Het Verslag
Grondswetscommissie.
voor I sc
aan, op walken rechtsgrond zijn ontwerp berust, n.l. op
dezen, dat de overheid zorg heeft te dragen, dat ver
houdingen, door haar beschermd, geen gevolgen heb
ben, welke het rechtsbesef ondermijnen. Niet het bij
zonder arbeidersbelang, doch het openbaar, het alge
meen belang is motief voor de regeling. Spr. zette
vervolgens uiteen, dat het door hem gekozen uitgangs
punt leidt tot arbeidersverzekering. De grond
verplichte verzekering zegt hij geldt alleen voor
arbeiders. Het eenige arbeidersinkomen is het loon,
en dit moet den arbeider toekomen ook in de weken,
waarin hij geen arbeid heeft kunnen verrichten. Ze
ker is het gewenscht, dat ook niet-arbeiders verzekerd
zullen zijn, maar alleen voor arbeiders is wettelijke
verplichting noodig. Regeling van de ziektebehande
ling is noodig, niet alleen voor arbeiders, doch dat zou
moeten zijn volksverzekering, niet arbeidersverzeke
ring. Verzekering van ziektebehandeling is een maat
schappelijke taak, waar de staat buiten moet blijven.
De minister verdedigde zijn ontwerp vervolgens tegen
de bedenking, dat het de vrije verzekering op zijde
dringt. De vrije verzekering hielp alleen den sterke,
niet hem, die haar 't meest noodig heeft. De minister
vergeleek subsidieering van vrijwillige verzekering
met gesubsidieerde katholieke geitenfokkerij, en zegt,
dat dat in beginsel hetzelfde is.
Vervolgens besprak de minister de organisatie. Hij
verdedigde de samenkoppeling van ouderdoms- en in-
validiteits-verzekering. Blijkt het mogelijk, aan het
particulier initiatief meer ruimte te geven zonder
schade voor de zaak, dan is de minister tot tegemoet
koming bereid. De particuliere kassen kunnen zich
evenwel, volgens den spr., zeer goed! bij de bepalingen
van het ontwerp aanpassen. De minister verdedigde
uitvoerig de Raden van arbeid. De vafcvereenigingen
zijn daarin niet te gebruiken. Hij vergeleek de Raden
inet waterschappen en jachtschappen. Al deze licha
men worden in het leven geroepen, omdat de vitale be
langen, die zij hebben te beharfigen, niet konden wor
den overgelaten aan individueele willekeur, en omdat
de bestaande organen van de rechtsgemeenschap er
niet geschikt toe waren. In het belang van een goede
controle blijft de minister de overbrenging van de
kleine ongevallen naar de ziektewet noodzakelijk ach
ten. Ten slotte verklaarde de minister zich tot samen
werking met de Kamer bereid. Telkens komen echter
nieuwe denkbeelden op, zelfs heeft een lid een denk
beeld in een motie belichaamd, dat hij bij het monde
ling overleg niet heeft verdedigd. Het is geen hard
nekkigheid en koppigheid als hij zich tegen die nieuwe
denkbeelden verzet, doch het is met de basis van zijn
ontwerp, dat hij staat of valt.
De heer T r e u b (Y.-D.) repliceerde.
(Wordt vervolgd).
MAATSCHAPPIJ TOT NUT VAN 't ALGEMEEN.
De 126e algemeene vergadering der Maatschappij
tot Nut van 't Algemeen is gistermorgen te 10 uur
in het gebouw van de Vrije Gemeente te Amsterdam
geopend met een rede van den voorzitter mr. H. A. E.
Modderman.
Deze heette de afgevaardigden welkom en gaf enke
le beschouwingen ten beste over den tegenwoordigen
toestand van de Maatschappij.
Spreker zeide, dat de vraag, of de Maatschappij in
een periode van voorspoed! verkeert, of zij, ter nastre
ving van haar doel: bevordering van volksgeluk en
volksontwikkeling zich over geheel ons vaderland ook
thans nog zóó krachtig doet gelden als hare oprichters
zich tot ideaal hadden gesteld, niet onverdeeld beves
tigend kan worden beantwoord.
Hij spoorde aan er onverpoosd voor te waken, dat
niet het spook van het „separatisme" binnensluipe en
het sloopingswerk aanvange. Samenwerking, zeide
hij, is eerste, onafwijsbare eisch van kloek beleid.
Er zijn teekenen, die het vertrouwen in de toe
komst der Maatschappij volkomen wettigen. Sinds
1905 is het ledental van de Maatschappij met twee dui
zend vooruitgegaan en bedraagt thans weder ruim de
vijftienduizend. Is dit louter toeval? vroeg spr. Neen,
want 1905 is het jaar van de Onderwijsnovelle, en 1906
dat van de instelling van het Nieuwenhuyzenfonds en
van do Nntscommissie voor onderwijs. Het is te ver
wachten dat wij het harnas zullen aangespen en in
kracht vermeerderen vervolgde hij nu de oi>en-
bare volksschool, zooals wij die wenschen: goed onder
wijs, toegankelijk voor ieder, zonder standsverschil,
onafhankelijk van godsdienstige gezindheid, van kerk
genootschap, in gevaar wordt gebracht.
Het groote gevaar dat de thans in ons land' boven
drijvende richting op onderwijsgebied helaas aan
politieke partijschap verknocht oplevert, i-> volgens
spr., dat zij werkt als een splijtzwam, zij wil schifting
tusschen de kinderen van hetzelfde volk; zij wil die
schifting voortzetten gedurende heel het verder leven;
zij kweekt in hooge mate onverdraagzaamheid. Zij be
perkt zich reeds niet meer tot de school: neen, ook on
der de volwassen zonen van één volk moet de schei
ding kunstmatig worden doorgezet, in alle maatschap
pelijke verhoudingen moet zij doordringen: in arbei-
dersvereenigingen, in tal van associaties met zuiver
oeconomischo doeleinden, overal moe iedere kerkelijke
groep zich in zich zelf terugtrekken, en zorgvuldig
alle aanraking en vermenging met anderen vermijden.
Ik acht dit streven op den duur een ernstig gevaar
voor onze volkseenheid, voor onze volkskracht, voor
ons volksgeluk. Heeft niet onze geschiedenis geleerd,
hoe dikwijls onze nationale krachten werden verzwakt
door kerkelijke twisten en verdeeldheid?
Tegenover deze poging, om ons volk in zich zelf te
verdeelen, om het verschil in kerkelijk geloof op de
spits te drijven, met het gevolg, dat onverdraagzaam
heid wordt aangewakkerd, en dat miskend wordt het
vele dat ons allen gemeen is, tegenover dat streven
heeft het Nut post gevat. Daartegenover plaatsen wij
als ons ideaal: de bevordering van de eenheid! van ons
volk, zich afspiegelend! in de volksschool, toegankelijk
voor allen. Voor dit ideaal hebben wij te strijden 1
Die nobele strijd, dat is de nieuwe dageraad die het
Nut frissche krachten zal aandragen en zal doen toe
nemen in bloei.
Spreker wekte tenslotte de aanwezigen op, een
drachtig te volharden en zoo zeiven betere tijden voor
te bereiden, steeds vasthoudend! aan het ideaal: de
verhooging van algemeen volksgeluk en volksontwik
keling.
Na het uitspreken der openingsrede, die warm toe
gejuicht werd, hechtte de vergadering hare goedkeu
ring aan het jaarverslag.
Medegedeeld werd dat thans 22 spaarbanken bij den
accountantsdienst aangesloten zijn. Tot accountant
is benoemd, de heer W. H. Hamelberg.
Met blijdschap werd vernomen, dat door wijlen Freu
le van Brakel, te Oude Riin, een legaat van 10.000,
vrij van rechten, aan de Maatschappij vermaakt is.
Daarna, kwam de beschrijvingsbrief aan de orde.
A. Voorstellen van het hoofdbestuur, ter verdere
uitvoering en hernieuwing van vroeger genomen be
sluiten.
Voorgesteld werd, voor het dienstjaar 19121913
beschikbaar te stellen: a. voor op- en inrichting van
departementale Fröbelbewaarscholen en voor propa
ganda 4000; b. voor volksbibliotheken, bibliotheken
voor jongelieden en leeszalen 3000; c. voor het be
vorderen van voortgezet onderwijs 1000; d. voor het
bevorderen van de oprichting van volksbanken en boe
renleenbanken 300; e. voor bibliotheek-voordrachten,
volksvoorlezingen en volksvermaken 400; f. voor het
Jaarboekje 300; g. voor de mededeelingen 2500;
h. voor de uitgave van ten hoogste zes kleine geschrif
ten voor het volk 1000; i. voor voordrachten, welke
verband staan met het streven der maatschappij
3700; j. voor Toynbeewerk van 200; k. voor cur
sussen in koken en andere huishoudelijke bezigheden
400; 1. voor onderwijs aan het hulppersoneel van be
waarscholen 1500; m. voor de schoolfondsen voor
hipperskinderen een bedrag van 1000; n. voor be
vordering der facultatieve vereeniging van departe
menten 700; o. voor de bevordering van tuingrond
verhuring 200; p. lo. voor de inrichting van speel
terreinen; 2o. voor de aanschaffing van spelgereed-
schappen en 3o. zoo noodig voor tegemoetkoming
in de kosten van opleiding van den spelleider, een
bedrag van 1200; q. voor ondersteuningen van alge-
meenen aard 500; r. als bijdrage tot het Nieuwen
huyzenfonds der Maatschappij 400. (Dit voorstel
wordt door het hoofdbestuur ingetrokken, ingeval
wordt aangenomen het voorstel sub B, in zake de be
stemming van de renten der nalatenschap Dr. Teel
link); s. ten behoeve van de „reizende bibliotheken"
4000; t. voor vakbibliotheken 500; u. voor cursus
sen in dc verpleging van het zeer jonge kind 300;
v. voor het Centraal bureau van advies voor eigen
studie" 200; w. ten behoeve van de „reizende keu
kens" 2000; x. tot het kosteloos voor de departemen
ten verkrijgbaar stellen van de bij de Lichtbeeldenvor-
eeniging beschikbare seriën platen en teksten 200;
ij. ten behoeve van een in 1913 te houden samenkomst
bestuurders van departementale volksbibliotheken
1000; z. voor scholen of cursussen voor huisvlijt,
alsmede voor huisvlijttentoonstellingen 500; aa. ten
behoeve van de propaganda voor de Maatschappij
1000; bb. om te bevorderen het op- en inrichten van
departementale spaarbanken 1000; cc. voor den ac
countantsdienst bij de Nutspaarbanken 100.
Het amendement van het dep. Maastricht, om de
subsidie met 300 te verhoogen, zoodat, om aan het
hulppergoneel van bewaarscholen de gelegenheid te
verschaffen, zich voor zijn taak te bekwamen, 1800
beschikbaar wordt gesteld, werd aangenomen.
Overigens werden bovenvermelde subsidies allen
aangenomen.
Daarop werd gepauzeerd.
Na do pauze kwamen de voorstellen van het hoofd
bestuur aan de orde. Het voorstel betreffende de
aanvaarding der nalatenschap van dr. Teerlink werd
onder applaus bij acclamatie aangenomen. Hulde
werd gebracht aan de nagedachtenis van dri Teerlink.
In verband met de aanneming van dit voorstel werd
door het hoofdbestuur ingetrokken het voorstel om als
bijdrage tot het Nieuwenhuyzen-fonds der Maatschap
pij een bedrag van 400 beschikbaar te stellen.
Do afd. Schoonhoven nam dit voorstel evenwel over;
het werd echter verworpen.
Verder werd aangenomen een voorstel van het
hoofdbestuur, om do uitgave van een vervolgbundel
van het in 1896 uitgegeven Nederlandseh Volksliede
renboek tegen matigen prijs verkrijgbaar to stellen,
en daarvoor een bedrag van 3000 uit te trekken.
Eveneens werd aangenomen het voorstel van het
hoofdbestuur, om een bedrag van 500 uit te trekken
voor de kosten van inrichting van de aanvankelijk in
het Nederlandseh Schoolmuseum te Amsterdam te
vestigen model-verzameling van leermiddelen voor het
vak-onderwijs in koken en huishouding.
Ten slotte werd het hoofdbestuur op zijn verzoek
gemachtigd, jaarlijks op de begrooting van dé Maat
schappij uit te trekken een bedrag van 1000, om
daaruit aan de departementen, voor welke de noodza
kelijkheid zal zijn gebleken, een bijdrage te kunnen
geven in de kosten van verzekering van een pensioen
aan de directrices van departementale bewaarscholen,
mits de aanvragen voldoen aan de bepalingen, nader
door het hoofdbestuur vast te stellen.
Do vergadering werd daarna gesloten.
Gemengd nieuws.
POGING TOT MOORD.
Omstreeks vier uur gistermiddag, toen het bezoek
uur in het Wilhelmina-Gasthuis te Amsterdam juist
was afgeloopen, is1 de 1ste Helmerstraat in rep en
roer gebracht.
Een juffrouw uit de Jan Steenstraat had haar
dochtertje bezocht, dat in het gasthuis wordt ver
pleegd en toen de vrouw zich wederom op straat ver
toonde, werd zij daar opgewacht door haar man, die
schoenmaker van beroep is en met wien zij reeds sinds
tijden in onmin leefde.
Do man, die sterk aan den drank was en reeds drie
keeren een straf in de gevangenis had uitgezeten, had,
nadat hij den geheelen schoenmakersboel had ver
kocht, alles in huis kort en klein geslagen. Toen was
hij veertien dagen aan de rol gegaan en, nadat al zijn
geld er was doorgebracht, toog hij naar de echtelijke
woning. Daar hoorde hij, dat zijn vrouw hun ziek
kind was gaan bezoeken en voor het hek van het gast
huis wachtte de man nu zijn vrouw op. Toen deze
naar buiten trad, vloog haar echtgenoot op haar toe
en bracht haar een bloedige snede toe. De vrouw zonk
ineen en toen richtte de woestaard het mes tegen zich
zeiven. Na verbonden te zijn kon de vrouw het gast
huis weer verlaten. De man bleef ter verpleging in
het ziekenhuis.
een centrale met voldoende overbelasting, zoodat bij
toetreding van nieuwe gemeenten niet onmiddellijk
behoeft te worden overgegaan tot uitbreiding van de
machines.
Uitvoerige besprekingen werden er nog gehouden
over de verplichtingen van de gemeenten. Mr. Jan
Vijn, van Amsterdam, legde er den nadruk op, dat de
gemeenten, die haar aandeel hebben volgestort, niet
aansprakelijk zijn voor de obligatieleening en de cou
pons daarvan.
Na een breede discussie en een geheime vergade
ring werd besloten tot oprichting van een naaml.
vennootschap tot stichting van oen electrische centra
le voor West-Friesland, alsmede om alsnog met een
vijftal gemeenten overleg te plegen.
KORTE BERICHTEN.
Een caféhouder te Knijpe is gistermiddag door de
tram overreden. Hij was onmiddellijk dood.
Bij het jaarlij kseh volksfeest op Pinkstermaan
dag te Drempt staakten de dansers. Ze wilden geen
dubbeltje betalen voor den dans, maar hoogstens een
stuiver. De ondernemers van dansgelegenheden ga
ven toe en toen werd] er nog drukker gedanst dan ge
woonlijk, uit vreugde over deze gewonnen staking.
Op de rivier de Merwede heeft een treurig onge
luk plaats gehad. Van een kast genaamdl „Kerswer-
ter", viel een kindi te water. De moeder zag het onge
val, sprong de kleine na, doch verdronk. Het kind
kon worden gered'.
- De tuinman van een bewoner van den Westersin
gel te Rotterdam, gistermiddag in den tuin komend,
ontdekte dat was ingebroken tijdens de afwezigheid
de familie. Bureaux, kasten en laden waren
opengebroken. In den tuin werd gevonden een kus
sensloop vol tafelzilver en sieraden, dat de dieven
daar hadden laten liggen, waarschijnlijk om het later
te halen,
Te Leeuwarden zijn aangekomen de heeren dr.
P. Schirokieh, dr. E. Dschandieri en dr. G. Markoff,
uit St. Petersburg, welke heeren in opdracht van de
Russische regeering een bezoek brengen aan Fries
land, ter bestudeering van veeteeltaangelegenheden.
- Naar van bevoegde zgde wordt medegedeeld, was
in Loosduinen tot 15 Mei j.l. reeds voor een bedrag
van twee-honderdduizend gulden meer aan groenten
verhandeld dan op 1 Juni van het vorige jaar.
In den nacht van Maandag op Dinsdag is te
Gent verdronken een sleepbootkapitein uit Dordrecht.
Hg meende aan dek van zijn boot onraad te hooren,
ging naar boven en is toen vermoedelijk uitgegleden.
Hij laat een weduwe met vijf kinderen achter.
<ler
KINDERMOORD.
Gistermiddag te half 3 is te Haarlem het lijkje op
gegraven van een door de moeder vergiftigd kindje.
De moeder, een schoenmakersvrouw, is naar Meeren-
berg gebracht,
ELECTRISCHE CENTRALE VOOR
WEST-FRIESLAND.
Onder leiding van den heer J. E. G. C. Dibbits,
burgemeester van Zwaag, is gisteren te Hoorn een
vergadering gehouden, om zoo mogelijk te komen tot
do stichting van een naaml. vennootschap tot het op
richten van een electrische centrale voor West-Fries
land.
De voorzitter deelde mee dat 9 gemeenten geen ant
woord hebben gezonden, dat Anna. Paulowna, Oterleek
i Sijbecarspel een rentegarantie van provincie en
rijk wenschen, en dat de gemeenten Berkhout, Hens
broek, Midwoud, Wijdenes, Schellinkhout, Opmeer,
Westwoud en Zwaag in beginsel zich bereid verklaar
den tot de oprichting mede te werken.
De commissie heeft zich gewend tot den Commissa
ris der Koningin in Noord-Holland over de rentega
rantie door de provincie. Het antwoord' was, dat. elke
gemeente die voor zich zelf moet vragen. De indruk
was, dat wanneer deze door een groot aantal gemeen
ten wordt gevraagd, ze niet zal worden geweigerd.
De heer Van der Hegge Zijnen, el. ing. te Utrecht,
zette uiteen, dat de vroegere berekeningen waren ge
baseerd op het aantal inwoners en dat ze varieerden
tusschen 16 en 20 gulden per inwoner. Nu het groote
plan vervalt, is het overbodig 10,000 volts netten te
nemen en zal blijken, dat 5 a 6000 volt voldoende is.
De kosten zijn steeds zoo hoog berekend, dat een ge
ringer aantal gemeenten een eerste klas centrale kan
stichten met hetzelfde bedrag per inwoner.
De 8 gemeenten hebben totaal 8000 inwoners, zoo
dat ter beschikking komt 265,500, waarvan 160.000
als aandeelen en 105,000 als obligatieleening. Neemt
men hiervan 65,000 voor onvoorzien, dan blijft er
200,000 voor bouwkosten over. Worden deze gere
kend! op 500 600 per K. W., dan kan er nog een
eerste klas centrale gebouwd worden van 350 a 400
P.K. Spreker ia een voorstander van het bouwen van
ALKMAAR, 30 Mei,
Een officieus telegram uit VGravenhage in dit
nummer deelt verschillende bijzonderheden mede van
het verslag der grondwetscommissie.
Alvorens bij de opgesomde punten enkele aanteeke-
ningen to geven, willen we even eenige feiten in her
innering brengen.
Het ministerie-de Meester kondigde in de Troonre
de van 1905 een herziening aan van de Grondwet en
bij koninklijk besluit van 23 October 1905 werd een
staatscommissie ingesteld! „tot het onderzoek der
vraag welke a n d e r e wijzigingen nog in de Grond'
wet moeten worden gebracht" dan opneming van het
blanco artikel, waarmede bedoeld was een poging in
de richting van algemeen kiesrecht te doen.
Den 12den Februari 1908 trad het kabinet-de Mees
ter af. In de verklaring door het kabinet-Heemskerk
don lOden Maart van dat jaar afgelegd, kwam dé vol
gende zinsnede voor:
„De ingediende voorstellen tot grondwetsherziening
konden niet worden gehandhaafd, dewijl de Regeering
zich daarmede geenszins kon vereenigen; zij acht de
tegenwoordige parlementaire periode te ver gevorderd,
om te pogen het vraagstuk der herziening, dat
ieder geval een nader onderzoek vereischt, binnen de
ze periode nog tot oplossing te brengen."
Een nieuwe Staatscommissie werd ingesteld bij Ko
ninklijk Besluit van 24 Maart 1910 en het is haar ver
ag, dat thans is verschenen.
Tot leden van deze nieuwe commissie werden de na
volgende heeren benoemd':
Lid en voorzitter: de minister van Binnenlandsche
Zaken.
Lid en ondervoorzitter: Jhr. mr. J. Roëll, lid van
de Eerste Kamer der St. G.
Leden: mr. G. W. baron van der Feltz, mr. F. J. M.
A. Reekers, leden van de Eerste Kamer der St. G.
jhr. mr. W. Th. C. van Doorn; mr. II. L. Drucker, mr.
J. W. II. M. van Idsinga, dr. A. Kuyper, mr. J. A.
Loeff, jhr. mr. A. F. de Savornin Lohman, mr. F. A.
C. Graaf van Lijnden van Sandenburg, jhr. mr. O. F.
A. M. van Nispen tot Sevenaer, dr. W. II. Nolens, mr.
P. J. Troelstra, mr. M. Tydeman Jr., mr. II. A. van
de Velde, loden van de Tweede Kamer der St. G.; mr.
P. W. A. Cort van der Linden, mr. J. Oppenheim, le
den van den Raad van State; jhr. S. van Citters, com
missaris der Koningin in de provincie Gelderland;
secretaris mr. J. B. Kan, secretaris-generaal van het
departement van binnenlandsche zaken.
De opdracht der commissie was: het onderzoek van
de vraag, welke wijzigingen in de Grondwet belmoren
te worden aangebracht en de voorstellen te doen, wel
ke de commissie dienaangaande noodig acht.
Uit ons telegram blijkt nu, dat door de commissie ten
opzichte van de hoofdzaak, het kiesrecht vraag-
stuk geenerlei resultaat is verkregen. Geen enkel
desbetreffend voorstel vond' een meerderheid. In ver
band hiermede zij nog even in herinnering gebracht,
dat de Memorie van Antwoordl op het voorloopig ver
slag der Tweede Kamer omtrent het le hoofdstuk der
staatsbegrooting 1909 de verklaring gaf, dat deze Re-
gecring herziening van het kiesrecht wenschelijk acht
cn voor huisman kiesrecht is gelijk men weet, hier
op neerkomende, dat aan ieder, die gezinshoofd is, aan
hem die daarmede wordt gelijk gesteld en aan de-we
duwe, hoofd van een gezin, het kiesrecht wordt ver
leend.
Wel stelt de commissie voor wegneming der moeie-
lijkheden voor het invoeren van evenredige
vertegenwoordiging.
De commissie van 1905 nam een zelfde standpunt
in. Zij schreef:
„De geldende grondwettelijke bepalingen bemoeie-
üjken de invoering van evenredige vertegenwoordi
ging. Het is gewenscht, dat de Grondwet den wetge
ver in volle vrijheid de beslissing late over de vraag
of en op welke wijze dit stelsel van vertegenwoordi
ging zal worden aanvaard. De verplichting tot ver
deeling in kiesdistricten moet dus in elk geval ver
vallen. Volstaan kan worden met de bepaling, dat de
kiesdistricten, zoo zij behouden blijven, door de wet
worden vastgesteld.
Alleen de oud-minister, jhr. mr. Ruys de Beeren-
brouek, was een afwijkende meening toegedaan.
Overigens ondervond het stelsel van evenredige ver
tegenwoordiging in ons land evenals elders, men
denke met name maar eens aan Frankrijk, waar dit
vraagstuk op het oogenblik ongeveer de geheele poli
tiek beheerscht bij schier alle partijen sympathie,
zoodat dit een maatregel is welke wel tot stand za
komen.
Bij de groote schoonmaak kreeg ook de Eerste
Kamer een beurt. Van het denkbeeld, om dit college
het recht van amendement te geven, moet de commis
sie niemendal hebben, hoewel de Nederlandsche Eerste
Kamer de eenige Senaat is, welke dit recht mist.
De Engelsche schrijver Marriot verklaart dan ook
in een verleden jaar verschenen werk: „De Eerste
Kamer van Nederland wordt algemeen geacht in con
stitutioneel opzicht de minste macht te bezitten van
alle Eerste Kamers in Europa."
De meerderheid' van de staatscommissie van 1905
was vóór toekenning, met dien verstande, dat het
recht niet mocht gelden voor begrootingen en niet
voor wetsontwerpen ontsproten uit het recht van ini
tiatief. De regeering volgde echter het advies van
prof. Oppenheim, die er een tegenstander van was.
Het denkbeeld om aan de Eerste Kamer het recht
te geven aan de Tweede Kamer amendementen voof
te stellen immers daarop komt hetgeen de commis
sie thans wil, neer vinden we terug in het voorloo
pig verslag op de grondWetsherzienings-ontwerpen van
'87 waarin staat:
„Alvorens tot de eindstemming over eenig voorstel
les Koniugs, haar door de Tweede Kamer gezonden
over te gaan, is de Eerste Kamer bevoegd, onder te
rugzending daarvan aan de Tweede Kamer in overwe
ging te geven, daarin één of meer bepaaldelijk om
schreven wijzigingen te brengen. De Tweede Kamer
zendt het voorstel na daarin de voorgestelde wijzigin
gen al dan niet te hebben gebracht, nader aan de
Eerste Kamer, welke het alsdan in zijn geheel aan
neemt of verwerpt."
Men ziet het in de praktijk komt het vrijwel op
hetzelfde neer.
Het denkbeeld is nogal gepropageerd door den heer
jhr. mr. Roëll, vrij-liberaal, vice-president van den
raad van state.
Wat de zittingsduur betreft, steeds meer
woh den laatsten tijd" de meening veld, dat een zit
tingsduur van vier jaar voor de Tweede Kamer te ge
ring is en van meer dan een zijde werd' er op aange
drongen er nog een jaartje aan vast te knoopen. Ook
het vorige ministerie wenschte de leden der Tweede
Kamer voor vijf in plaats van voor 4 jaar doen ver
kiezen.
Aan de bezoldiging der Kamerleden wilde
het kabinet-de Meester toen ook tornen, maar anders
dan de commissie thans.
In het ontwerp-1907 toch werd voorgesteld, dat de
leden der Tweede Kamer, evenals die der Eeiste,
„reis- en verblijfkosten genieten (zouden) volgens do
wet, terwijl zij nu alleen reiskosten krijgen voor eens,
heen en terug.
Maar de commissie wil thans de bezoldiging bren
gen op 2500.
Het is geen klein bedrag, dat de Tweede Kamer ons
meer zal kosten, indien dit voorstel wordt aangeno
men een half millioen immers! Maar noodig is
deze maatregel wel. Zooals mr. de Savornin Lohman
eens schreef: alleen voor wie in de residentie wonen,
zit in die 2000 een zij het ook schrale belooning voor
geleverden arbeid^ voor anderen is dat bedrag slechts
een vergoeding voor reis- en verblijfkosten.
Het Kamerlidmaatschap is geen eerebaantje, het is
gewenscht, dat personen het bekleeden, die er zich
geheel aan kunnen wijden en die geheel onafhankelijk
kunnen zijn en daarom i» een behoorlijke bezoldiging
gewenscht. Vijf eri twintig honderd1 gulden, gelijk de
commissie voorstelt, is zeker niet te hoog. Was dit
bedrag' vroeger in ons land' niet J 4000 en heeft in
Amerika bijv. een volksvertegenwoordiger niet
12.500 en in Frankrijk niet 17.500 per jaar?
Het budgetrecht wenscht de commissie on
gewijzigd te behouden de Tweede Kamer zal, vol
gens haar, dus het recht blijven bezitten om alle pos
ten der begrooting nfzondérlijk te behandelen en te
wijzigen, terwijl de Eerste Kamer alleen de verschil
lende hoofdstukken mag behandelen.
Het inkomen der Koningin thans
800.000 gulden bedragende wil de commissie ver
hoogen met 250.000 gulden, terwijl er verder eenige
voor de hand liggende voorstellen met het oog op
prinses Juliana worden gedaan.
Het zwaartepunt van de voorgestelde wijziging ligt
ongetwijfeld' in den staart: het onderwijs. De
commissie toch wil de kroon zetten op de onderwijs
wet van het ministerie-Mackay en naar de leuze van
dr. Kuyper het bijzonder onderwijs regel en het open
baar onderwijs aanvulling doen worden. En dat plan
zal bij de regeering wel een goed oor vinden!
De grondwet verbiedt niet, dat een minister
tevens Kamerlid is. Alleen verliest de minis
ter de 2000, welke aan het Kamerlidmaatschap ver
bonden is. Het is echter langzamerhand een goede
gewoonte geworden, dat Kamerleden, die ministers
worden, hun mandaat neerleggen. Die goede gewoon
te wil de commissie in een verbodsbepaling in de
grondwet vastleggen.
En eindelijk wil ze een zilveren band leggen tus
schen staat en kerk.
Gelijk te verwachten was, is er op verschillende pun
ten geen groote. eenstemmigheid tusschen de leden der
commissie onderling.
Het rapport toch is vergezeld' van negen afzonder
lijke nota's.
Zal nu dit ontwerp leiden tot een regeeringsvoor-
stel en zal dat ontwerp wet worden?
De tijd moet het leeren. Maar dit kan men tenslot
te wel constateeren, dat het eene deel van ons volk
vurig den wensch zal koesteren, dat het zoover moge
komen, en dat het andere deel niets liever zou willen,
dan dat het rapport van deze commissie den weg zal
gaan van het rapport der commissie van 1905: naar
de prullemand!
Laatste berichten.
VERSLAG DER GRONDWETSCOMMISSIE.
's-GRAVENIIAGE, 30 Mei. Het verslag der
Grondwetscommissie is verschenen. Geen enkel voor
stel omtrent kiesrecht vond' een meerderheid, alleen
wordt voorgesteld de wegneming van moeilijkheden
voor het invoeren van evenredige vertegenwoordiging.
De taak der Eerste Kamer blijft ongewijzigd. De. com
missie wenscht geen toekenning van het amendement-
recht aan de Eerste Kamer, zij krijgt echter het recht
de ontwerpen terug te zenden aan de Tweede Kanier
met het. verzoek tot wijziging. Wordt dit verzoek ge
weigerd, dan wordt het ontwerp geacht te zijn verwor-
en. Voorts wordt voorgesteld verlenging van den
zittingsduur der Tweede Kamer tot 5 jaar en verhoo
ging der vergoeding aan de leden tot '2500. Het
budgetrecht, blijft ongewijzigd, eveneens de troonop
volging van Prinses Jl(liana. Zij krijgt het recht op
regentschap en op het inkomen van een Prins van
Oranje. Het inkomen dér Koningin wordt 2V2 ton
hooger. Het onderwijsartikel wordt geheel gewijzigd';
voorgesteld wordt met het doel het bijzonder onderwijs
regel, het openbaar onderwijs aanvulling, de
subsidies voor beiden gelijk te stellen.
De Staat geve verder aan tegenwoordige en toekom
stige kerkelijke gezindheden 455 per 1000 leden.
Het rapport gaat vergezeld van negen afzonderlijke
nota's van de leden der commissie.
