DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
Het Circuskind.
No. 210.
Honderd en veertiende Jaargang.
1912.
DONDERDAG
5 SEPTEMBER.
Herhalingsonderwijs.
FEUILLETON.
Deze Courant wordt eiken avondbehalve op Zon- en
Feestdagenuitgegeven. Abonnementsprijs per 3 maanden
voor Alkmaar f0,80; franco door het geheele Rijk f 1,—
Afzonderlijke nummers 3 Cents.
Prijs der gewone advertentiën
Per regel f0,10. Bij groote contracten rabat. Oroote
letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdrukkerij
v/h. HERMs. COSTER ZOON, Voordam C 9.
Telefoonnummer 3.
Vraaggesprek met
HERMAN HEYERMANS.
binnenland;
DE HEER VAN KOL NAAR HET OOSTEN.
RANT.
lAVlgS
BURGEMEESTEE en WETHOUDERS van ALK-
MAAK brengen ter kennis van belanghebbenden, dat
het kerkalingsondeirwys zal aanvangen:
voor de jongens op Maandag 9 September
a.B., des_namiddags 6 uur, in de 3e Gemeenteschool,
aan den Koningsweg, en
voor de meisjes op Woensdag 11 September
tl.g.v., des namiddags te 2 uur, in de Meisjesschool,
aan de Oudegracht.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
G. KIPPING, Voorzitter.
L. VAN DER VEGT, 10. Secretaris.
Alkmaar, 4 September 1912.
Door BERNARD CANTER.
(Slot.)
„Heeft u het plan later met uw gezelschap naar
Indie te gaan?" 1
,,Als Indië een waarborgsom garandeert, zijn wij mo
gelijk bereid daar eompletè vertooningen, te laten
zien."
„Bestaat er bij u ook eenig plan om door Zuid-Afri-
ka Nederlandsche tooneelvoorstellmgeh te geven? Ik
vraag- u dit, omdat ruim een jaar geleden, de héér
Knobel, Nederlandsch gezant te Pretoria en zelf
schrijver, mij ze.ide, dat eenige kleinere Nederlandsche
troepen met voorstellingen in de Nederlandsche taal
vrij veel succes hadden gehad en ten minste geen
verliezen hadden, geleden. Thans leeft in Zuid-Afrika
de beweging' ten gunste van het Nederlandsch weder
op. Een volledig' Nederlandsch tooneelgezelschap zou
in staat zijn door goede opvoeringen ontzaggelijk veel
voor het Nederlandsch in Zuid-Afrika te doen. Wel
licht ware zelfs subsidie van liet Alg. Nederlandsch
verbond te krijgen."
„Wij staan aan 't begin van onze onderneming.
Zeker zullen wij, zoo wij sympathie en steun ondervin
den, niets onbeproefd laten, wat op gezonde financi-
eele basis ook buiten onze grenzen kan worden gedaan
voor den bloei van de Nederlandsche tooneelspeel-
kunst."
„En ook het Nederlandsche element in Amerika zou
dus onder uw bereik vallen?"
„Zooals u zegt er zijn veel verschieten te openen.
Maar ik zal voorloopig' méér dan tevreden zijn als de
eerste negen maanden zonder deficit eindigen. U
moet wel weten, dat ik een voor een Hollander onge
wone positie in Berlijn heb opgegeven om na het fail
lissement yap (je Nederlandsche tooneelyereeniging,
een gezelschap op te richten, dat den Nederlandschen
scjirijvers gelegenheid kan geven, hun werk opgevoerd
te krijgen. Als het publiek van zijn zijde daartoe me
dewerkt, hoop ik dat mijn offer niet vergeefs zal ge
weest zijn."
„Heeft u plan om in de provincie, om buiten Am
sterdam op te treden?"
„Zeker ten minste, als de provincie niet langer
een nadeelige factor blijkt voor de Nederlandsche too
peel gezelschappen. De provincie is, door de onderlin
ge concurrentie der tooneeldirecties uitkoopsommen
gaan betalen, welke voor de directies dikwijls verlies
opleveren. Dat heeft ook nog- een anderen schadelij
ken invloed. Als de provincie te weinig uitkoopgeld
ROMAN VAN PAULA BUSOH.
22) _o—
Sedert eenige dagen reeds traden zij nu in het eir
ous Vercall op. De kinderen hadden bij het debuut ge
luk gehad en hun nummer goed; afgewerkt. Daarom
arbeidden zij nu met grooten ijver.
Mira had zich heden evenals op de voorafgegane
avonden, alleen in de kleedkamer der Lewandowsky's
aangekleed. Zij had zich eerst bij het uit- en aan-
kleeden voor Francois gegeneerd, zoodat zij van haar
manteltje en den omslagdoek van madame Lewandows-
ky, die zij overheen touw hing een formeel gordijn
construeerde. De vrouw liet haar begaan en hielp
haar ook telkens bij het costuum aantrekken, omdat
het erop aankwam, d'at het kind' er bij haar nummer
voordeelig- uitzag. Bij het aankleeden was zij echter
meestal samen met Frangois, d'ie van dag tot dag vrij
postiger werd.
Zoo, nu was hij ook heden eindelijk weg en zij aan
gekleed. Zou men haar evenals op andere avonden
der verloopen week, weer geen avondeten geven onder
het voorwendsel, dat zij te laat was gekomen en er
niets meer over was? Dat Frangois dan altijd nog
een stuk brood uit zijn mond) bespaard had, om het aan
Mira te geven, maar slechts voor een kus! Zij was
zoo hongerig geweest en zou zoo gaarne het stukje
brood gehad; hebben, maar niet tot diien prijs.
Gisterenavond kon zij echter haar honger niet meer
bedwingen en kuste Frangois voor de eerste maal in
haar leven. Maar toen zij het brood verorberd had,
zei.de zij tot den verbaasden knaap, dat zij hem eigen
lijk in het geheel niet lijden mocht, en hij nooit een
kus gekregen zou hebben, wanneer zij niet zulk een
honger had gehad.
Als dat nu met dat eten eiken avond' zoo bleef!
Hier waren geen jufftoinv Kolbe of een juffrouw
['oriipson,.d'ie haar af »n to» iet* toestopten. Zij wild»
biedt, komen de directies met andere, kleinere of min
der goede bezetting van de stukken, dan te Amster
dam. Het publiek, dat door de critiek in de groote
bladen overtuigd is van de uitstekende bezetting van
een stuk, raakt teleurgesteld en we'et niet wat de ware
oorzaak is. Aan het systeem der doublure zijn groote
nadeelen verbonden. Wanneer een goed gezelschap
van Amsterdam naar een plaats buiten vertrekt, heeft
het in doorsnede 150 reis- en verblijfkosten. Telt
men daarbij het salaris van de artisten en pondpoud*-
gewijze de algemeene onkosten, dan is geen uitkoop te
■accepteeren beneden ongeveer 400. Thans echter
accepteeren d'e beste gezelschappen ook uitkoopen van
250300. Wanneer de provincie aan alle gezel
schappen een behoorlijke uitkoopsom garandeert, kan
zij de oorspronkelijke Amst-erdamsche bezetting krij
gen. Het publiek heeft daar recht op. Wij zullen geen
voorstellingen in de provincie geven dan zulke die ge
lijk zijn aan onze beste te Amsterdam. Men mag met
de kunst niet schipperen. En ons publiek in de pro
vincie, dat doorgaans van hoogst beschaafd gehalte
is, wordt op den duur door minderwaardige voorstel
lingen afkeerig van het tooueel."
„Vreest u, dat de bioscoop het t-ooneel zal verdrin
gen
„De bioscooptheaters moeten zich ontwikkelten juist
zooals dat in hun lijn ligt. Werkelijk goede speel- en
zegkunst zal nooit, door de bioscoop kunnen worden
vervangen."
„Welk systeem ..van spel zult u voorstaan? Dat van
de samenwerking van allen of dat van de ster en de
bijloopers?"
„Ik ben onvoorwaardelijk voor ensemblespel. Juist
zooals bij' de goede buitenlandsehe theaters zullen ook
in de stukken onder mijn regie alle artisten de rollen
spélen, die in het op te voeren stuk het meest voor
hen of haar geschikt zijn, onafhankelijk of die rollen
klein of groot zijn.
„Maar er zijn stukken, zooals Cyrano de Bergerac,
l'Aiglon en vele anderen, die speciaal voor liet „ster
ren-systeem" zijn geschreven."
„Dan zullen wij ons voor het onvermijdelijke moeten
buigen, maar het principe is ensemble-spel."
„IT heeft indertijd veel geschreven ov'er de vernede
rende voorwaarden, opgenomen in den verouderden
tekst der tooneelcontracten. Heeft u nu van uw the
orie praktijk gemaakt ten aanzien van uw contracten
met uw „sujetten"?"
„Wij hebben onze contracten zoo Haastig moeten af
sluiten, dat voorloopig helaas slechts het meest on
waardige en beleedigende kon geschrapt worejen. Maar
voor het eerst hebben wij in Nederland ingevoerd het
stelsel der bemiddelaars, der zoogenaamde „vertrou
wensmannen."
„De gezamenlijke artisten kiezen bij het begin van
het seizoen twee vertegenwoordigers, die bij sommige
geschillen met de directie, overleg plegen en de boete-
kas, ten bate van de artisten, beheeren.
„Aan onze contracten is een clausule toegevoegd, dat
de leden van ons gezelschap niet zonder onze toestem
ming voor iïhn-opnamen mogen medewerken. Dit is
noodzakelijk gebleken nadat te Rotterdam Louis
Bouwmeester zelf spelende een publiek vond van
slechts 15 personen, terwijl vlak naast den schouw
burg een bioscooptheater, waar een film werd ver
toond, waarvoor Louis Bouwmeester had geacteerd.
uitverkocht was."
„Heeft u plan kunstschilders uit te noodigen decors
voor uw theater te ontwerpen?"
„Wij zullen ons zooveel mogelijk van „aankleeding"
onthouden, maar waar het nood'ig blijkt natuurlijk
overleg met kunstenaars plegen."
„En de muziek?"
„Over 't algemeen geen entre-acte muziek. Doch er
zijn stukken, waarbij muzikale begeleiding gewenscht
of zelfs noodzakelijk is. Ons orkest zal zooals dat in
't buitenland gebruikelijk is ondter decor en bloemen
verborgen wordten."
„Zult u ook van u zelf een nieuw werk brengen?"
..Ik werk aan een stuk in verzen. U begrijpt echter J
dat de drukke dagen van 't lieden niet bevorderlijk
zijn voor den stillen, ingespannen arbeid, die een der- j
gelijk werk eischt. Overigens, ik heb ook in Duitsch-
land dramatische auteurs leeren kennén, wier werk ik
zeer hoog schat en gaarne zou vertoonen.
„Ik héb indertijd te Berlijn in uw woning een boe
kenkast- gezien, waarin uw verzamelde werken ston
den Hoeveel deelen heeft u reeds geschreven
„Dat weet ik niet buiten het hoofd.
„Wat is uw laatste werk.
„Duczika, mijn roman uit het Berlijnsche leven.
on mijn laatste werk van een zJestienurigen arbeidsdag
van heden is een beraadslaging1 met eenige kunste
naars, die boven al een uur wachten op den afloop van
ons onderhoud.
Heyermans begaf zich naar het kantoor boven, hoe
wel het al over elf uur was. Doch mevrouw was zoo
goed mij een kleine opsomming' te geven. Heyermans
heeft thans o.m. geschreven de romans Diamantstad;
Kamertjeszonde; De roode flibustier; Jobs wonderlijke
avonturen, Gevleugelde Daden en 'n groot aantal no
vellen (Een Jodenstreek, Semrni kan niet huilen enz.).
Voorts verschenen 10 bundels schetsen van Samuel
Falkland, vijftien tooneelstukken en eenige verspreide
studiën onder pseudoniem.
Zijn werk is vertaald in 'tDuitscli, Kngelsch,
Franseh, Noorsch eu Russisch. Vooral in Rusland
maakt het werk van Heyermans tegenwoordig veel op
gang, terwijl ook te New-York de meeste zijner stuk
ken vertoond worden.
Met enkele stukken, als Brand in de Jonge Jan, Op
Iloop van Zegen, Schakels, Ghetto, enz., verdienden
acteurs of directeuren in 't buitenland groote som
men. Voor Nederland g'ingen deze kapitalen verloren,
wegens de aansluiting bij de Berner Co neen tie.
Hij is thans 45 jaar oud, uiterlijk en innerlijk een
toonbeeld van kracht, energie en levensmoed. Hopen
wij dat hij veel goeds voor de Nederlandsche tooneel-
speelkunst moge bereiken.
DE PRINS TE BEKGEN-OP-ZOOM.
Z. K. H. Prins Hendrik heeft gisterten een bezoek
gebracht aan het Rijkshengst-veulendepot en cle ten
toonstelling te Bergen-op-Zoom.
Hij bezichtigde de verschillende stallen, enkele door
het personeel naar buiten gebrachte hengsten en be
zocht achtereenvolgens op het tentoonstellingsterrein
het landbouwhuis, de collectieve inzendingen van Zee
land en Brabant, de gebouwen voor den tuinbouw en
de tent met producten van de fruitteelt.
I De lieer H. H. van Kol vertrok gisteren naar Het
Volk meldt, voor zijn nieuwe groote reis naar het
Oosten. Dwars door Siberië gaat hij allereerst over
I Wladiwostook op Japan (Tokio, Ko-bé, enz.) aan, om
vervolgens over Korea (Seoel) naar China te gaan,
dit van Moekden over Tientsin en Peking naar Han-
kau te doorkruisen, waarna over de Gele Rivier en
juist over de zadelplaats gaan, toen de worstman, die
pas bij de koetsiers in den stal zijn -waar aangeprezen
had, de kleine aanriep: „héla, juffertje, een paar
mooie, warme worstjes?"
Verlegen bleef Mira staan en zag in het goedige ge
zicht van den dikken koopman^ O, zij zou er zoo gaar
ne een paar eten maar wie zou die betalen? Wat
werd de honger steeds sterker bij dten i'euk van de in
den ketel borrelende worstjes!
„Nu, neem ze maar aan", zeide de man en hij wilcle
er reeds een paar uit den ketel visschen.
„Ach", stamelde liet kind verward, „ik zou wel wil
len, maar ik heb geen geld."
„Nu, ik kan op het geld' wachten, gij behoeft heden
niet dadelijk te 'betalen, dat zal wel terecht komen!"
Bij d'eze woorden gaf hij Mira de worstjes en een
broodje in de hand.
Wat geurden zij heerlijk en wat waren zij warm. Zij
liep naar den spaarzaam verlichten circusgang, om
ongezien haar maaltijd; te gebruiken. Zoo goed had
het haar in lang niet gesmaakt!
Het leven werd Mira b^j de Lewandowsky's van dag
tot dag onverdragelijker. Eiken morgen van T uur
tot den middag moest zij koorddansen of trapéze-oefe
ningen maken. Dan kreeg zij een karig middagmaal
en moest tot den avond toe verder repeteeren. Ver
moeid reeds van het dagelijksche werk, voerde zij dan
hare nummers uit en dan nam zij bij haar worstman,
die haar telkens reeds lachend tegemoet kwam, haar
souper. De man meende het toch goed! met haar.
Frangois was mettertijd zoo vrijpostig' geworden,
dat zij geen andere redding wist dan aan madame
Lewandowsky het mede te deelen. De vrouw had haar
echter uitgelachen, aan tafel, in tegenwoordigheid van
haar man en haar knapen haar bespot en gezegd, dat
zij reeds op haar leeftijd met jongens coquetteerde,
hoe dat later worden zou enz. En Frangoie had haar
met dreigende blikken aangezien, die niets goeds be
duidden.
Op den z»lf<U* avond kwam hij bij kaar ia d» k»uWn
en schrikte haar uit den slaap op. Dreigend stond hij
voor haar, en zij had) wel willen schreeuwen, wanneer
niet de schrik haar tong verlamd had.
„Als gij mama nog eens iets zegt, dan zal het je
slecht vergaan!" zeide hij en hij sloeg haar.
„Ik zal nu altijd de keuken sluiten", zeide zij zacht.
„Probeer dat eens", zeide de knaap. Nu kwam hij
dikwijls 's avouds om haar te plagen, En Mira lag
nachten wakker en schrikte bij elk klein gcdruisch,
denkend„daar is hij weder." Des morgens ontwaakte
zij steeds zoo vermoeid als zij des avonds te ruste ge
gaan was.
Hare prestaties werden door de weinige slaap van
dag tot dag slechter eü de slagen en scheldwoorden
werden dés te meer. In den laatsten tijd was zij dik
wijls bij de repetitie in zwijm van de trapéze of het
koord gevallen en die bezwijtningen herhaalden zich
gedurig.
Het kind voelde bij instinct, dat het niet meer de
kracht zou hebben zoo verder te leven. Zou zij nu
aan juffrouw Kolbe schrijven? Neen, dan moest zij
voor altijd van het circus, dat zij ondanks alles lief
had, dat tot haar leven behoorde, verlaten, voor altijd
verlaten, en evenals alle andere kinderen, met wie zij
op de binnenplaats had gespeeld, eiken dag naar de
school gaan. Neen, zij wilde in het circus blijven en
eens een groote kunstenares worden.
Hedenavond kwam Mira, zooals altijd, haar vriend,
den worstman, voorbij. Maar ditmaaL lachte hij niet
zoo vriendelijk, 'maar kwam haar met een dreigend' ge
zicht tegemoet, terwijl hij vroeg: „Nu, kleine, wanneer
krijg- ik het geld? De eerste is nu al voorbij en ik heb
mijn paar groschen noodig."
Het kind werd doodsbleek en staarde den man met
groote oogen aan.
..Maar", zeide zij eindelijk, „ik heb toch geen geld.'
„Dat is mij om het even, ik moet het hebben, dan
zeg ik het aan de Lewandowsky's, hij wie gij thuis
zijl, dan moeten die betalenI"
Mira laad kei wi3I« »{t«ekre»uw»» ran ontzetting.
Sjanghai een kustvaart naar Hongkong aanvangt, die
vervolgens over Singapore naar de Nederlandsch-Tn-
dische koloniën voert.
Vóór den verkiezingsstrijd in 1913 denkt de heer
Van Kol in 't vaderland terug te zijn. Hij zal even
wel geen candidaat worden.
Gemengd nlenws.
BRANDSTICHTING DOOR EEN KIND.
Dinsdagmiddag is in de Duinstraat te Schevoningen
door een S-jarig knaapje brand' gesticht in een voorbij-
rijdenden wagen met hooi. Een 5- it 6-tal balen hooi
werden vernield. De brandweer uit den postDuin.straat
bluschte het vuur met een straal uit dè waterleiding.
Het knaapje, door de politie ondervraagd, gaf op, een
doos lucifers gevonden te hebben en toen uit- aardig
heid een baal hooi te hebben aangestoken. Nadat hem
een berisping was gegeven, werd de jongen weer vrij
gelaten.
GESPANNEN TOESTAND.
Een detachement rijksveldwacht is te Wierum (Fr.)
gestntionneerd. Dag" en nacht wordt daar door haar
gesurveilleerd. Het broeit daar ondter de bevolking
tengevolge een geschil tusschen het -schoolbestuur en
het hoofd der Christelijke school aldaar. De meerder
heid der bevolking staat aan de zijdte van het school
hoofd. Voor eenige dagen werden d'e ruiten bij in
gezetenen ingeworpen. Men vreest meerdere ongere
geldheden.
ADVERTENTIANA.
In een blad in het noorden dtes lands komt de vol
gende advertentie voor:
„Te koop gevraagd: paardten voor de slachtbank, te
gen ongekend hooge prijzen, door II. Zielstra, eenigst»
christen paardensl'ager te Groningten."
VAN HET JACHTVELD.
Men schrijft uit Barneveld:
Nu de patrijzenjacht eenmaal geopend is, blijkt
meer en meer, dat bet jachtveld dit jaar al bijzonder
slecht van vliegend wild voorzien is. Fazanten en pa
trijzen wordten bijna niet aangetroffen. Deze misluk
king wordt door de meesten toegeschreven aan de
zware regens, gedurende den- broeitijd, terwijl sommige
jagers den slechten wildstand) nog in verband brengen
met den warmen, drogen zomer van verleden jaar. Ha
zen zijn er over het algemeen genoeg aanwezig.
ONGELUK TENGEVOLGE VAN BALDA
DIGHEID.
Tn de Koushaven te Delfshaven lag Dinsdagavond
het motorbootje „Luna." E-enigte jongens waren bezig
met steenen naar dat bootje te werpen. De schipper,
die zich aan boord bevond, nam een ganzenroer en
dreigde daarmede, niet wetende dat het geladen wa».
Het schot ging af en een elfjarige jongen werd door
de hagelkorrels in het gelaat eD den linkerarm getrof
fen, gelukkig niet- levensgevaarlijk.
UIT HENSBROEK.
In het lokaal van den heer Mantel werd gisteren
een algemeene vergadering gehouden van de Land
bouw- en Handelsvereeniging HensbroekObdam.
Na opening der bijeenkomst door den voorzitter den
heer C. Wit en lezing der notulen door den secretaris
den heer II. Bakker, werden ook de notulen voorgele
zen der laatstgehouden bestuursvergadering, waaruit
bleek, dat bij de aanbesteding van het nieuwe veiliugs-
gebouw 7 biljetten waren ingekomen, de hoogste in-
„Om 's hemels wil, zeg hun niets daarvan, dan krijg
ik zooveel slaag!" jammerde zij en de tranen stroom
den uit hare oogen.
Maar de man had' geen medelijden, maar dreigde
kalm verder met de Lewandowsky's. Eindelijk maakte
de wanhoop zich van Mira meester en zij wist geen
anderen raad) dan den man snel den rug toe te keeren
en hard weg te loopen. De koopman echter met den
worstketel was ook niet lui en volgde haar met d«
woorden: „gij zult mij niet ontkomen!"
Mira schreide en liep voort.
„Nu, kleintje, wat is er?" riep een heer op leeftijd,
die haar alleen van gezicht kende. De worstman bleef
in de verte staan, want nu hoopte hij van zijn geld
zeker te zijn.
„Ik heb altijd) bij den worstman, omdat ik zulk een
honger had, eiken avond een worstje gegeten en nu
moet ik betalen eu heb geen geld!" jammerde Mira,
en de oude heer moest om het tragi-komisch figuur,
dat het kind thans maakte, lachen* Toén echter tast
te 11ij in den zak, haalde een gouden tientje voor den
dag en drukte het haar in de hand.
„Hier, gouden, kleine zigeunerin", zeide hij lachend,
„hiermede zult gij den worstman wel kunnen betalen!"
En hij zag' het kind' zoo doordringend aan, dat hem
met- de groote onschuldige kinderoogen zoo dankbaar
aanstaarde en niet. wist, of het wérkelijk het geld
mocht aannemen. Bij juffrouw Kolbe had zij toch al
tijd, wanneer de oude deme haar iets schonk, een ge
heel ander gevoel gehad dan tegenover dezen heer. En
daarbij was het toch zulk een fijn heer, dat hij het ze
ker goed met haar meende.
Maar het geld brandde haar als vuur in de kleine
hand, en zij was blij, dat de oude heer lachend heen
ging nadat hij haar een kus gegeven had.
Nu kwam zij eindelijk weer tot bezinning' en wisch-
te zich krampachtig den kus af. Zij kon het niet uit
staan, dat vreemde lieden haar kusten en in het ge
heel niet zulke heeren en dan nog wel zulke oude.
Neen, zij wilde altijd slechts lieden een kus geven die
zij lijden mocht, en hier was er geen, die daarop aan
spraak kon maken.
Wordt vorvolgd.