DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN. De 40 arbeiderswoningen ten Z.W. van de Overdiestraat. Bff .Dm iiiS No 123 Honderd en veertiende Jaargang. 1912 ZATER DAO 25 MEI. Deze Courant wordt eiken avond, behalve op Zon- en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per 3 maanden voor Alkmaar f0,80; franco door het geheele Rijk f 1, Afzonderlijke nummers 3 Cents. Prijs der gewone advertentiën Per regel f 0,10. Bij groote contracten rabat. Qroote letters naar plaatsruimte. Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdrukkerij v/h. HERMs. COSTER ZOON, Voordam C 9. TULPEN. 1634—'37. Telefoonnummer 3. ALRMAARSCHE COURANT Den 8aten Mei had de eerste steenlegging plaats voor de veertig woningen, welke voor de vereeniging voor Volkslmisvesting „Alkmaar", door den Heer Ij. C. OUDT, onder arclii- tectnnr van den Heer P. N. LEGL1T zullen worden gebouwd. JBovenstaaude teekening geeft een denkbeeld van de lange huizenrij, welke er over enkele maanden zal zUn ontstaan. ZIJ doet dnideiyk zien, dat er naar gestreefd is, eenige afwisseling te brengen in de voorgevels, teneinde hierdoor te voorkomen, dat de nieuwe straat al te eentonig zou worden. Tuin en gaarde zijn weer getooid in hun frisch groen lentekleed. Bloemen in allerlei kleuren sieren hof, veld en weide. Van enkelen is 't hoogtij reeds voorbij en onder deze troffen ons, als altijd, die tulpen door haar pracht en schoonheid 't meest. Wie zou kunnen denken, dat de tulpebollen, die men nu voor enkele stuivers kan koopen, eens meer waarde haddon dan goud of paarlen? En toch is dat zoo. Van 1634 tot 1637 was de tulpenhandel de grootste handel des lands. Alleen in Haarlem werd in minder dan 3 jaar tijd's voor ruim 10 millioen aan tulpebollen omgezet. Men schatte de tulp driemaal hooger dau goud en rekende haar kostbaarder dan edelgesteenten. We geven hier een rekening uit dien tijdl van een tulpebol, die verhandeld werd' en nog wel een van de minste soort. Voor een Vice-Roi tulp van dien naam werd gegeven Twee lasten tarwe, waarde 448 Vier lasten rogge, 558 Vier vette ossen 0p 480 Acht vette varkens 240 Twaalf vette schapen 120 Twee okshoofden wijn 70 Vier tonnen 8-guld. bier 32 Duizend pond kaas 120 Een bed1 met toebehooren 100 Een pak kleeren 80 Een zilveren beker 60 Summa voor een tulpebol 2500 Maar daarbij bleef 't nieC Wat later werden de bollen in 't openbaar bij 't gewicht verkocht, elk met den hem toegevoegden naam. Hier volgen eenige prijzen en transacties Een Admiraal Liefkens 4400 Een Semper Augustus 5500 Een Vice-Roi 4200 Een Gouda 3600 Een pond gele kronen werd o.a. verhandeld voor 800, „mits nog den verkooper vereerende laken voor een pak kleeren en een mantel, de el, naar 't oordeel van alle kenners, over de acht gulden waardig." Een Semper Augustus voor de som van 4600, daarenboven nog een nieuwe, wel toegemaakte caros (rijtuig) met twee appelgrauwe paarden en alles wat er toe behoort Op den 5en Febr. 1637 werden voor de erven van Wouter Bartholomeus, in zijn leven kas telein der Oude Schutters-Doelem te Alkmaar, tulpe bollen verkocht, waarvan de opbrengst was 90000 gul den. Nog een krasser staaltje: Een heer uit Amsterdam had aan iemand uit Haar lem verhandeld een Semper Augustus, onder beding, dat de kooper den bol niet zou mogen afstaan, zonder bewilliging van den verkooper. Den Haarlemmer werd echter de verzoeking te groot door de aanbieding van een Spaansch cabinet, waar hij al lang naar had getracht en waarvoor hij graag 10.000 zou gegeven hebben. Hij kreeg dit cabinet niet alleen voor zijn bol, maar nog 3000 daarenboven. Toen de Amster dammer dat hoorde, nam die ook zijn slag waar en verkocht drie bollen van de Semper Augustus voor j 30000, terstond in banco af te schrijven. Door zulke voorbeelden van buitensporige winsten werd' die wonderlijke handel steeds sterker gedreven. De gouddorst lokte niet alleen edelen, heeren en bur gers, maar ook boeren, schippers, voerlui, wevers, turf- dragers, schoorsteenvegers enz. tot dien bollenhandel. Zelfs vrouwen en dienstmeisjes deden er aan mee,, in de hoop spoedig rijk te zullen worden. Maar al gauw kwam de kentering. Velen hadden grof gel'd gewonnen, maar nog veel meer hadden aan zienlijke sommen verloren. Ook begonnen sommigen in gebreke te blijven met 't betalen der penningen; anderen daarentegen, die in enkele maanden rijk wa ren geworden, gaven zich over aan groote buitenspo righeden. „Die nauwelijks1 iu hun eigen huis te voren een dronk klein* bier voor haren honger hadden kun nen bekomen, wisten nu niet, hoe ze 't zeil hoog ge noeg in top zouden hijschen. Gewone wijn was te slecht; 't moest Vin Brulé of heete wijn zijn met sui ker er in, of ten minste Spaansche wijn." En zoo ging 't met andere zaken "eveneens. Den ge wonen levensregel gingen velen te buiten. „Menschen van geringe soort kochten wagenen, kales en paarden en leefden als prinsen. Wevers en diergelijk slag van volk wilden groote meesters zijn en de een wou voor den ander niet wijken." Eindelijk belegden de werkelijke bloemisten uit alle steden van Holland op den 24en Februari 1637 een vergadering te Amsterdam, waarop werd besloten, dat alle koopen van tulpen, gedaan tot den laatsten No vember van day jaar, zouden moeten gehouden worden, doch de koopen, welke daarna waren aangegaan, zou i de kooper mogen te niet doen, mits gevende aan den verkooper tien ten honderd. De Staten van Holland en Westfriesland, zetten dit besluit kracht bij, door I op 27 April 1637 een plakaat van nog scherper inhoud in alle steden van Holland te doen aanslaan, j Daardoor kreeg de tulpenhandel zulk een plots^lin- geu val, dat bollen, die eenige weken te voren J 5000 hadden gekost, nu werden van de hand gedaan voor 50 en nog minder. Overal heerschte ontsteltenis onder de dwaze bollenkooplieden, want niemand' durf de meer met zijn waren voor den dag te komen. Abraham Munting, in de 17e eeuw hoogleeraar in de genees- en kruidkunde aan de Universiteit te Gro ningen, verhaalt ons 't volgende vermakelijk geval van zijn eigen vader: „Mijn vader had' in 't jaar 1636 aan iemand uit Alkmaar eenige bollen verkocht voor 7000 gulden, ou der voorwaarde, dat de koop vast zou blijven, indien binnen den tijd van 6 maanden geen afslag kwam voor te vallen; maar anders zou de kooper daarvan ontslagen zijn met tien ten handerd te geven. Vermits nu de afslag binnen de zes maanden voorviel, zoo ont ving mijn vader wel 700 voor niet, want hij behield zijn bollen, maar liever zou hij dezelve geleverd en de J 7000 ontvangen gehad! hebben." Zooals 't tegenwoordig nog gaat, zoo ging 't ook toen. Van dwaasheden, die we begaan, geven we vaak de schuld aan anderen of we trachten ze van ons af te schuiven en zoo meent ook de geleerde Munting dat dc oorsprong van dien „narrenhandel" moet worden ge zocht in Frankrijk. Een feit is, dat vooral Parijsche heeren in die dagen honderden, ja soms 1000 gaven, niet voor een bol, maar voor een enkele tulpebloem. De heeren vereerden ze aan de Parijsche schoonen en de bloem, aangenomen zijnde, werd bevestigd op den linkerboezen, „de plaats waar 't hert legt"; en mot die bloemen werd meer gepronkt dan met de schitterendste diamanten of paarlen. Toen men echter in Frankrijk hoorde van de sterke daling der hollen in Holland, verloren ze ook daar spoedig haar waarde. En zoo eindigde hier zoowel in Frankrijk, wat in de Vader- lnndsche historie bekend staat onder den naam van „Holland's dwaze tulpenhandel." Sic transit, enz. bFn¥e a l a jst i>. TWEEDE KAMER. In de vergadering van gisteren werd de algemeen e beraadslaging over liet ontwerp tot regeling van de li-beiderszickteverzekering voortgezet. Do lieer De Savornin' Loliman (O. H.) was naD het woord. Hij besprak het beginsel van verplichte verzekering. Het gaat hier om de vrijheid van het gezinshoofd, over zijn eigen inkomen te be schikken naar hem goeddunkt. Spr. bestreed de door de regeering aangevoerde gronden, om aan dit recht te kort te doen. Spr. verzette zich ook tegen de be perking van het ontwerp tot de arbeiders. Wil men het (verkeerde) beginsel van het ontwerp aanvaarden, aanvaardt het dan ook consequent en in zijn geheel en maak het van toepassing voor allen. Maar het aysteem is verkeerd. De staat moet zich niet op deze wijze in de economische omstandigheden en behoeften der arbeiders mengen. Wil hij het perse, laat men dan ten minste een stelsel kiezen, waarbij de individu- i eele vrijheid en de persoonlijke energie niet aan ban- 1 den gelegd wordt. Zoo'n stelsel is de vrije verzekering i met steun van de overheid. Spr. verdedigt nader de f subsidieering van liet particulier initiatief in zake ziekteverzekering. Hij zal niet zeggen hoe hij zal stemmen, doch afwachten wat gedaan zal worden voor de bijzondere kassen. De heer Kuy.per (A.-R.) zei, dat dit. ontwerp den minister aanspraak geeft op den naam van Chris ten-democraat. Hij hoopte, dat de minister het ver band met de Ongevallenwet zal laten varen. De over- beid moet tegen volksbederf optreden, dat mede door j de opkomst van het fabriekswezen is opgetreden. Het uitgangspunt i- voor spr. art. 36 van de Belijdenis der Vaderen, dat de door God' aan de overheid opgelegde taak aangeeft. De niensch moet niet worden gebruikt als krachtwerktuig. Spr. betoogt dan dat het vrije initiatief onvoldoende is gebleken. Spr. hield daarna oen historische beschouwing over den loondienst eu de armenzorg. Hij is tegen staatspensionneering en verdedigt een bedrijfsorganisatie. Voor men zoover komt, moet de overheid! echter met opvoedend karak ter ingrijpen. En dan moet men beginnen daar, waar hulp het meest noodig is, d. i. bij de arbeiders. Dc. heer De Visser (O.-H.) hoopte aan de Ziektewet zijn stem te geven, al zou hij haar ook gaar ne geamendeerd in het Staatsblad' zien1 opgenomen. Principieel was spreker voor de vrijwillige verzekering, doch het nadeel van dit stelsel is, dat heb de arme ar beiders niet helpt. Daarom gaat spreker met. den mi nister mede, die geen nieuw beginsel in onze wetge ving brengt, wijl in art, 1638 ij van het nrbeidscon- tracl®do verplichting reeds voorkomt. Intusschen be pleit spreker de noodzakelijkheid om in het particulier initiatief de grootst mogelijke vrijheid' en ruimte te laten. Doet de minister dit, dan zal spreker voor stemmen. De heer Roodhuyzen (U.-L.) stelde met den heer De Kanter (U.-L.) de volgende motie voor: De Kamer, van oordeel, dat bij de regeling der ziekte verzekering op den voorgrond moet worden gesteld verzekering bij particuliere kassen, beantwoordend aan wettelijke eischen, en dat die bij de Overheidskassen aanvullend behoort te zijn, gaat over tot de orde van deu dag. De motie moet gelijk bij deze discussie behandeld worden. Vervolgens was de minister aan het woord. De minister van landbouw, nijverheid1 en han del, de heer Talma, bracht hulde aan de Commissie van Voorbereiding voor haar arbeid' en voor haar aan gename samenwerking bij het mondeling overleg, en ook aan den griffier. (Teekenen van instemming). Hierna behandelde spr. een enkel punt uit. de debat ten. Hij bestreed de bewering van den heer Treub, als zou hij staatssocialist zijn en de meerwaardetheorio unhangen. Hij schreef slechts, dat de arbeiders de vruchten van zijn arbeid niet ander-, tot zich ziet ko men dan in den vorm van een hooger loon. Vervol gens kwam spr. tot hetgeen de heer Patijn gezegd heeft over zijn beleid. Dc strekking van spr.'s wijzi ging der Ongevallenwet was geen andere dan een ein de te maken aan do tekorten der Rijksverzekerings bank. Spr. vormde het plan, zoouls dit is medegedeeld: ziekteverzekering voorop, daarna ouderdCms- en inva liditeitsverzekering. Voor de Ongevallenwet heeft spr. gezegd plaatselij ke organen noodig te hebben; nooit" heeft hij gezegd: zelfbesturende organen. Spr. had noodig een orgaan, dat een wezenlijk orgaan is. Iiij maakte tot agent de voorzitter van den Raad van Arbeid, die als zoodanig met de Ziektewet te maken heeft, de arbeiders kent en weet wanneer ze ziek zijn geweest. Voor de Onge vallenwet ontdekt men nog steeds bedrijven; de Raad van Arbeid zal echter hierin kunnen helpen, omdat ziekte veel frequenter is dan het voorkomen van onge vallen. Als de man, die een ziekenkas beheert, de voorzitter van den Raad' van Arbeid! tevens oog en hand is voor de Rijksverzekeringsbank, dan heeft men een middel om de premie te innen van bedrijven, wel ke anders onbekend zouden blijven totdat er misschien een ongeval voor zou komen. Ook voor de uitkeerin- gen heeft de voorzitter van den Arbeidsraad als agent te zorgen, wat de administratie aan de Bank vereen voudigt. De voorzitter geeft het bestuur van de Bank een overzicht van wat hij doet en het bestuur contro leert of dat juist is. De Raad van Arbeid krijgt de 'geheele administratieve opzet voor de uitkeering ge durende de eerste weken en kan dat veel eenvoudiger doen dan de Bank, waar de Raad de betrokkenen in zijn nabijheid heeft. Tegenover den heer Duys bestreed; spr. de opmer king, dat de ontwerpen slordig zouden zijn samenge steld. Na do rede van den minister werd dc beraadslaging verdaagd tot Woensdagochtend 29 Mei a.s., 's morgens 11 uur, wanneer do Minister zijn rede voortzet. Gemengd nieuw*. GOED AFGELOOPEN". Een der vele hij Urk werkzaam zijnde ansgovis-vis- schers, schipper R. Meester uit Bunschoten, is giste ren overboord gevallen, terwijl de knechts bij het uit vieren der netten* vrij ver van hun schip verwijderd geraakt waren. Het gelukte den man met één hand een dol van den bolder te grijpen, waaraan hij moest blijven hangen, tot Urker visschers met hun vlet kwa men aanroeien om hem uit zijn benarde positie te red den. Toen bemerkte Meester dat zijn geld' 270 gul den aan bankpapier, geborgen in een sigarenkoker weg was, vermoedelijk in zee gevallen. Intusschen was de botter wat verdreven, doch met dè beide vlet ten ging men den omtrek ijverig doorzoeken, en wer kelijk werd de goedi voorziene sigarenkoker na wat heen en weer roeien gevonden. AFGEDWAALD. Te Zutphen is dezer dagen een duidelijk geadres seerde briefkaart uit Urk besteld, na drie weken on derweg geweest te zijn. Blijkens het stempel „Mis kent to Boston. Mass. U. S. A." is zij in' dien tijd den Atlantischen Oceaan tweemaal over geweest. PO LIT IE-TOEST AKDEN. Men meldt aan de Tel.: Op 3 Juni dient voor de rechtbank te Haarlem do zaak van den politie-agent Uiterwijk, beschuldigd van mishandeling. Belangrijke onthullingen omtrent politietoestanden te Haarlem zijn te verwachten. VROUWELIJKE SCHOENMAKERS. De Nationale Vereeniging voor Vrouwenarbeid, kennis genomen hebbende van het voorstel van B. en W. van den Haag om aan de Haagsche Stehoenmakers- pntroonsvereeniging j 2200 subsidie te verleenen voor een vakschool voor het schoenmakersvak, en van oor deel zijnde dat dit. vak evengoed! door vrouwen als door mannen kan worden uitgeoefend, mits zij even deug delijk als dezen onderlegd zijn, heeft den gomeente- raad verzocht dit subsidie alleen toe te kennen onder voorwaarde, dat do inrichting voor jongens en meisjes op gelijke conditiën moet worden opengesteld.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Alkmaarsche Courant | 1912 | | pagina 1