DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
a
No.; 281
Honderd en
veertiende Jaargang
1912
WOENSDAG
27 NOVEMBER
t^&U'€e££>Zcf CCL&ci^r
Engelsche Brieven.
BINNENLAND.
HET NEDERL. ROODE KRUIS EN DE
BALKAN-OORLOG.
STADSNIEUWS.
CACAO
Pit nnnimer bestaat uit a bladen.
Nadruk verboden.
Londen, 25 November''12.
I>E! AUTO-FIETS.
Ti Ben, geliefde lezer, een van die vreesdijke we
zens, die vroeg opstaan. Niemand! raadl ik aan dat
voorbeeld! te volgen; men raakt er te gauw aan ver
slaafd en, vooral' 's winters, uqtetf klam, kil, nattig,
Londensch weer, is 't allesbehalve een genoegen jezelf
bij gaslicht te scheren, telkens tegen allerlei dingen
aan te loopen*, knoopjes, die op den grond vallen, niet
te kunnen vinden en zoo meer. Vriest het flink,
dan wordt het nog akeliger, 'sZomers gaat 't nog;
maar toch! ook dan wordt je 's avonds saai en suf als
cte heele familie vroolijk en gezellig is. Een En-
gelscb spreekwoord zegt:
Early to bed .and early to rise,
Makes a man healthy, wealthy and wise.
Nu „gezond" mag vroeg naar bed en vroeg opstaan
zijn maar wie weet of je. dat anders niet meer zou
wezen; doch rijk en, och arme! „wijs".
Enfin, ik stond me dan op zoo'n naar, donker begin
van een November-morgen te scheren, toen opeens
't „tuf, tuf, tuf" klonk, 'n Auto, geien kwestie van,
dus iemand! die nog vroeger op was geweest-of
pas naar bed ging. Zelfs in 't donker is 'n mensch
nieuwsgierig en ik keek even, wie dat ongewoon ge
raas teweeg bracht; want het ding bleef voor ons huis
stil staan.
En ziet.er uit stapte.de schoorsteenveger.
Niet uit 'm atax, geen huurspui, neen, menschen:
eigen gedoe: z'n naam, beroep en woonplaats stonden
er met gulden letteren op geslchildérd.
Een schoorsteenveger in 'n auto; 't is 'n toeken
des tijds.
Men ziet hier slagers, garen- en bandwinkels, draai
orgels, ja, de hemel weet wat, ook schoorsteenvegers,
geregeld rondrijden in lichte wagentjes met pony, ezel
of dubbele hitten bespannende bakkers in Neder
land, die met hun wagendeksels als krankzinnigen
klappen "én kwakken, zijn hier niet 'bekend. de po
litie zou het hun binnen vijf minuten afleeren; ook
zfj rijden rond en doen dat- als fatsoenlijke menschen,
niet als dronken gekken, zooals in Nederland.
En nu zie ik den tijd aankomen, dat al die men
schen per auto, of per auto-fiets zullen rondrijden.
Ik ben namelijk gisteren naar de „Ciclecar"-ten-
t'constelling geweest, die in d'e groote zaal van Olym
pia im West-Londen gevolgd is op de tentoonstelling
van auto's. Al' zal bet nu nog wel een jaar of wat
duren voor ze plaats heeft, we staan aan het begin
van éeno revolutie in het leven der auto's en der po
ny s. Tot nu toe is de auto het voertuig der gegoe
den, tenzij die om de eene of andere reden het paard
getrouw blijven; doch de autofiets zal da'arin veran
dering brengen.
k Beweer volstrekt niet, dat de modellen, die ik
nu in Olympia zag, niet belangrijk zullen' veranderd
worden; de meeste zijn nog proefnemingen. De auto
van vijftien jaar her is ook 'n heel ander ding als wat-
we nu kennen. Doch men ziet ook op Londens wegen
heel wat autofietsen rondrijden. Wie er een hebben,
vinden ze even bruikbaar als de groote auto's; 't eeni-
ge waarover men nog niet voldoende kan oordeelen is
de duurzaamheid. Wel loopen ze veel sneller dan de
kleine, doch veel' zwaardere auto's. En omdat ze zoo-
Jicht©1" zijn, kost-en ze veel minder aan banden,
die bij kleine auto's veel meer beteeken en dan die van
benzine en smeervetten.
Neem b.v. een kleine auto van ongeveer 750 K.G.,
dan zal die zeker nieuwe achterbanden noodig hebben
en dikwijls ook nieuwe voorbanden na zoowat
5000 KM. te hebben geloopen. Die vier banden ko
men op ongeveer 240. Doch' een autofiets weegt nu
al haast nooit 300 E.G. en dikwijls minder, een stel
banden er voor kost 120 en 't' gaat veel langer mee.
Wat. nu de benzine betreft zal 'n kleine auto zoowat
40 KM. op 1 gallon (pl. m. 4j/2 L.) loopen, een auto
fiets evenwel' loopt er bij-na 65 KM. mee.
De autofietsen in Olympia hebben natuurlijk
slechts ruimte voor twee personen, doch ze hebben
flinke veeren; kappen en glassehermen ontbreken
niet.; men kan er wat lichte bagage oppakken en is
voor ongeveer 1200 „de man."
En nu kom ik even terug op m'n pony van straks.
Een „pony and trap" ('n „trap" is 'n licht, tweewielig
wagentje, met ruimte voor 2 of 3 personen) vindt
men in Engeland bijna in elk huis' van kleine burger
lui en pachters. Menschen, die er in' Nederland' niet
over zouden denken „pagrd! en rij tuig" te houden
naaisters, kruideniers, schoenmakers, hebben hier op
't platteland een „.pony and trap." Dat- kost: stalling,
voeder, werkloon voor 't schoonhouden en verzorgen;
kosten, die bij elkaar nu niet- zoo heel gering zijn en
een autofiets1 zal niet meer kosten.
Welnu, Olympia wijst er op, dat de fabrikanten van
autofietsen den weg opgaan, waarlangs ze al die
„pony-and-trap"-menschen bereiken. Ze zijn nu nog
te duur, ook al omdat mem zich nog niet heeft inge
richt op productie in 't groot. Ze kunnen eerst héél
goedkoop worden, vermoed ik, wanneer men fabrieken
krijgt, die elk één speciaal onderdeel van 'n autofiets
en niet complete wagens maken, onderdeelen, d'ie ze
fabriceeren met tienduizenden tegelijk in plaats van
met honderd' tegelijk, zooals1 nu. Komt het daartoe
en in tien jaren kan heel wat gebeuren dan zal
men z'n autofiets misschien voor 600 em minder
kunnen koopen en de „pony trap," de slagerskarretjes,
de bakkerswagens en d'e meükkarrem verdfvijnen van
het aardscb tooneel.
De autofiets is een auto met een wat grooter motor
dan de motorfiets heeft; hij heeft evenwel vier wielen,
al zijn t fietswielen, 't Is dus ook wat anders als
een motorfiets met! bijloope-nd mandenwagentje, die
tegenwoordig terecht zoo populair is. De autofiets,
of „Cycle car", is één geheel en voor „menschen. van
zaken.' luii, die niet alleen voor hun pleizier uit rijden
gaan, menschen als mijn schoorsteenveger, nuttiger
en practischer,
In Nederland! zit-ten ze „allemaal op de fiets" en
dat heeft daar ongetwijfeld duidelijk sprekende ge
volgen gehad. Een er van is, dat er geen ongelukken
meer gebeuren en weinig menschen meer overreden
worden, in elk geval' veel minder dan toen fietsen
nog zóó duur waren, dat niet elk ze kon koopen.
Waarschijnlijk zal d'e „Cycle car" in Engeland het
zelfde goede gevolg hebben. Het onzinnig jagen, dat
men) nu ziet van neurasthenische en hysterische auto-
menschen, van beiderlei kunne, zal' van zelf ophouden,
als er tienduizenden van die lichte wagentjes over
Engeland® wegen en straten snellen. Dat jagen is 'n
mode en 'n mode ontstaat door de samenwerking van
groote massa's. Zoo kan) de „Cycle car" goeden in
vloed hebben.
't Kan ook wezen, dat het geheele verkeer op straat
er door wint en veiliger wordt. Men zal, als het mo-
torverkeer door zulke goedkoope wagentjes belangrijk
toeneemt, de wegen niet alleen moeten verbeteren,
doch ook verbreeden. In het algemeen) zal men maat
regelen nemen en voorschriften geven, die gevaar en
oponthoud tot 'n minimum beperken.
Met het oog op dit alles geloof ik te mogen bewe
ren dat deze „Cycle car"-tentoon®tellinig een) der be
langrijkste is, die we in d'e motor-industrie in de laat
ste jaren hebben gezien en het zal hoogst interessant
wezen de verdere ontwikkeling van dit nieuwe voer
tuig te volgen.
TWEEDE KAMER,
De Kamer zette gisteren de algemeene beraadsla
gingen over de Indische begrooting voort. De heer
Koes si ngh (U.-L.) zeide warme sympathie voor
de zending te hebben, doch hij maakte er bezwaar te
gen dat de zending wordt ingeschakeld in de be
stuurstaak.
De heer Hugenhol'tz (S. D. A. P.) hield ben
aanzien van de relletje® onder de Chineezen aan zijn
in eersten termijn gegevetn lezing vast.
De heer Scheurer (A.-E.) verdedigde, dat het
de plicht is der zending, ondier de Mohammedanen de
ware beschaving te brengen. Daartoe moet el© regoe-
ring haar steunen. De agitatie tegen de zending
komt uit de kringen der Europeanen, waar men met
God en zijn gebod' gebroken heeft.
Da heer Bos (V.-D.) maakte bedenkingen tegen
de instelling van -een kolonialen raad. De politiek
der Regeering tan aanzien van de vreemde oosterlin
gen1 heeft spr.'s sympathie. Ilij drong aan op spoe
dige hervormingen.
Wat de zending aangaat, waarschuwde1 sip r. den mi
nister tegen Indische tegenwerkende intvloodetn. Hij
waarschuwde den minister tegens diens* vri( fnden.
Spr. achtte het onzinnig te veronderstellen gelijk
een der leden heeft gedaain dat de eerste taak van
een vrijzinnig kabinet zou wezen, de zending te ver
drijven. De daden van vorige liberale kabinetten,
zoo min als uitingen van links, gevein tot zulke veron
derstelling aamleiding.
De heer Van Ka me beek (V.-L.) zeide, dat
met de gelijkstelling van de Chineezen niet de minste
haast is te maken. Eerst moet afgewacht worden,
hoe de wetgeving in China zich ontwikkelt,
De heer D-e Savornin Lokman hield vol,
dat het niet aangaat, om van Chineezen, geld! aan te
nemen, teneinde daarmee landgenoot-en te betstrijden.
De heer T er Laan (S. D. A. P.) schetste
breedvoerig de plaats, welke de zending tegenover het
onderwijs behoort in te nemen.
PROVINCIALE STATEN VAN NOORD-
IIOLLAND.
Gisteren werd de winterzitting der Staten geopend.
Eerst werden de afdeelingen getrokken. E-enige in
gekomen stukken werdeni voor kennisgeving aangeno
men of gesteld in handen van Ged. Staten om prae-
advies*.
Ingekomen was onder meer een adres van de ver-
plégersvakvereeniging in zake de loonen van het
personeel van Meere-nber-g.
De heer Van) Embdén deelde mede, dat het bestuur
dezer vereeniging aan de commissie van toezicht over
dit gesticht, tot twee maal toe gevraagd) heeft gehoord
te worden in zake de loonregeling. De commissie
heeft toen het regentenantwoord' -gegeven: „Wij zul
len u hooren als ons dat goeddunkt." Dit antwoord
toont weinig zin voor een democratisch beheer. Ver
der heeft spreker op de agenda gemist een voorstel in
verband met d'e motie in zake de gelijkstelling van de
loonen van het personeel van Meereuberg en Duin en
Bosch in de zomerzit-ting- door de Staten, aangenomen.
Op spoed' werd' door spreker aangedrongen.
De voorzitter antwoordde, d'at men het oordeel over
de houding der commissie van Meerenberg moet op
schorten tot het advies van) Ged. Staten is' versche
nen, die die zaak zullen onderzoeken. De uitwerking
der motie heeft zoo veel tijdl gevorderd, dat de voor
stellen nog niet- gereed zijn. Er wordt, evenwel spoed
betracht om ze in de zomerzit-ting te behandelen.
Medegedeeld! werd nog, dat punt 10 van de agenda
wordt afgevoerd omdat het voorstel in zake een sub
sidie voor het kindersanatorium te Blarieum nog niet
gereed' is voor behandeling.
Nadat de commissies voor de bestudeering der ver
schillende voorstellen benoemd waren, werd de zitting
verdaagd tot Dinsdag 10 Dec.
DE VIJFGULDENSTUKKEN.
Naar de Maasbode verneemt, zullen Vrijdag a.s. de
gouden vijf-guldenis'tukjesi worden in omloop gebracht.
Het vertrek van de zending naar Montenegro is be
paald op Vrijdagnamiddag van het station Weesper-
poort. te Amsterdam.
Van de regeering in Montenegro is bericht ont
vangen, aldus de N. R. Ct., dat er nog* groote behoefte
beslaat aan verbandmiddelen, heelkundige instrumen
ten en medicamenten, echter niet aan geneeskundige
hulp. Mocht den leider van- de zending- -evenwel blij
kt]), dat heelkundige hulp alsnog gewensohit is, dan
zal op zijn telegrafische aanvrage het Nederl. Roode
Kruis Neclerlandsohe geneesheeren en verpleegsters
uitzenden.
OMMEN.
Bij de gisteren gehouden stemming- voor de tus-
schentijdsche verkiezing van een lid) van -de Tweede
Kamer in het district Ommen werden uitgebracht
7722 geldige stemmen. Hiervan verkregen de keeren
mr. C. J. A. Bichon van LTsselmonde (C.-H.) 4181
en mr. II. van der Vegte (A.-R.) 3541 stemmen, zoo-
dak gekozen is de heer O. J. A. Bichon van IJs-sel-
monde.
Bij de herstemming- t-u&sche.n de heeren Mackay en
Van der Vegt-e op 28 October j.'l. waren 7856 geldige
stemmen uitgebracht. Hiervan verkreeg de heer
Mackay er 4305 en d'e heer Van der Vegte 3551.
De „N. R. Crt." schrijft in verband' met den uitslag'
dezer stemming:
De heer Bichon deelt zich zelf bij de rechterzijde in,
en schijnt gerekend' te mogen worden tot de chrisite-
li.ik-historische partij. Overigens is ons de politieke
geloofsbelijdenis van den verkozen© niet bij uitstek
duidelijk. Hij heeft, zich een „wilde" genofemd, en
wellicht, is dit ook het woord, dat het beste past bij
het wild mengelmoes van politieke geducht en, dat- hij
vertegenwoordigt.
Ons laat de afloop van deze verkiezing daarom koud,
zij het dan ook. dat- de heer Bichon een lauw vrijhan-
delsman schijnt te wezen. De heer Kuyper, die nu
door den heer Bichon vervangen wordt, was bij tijd en
wijle ook wel eens wat wild', en het. zal nog de vraag
zijn, in hoeverre de heer Bichon de zelfstandigheid,
waarvan hij in zijne verkiezingscampagne meer dan
een origineel getuigenis heeft afgelegd, zal weten te
bewaren, zoodra lii.i eenmaal en het. Binnenhof is be
land.
Verder wijst het blad er op, dat de gekozene, niet
tegenstaande thans het hoofdbestuur van de chr.-hist.
partij en het hoofdorgaan de Nederlander onomwon
den den heer van der Vegte aanbevolen, toch slechts
120 stemmen minder verwierf dan de heer Mackay.
„Waaruit mag worden afgeleid, dat op het oogenblik
de invloed van chr.-hist, hoofdbestuur en partijorgaan
niet verder reikt, dan tot.... onthoarding van 120
man."
„De Maasbode," die dezen uitslag gevreesd had,
blijft bij haar opinie, dat- het- gebeurde een gevoeligen
terugslag zal hebben voor heel het land.
RAPPORT INZAKE HET BELEID VAN DEN
DIRECTEUR IJER GEMEENTEWERKEN.
De commissie van enquête inzake het beleid van
den directeur der gemeentewerken heeft aan den raad
het volgende rapport uitgebracht:
Wij hebben de eer hierbij* aan uwen Raad over te
leggen e®n Rapport vam den heer Wouter Coel, eivi«l-
ingenieur bij den* dienst der Gemeentewerken tc Rot
terdam, met- bijbehoorende bescheiden inzake: „om
trent het instellen van een onderzoek in hoeverre de
beschuldiging van het' Raadslid! J. Pot diat de Direc
teur van Gemeentewerken te Alkmaar niet bekwaam
zoude zijn voor zijne betrekking, waarheid! bevat," ge
dateerd' 4 Mei 1912.
Nad'at- wij in uwe Vergadering van 28 Juni 1911
door uwen Raad' waren aangewezen als leden eener
Commissie van enquête ter voorbedoelde zake, hebben
wij als deskundige voor voormeld onderzoek uitge-
noodigd! genoemden heer Cool, die ma lang aarzelen
ten slotte besloot aa.n ons1 verzoek gehoor te geven.
Volkomen vertrouwen stellende In diens onpartijdig
heid en' bekwaamheid om een dergelijk onderzoek
grondig- te volbrengen, kwamen -wij na de bestud'ee-
ring van cliens' rapport tot de conclusie, dlat, wij ons
in het assumeeren van een onpartijdig- en bekwaam
deskundige niet hadden vergist. Wij brengen dam ook
gaarne dank aan hem en aam zijne medewerkers,
waarvan een met name werd genoemd! in het rapport,
n.l. dé heer A, de Kanter, W. I. chef dier hoofdafdee-
ling Werktuigen' bij den dienst der Gemeentewerken
te Rotterdam, voor het uitvoerige en naar onze mee
ning afdoende onderzoek, waarvan de resultaten in
het hierbij overlegde rapport- zich bevinden.
Wat nu het bedoelde resultaat betreft, hebben wij
de eer er uwen Raad! o*p te wijzen, dat het' aantal
klachten van den heer J. Pot tegen den heer G. Loo
man nie,t minder dan 52 bedraagt, lm slechts een de
zer punten n.l. het maken der ophaalbruggen aan do
Ridderstraat en' bij de brug aan den Dijk, (tegelijk
met'de brug aan de Ridderstraat vervaardigd) i® er
volgens den heer Cool sprake van! een ernstige fout,
waarbij echter niet uit het oog mag worden verloren,
dat over deze technische vergissing reeds tien jnretn
zijn heengegaan. De heer Looman heeft deze vergis
sing zelf erkend, terwijl hij haar voor het. groote pu
bliek gemakkelijk had! kun-nen bemantelen of van zich
had kunnen afschuiven1.
Behalve nog in een zeer ondergeschikt punt, n.l.
dat de gootafvoerpijpen aan de straatzijde van een
openbaar gebouw door veel te zware quadrant ijzers
beschermd worden, hetgeen door den heer Cool be
aamd' wordt, is in) eern enkel geval, n.l. int de kwestie
van eigen beheer, van een principieel meetningsver-
schil te; gewagen en in een paar punten o.a. het. niet
of te laat door damwandplaatsing voorkomen van ont
gronding em walmuurverzakking, volgens den heer
Cool alleen van tekortkomingen of vergissingen als
gevolg van te weinig persoonlijk toezicht te spreken.
Wanneer mem nu in aanmerking neemt de zee.r om
vangrijke administratieve werkzaamheden van den
hoer Looman (in 1911 meer dan 100 rapporten' over
zee.r verschillende onderwerpen)) daar kunnen wij ge
heel met. den heer Cool instemmen, dat voor den Di
recteur te weinig tijd overblijft om voTdéendé de wer
ken in uitvoering en onderhoud te bezichtigen, en het
hoofdtoezicht op zijn personeel uit te oefenetn. Om
hieraan tegemoet te komen, acht de heer Cool de aan
stelling van eem Ingenieur dringend noodig. Bereids
is aan dit advies vam dén heer Cool gevolg gegeven,
zoodat im dit opzicht voor het vervolg- d'e Gemeente
voor genoemd euvel gesjpaard zal blijven.
Behalve dan in bovenbedoelde vijf punten is de
heer Looman in alle overige punten door den heer
Cool' niet alleen in hét gelijk gesteld, maar wordt hem
lof toegebracht voor zijne technische kennis1 en zijn
verstandig beleid. De lieer Cool toch zegt in Deel 1
van zijn rapport o.a.-. „Ook dwingt het respect af,
„dat iemand! zooals de heer Looman, wien niet het
„voorrecht deelachtig was om eene technische hooge-
„schoolopleiding te genieten, zoo de onderwerpen be-
„heerscht heeft waaromtrent men zijn1 oordeel wensch
„te te vernemen, en waaraan in den loop der jaren
„zooveel zwaarder eischeni gesteld werden. Ik denk
„hierbij in het- bijzondér aan de Kanaalkade met haar
„kademuur-, waaromtrent ik in het vorig jaar rapport
„aan H.H. B. en W. mocht- uitbrengen en wélk o-nder-
„weip door den heer Looman op te loven wijze was
„behandeld. Ik herinner uwe Commissie mede het
„voorstel van den) heer Looman om in afwijking van
„de bestaande methoden te Alkmaar voor dé Heiloo-
„er- etn Emmabrug gewapend beton-constructie toe te
„passen."
Onze Commissie betuigt gaarne hare instemming
met dezen lof en betreurt aan de eene zijde, dat. de
jareni lange vervolging va-ni den heer Pot- aan den
Alkinaarschen Directeur van Gemeentewerken hoogst,
pijnlijke oogenblikk-en heeft bezorgd, dóch verheugt
zich aan de andere- zijde er over, dat op afdoende wijze
uit de resultaten van het onderzoek vam den heer
Cool blijkt, dat de aantijgingen, van dem heer Pot na
genoeg geheel ongegrond of overdreven zijn. Kritiek
uitoefenen is nuttig en nood'ig, en had' dé heer Pot in
plaats-van stelselmatig zich te kanten tegen alles wat
door den heer Looman werd voorgesteld' met- de-n Dl
reeteur in cpbouwenden zin samengewerkt, dan was.
zooal.s de heer Cool zich im zijn rapport uitdrukt: „de
„taak van den heer Loo-man er des te aangenamer door
„geworden en het- resultaat Van zijn arbeid had er des
„te vruchtdragender door kunnen zijn alles im het
„belang der Gemeente Alkmaar."
Bovendien zijn de naar onze mce-nintg zeer belang
rijke adviezen van den heer Cool ..in zake de bestaan
de werkverdeeling in daggeld! voor de straatmakers'1
en „de reorganisatie van den dienst der Gemeente
werk-en" goede vruchten van dit onderzoek. Wij twij
felen niet, of heit College van B. etn W. zal met deze
advieze-n rekening houden, en zullen- de voorste 11 mi,
die dientengevolge Uwen Raad bereiken, uwe goed
keuring erlangen.
Aan het einde otnzer taak gekomen, die tengevolge
van den bijstand van den heer Cool voor ons licht is
geweest kunnen wij tegen mogelijke verwijten van
langzame afdoening slechts ons beroepen op de druk
ke werkzaamheden van ieder onzer leden, terwijl ge
durende de maanden Mei, tot en met Augustus e.n
een gedeelte van September een of meerdere leden
onzer Commissie gelijktijdig uitstedig waren.
DEMPEN VAN DE ZANDERSLOOT EN BIJ
KOMENDE WERKEN.
Door den Directeur der gemeente-werken is een
plan ontworpen tot demping van de Zander,saloot, het
maken van eonige in verband daarmede staande rio-
leerings- en* sehoeiingswerken, het verrichten van
.straatwerk enz., oen en ander in bedoeld plan, het-
