DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN. No. 284 Honderd en veertiende Jaargang. 1912 ZATERDAG 30 NOVEMBER opengesteld. Deze Courant wordt eiken avond, behalve op Zon- en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per 3 maanden voor Alkmaar f0,80; franco door het geheele Rijk fl,— Afzonderlijke nummers 3 Cents. Prijs der gewone advertentiën Per regel f 0,10. Bij groote contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte. Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdrukkerij v/h. HERMs. COSTER ZOON, Voordam C 9. Iets over Sint Nicolaas en Sint Nicolaas gebruiken. gpIHlASS Telefoonnummer 3. BINNENLAND. Dit nummer bestaat alt 4 bladen. BURGEMEESTER en WETHOUDERS van Alk- rnaar brengen ter algemeene kennis dat de brngln den West er weg over de II oever vaart (Verlaat jes) en de brug over de Baangracht bij de Latliersche Kerk, van 2 December a.s. af weder voor het verkeer zullen zijn Burgemeester en Wethouders voornoemd, G. RIPPING, Voorzitter. DONATH, Secretaris. Alkmaar, 29 November 1912. Nadruk verboden. Wat is de eigenlijke oorsprong van het Sint-Nieo- laasfeest? liet wordt algemeen aangenomen, dat Sint Nicolaas bisschop vani Myra en Lycië in Klefn- Azië was, onder Diocletanus en Licinius werd ver volgd en gevangen gezet en tegen 342 na Clir. stierf. De bisschop stond! in den roep van groote heiligheid en deed veel wonderen. Van de zesde eeuw af werd de bisschop van Myra. geëerd en Ju-stin-ianus deed) in CoHstantinopel een kerk te zijner eer bouwen. Sint- Nicolaas wordt in 't Oosten op 6 December feestelijk herdacht. Rusland heeft St. Nicolaas als patroon en hij is het eveneens van de kleine jongens. Van zijn goede daden wordt o.m. vermeld, dat hij bij een armen edelman, die vier dochters had, telken jare een beurs met. goud door 't venster wierp, zoodat de dochters, nu van een bruidschat voorzien, konden huwen. Sint Nicolaas was ook van ouds de beschermheilige van den koopvaarder o|p het- woelige element. In zee- en havensteden werden hem kerken en kapellen ge wijd. De Oude Kerk te Amsterdaip heette b.v. vroe ger de Sinter Claeskercke en liet beeld van St. Nico laas stond in de Oude Kerk van zilver gegoten. In 1522 had1 dat zilver een waarde van ongeveer duizend gulden. In een serie tafereelen," die ini 1561 door Marten Heemskerek op papier werden getoekend, hebben de kleermakers en want snijdersgild en. Sint Nicolaas eveneens, als beschermheilige en later wordt hij ook beschermheer van- de kinderen en de, zieken. De oud ste instelling voor hooger onderwij te Amsterdam werd het St. Nicola as-college genoemd. Te Amster dam heeft men voorts1 nog een Sint-Nicolaasstraat, loopende tussehen Nieuwen.dijk en O.-Z. Voorburg wal, dicht, bij de Nieuwe Kerk en in, den muur van het hoekhuis: dier straat stond vóór de verbouwing het beeld van Sint-Nicolaas in! den gevel. Op dén Dam t-e Amsterdam, op den1 hoek van het Damrak, waar nu het. café de Bisschop is gevestigd, heeft mpn den. gevelsteen uit. 't oude huis bewaard. Een van Sint-Nicolaas' wonderen, het levend1 maken van vier kinderen, die gedood' waren en in een vat waren inge zouten, is op den ouden gevelsteen! voorgesteld. Op dein Dam werd vroeger een. Smterclaesmarcfet gehouden. Men verkocht er als lekkernij clae-skoeck- gens, slickerdemickjes, claesmannetje-si en varkentjfes en raderen van taai-taai en ook kruidkoek met eolrt ducaten-goud versierd. Nu langzamerhand de neiging bestaat het Sint-Ni- colaasfeest te laten samenvallen met het Kers tie ast is het wellicht van belang den oorsprong der beide feesten na te gaan. Want beide feesten hebben één gemeensehnppelijken oorsprong. Ze zijn zoo oud, zoo ouddat men wellicht naar de bakermat van het. Kaukasische r-asi terug zou moeten gaan, om dén oer-oorsprong te vinden. Want Sint-Nicolaas en Kerstmis zijn oorspronke lijk het oud- G ermaansehe feest! van het voorbijgaan van den koristen dag. De Katholieke Kerk heeft met wijs beleid de oud'-G-ermaansehe feesten niet afge schaft trouwens de heidensebe voorvaderen hebbln zich ten sterkste verzet, tegen de afschaffing- van hun feesten, juist zooals later de nakomeling de Kermis maar niet zoo zonder verzet liet afschaffen. Mapr men gaf aan de Germaansche feesten een christelijke uitlegging ein zoo werd gebogen, wat niet: breken wil de. Sint Nicolaas en zijn zwarte knecht, Sint-Nicolaas, de goede, de weldoende en Zwarte Piet, de verschrik kende en do goeselende. zijn symbolen. Sint Ni'eolaas is het licht, de warmte, de lente, die in 't verschiet is. En zwarte Piet is de geest der duisternis, die In de „donkere dagen voor Kerstmis," zijn geeselroede van stormvlagen en ijzige winden heeft, gezwaaid. Houdt men dit in 't oog dan zijn heel veel wonde ren van den goeden bisschop te verklaren. De a rale edelman met zijn vier dochters, die geen vrijer kun nen vinden zonder „goud," dat is het jaar met de vier jaargetijden. En het goud, dlat' is het- zonlicht, dat door de vensters wordt geworpen en dat vruchtbaar heid brengt. Ook de vier ini de tobbe ingezouten kin dereu zullen wel de vier jaargetijden van 't oude jaar, welke tot nieuw leven worden opgewekt, zijn. en de tobbe is het jaar; het nieuwe jaar, dat immers eigen lijk na den koristen dag begint. Dat d'e heilige, die de wintersche stormen doet ein digen, tot schutspatroon van de zeevaarders werd ge kozen, is nogal begrijpelijk. Vroeger beplakte möjn de specula as-koekein met verguldsel en heden, nadat de overheid het gebruik van 't koper-verguldsel we gens de vergiftigingen, die er 't gevolg van waren, verboden heeft, ziet men opnieuw koek met verguldsel verschijnen, thans öf echt goud of onschadelijk -alu minium. Waarom goud op koek? Eenvoudig om het w-eèrkeerende gouden zonlicht te symboliseeren. Vroe ger zag men nog vaak raderen van taai-taai of specu laas. Zoo'u rad met- spaken ste.lde het rad van den j zonnewagen of de zon zelve voor. Oorspronkelijk wa ren deze koeken offergebak, dat door de oude Germa nen gedeeltelijk aan de goden gewijd werd, gedeelte lijk genuttigd. En nog vroeger offerde men niet de afbeeldingen van de dingen, maar de dingen zelve, zooals varkens, paarden en zelfs menschen. Want de „Wintel-zonnekeer" was een heilig feest, vol geheim zinnigheid en geheime anigsitigheid. ITet was een soort, voor-feest van de lente, waarop dé hoop werd uitgesproken, dat. de zonne-wezens, die dood schenen, in bergen en holen sliepen, of in den vreemde rond dwaalden, opnieuw zouden ontwaken en den mensch weder hun gunsten zouden schenken. Daarom vlamde het heilige vuur op, symbool van den lichtgcvenden hemelgod, vurige raderen werden gerold, en met brandende fakkels liep men, door de velden. Aan de zuivere vlam van het winterzonnekeer-vuur werd het te voren zorgvuldig gedoofde vuur wed-er ontstoken. Bij dit gewichtige offerfeest ontbraken optochten, verkleedingen, gezang en -spel! niet. Een brief van Bonifacius aan Paus- Zacharias spreekt daarvan en gewaagt vani memschen, die zich als koeien, herten of geiten verkleedden en dan hei- dense-he jubeltonen en oin-christeKjke liederen laten hooren. In de zesde eeuw werd door de Angelsaksische kerk deze verkleeding als „demonisch" verboden o-p straffe van drie jaren boetedoening. Ook heerselite liet ge bruik. dat de mannen zich als vrouwen en de vrouwen zich als mannen verkleedden -en men zich het aange zicht met roet besmeerde en ieder, die men tegen kwam met een streep roet zwart trachtte te maken. De „Zwarte Piet" van Sinterklaas was later de ge oorloofde vorm van dit zwart make-n, dat waarschijn lijk een voorstelling of bespotting van den geest dér donkere dagen is geweest, wiens rijk na den winter- zonne-keer voorbij was. Het is merkwaardig, -dat deze hcidensche gebrui ken o, m. nog voortleven op Hartjesdag te Amster dam, dat geen feest is ten eere van de opening van de hertejacht, want daarmee heeft de groote hoop nooit veel te doen gehad, doch -een herinnering- aan het feest van de a-ardgod'in Nerthus of Narthus. Ner- thus-dag werd door verbastering Hertusdag en daar na Hertjes- of Hartjesdag. De vrijers -en vrijsters van speculaas, die men el kaar op Sint-Nicolaas toezendt, hebben betrekking op de verlovingen, die met het Nieuwe Jaar plaats von den en in verband kuninen gebracht: worden- met de weder ontwaking va.n de natuur, met het aanbreken van den zaaitijd en het huwelijk in de aanstaande lente, als de akkers, die gemeen-bezit waren of „meenten", opnieuw werden verdeeld' en de jonge pa ren hun aandeel kregen toegewezen. Op den dag na den korts-ten dag kwamen de oude Germanen op de groote plaatsen bij-een -en er had' dan een levendige ruilhandel pla-at-s en er was dan gele genheid voor d'e jo.ng-e dochters1 en de jonge mannen elkaar te leeren kennen. Nog heden kent men in Duitschland alom de „Kerstmarkten". De Kerst boom met zijn kaarsen, die eerst- tegen de 15e eeuw in Duitschland meer algemeen werd, verving de oud- Germ-aansche fakk-eld'ansen, vreugdevuren en- bran dende geteerde hoepels. Sinterklaas rijdt, te paard over de daken om door den schoorsteen zijn gaven naar binnen te werpen tot dank voor het heerlijke hooi, dat d-e kind-eren in hun schoentjes voor 't paard onder de -schouw hebben ge zet, liet paard, dat over de daken loopt, is het ros van Wota.ii, dat langs de wolken snelt. Natuurlijk wenscht elk volk, dat van paardrijden houdt, de aller snelste paarden -eni daar de wen-sch vader der gedach te is, mo-esten de godén vliegende paarden hebben., zoo de Grieken met den Pegas-u-s-, zoo de Germanen niet YV o tan's ros-en het paard van den wilden jager, die met zijn -stoet o-p den laat-s-ten dag van 't jaar, dat is op den koristen dag, over boomen en afgronden en stroomen wegrent. De wilde jager -en zijn stoet van bezetenen, dat is de winter met zijn gevolg van win den, stormen, vlagen etn buien. Y\ ij hebben verleden jaar in het Haagsche Bosch ook van „dén wilden jager en zijiu stoet" een.' bezoek gehad. Dri>e duizend boomen! had die ongure gast om vergeredenIs het niet begrijpelijk, dat de fantasti sche, kinderlijke Germaan, wanneer hij in de vele wouden, toen t klimaat nog ruwer was, dergelijke winterstormen meemaakte, aan- vernielende goden en halfgoden moest gaan dénken? Men zoekt nog altoos naar een juiste verklaring van1 het: -geven van varkens vau koek op- Sint-Nico laas. Men- -spreekt van geluksvarkenshet varkem is t gelukaa-nbrengende dier. Anderen denken aan „de gouden borstels van het varken, die dan de zonne stralen zouden voorstellen. Weer anderen brengen het koek-varken in verband! met het heilige everzwijn. De ever is 't aarde-omwoelende dier; ook de wind, de wervelwind, woelt de aarde om en zoo werd dan de ever als het den wind veroorzakende of den wind zin nebeeldig voorstellende dier beschouwd. Het kam ook wel zijn, dat daar heti varken, de luiheid en de vuil heid voorstelt, het varken van koeked-eeg e-en herin nering' is aan de luiheid- en het vuil van-den winter, als de oude Germaan, op een berevel uitgestrekt' voor den haard, zijn dagen doordommelde juist zooals dat nu nog in sommige streken yam, Rusland- voorkomt. Dat het stro-o voor liet paard- in schoenen of klom pen moet worden gestoken, heeft ook een symbolische beteekenis. De schoen is het zinnebeeld van de snel voortijlende wolk, van alles wat snel gaat. De men- 'scheneter in I verhaal van Klein Duimpje heeft „ze venmijlslaarzen" aan. In 't sprookje van „De Koning van don gouden berg", verwerft de held een degen, die alles doodt behalve d-en bezitter, een mantel, die hem onzichtbaar nXaakt en een paar schoenen, die, als men ze aantrekt, iemand meteen da-ar neerzetten, waarheen, hij zich -gewenischt had. De degen is de bliksem, de mantel is de donder, di-en, men als- een pantserjak hoort rommelen maar niet ziet en de schoenen zijn de wolken, die snel langs den. hemel schuren en zoo vaak den vorm van groote klompen of laarzen hebben. Het „marsepein", dat met Sint-Nicolaas gegeten wordt en uit geperste amandelen bestaat, is oorspron kelijk „pain de Marseille", bro-od van Marseille, in welks omstreken de aman-delboomen groeien. Het strooien van suikererwten is de voorstelling van den hagel en de nabootsingxvan. het kletteren van den re gen op het dak. Zoo vieren wij op vijf en zes December i-n modernen vorm een oud-Germaansch feest, vol zinnebeelden -en vormen, die, wanneer men ze eens begrepen heeft, het aardige feest een aantrekkelijkheid .temeer geven. UIT HENS-BROEK. De heer J. G. Potgiess-er, kaasmaker aan de zuivel fabriek alhier, behaalde gisteren te Amsterdam de ak te voor vrije- en orde-oefeningeni dér gymnastiek. Gemengd nieuw*. UIT HEER-DUGOYVAARD. In de gistermiddag gehouden raadsvergadering waren de heer-en Molenaar en Met afwezig, eerstge noemde met kennisgeving. Na opening lezing der notulen, welke onveranderd werden vastgesteld. Ingekomen was een- -schrijven van de hoofden van .scholen in de gemeente, houdende dankbetuiging voor de hen toegekende verhooging van jaarwedde; een schrijven van den lieer 1'. Has-te-r, houdende dankbe tuiging voor de regeling van zijn pensioen. Voor kennisgeving aangenomen. Van de afd.' Ileer-Hugowaard van- den Bond van Ned. Onderwijzers wasi het verzoek ingekomen om de leerlingen der scholen, teneinde, het gymnastiekonder wijs goe.d tot- zijn recht te doen komen, van gemeen tewege schoeisel te verstrekken. Op het- verzoek werd afwijzend beschikt, nadat de voorzitter had opgemerkt dat- van de onderwijzers nooit klachten over het schoeisel waren ingekomen. De rijksontvanger van Schermer-hom deelde mede dat 1 November aan den gemeente-ontvanger was af gedragen een som van 488.91. Dit schrijven werd, evenals een verzoek om subsidie van de afd. II.-Hu- gowaard van de Ned. Ver. t. afs-ch. v. alcoholhouden de dranken, dat op ongezegeld papier wasi ingediend, voor kennisgeving aangenom-eni. Dito een circulaire van het Hoofdbestuur van de Ned. Vereen, tot Af schaffing van Alcoholhoudende dranken met het ver zoek om bij de uitvoering van- werken van gemeente wege maatregelen te nemen om het gebruik van drank op liet" werk tegen te gaan. Op een verzoek van den heer van Asperen, om hem een vergoeding' toe te kennen voor de dooi' hem in den tuin bij de ond-erwijzerswoning geplante vruchtboo- nien, werd na eenige discussie- afwijzend' beschikt. Vsyi Gedeputeerde Staten was ingekomen goedkeu ring' van het besluit tot le-ening van geld voor het armhuis en- voo* het spoorplan, goedkeuring van de heffing van leges ter -secretarie, welke met ingang- van 1 Januari zullen worden geheven en de meded-ee- licg, dat de aanslag van J. v. d. Gracht in den II. O. blijft gehandhaafd. De heer C. van Twuiver verzocht, daar de nieuwe salarisregeling' voor de onderwijzers met- ingang van 1 Januari voor hem nog geen verbetering brengt, hem een gratificatie toe te kennen. Na eenige discussie, waarbij de voorzitter er op wees, dat de verhooging van jaarwedde vam adressant met 1 September in gaat, werd op liet, adres: afwijzend' beschikt. De gezondheidsraad te Utrecht verzocht den raad' met het oog op liet -eervol ontslag aam dr. A. L. Ve- nenbós-ch verleend als lid' der gezondheidscommissie, een voordracht in- te zenden! aan den Commissaris dei- Koningin, Dit werd1 aangehouden tot een volgende vergadering. Een 3-tal ingezetenen, J. Hoogvorst, U. Iloogvorst en J. Haringhuizen deelden mede 500 te verdienen, mitsdien verzochten' ze te1 worden aangeslagen in den II. O. Adressanten zullen op het kohier worden ge plaatst. Den heer A. Schilstra, benoemd tot onderwijzer te Weesp, werd' op zijn verzoek met: ingang van 1 Janua ri eervol entslag uit zijn betrekking verleend. Goedgekeurd! werd door den raad' d-e betaling van een drietal posten uit d-e post voor onvoorziene uit gaven, n.l. 2 voor de inspectie met het oog op liet hoofdzeer van de school van den heer van Asperen, 50 toegekend aan de' commissie voor het houden van een land- en tuinbouwtentoonstelling en- 25 toegekend aan den heer van Asperen voor liet behalen van de acte-landbouw. Besloten werd de commissies tot wering van school verzuim voor s'choien no. 1 en 2 samen te voegen. De voorzitter wees- er hierna op, dat in de vorige vergadering besloten was na d-e koemarkt den Mid denweg op te ruimen, 't YYTas- spr. echter onmogelijk gebleken, hiervoor mannen te vinden. Verschillende denkbeelden werden hierna ter tafel gebracht. Eenige led-en meenden dat het goed zou zij li, bij politieveror dening te bepalen, dat d-e burger-s aan den weg woon achtig voor het schoonmaken moeten zorgdragen. De heer Plevier zou het goed- oorde-elen, dat ieder voor eenige dagen een werkman beschikbaar stelde. Op voors-tel van den lieer Pool werd1 ten slotte besloten te dezen samenwerking te zoeken met den polder. Hierna werd de openbare vergadering gesloten eu werden in besloten zitting eenige reclames tegen den H. O. behandeld. UIT STOM PETOREN. Donderdagavond! hield! dé afd. Schermeer der llol- landscbe Maatschappij van Landbouw eene algemeene vergadering1 in1 het: lokaal van Reuses en moest de voorzitter bij de opening wederom zijn leedwezen be tuigen over de weinige belangstelling. Notulen wer den goedgekeurd en naar aanleiding- der ingekomen stukken wordt besloten aan) de vakschool voor kaas makers een bijdrage groot 5 te verleenen. De lieer C. Kramer Glijni® brengt als- afgevaardig de naar de Algemeene Vergadering der Mij. verslag uit van de aldaar gehouden besprekingen, terwijl door den heer H. Zeeman mededeeling wordt ged'aan van liet behandelde o-p de vergadering van Hollands Noor derkwartier. Tot bestuurslid der afd. wordt gekozen de heer K. Kalis. Tot voorzitter wordt benoemd de heer C. Kramer Glijni.s en tot vice-voorzitter dé heer II. Zeeman. Naar aanleiding der bespreking in de vorige verga dering wordt besloten1 pogingen in het werk te stellen om hier aansluiting te verkrijgen met het rijkstele- phoonnet. Het denkbeeld of er mogelijkheid 'bestaat om een greppelplo-eg samengesteld te krijgen wordt! overwo gen en besloten hieromtrent een onderzoek in te stel len. Bij de rondvraag wordt door den secretari-s aan den aftredenden voorzitter, den- heer D. de Boer dank ge bracht voor alles wat hij in het belang der afdeeling' heeft gedaan, waarna de vergadering met. de gewone plichtplegingen wordt gesloten. UIT URSEM. *De Raad vergaderde Donderdag in voltallige zit ting. Na opening las de secretaris de notulen, welko nveranderd werden goedgekeurd. De instructies voor den gemeente-geneesheer kwa men hierna in behandeling en werden overeenkomstig het voorstel van B. en W. vastgesteld. In verband met een door den veldwachter gedaan verzoek, stolde d-e voorzitter voor, diens salaris met 50 te verhoogen. Na breedvoerige .bespreking, waarbij de heer Stam te kennén gaf, dit salaris in- vergelijking met- andere plaatsen voldoende te achten en de heer de Geus zich voor verhooging verklaarde, omdat het z. i. gewenscht was, dat de veldwachter vrij kwam te staan tegenover het waarnemen- van bijbaantjes voor particulieren, werd m-et 2 stemmen tegen het salaris verhoogd. De verlichtings-comtnissie te Rustenburg, waar van de heer J. Wonder voorzitter is, de heer Klaver secretaris en de heer Tes-sel penningmeester, had aan den Raad bet verzoek gericht, om voor de te plaatsen 0 benzine-lantaarns een gelijke subsidie te krijgen als welke de commis-sie te Ursem genoot. Met algemeene stemmen werd 'bes-loten ook deze commissie 40 per jaar toe te staan. Hierna kwam een verzoek van het bestuur van de Ursemmer banne, inhoudende de vraag, om voor liet doortrekken van den Nocrrddijker weg 3000 toe te staan en verd-er het onderhoud voor gezamenlijke re kening met den polder te dragen, ter sprake. Breedvoerig werd d'it verzoek besproken. De heereri Oudt, de Geus en de Voorzitter achtten het zeer wen- s-chelijk, dat het onderhoud ook voor liet reedis be staande deel van dezen weg in zijn geheel aan den polder kwam en verklaarden ziek er voor, alsdan een subkidie van 5000 te willen geven. Hoewel alge meen het verzoek van den polder al-s zijnde in het be lang van de gemeente, billijk geacht werd, werd' op voorstel van den heer de Geus- bes-loten, aan den pol der de vraag te doen, voor welk bedrag deze den weg wilde doortrekken en het komende onderhoud1 voor zijne rekening wilde nemen. Tegen dit \oorstel stemde de heer Stam. De ingekomen sollicitaties voor de dokters-vacature kwamen daarna in behandeling. (Zie ons nummer van gisteren). Het verzoek van een inwoner, om zijn idioot kind in een inrichting tc plaatsen, werd ingewilligd. Besloten werd, hem in een katholieke "instelling voor achterlijke kinderen, tegen een vergoeding van J 75 per 3 maanden, te plaatsen. Hierna werd do vergadering gesloten. EEN DAAD VAN VRIJZINNIGHEID. Onder bovenstaand opschrift lezen we in liet Weekblad voor de vrijzinnige, hervormden" het vol gende Meermalen hebben wij gewezen op vrijzinnige ui tingen tn bewijzen van een ruim en mild standpunt bij den heer YV. Earners, predikant te Rotterdam, die, olschoo-n hij, naar hij eens in ons blad schreef, den naam „orthodox" niet begeert, toch algemeen tot de orthodoxen gerekend wordt. Yfet groote ingenomenheid kunnen wij thans mel ding maken van een vrijzinnige daad, door hein ge daan, een vrijzinnige daad, die reeds als zoodanig on ze waardeering verdient, maar'dit nog te meer doet, omdat zij ongetwijfeld in zijn gemeente druk zal wor den besproken, en hem veler veroordeeling op den hals zal halen. De heer kamers hoeft zich namelijk, naar wij ver nemen. bereid verklaard, in de maand December twee van zijn kerkbuurten af tc staan aan vrijzinnige pre dikanten. Dientengevolge zal 22 December a.s. des voormid dags in de Kon.inginnekerk te Rotterdam optreden de heer J. L. N. Zilli-nger Molenaar, en 29 December dr. A. van Iterson, beiden van Dordrecht.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Alkmaarsche Courant | 1912 | | pagina 13