DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
Onderwijzer,
Honderd en veertiende Jaargang.
1912
DONDERDAG
Vondel's Gpbrecht.
BINNENLAND.
No. 150
Deze Courant wordt eiken avond, behalve op Zon- en
Feestdagenuitgegeven. Abonnementsprijs per 3 maanden
voor Alkmaar f0,80; franco door het geheele Rijk fl,
Afzonderlijke nummers 3 Cents.
Prijs der gewone advertentiën
Per regel f 0,10. Bij groote contracten rabat. Oroote
letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdrukkerij
v/h. HERMs. COSTER ZOON, Voordam C 9.
27 JUNI.
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
Telefoonnummer 3.
GEEN ONTSLAG AAN DE MARINEWERF.
ALKMAARSCHE COURANT
HINDERWET.
BURGEMEESTER ou WETHOUDERS van ALK
MAAK brengen ter algémeene kennis, dat zij bij be
sluit van heden onder voorwaarden vergunning heb
ben verleend aan:
J. KOEMAN, aldaar, tot het uitbreiden van zijne
rij wiel hers telplaats, waarin veldsmidse en moffeloven
door het maken van een bergplaats tot bewaring van
benzine achter het perceel Zevenhuizen, wijk A. No. 3
Alkmaar, 25 Juni 1012.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
G. RIPPING, Voorzitter.
DONATH, Secretaris.
GEMEENTEVERSLAG.
Ter Gemeente-Secretarie te Alkmaar is tegen be
taling van tweo gulden verkrijgbaar een afdruk van
het door Burgemeester en Wethouders aan den Ge
ineenteraad uitgebracht verslag omtrent den toestand
der gemeente Alkmaar over het jaar 1911.
De Secretaris van Alkmaar,
DONATH.
Aan de 5e GEMEENTESCHOOL te ALKMAAR
(Hoofd de heer A. WIJN) wordt gevraagd een
Vakken a tot en met j. Jaarwedde 7001000
Voor hoofdakte 100 meer; tegemoetkoming huis
huur 100.
Stukken in te zenden aan het Gemeentebestuur
voor 9 Juli a.s.
Dinsdagavond is in den Stadsschouwburg te Am
sterdam Vondels Gijsbrecht van Amstel opgevoerd
door ,,IIet Tooneel," dir. Willem Royaards, met me
dewerking van een koor, bestaande uit de bekendste
Nederlandsche zangeressen en zangers, het orkest van
het Concertgebouw, onder leiding van W. Mengelberg,
dat de muziek van voorspel, reien en finale, door Alph
Diepenbroek gecomponeerd, zou begeleiden. Nieuwe
décors van Frits I .ens velt. Nieuwe costuums van Nel
Bronger.
H. M. de Koningin en Prins Hendrik, opzettelijk
uit Den Haag daartoe overgekomen, woonden de
voorstelling van 't begin tot liet einde bij. Zij werden
door het talrijk publiek staande ontvangen en met
het luide.zingen van 't Wilhelmus ontvangen en uit
geleide gedaan. De vorstelijke bezoekers gaven her
hnaldelijk door applaus bewijs van hunne ingenomen
heid en in de pauze zoowel als na de voorstelling wer
den ook de organisatoren van het Nederlandsch 'Mu
ziekfeest, door dö Mpij. tot Bev. der Toonkunst op
touw gezet, door H. M. toegesproken en gecomplimen
teerd.
Do voorstelling zelve van Vondels beroemd treur
spel is een in vele opzichten bewonderenswaardig
kunstwerk geweest van samenwerking der besten. Er
is wel hier en daar nog wat te verbeteren al heel
begrijpelijk waar op het eens als 't ware met alle tra
ditie gebroken is en een poging is gedaan om Vondel
op het tooneel te brengen, zoodanig, dat hij er voor
taan zal kunnen blijven, zijn plaats als opvoeder van
het Nederlandsche volk zal kunnen, innemen, die hem
reeds te lang onthouden is. Wat Goethe en Schiller
voor Duitschlnnd zijn, Shakespeare voor Engeland,
Kaeine en Molière voor Frankrijk, wat Rembrandt als
kleur- en -vorm en lijn-opvoeder voor* Nederland is,
dat kan ondel, op deze wijze vertoond1 worden als op
voeder der Nederlandsche natie tot de ettelijke deug
den, die den mensch en den vaderlander kunnen sieren,
leder die zijn volk liefheeft, moet na deze opvoering
vnu dankbaarheid worden vervuld jegens Willem Roy
aards allereerst, die dan toch eindelijk, dank zij zijn
bovenmensehelijke energie en doorzettingskracht deze
heerlijke, echt-Nedtrlandsche daad heefr volbracht.
Want Nederlandsch allereerst was deze opvoering
en wij, die jaren achtereen in Frankrijk, Engeland en
Duitschlnnd de beste opvoeringen hebben bijgewoond
kunnen verklagen, dat in geen dier landen ooit een
klassieke tragedie met zooveel zuivere, echte, ras-oor
spronkelijkheid is opgevoerd. Van eigen bodem was
deze Gijsbrecht-opvoering en wat nog schooner is, zij
is uit eigen bodem als 't ware gestampt. Want Roy
aards had niets, totaal niets om op voort te bouwen.
De Gijsbrecht-opvoe ringen van het Nederlandsch Too
neel met hot toe-tje van de Kloris en Roosje, hadden
doorgaans als hoogte-punt het oversteken door Tho
masvner van ecu ham aan dep souffleur. Zij waren
kakelbont met het bordpapieren decoratief en toonee
isten, wien men t aanzag en voorai bij wien men
hoorde, dat zij verzen zeggend van Neerlandsch gróót
ster klassieken dichter, iets geheel ongewoons deden.
AI dadelijk bij 't begin, toen Gijsbrecht (Royaards)
zijn lange alleenspraak zeide, forsch met klare krach
tige stem, bewust en zonder souffleur niet een oogen-
haperend, was de Koninklijke inzet gegaan. En
hoe verder het op den avond kwam, des te meer leerde
men Vondel begrijpen, voelde men, ho0 het- schilde-
linde woord, de muzikale taal, het welgekozen beeld
de rijzingen en diepten van de fantaisie, de actie
zelve, de handeling-door-den-daad, verving, overbodig
maakte. Het is hier juist het tegenovergestelde van
do kinematograaf, waar alleen actie gevraagd wordt,
l'-n men voelde wel, dat hier het edele en verhevene
van de kunst gegeven werd zooals de kinematograaf
het Ia geep en mindere, het op den groven smaak van
het onopgevoede deel der menschlieid berekende, ver
toont. Zoo sterk was de kracht ran dat heerlijk ge
zegde, modulatierijke beeldende woord van den woord
kunstenaar Vondel, dat men het gevoel kreeg, dat. de
reien, hoe ook schoon en zuiver gezongen, gezegd nog
meer zouden gewerkt hebben. Maar deze gezongen
reien hadden het voordeel een zuiver muzikaal vocaal
genot te geven en zoo afwisseling te brengen voor de
velen die ontwent aan 't toeluisteren bij verzen-recita
tie, voorloopig nog deze kleine concessie noodig heb
ben, zooals het Nederlandsch Tooneelpubliek de con
cessie van de Kloris en Roosje noodig had, wilde men
het voor den Gijsbrecht naar den schouwburg krijgen
De muziek van Diepenbroek, dikwerf al te duidelijk
geïnspireerd op Wagner, was eigenlijk het eenige uiet-
Xederlandsche bij deze voorstelling. Wellicht dat Die
penbroek, wordt hem de muziek voor een nieuwe tra
gedie van Vondel opgedragen, er in slage met muziek
van eigen vinding voor den dag te komen. De grof-
zmnelijke Wagner heeft niets uit te staan met onzen
Clarissen-reinen A ondel, wiens edel en verheven ge
moed gekenteekendi wordt door den strijd van levens
richting en leveusdogma, die zijn leven beheerscht
heeft en wiens godvruchtig gemoed' als dat man Tho
mas a Kempis gericht was naar den inwendigen gang
der dingen. Nooit te voren dan op dezen avond lee.rde
men Vondel's innerlijk wanrdteren en zooals voor
I roje, zooals bij Shakespeare, de goden en de geesten
meestrijden en meelijden in de menschelijke kampen,
zoo ook voelde men ook in den Gijsbrecht een onzicht
baar heer uit hoogére sferen 's mensehen lot en nood
lot bestieren. En dat gaf aan Ifot geheel wat men
„wijding" noemt.
Plaatsgebrek gedoogt geen verdere beschouwingen.
olstaan wij met de kleur en snit dier gewaden, de
stemming en toon der decoraties, de rolvastheid en
volkomen toewijding van alle medewerkenden te noe
men.
Het is te hopen, dat de notabelen in onze groote
provincie-steden zich tot comité's zullen vormen om
het Royaards mogelijk te maken Vondel, dén vorst der
dichters, aldus opgevoerd, ook daar te vertoonen.
Zij zouden niet alleen op kunstgebied een weldaad
doen, zij zouden medehelpen ons tooneel weder te
maken tot een middel tot opvoeding die® volks, een
kracht tot veredeling en verheffing van de natie, dia
dezen notabelen nevens liet geluk de voldoening, dien
dank van het nageslacht kan verzekeren.
BERNARD CANTER.
werd verworpen met 50 tegen 16 stemmen. Art. 1L
werd zonder hoofdelijke stemming aangenomen.
Op een vraag van den heer D u y s antwoordde de
minister bij art. 12 (wijze van verkiezing), dat de
vraag, hoeveel arbeiders bij een werkgever in dienst
zijn, bij algemeenen maatregel van bestuur zal worden
geregeld. Artikel 12 tot 14 werden aangenomen,
j Op art. 15 (uitsluitingen, der verkiesbaarheid') licht
te de heer de Wyokerslooth (R.-K.) een amen
dement toe om onder de uitsluitingen ook de ontzet-
KONINKLIJK BEZOEK.
H. M. de Koningin zal in den loop der volgende
week een bezoek brengen aan de Groninger Veenkolo
niën.
H. M. de Koningin en Z. K. II. de Prins hebben
gistermiddag weer de hoofdstad verlaten.
In den loop van den ochtend ontving de Koningin
den minister van oorlog, den heer Colijn en den minis
ter van binnenlandsche zaken, mr. Heemskerk in con
ferentie.
Met de hofauto's begaven zich daarna de Koningin
en de Prins en de leden, der hofhouding van het
Paleis naar het Centraal Station. Den vorstelijken
personen werd uitgeleide gedaan door den waarnemend
burgemeester, den heer L. Serrurier, met wien H. M.
zich nog eenige oogenblikken onderhield, voordat de
hoftrein om half één naar Apeldoorn vertrok.
HET KON. BEZOEK TE PARIJS.
Naar aan de Ned. gemeld wordt, zal de Synode der
I ransche Geref. Kerken een protest-motie aannemen
tegen de lage en lasterlijke artikelen in Eransche
Roomsche bladen naar aanleiding der kranslcgging bij
het monument-De Coligny.
TWEEDE KAMER.
In de zitting van gisteren werdl weer voortgegaan
met de beraadslaging van art. 3 (bepaling van het
begrip arbeider) van de Radenwet. Alle amendemen
ten werden verworpen en het art. evenals art. 7, dat
aangehouden was, aangenomen.
Aan de orde was daarna de algemeene bespreking
van 5 (Van het bestuur)."
Na een korte discussie, waarbij de minister de in
stelling van het bestuur der raden verdedigde, werd
de^ beraadslaging gesloten en het opschrift van 5
an het Bestuur met 49 tegen 24 stemmen (rechts
tegen links) aangenomen.
Daarna was art. 9 (aantal leden van den Raad vnn
arbeid) aan de cwde.
De heer Te onstra lichtte het door hem cn den
heer 1 reub ingediende amendement toe, om het aantal
leden (ten minste 8) te brengen op ten minste 4.
De minister zei, dat dit onmogelijk is, aange
zien de Kamer nu heeft uitgemaakt, dat er een be
stuur zal zijn.
De heer Teenstra trok het amendement in,
waarop art. 9 z. h. s werd aangenomen.
Nadat de voorzitter een mededeeling had gedaan
betreffende het afdeelingsonderzoek van een wetsont
werp in zake het algemeen nut eener onteigening,
werd aan de orde gesteld art. 11 (kiesgerechtigdheid
voor den Raad van Arbeidl).
De heer Duys (S.D.A.P.) lichtte 2 amendementen
toe, lo. om niet slechts Nederlanders, doch ieder, die
tot de verzekerden behoort, kiesgerechtigd te verkla
ren; 2o. den kiesgerechtigden leeftijd vau 25 tot 21
jaai te verlagen. Spr. verdedigde het eerste amende
ment o. a. op grond' van het reoiprocitcitsbeginscl. Wat
het tweede betreft, achtte hij den arbeider reeds op
den leeftijd van 21 jaar volleerd1 en in het bezit van
voldoende levenservaring.
Het Is amendement nam de minister over, het 2e
ting van het kiesrecht bij onherroepelijk geworden
rechterlijke uitspraak op te nemen.
De heer Kooien (R.-K.) bestreed dit amende
ment, waarop de minister de beslissing daarover aan
de Kamer overliet.
De heer de Wyokerslooth wijzigde inge
volge een wenk van den minister de redactie van het
amendement. Het werd1 z. h. s. aangenomen.
Op art. 17 en 18 nam de minister het amendement-
Aalberse over, dat van redactioneelen aard is. Art. 17
tot 21 werden aangenomen.
Op art. 22 verdedigde de heer Schaper een
amendement, om openbaarheid voor te schrijven van
de vergaderingen van de Raden van Arbeid.
De heer De Wijkerslooth (R.-K.) bestreed
het amendement. Het groote motief voor de openbaar
heid was het verordeningsirecht met strafbepalingen
der Raden. Dit recht echter is vervallen en daarmee
verviel ook het voornaamste argument der openbaar
heid. De leden moeten er niet aan bloot staan, dat
alles in de krant komt, wat ze zeggen.
De vrije discussie wordt belemmerd, ook omdat men
zelden van het gebruik van het recht tot comité-gene
raal gebruik maken zal.
De heer Rutgers (A.-R.) bestreed eveneens het
amendement, maar de heer Hugenholtz (S.-D.)
verdedigde het. Wanneer het niet uitdrukkelijk in de
wet staat, zullen de vergaderingen niet openbaar wor
den, ook al kunnen de Raden zelf het besluiten.
Do minister begreep het amendement niet
goed. Over het geheime deir vergaderingen staat niets
in do wet, integendeel, alle Raden mogen tot de open
baarheid der vergaderingen besluiten, bij gewone
meerderheid van stemmen. Spr. liet het jus volkomen
aan de Raden over. Wat is daar nu tegen I Het is
het beste systeem. Het amendement is dan ook niet
verstandig.
De heer Schaper (S.-D.) repliceerde.
Het amendement-D u y s (de openbaarheid vau de
vergaderingen der arbeidsraden voorschrijvend) werd
met 45 tegen 21 stemmen verworpen.
Voor de linkerzijde (behalve de heer en Teens tra,
Drucker, Smidt, Limburg) en. van rechts de heeren
Janssen, Heemskerk, Oosterbaan, Kooien en Pas-
stoors.
De Haagsche correspondent van de Tel. schrijft:
Bij de Tweede Kamer is ingekomen een voorstel van
de heeren Kuyper, Lobman en Loeft, dus blijkbaar
vau de geheele rechterzijde, om art. 42 van het Regle
ment van Orde der Kamer te wijzigen.
Dit artikel bepaalt, dat een commissie van voorbe
reiding, alvorens haar verslag over een haar in handen
gesteld wetsontwerp te publiceeren, dat verslag alleeu
aan de leden der Kamer ter kennisneming moet
zenden.
Het voorstel-Kuyper e.s. wil nu bepalen, dat het
verslag aan de leden vooraf niet ter kennisneming
gezonden m o e t, doch gezonden kan worden, zoo-
dat het de commissie vrij staat het al of niet te doen.
t Eenige doel van dit voorstel is, om met het wets
ontwerp inzake de oudtirdoms- en invaliditeitsverzeke
ring voortgang te kunnen maken. Men wil dit wets
ontwerp (met voorbijgaan van de Ziekteverzekering)
in het komende najaar behandelen, maar zal dit ge
beuren, dan moet de arbeidl der commissie van voorbc
rciding thanS zeer hard opschieten.
Dc bedoeling der commissie is dan ook haar verslag
onmiddellijk te publiceeren zonder liet vooraf aan de
leden te zenden.
Om dit mogelijk te maken, heeft de heer Kuyper
zijn voorstel ingediend.
der was onbeschrijfelijk. De droeve plechtigheid
mankte op alle aanwezigen diepen indruk.
AARDBEI EN VERZENDING EN GEBREK AAN
WAGONS.
Men schrijft aan het Hbld. uit Beverwijk:
Do verzending dier aardbeien i® in vollen gang
/eer groote hoeveelheden worden aangevoerd naar de
2 veilingen. De oogst valt niet tegen en de prijzen
zijn hoog. De eerste Donderdag j.l. verzonden brach
ten den abnormalen prijs van J 33 per 100 K.G. op,
doch reeds Vrijdag daalde die tot 2324, welke tot
heden gehandhaafd bleef en nog flink hoog is te noe
men. Allen, tuinders en exporteurs, konden tevreden
wezen, wanneer niet zich een nijpend gebrek aan rol
lend materieel deed gevoelen. Do II. IJ. S. M. had
eergisteren geen wagens disponibel; eerst te 5 u. kwa
men er 34 aan, die alle vol vertrokken, en ook gister
te kwart voor vijf stond nog geen wagen voor de laad
plaatsen, terwijl die veilingen te 9 uur en 4 uur go-
houdeu werden. Hevige protesten aan do directie te
Amsterdam en de rijksspoorwegautoriteiten konden
niet meer bewerken dan dat gistermiddag een extra-
trein met ledige wagens van Amersfoort zou afgezon
den worden die tegen den avond Beverwijk kan berei
ken.
„Kennemerlandi" publiceerde een bulletin waarin
wordt bericht dat op zijn verzoek liet Kamerlid Pas
toors den Minister Van Waterstaat over het wagenge-
brek hier sprak en deze vnn die directie der H. LT. S.
M. de verzekering ontving, dat er gedurende de verde
re campagne geregeld voor voldoend materieel zou
gezorgd worden.
UIT IIEER-HUGOWAARD.
Gisteren, 26 Juni, werd1 in „De Zwaan" alhier een
kolf-wedstrijd gehouden met den volgenden uitslag:
A. Kist, Zuid-Scharwoude, 148 punten. K. Booij,
Krommenie, 142 p D. Blom, Noord-Seharwoude, 142
pp. J. Westerman, Bareingerborn, 140 p. le serieprijs
P. Meereboer, 51 p. 2e serieprijs J. Groot, 49 p.
Bij de gehouden verkiezing voor een lid van den
gemeenteraad, vacature D. de Boer. zijn twee candi-
datenlijaten ingeleverd, en wel voor de heeren C. de
Boer en H. Overtoom, de stemming zal plaats hebben
op Dinsdag 9 Juli a.s.
UIT OUDE-NIEDORP.
oor onderwijzeres te Zijdewind, vacature mej.
Beun, hebben zich 14 sollicitanten aangemeld.
UIT ZUID-SCIIARWOUDE.
Bij Kon. besluit van 22 dezer is met ingang van
dien dag benoemd tot opziener der visscherijen de
heer P. Hart, visschi-r alhier.
DE LEGERREORGANISAT1E.
Naar liet „Nieuwsblad v. h. Noorden" verneemt, be
staat het voornemen om de ingediende suppletoir*
oorlogsbegrooting voor het jaar 1912 in te trekken,
waardoor de voorgenomen reorganisatie van 't leger
eerst in 1913 tot uitvoer zal worden gebarcht.
II. M. de Koningin heeft gisteren haar goedkeuring
gehecht aan dc plannen om op de Marinewerf te Am
sterdam een koopvaardijschip te bouwen. Dit besluit
biteekent, dat het ontslag, hetwelk een groot aantal
arbeiders wegens gebrek aan bezigheden boven het
hoofd hing, is afgewend.
Geuiengtl nieuws.
DE DRIEVOUDIGE MOORD TE AMSTERDAM.
In allen eenvoud zijn gistermorgen tc half elf d'
jeugdige slachtoffers van den afgrijselijken moord,
rijdagmiddag in de Van Ilogendorpstraat te Amster
dam gepleegd, op het kerkhof St. Barbara, aan den
Spaarndammerdijk, ter aarde besteld,.
De drie kisten waren in één lijkwagen geplaatst, een
kruis van witte bloemen dekte de baar en twee volg
koetsen met familieleden waren in den droeven stoet.
In het eerste rijtuig zat de ongelukkige moeder van
de vermoorde kleinen. Honderden menschen waren ii
do 2e Helmersstraat om den lijkstoet gade te slaan.
t)]i liet kerkhof was een honderdtal personen. Mo
het aan don R.-K. eeredienst voor afgestorvenen ver
bonden ceremonieel werden de lijkjes aan den school
i aarde toevertrouwd.
Du smart der op den doodeuakker aanwezige tm o
INBRAAK.
lu den nacht van Dinsdag op Woensdag 1 lebben in
brekers een bezoek gebracht aan de scholen der R. K.
Zusters aan de Bnronielaan te Breda. Waarschijnlijk
zijn ze door den tuin van den pastoor in dien der zus-
tors geklommen en hebben zich telkens door het in
drukken van eene ruit toegang verschaft tot de ver
schillende schoollokalen, waar ze nlle kasten hebben
nagesnuffeld, maar niets van hunne gadering hebben
gevonden.
T it het lokaal van het patronaat is een busje, in
houdende ruim'twee guldeu, ontvreemd.
De marechaussee hebben de zaak in onderzoek. Het
is binnen zeer korten tijd de twaalfde inbraak in scho
len in den omtrek van Breda.
KORTE BERICHTEN.
Rondtrekkende venters zochten bij een juwelier
to Goes gouden ringen uit. en vertrokken zonder iets
te koopen. Na hun vertrek bleken enkele gouden rin
gen, door doubléringen vervangen te zijn.
Op aanwijzing van een 13-jarig meisje zijn ta
Rotterdam drie Haagselie koper- en blikslagers aan
gehouden. Het meisje had gemerkt, dat een der man
nen, toen hij in oen winkel in de Noord Molenstraat
geld wilde wisselen, twee kwartjes tusschen duim eu
hand achter hield. Later kwam ook aan het licht, dat
dit gezelschap in andere winkels in den omtrek met
een voor de winkeliers uadeeligen uitslag aan het
gi ld wisselen was geweest,
'e Gfcrmenwoldo (Gron.) is het 7-jarig dochter
tje van een arbeider door een zwaar heiaden korenwa
gen overreden, waarbij de raderen de arme kleine over
het hoofd gingen. Het kind was onmiddellijk dood.
Aiet ver van Hoorn strandde ilc botter van een
oh ndapimer visscfaer. De bemanning werd gered.
Een sleepboot is uitgezonden, om het vaartuig te ha
len, doch men vreest, dat het schip verloren zal zijn.
Het zit hij den Appelenhoek.
Door de Belgiselie politie is aan do Ilollnndsche
politie overgelegen! de reiziger vnn de firma v. d. B.
re Haarlem, tegen wien door do Haarlemsolm Recht
bank gevangenhouding was gelast, wegens verduiste
ring van 1000.
Tri een terp bij het dorp Witmarsum (Fr.) ter
diepte van ongeveer 2 M., heeft men oen urn met eie
ren gevonden. Enkele eieren waren nog onbeschadigd.
Ie Gulpen (L.) is Dinsdagavond een voerman
van een met hooi beladen kar gevallen, waarbij hij zoo
i-rustig aan hot hoofd werd gekwetst, iftit de dood wel
dra volgde. II. was gehuwd en vader van 9 jeugdige
kinderen.
I e Gnrmerwolde is een zevenjarig meisje door
ecu vmchtwagen overreden en gedood
i Een zwemmer had in de zwemschool achter het
d iihelminapark te 1 treeht het ongeluk te duiken in
een omliep bassin. Hij kwam zoo hard tegen den bo
ilem terecht, dat hij een arm brak en een zijner knieën
danig bezeerde.
