersvak, en van oor
deel zijnde dat dit. vak evengoed! door vrouwen als door
mannen kan worden uitgeoefend, mits zij even deug
delijk als dezen onderlegd zijn, heeft den gomeente-
raad verzocht dit subsidie alleen toe te kennen onder
voorwaarde, dat do inrichting voor jongens en meisjes
op gelijke conditiën moet worden opengesteld.